Wikipedia

Sjia

(Aangestuur vanaf Sjiiet)

Sjia (Arabies: شيعة Shīʿah, van Shīʿatu ʿAlī, "aanhanger van Ali") is ’n tak van Islam wat glo die profeet Mohammed het Ali ibn Abi Talib aangewys as sy opvolger en die imam (leier) ná hom,[2] maar dat hy die reg om kalief te wees ontsê is omdat sommige van Mohammed se volgelinge ná die profeet se dood bymekaargekom en trou aan Aboe Bakr gesweer het. Hierdie siening bots met dié van die Soenni, wie se volgelinge glo Mohammed het nie ’n opvolger aangewys nie; hulle beskou Aboe Bakr as die eerste regmatige kalief ná die profeet.[3]

Lande met ’n Moslemgemeenskap van meer as 5%.[1]

   Soenni

   Sjia

   Ibadi

Verspreiding van die oorheersende Islamitiese regskole volgens lande en streke
Die investituur, of beëdiging, van Ali as kalief ná Mohammed se dood (illustrasie in Die Oorblywende Tekens van Vergange Eeue, deur Al-Biroeni.
Die naam van Ali ibn Abi Talib.

Anders as die eerste drie Rasjidoen-kaliefs, was Ali van dieselfde stam as Mohammed, Banu Hashim.[4]

Aanhangers van Sjia is bekend as Sjias of Sjiiete[5] (voorheen Sjiïete). Sjia is die tweede grootste tak van Islam: In 2009 het Sjiiete 10-20%[6] van die wêreld se Moslembevolking uitgemaak.[7] Die Twaalfers (Ithnā'ashariyyah) is die grootste tak van Sjia,[8] met ramings in 2012 wat aandui 85% van Sjiiete is Twaalfers.[9]

Sjia is gebaseer op die Koran, die boodskap van Mohammed soos saamgevat in die hadit en op hadit wat deur hul imams onderrig word.[10][11] Sjia glo Ali is Mohammed se goddelik-aangewese opvolger en die eerste imam. Hulle brei ook hierdie imamleerstelling uit na Mohammed se familie, die Ahl al-Bayt ("familie van die huis"),[12] en sommige individue onder sy afstammelinge bekend as die "imams", wat volgens hulle spesiale sprituele en politieke gesag oor die gemeenskap het, asook onfeilbaarheid en ander goddelik-bepaalde eienskappe.[13]

Hoewel daar baie subgroepe is, word moderne Sjia in drie hoofgroepe verdeel: die Twaalfers, Ismaili's en Zaidi's; die Twaalfers is die grootste en invloedrykste groep.[14][15][16]

Geloofsoortuigings

wysig

Opvolging

wysig

Sjiiete glo dat nes God alleen ’n profeet kan aanwys, Hy die enigste een is wat ’n opvolger van die profeet kan aanstel. Hulle glo God het Ali gekies as Mohammed se opvolger en die eerste kalief van Islam. Die Sjiiete glo Mohammed het Ali as sy opvolger aangewys op bevel van God (Eid Al Ghadir).[17][18] Ali was Mohammed se neef en naaste lewende manlike familielid, asook sy skoonseun.[19][20]

Die gebeure by Dhul Asheera

wysig

Mohammed het drie jaar lank in die geheim mense genooi om by Islam aan te sluit voordat hy hulle openlik begin nooi het. In die vierde jaar van Islam, toe Mohammed opdrag kry om sy naaste familielede na Islam te nooi,[21] het hy ’n banket vir die Banu Hashim-stam gereël. Toe hy op die punt was om sy familie te nooi, het sy oom Abu Lahab hom onderbreek en almal het die banket verlaat. Die profeet het Ali toe aangesê om die 40 mense weer te nooi. Die tweede keer het Mohammed Islam aan hulle bekendgestel en hulle genooi om aan te sluit.[22]

Ali was die enigste een wat op Mohammed se beroep gereageer het. Mohammed het hom aangesê om te sit en gesê: "Wag! Dalk sal iemand ouer as jy op my beroep reageer." Hy het toe die lede van Banu Hashim ’n tweede keer gevra. Weer was Ali die enigste een wat gereageer het, en weer het Mohammed hom aangesê om te wag. Hy het die lede van Banu Hashim ’n derde keer gevra, en steeds was Ali die enigste vrywilliger. Dié keer het Mohammed sy aanbod aanvaar. Hy het Ali "nadergetrek, hom teen sy hart gedruk en vir die mense teenwoordig gesê: 'Dit is my visier dié, my opvolger en my viseregent. Luister na hom en gehoorsaam sy bevele.'"[23]

In ’n ander weergawe het Mohammed, toe hy Ali se gretige aanbod aanvaar, "sy arms om die jong man gegooi, hom teen sy bors vasgedruk en gesê: "Dis my broer, my visier, my viseregent...laat almal na sy woorde luister en hom gehoorsaam."[24]

Die gebeure by Ghadir Khumm

wysig

Die gebeure by Ghadir Khumm het in Maart 632 plaasgevind. Nadat Mohammed van die hadj teruggekeer het, het hy al die Moslems wat saam met hom was bymekaargemaak en ’n lang preek gehou. Dit het ingesluit die profeet se verklaring "wie se heer (mawla) ek ook al is, Ali is ook hul heer". Daarna het Mohammed almal opdrag gegee om trou aan Ali te sweer. Sjiiete glo hierdie gebeure was die amptelike aanwysing van Ali as Mohammed se opvolger.[25] Omar was na bewering een van die eerstes wat trou aan Ali gesweer het

Ali se kalifaat

wysig
Asië
  
 93.34%
Afrika
  
 4.4%
Europa
  
 1.5%
Amerikas
  
 0.7%
Australië
  
 0.1%
Verspreiding van Sjiiete

Toe Mohammed in 632 dood is, het sy naaste familielede die begrafnisreëlings getref. Terwyl hulle sy liggaam voorberei het, het Aboe Bakr, Omar en Mohammed se getroue volgeling Abu Ubaidah ibn al Jarrah met leiers van Medina vergader en Aboe Bakr as kalief gekies. Ali het nie die kalifaat van Aboe Bakr aanvaar nie en geweier om trou aan hom te sweer. Dit staan in beide Soenni- en Sjia-hadit.

Dit was eers ná die moord op die derde kalief, Oethman ibn Affan, in 657 dat die Moslems van Medina Ali uit desperaatheid en as laaste uitweg genooi het om die vierde kalief te word.[19] Hy het sy hoofstad in Koefa in die hedendaagse Irak gevestig.[26]

Ali se heerskappy is dikwels betwis en oorloë is teen hom gevoer. Hy het dus ’n stryd gehad om sy mag te behou. Dit het gelei tot die Eerste Fitna, die eerste groot burgeroorlog in die Islamitiese Kalifaat. Dit het begin as ’n reeks opstande teen Ali wat teweeggebring is deur die sluipmoord op sy voorganger, Oethman. Ali het geheers van 656 tot 661,[19] toe hy in ’n sluipmoordaanval dood is[20] terwyl hy gebid het. Ali se belangrikste teenstander, Moeawija, het toe die kalifaat opgeëis.[27]

Laaste imam van die Sjia

wysig

Die Mahdi is volgens profesieë die bevryder van Islam wat sewe, nege of negentien jaar lank sal regeer (volgens verskillende vertolkings) voor die Oordeelsdag, en hy sal die wêreld van die bose red. Volgens Islamitiese tradisie sal die Mahdi se heerskappy saamval met die Tweede Wederkoms van Jesus Christus (Isa), wat die Mahdi sal help teen die Masih ad-Dadjdjal (letterlik "vals Messias" of "antichris").

Jesus, wat in Islam as die Masih (Messias) beskou word, sal oos van Damaskus neerdaal, geklee in ’n geel gewaad met sy hoof gesalf. Hy sal dan by die Mahdi aansluit in die oorlog teen die Dadjdjal. Jesus sal die Dadjdjal verslaan en die mensdom verenig.

Twaalfers

wysig

Die "Twaalfers", of Ithnā'ashariyyah, is die grootste tak van Sjia; die term "Sjia" verwys dikwels outomaties na die Twaalfers. Die naam kom van die leerstelling dat daar 12 goddelik aangewese imams was, bekend as die Twaalf Imams. Die Twaalfers is ook bekend as Imami of Ja'fari, afgelei van die naam van die sesde imam, Ja'far al-Sadiq, wat die leer van die Twaalfers gevestig het.[28]

Die Twaalfers maak die grootste deel van Moslems uit in Iran (90%),[29] Aserbeidjan (85%),[26][30] Bahrein (70%), Irak (65%) en Libanon (65%).[31][32][33]

Verwysings

wysig
  1. ↑ Die bron vir verspreiding is die CIA World Factbook. Sjiitiese/Soennitiese verspreding kom uit ander bronne. Sjiiete kan onderverteenwoordig wees in sommige lande waar hulle nie in die amptelike statistieke verskyn nie.
  2. ↑ Olawuyi, Toyib (2014). On the Khilafah of Ali over Abu Bakr. p. 3. ISBN 978-1-4928-5884-3. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 April 2016.
  3. ↑ "The Shura Principle in Islam, deur Sadek Sulaiman". www.alhewar.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Julie 2019. Besoek op 18 Junie 2016.
  4. ↑ Triana, María (31 Maart 2017). Managing Diversity in Organizations: A Global Perspective (in Engels). Taylor & Francis. p. 159. ISBN 978-1-317-42368-3. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 September 2017.
  5. ↑ "Sjia" in die Woordeboek van die Afrikaanse Taal. Aanlyn by viva-afrikaans.org (intekening nodig).
  6. ↑ shafaqna.com Shia's population, besoek op 18 September 2018
  7. ↑ "Mapping the Global Muslim Population" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Mei 2020. Besoek op 10 Desember 2014.
  8. ↑ Newman, Andrew J. (2013). "Introduction". Twelver Shiism: Unity and Diversity in the Life of Islam, 632 to 1722. Edinburgh University Press. p. 2. ISBN 978-0-7486-7833-4. {{cite book}}: Onbekende parameter |chapterurl= geïgnoreer (hulp)
  9. ↑ Guidère, Mathieu (2012). Historical Dictionary of Islamic Fundamentalism. Scarecrow Press. p. 319. ISBN 978-0-8108-7965-2.
  10. ↑ Esposito, John. "What Everyone Needs to Know about Islam". Oxford University Press, 2002 | ISBN 978-0-19-515713-0. p. 40
  11. ↑ "From the article on Shii Islam in Oxford Islamic Studies Online". Oxfordislamicstudies.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Mei 2012. Besoek op 4 Mei 2011.
  12. ↑ "Ahl al- Bayt". Encyclopaedia of Islam (2de). (2012). Brill. DOI:10.1163/1573-3912_islam_SIM_0378. 
  13. ↑ "Lesson 13: Imam's Traits". Al-Islam.org (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Julie 2019.
  14. ↑ Tabataba'i (1979), p. 76
  15. ↑ God's rule: the politics of world religions, p. 146, Jacob Neusner, 2003
  16. ↑ Esposito, John. What Everyone Needs to Know about Islam, Oxford University Press, 2002. ISBN 978-0-19-515713-0. p.40
  17. ↑ Momen 1985, p. 15
  18. ↑ "ʿALĪ B. ABĪ ṬĀLEB" (in Engels). Iranicaonline.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Oktober 2019. Besoek op 17 Mei 2015.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 Merriam-Webster's Encyclopedia of World Religions, Wendy Doniger, Consulting Editor, Merriam-Webster, Incorporated, Springfield, MA 1999, ISBN 0-87779-044-2, LoC: BL31.M47 1999, p. 525
  20. ↑ 20,0 20,1 "Esposito, John. "What Everyone Needs to Know about Islam" Oxford University Press, 2002. ISBN 978-0-19-515713-0. p. 46
  21. ↑ Koran 26:214.
  22. ↑ Razwy, Sayed Ali Asgher. A Restatement of the History of Islam & Muslims. p. 54.
  23. ↑ Razwy, Sayed Ali Asgher. A Restatement of the History of Islam & Muslims. p. 55.
  24. ↑ Irving, Washington. The Life of Mohammed.
  25. ↑ Razwy, Sayed Ali Asgher. A Restatement of the History of Islam & Muslims. p. 276.
  26. ↑ 26,0 26,1 The New Encyclopædia Britannica, Jacob E. Safra, Chairman of the Board, 15de uitg., Encyclopædia Britannica, Inc., 1998, ISBN 0-85229-663-0, Vol 10, p. 738
  27. ↑ The New Encyclopædia Britannica, Jacob E. Safra, Chairman of the Board, 15de uitg., Encyclopædia Britannica, Inc., 1998, ISBN 0-85229-663-0, Vol 10, p. tid738
  28. ↑ Cornell 2007, p. 237
  29. ↑ "Esposito, John. "What Everyone Needs to Know about Islam" Oxford University Press, 2002. ISBN 978-0-19-515713-0. p. 45.
  30. ↑ "Administrative Department of the President of the Republic of Azerbaijan – Presidential Library – Religion" (PDF) (in Portugees). Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 21 Augustus 2011.
  31. ↑ Esposito, John. "What Everyone Needs to Know about Islam" Oxford University Press, 2002. ISBN 978-0-19-515713-0. p. 45
  32. ↑ John Pike. "Bahrain – Religion". globalsecurity.org (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Desember 2019.
  33. ↑ "Challenges For Saudi Arabia Amidst Protests In The Gulf – Analysis". Eurasia Review (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Desember 2019.

Eksterne skakels

wysig
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjia&oldid=2699065"