|
[[Beeld:Suidwes-Afrikaner.jpg|thumb|right|380px|In Suidwes het die ''[[Suidwes-Afrikaner]]'' veel langer 'n [[Afrikaans]]e mondstuk vir die V.P.VP gebly as sy eweknieë in [[Suid-Afrika]], waarvan die laaste die Sondagkoerant ''[[Sondagstem]]'' was wat in [[1967]] gesluit het. Hier is die koerant se personeel voor Unie-Volkspers se kantoor in [[Windhoek]] in 1949.]]
Die '''Verenigde Nasionale Suidwes-party''' was die [[Suidwes-Afrika]]anse eweknie van die [[Suid-Afrika]]anse [[Verenigde Party]], hoewel die party agt jaar voor die V.P. ontstaan het en in 1971 daarmee saamgesmelt het. Die party het aan verkiesings vir die Suidwes-Afrikaanse Wetgewende Vergadering deelgeneem en vanaf die instelling in 1950 van ses [[Volksraad van die Unie van Suid-Afrika|Unie-Volksraad]]setels vir Suidwes-Afrika ook aan vyf Suid-Afrikaanse algemene verkiesings, naamlik in 1953, 1958, 1961, 1966 en 1970. Die party kon, ondanks goeie organisasie en die geesdriftige ondersteuning van meer as 40% van die Suidwes-kiesers van die verkiesings van 1950 tot 1961, nooit daarin slaag om 'n verteenwoordiger na die Volksraad te stuur nie.
[[Lêer:VNSWP.jpg|thumb|340px|Adv. [[J.G.N. Strauss]] spreek in Augustus 1950 'n vergadering toe in [[Windhoek]].]]
==N.P.NP herleef==
Die [[Tweede Wêreldoorlog]] het die Deutscher Bund van baie van sy invloed ontneem en daarom verdwyn die grootste samebindende faktor van die V.N.S.W.PVNSWP. Die Nasionale Party word weer in Suidwes in die lewe geroep, maar het swak gebly totdat sy eweknie in die Suide die mag in 1948 kon oorneem. Met die verhoogde status waswat in 1949 aan Suidwes toegeken is toe dr. Malan wetgewing deurgevoer het wat die gebied as 't ware die Unie se vyfde provinsie gemaak het, het die N.P.NP die V.N.S.W.P.VNSWP verslaan deur al ses setels vir die [[Volksraad van die Unie van Suid-Afrika|Unie-Volksraad]], albei verkose plekke in die Unie-Senaat en 15 uit die 18 kiesafdelings van die Wetgewende Vergadering te wen. Uiteindelik het die V.N.S.W.P.VNSWP ook die drie plekke in die Wetgewende Vergadering verloor, hoewel sy organisasie onder leiding van J.P. de M. Nieuhaus, wat deur die V.P.VP in Natal as hul verteenwoordiger in die Senaat benoem is uit dankbaarheid vir die werk in Suidwes, lewenskragtig gebly het.
Die Suidwes-party smelt op [[16 November]] [[1971]] saam met die Verenigde Party in Suid-Afrika met sy bevoegdheid soortgelyk aan dié van 'n provinsie in die Republiek. Sen. Nieuhaus is verkies tot voorsitter van die party in Suidwes. Hy het sy plek in die Senaat verloor toe die liggaam na die verkiesing van April 1974 hersaamgestel is.
[[Beeld:Japie Basson.jpg|thumb|left|190px|[[Japie Basson]], 'n ondersteuner van die [[Verenigde Party]] in [[Suid-Afrika]], het die kiesafdeling [[Namib (kiesafdeling)|Namib]] in 1950 se eerste verkiesing vir die [[Nasionale Party]] gewen met 'n meerderheid van 441 teen sy [[Verenigde Nasionale Suidwes-party|V.N.S.W.P.]]VNSWP-teenstander, M.J. Kritzinger. In 1953 wen hy, weer vir die N.P.NP, met 554 stemme en in 1958 met 689. Hierna skors die N.P.NP hom omdat hy hom uitgespreek het teen die party se rassebeleid. Hy stig die [[Nasionale Unie]], wen in 1961 in die [[Johannesburg]]se kiesafdeling [[Bezuidenhout]] en smelt sy party daarna saam met die [[Verenigde Party]].]]
==1950-verkiesing==
Die wetgewing is in 1949 deurgevoer en het aan [[Suidwes-Afrika]] ses setels in die [[Volksraad van die Unie van Suid-Afrika|Unie-Volksraad]] en vier in die Senaat (waarvan twee verkose en twee genomineer) gegee het. Die getal kiesers in die Suidwes-kiesafdelings was gemiddeld net die helfte van dié in Suid-Afrika. Met hierdie stap het dr. Malan onteenseglik aan die buitewêreld gesê dat hy Suidwes-Afrika as 'n vyfde provinsie van Suid-Afrika beskou. Dit was in antwoord op die [[Verenigde Nasies]] se besluit in 1946 dat genl. Smuts nie Suidwes-Afrika by die Unie mag inlyf nie.
Die ses kiesafdelings was [[Windhoek (kiesafdeling)|Windhoek]], [[Namib (kiesafdeling)|Namib]], [[Karas (kiesafdeling)|Karas]], [[Etosha (kiesafdeling)|Etosha]], [[Middelland (kiesafdeling)|Middelland]] en [[Omaruru (kiesafdeling)|Omaruru]]. Terselfdertyd is die destydse Wetgewende Vergadering, gedeeltelik benoem, omskep in 'n nuwe met 18 verkose lede. Die V.P.VP, wat die wetgewing oor die regstreekse verteenwoordiging van Suidwes tydens sy bewind aangevoor het, was gekant teen die hoë getal setels wat buite verhouding tot die blanke bevolking van die mandaatgebied was, maar wou nie die kiesers daar vervreem deur dit heftig teen te staan nie. Die party het boonop gehoop sy leiers se deelname aan die besetting van die eertydse Duitse kolonie in 1915 sou in hul guns tel.
Die verkiesing in Suidwes is op [[30 Augustus]] [[1950]] gehou. Die V.P.VP-regering het altyd stryd gevoer teen alle pogings van die Verenigde Nasies om Suidwes onder voogdy van die V.N.VN te plaas, maar het nietemin ingestem om jaarlikse verslae oor die gebied aan die wêreldliggaam voor te lê. Nadat die eerste verslag van die N.P.NP heftig gekritiseer is, het die nuwe regering besluit om die gebruik te staak. In 1949 besluit die V.N.VN om die Wêreldhof om 'n adviserende mening oor die Unie se internasionale verpligtinge in verband met Suidwes te nader. Die meerderheidsuitspraak in Julie 1950 het beslis die Unie was nie wetlik verplig om die gebied onder die V.N.VN se voogdy te plaas nie, maar dat die V.N.VN tog toesig oor die gebied moes hou soos die ou Volkebond dit gedoen het.
Die woelinge oor Suidwes-Afrika op die wêreldtoneel het aan die Nasionaliste voldoende skietgoed gegee om die Verenigde Nasionale Suidwes-party (V.N.S.W.P.VNSWP) wat onafhanklik van die V.P.VP sou staan tot 1971, maar nietemin die steun van die Suid-Afrikaanse opposisie geniet het, oortuigend te verslaan. Die N.P.NP se slagkreet was dat hy nie voor die V.N.VN sou buk nie en ook nie die gebied "vir die wolwe" sou gooi nie. Die kiesers het Nasionaliste in al ses kiesafdelings vir die [[Volksraad van die Unie van Suid-Afrika|Unie-Volksraad]] verkies en 15 uit 18 vir die Wetgewende Vergadering. Albei verkose senatore was Nasionaliste wat saam met die twee benoemdes die regering se gevaarlike klein meerderheid in die hoërhuis met vier vergroot het. Anders as in Suid-Afrika in 1948 sowel as in 1953 het die meeste Suidwes-kiesers vir die Nasionale Party gestem, naamlik 12 434 (55,4%) vergeleke met 10 003 (44,6%) vir die V.N.S.W.PVNSWP. Dit het aan die regering 'n baie gemakliker meerderheid van 13 in die [[Volksraad van die Unie van Suid-Afrika|Unie-Volksraad]] besorg. In al die Suidwes-kiesafdelings, buiten Etosha waar die party 'n meerderheid van 846 behaal het, het die party naelskraaps gewen. In Karas was sy meerderheid 67, Middelland 229, Namib 441, Omaruru 584 en Windhoek 234.
==Latere verkiesings==
Vanaf 1953 is die verkiesing in Suid-Afrika en Suidwes-Afrika gelyktydig gehou. In 1953 het die N.P.NP 13 305 (56,6%) stemme op hom verenig en die V.N.S.W.P.VNSWP 10 021 (42,6%). Die N.P.NP-meerderheid in Etosha was 1 205, Karas 238, Middelland 272, Namib 554, Omaruru 826 en Windhoek 189. Teen 1958 het die N.P.NP sy houvas versterk met 'n meerderheid van 1 334 in Etosha, 449 in Karas, 604 in Middelland, 689 in Namib, 1 204 in Omaruru en 506 in Windhoek. In daardie jaar het die N.P.NP 16 390 (58,2%) stemme gekry en die V.N.S.W.P.VNSWP 11 568 (41,1%). Die party het egter algaande agteruitgegaan en in 1970, die laaste verkiesing waaraan hy as selfstandige party deelgeneem het, net vier van die ses setels betwis en net 28,8% van die stemme gekry.
==Bronne==
|
