Stephanie Kemp

Stephanie Kemp (Junie 1941 - 10 Maart 2023) was 'n Suid-Afrikaanse anti-apartheidsaktivis en voormalige lid van die Suid-Afrikaanse Kommunistiese Party (SAKP) en African National Congress (ANC). Sy was die eerste wit vrou wat tydens aanhouding deur die apartheidsregering aangerand is.

Lewensloop

Kemp is in Junie 1941 in die Karoo gebore en het saam met haar twee susters op Malmesbury in die Swartland grootgeword. Sy het grootgeword in ‘n tradisionele Afrikaanse gesin met ‘n pa wat diep toegewyd was aan Afrikanernasionalisme na aanleiding van die familie se ervarings in die Tweede Vryheidsoorlog. Hy het as skoolhoof van die Swartland Laerskool gewerk. Haar neefs was lede van die Afrikaner-Broederbond. Haar ma het grootgeword by 'n Metodiste-sendingtradisie.

Nadat Kemp haar matriek in Port Elizabeth voltooi het, het Kemp in 1960 fisioterapie aan die Universiteit van Kaapstad (UK) gaan studeer. Politieke onrus in die land, veral die Sharpeville-slagting, het Kemp genoop om na 'n politieke identiteit te soek. Sy het by die Verdedigings- en Hulpfonds in die Kaap aangesluit waar sy onder andere saam met Dora Alexander, Ray Edwards, Albie Sachs se ma, en Sarah Carneson gewerk het. Sy is daarna by die SAKP gewerf. Deur haar interaksie met SAKP-lede en sy ideologie het sy geradikaliseer. Gedurende die tyd deur haar ervaring in Kaapstad het sy weersin teen Afrikaans ontwikkel en daarna geweier om dit meer te praat.

Die Sabotasiewet wat in 1962 afgekondig is, het protes ontlok met studente aan die UK wat aan betogings deelgeneem het. Kemp het deelgeneem aan 'n fakkelbetoging teen hierdie wet by Hiddhigh Hall in Kaapstad. Die wet het onbepaalde aanhouding sonder verhoor ingestel en terrorisme is vaag omskryf wat kritiek ontlok het. Gevolglik is Kemp en 'n ander student in hegtenis geneem en by die Caledonplein-polisiehoofkwartier aangehou. Hulle is kort daarna vrygelaat toe studente gedreig het om meer chaos te veroorsaak. Na hierdie voorval is Kemp gewerf deur die African Resistance Movement (ARM), 'n ondergrondse sabotasie-organisasie wat gevorm is deur lede van die Liberale Party (LP) wat nie saamgestem het met die party se aandrang op 'n nie-gewelddadige reaksie op toenemende staatsonderdrukking nie.

In 1964 het die veiligheidspolisie 'n reeks klopjagte teen die ARM uitgevoer. en verskeie lede van ARM is in hegtenis geneem waaronder Kemp. Sy is van sabotasie aangekla. Terwyl sy in aanhouding was, is sy geslaan en gemartel totdat sy haar bewussyn verloor het, trouens sy het die eerste wit vrou geword wat tydens aanhouding aangerand is. Sy is in die Kroonstad-gevangenis aangehou voordat sy na Pretoria Sentraal-gevangenis oorgeplaas is. Tydens die verhoor het haar prokureurs 'n ooreenkoms met die staat gereël, waar Kemp skuldig sou beken dat hy aan 'n onwettige organisasie behoort het. Gevolglik is sy tot vyf jaar tronkstraf gevonnis, en drie jaar van die vyf jaar is opgeskort. Terwyl sy in aanhouding was, het haar prokureurs 'n regsgeding teen die minister van Justisie en 'n lid van die veiligheidstak vir aanranding aanhangig gemaak. Die saak is buite die hof geskik aangesien die regering 'n skikking uitbetaal het sonder om aanspreeklikheid te erken.

Sy is in Desember 1965 vrygelaat nadat sy meer as 'n jaar en 'n half in die tronk deurgebring het. Haar vrylating het gevolg op die ingryping van haar pa wat minister van Justisie B.J. Vortser versoek het vir haar vroeë vrylating. Die volgende jaar (1966) het sy in ballingskap gegaan waar sy haar stryd teen apartheid voortgesit het deur vir drie jaar vir die Britse Anti-Apartheidsbeweging te werk. Hierdie werk het behels die veldtog en mobilisering van mense in Brittanje en Ierland teen apartheid. Kemp het die res van haar jare in ballingskap ondergronds vir die ANC en SAKP bygestaan. In 1966 is sy met Albie Sachs in Londen getroud en hulle het twee kinders (Alan en Michael) saam gehad. Kemp en Sachs het mekaar in Suid-Afrika ontmoet terwyl Kemp verhoor was. Albie Sachs het haar beskryf as een van die vasbeslote en sterk persoonlikhede van die ANC in Londen “wat tot laat in die nag werk om berigte te ontsyfer en te dekodeer, en om die heropbou van die ondergrondse beweging in Suid-Afrika te help. Dit het werklike toewyding geverg, maar Stephanie was geskik vir die taak”. Ten spyte van sy werk vir die ANC in ballingskap, het Kemp eers amptelik in 1969 lid van die ANC geword, ná die Morogoro-konferensie-resolusie om ANC-lidmaatskap vir nie-Afrikane oop te stel.

In 1980 is Kemp en Sachs geskei, en sy het in Londen gebly en as 'n pediatriese fisioterapeut gewerk toe die meeste van die ANC se ondergrondse werk na frontlinie-state verskuif is. In 1990 het die Suid-Afrikaanse president FW de Klerk die ontbanning van die ANC en ander verbode organisasies aangekondig.

Kemp het in 1990 uit ballingskap teruggekeer en vir sowat 7 jaar as gemeenskapsfisioterapeut in Alexandra gewerk voordat hy na Durban verhuis het waar as dosent aan die Universiteit van Durban-Westville gewerk het. Kemp het aktief betrokke geraak by ANC-strukture in die Johannesburg-omgewing. Sy is verkies as die voorsitter van die Hillbrow-Berea-tak van die ANC. Sy het ook in die provinsiale werkkomitee van die SAKP gedien, en as Geslagskoördineerder vir die SAKP in KwaZulu-Natal.

Na haar lang diens aan albei hierdie partye het sy in 2008 uit beide partye bedank. Die kern van haar bedanking lê in die volgende stelling wat sy in 2008 gemaak het, dat “bespreking, debat en Partywerk, vervang is deur 'n sistematiese veldtog van verguising wat toenemend haat teenoor die Nasionale Demokratiese Revolusie (NDR) in die algemeen, en die ANC/Staatspresident (Thabo Mbeki) in die besonder, aan te wakker”. Sy het moedeloos geraak deur wat sy gesien het as toenemende faksionalisme, gemeng met 'n kultuur van korrupsie in die drieparty-alliansie.

Bronne

• Helen Scanlon, (2007), Representations and Reality; Portraits of women’s lives in the Western Cape 1948-1976, (Kaapstad, HSRC).

• Prophetic Voice of Reason, Stephanie Kemp, from Leadership, 14 September 2011, [aanlyn] beskikbaar by www.leadershiponline.co.za (Besoek op 09 Augustus 2012)

• Fullard, M, State Repression in the 1960s, in The Road to Democracy in South Africa: 1960-1970, Volume 1, (1960-1970) bl.362

• South African History Online, Stephanie Kemp https://www.sahistory.org.za/people/stephanie-kemp (Besoek op 16 Maart 2023)

• South African History Online,Struggle Stalwart Stephanie Kemp resigns from the ANC, [aanlyn] beskikbaar by https://historymatters.co.za [Besoek op 9 Augustus 2012].