Wikipedia

Uit Afrika-teorie

Die Uit Afrika-teorie of Enkele-oorsprongteorie is die mees algemeen aanvaarde model wat die geografiese oorsprong en vroeë migrasie van die moderne mens beskryf. Die model sluit in die ontdekking in 2010 van genetiese bewyse van ’n vermenging van die moderne Homo sapiens met archaïese mense.[2] Daar was net spekulasies daaroor tot in die 1980's, toe die teorie versterk is deur ’n studie van hedendaagse mitochondriale DNS, gekombineer met bewyse gebaseer op fisieke antropologie van archaïse fossiele.

’n Kaart van vroeë menslike migrasies:[1]
1. Homo sapiens
2. Neanderdallers
3. Vroeë hominiede.

Genetiese studies en fossiele bewyse toon dat Archaïese Homo sapiens net in Afrika in die moderne mens ontwikkel het, tussen 200 000 en 60 000 jaar gelede,[3] dat die lede van een tak van Homo sapiens Afrika tussen sowat 125 000 en 60 000 jaar gelede verlaat het en dat hierdie mense mettertyd vroeëre bevolkings soos die Neanderdallers en Homo erectus vervang het.[4] Die datum van die vroegste suksesvolle migrasie uit Afrika (die vroegste migrante met oorlewende nasate) word gewoonlik volgens genetiese gegewens geraam op sowat 60 000 jaar gelede, hoewel dit tot 125 000 jaar gelede al kon gewees het volgens Arabiese argeolgiese vondste van gereedskap.[5] Volgens ’n 2013-verslag is ’n voorheen onbekende linie gevind wat die beraamde datum van die laaste gemeenskaplike voorsaat vervroeg tot sowat 338 000 jaar gelede.[6]

Die enkele-oorsprongteorie van die moderne mens in Oos-Afrika is die mees algemeen aanvaarde teorie onder wetenskaplikes.[7][8][9][10][11] Verskillende teorie bestaan oor of daar een of meer uittogte was.

Die gewildste ander teorie is die "multistreek-oorsprongteorie", waarvolgens ’n vlaag mense vroeër uit Afrika gemigreer het en in verskeie streke van die wêreld met plaaslike Homo erectus-bevolkings verbaster het. Die meeste aanhangers van dié teorie beskou Afrika steeds as ’n groot oorsprong van menslike genetiese diversiteit, maar dink verbastering het ’n groter rol gespeel.[12][13]

Genetiese toetse het in die laaste dekade getoon verskeie uitgestorwe archaïese mense kon met die moderne Homo sapiens verbaster het. Hierdie spesies het na bewering hul genetiese stempel op die mens afgedruk in streke regoor die wêreld: Neanderdallers op alle mense behalwe dié suid van die Sahara, Denisova-hominiene in Australasië, en ’n mate van verbastering kon plaasgevind het tussen mense suid van die Sahara en ’n tot nog toe onbekende hominien (moontlik nasate van die antieke spesie Homo heidelbergensis). Daar is egter gevind die mate van verbastering was relatief klein (1-10%), en ander studies toon die teenwoordigheid van Neanderdaller- en ander archaïese gene in die moderne mens kan die gevolg wees van ’n gemeenskaplike voorsaat 500 000 tot 800 000 jaar gelede.[14][15][16]

Geskiedenis van die teorie

wysig

Met die ontwikkeling van antropologie in die vroeë 19de eeu het geleerdes in ’n groot mate verskil oor die mens se ontwikkeling. Dié soos Johann Friedrich Blumenbach en James Cowles Prichard het geglo verskeie menslike rasse het sedert die Skepping uit een volk ontwikkel (monogenisme). Hul teenstanders soos Louis Agassiz en Josiah C. Nott was voorstanders van poligenisme, of die aparte ontwikkeling van verskillende menslike rasse deur die transmutasie van ape, met geen gemeenskaplike voorsaat nie.

 
’n Vergelyking van die mens se skelet met dié van ander ape (Evidence as to Man's Place in Nature, 1863).

Charles Darwin was die eerste persoon wat ’n gemeenskaplike afstamming van organismes voorgestel het, en een van die eerstes wat gemeen het alle mense het gemeenskaplike voorsate wat in Afrika gewoon het.[17] Hy het eerste die Uit Afrika-teorie voorgestel nadat hy die gedrag van Afrika-ape bestudeer het. Die anatoom Thomas Huxley het dit ondersteun en ook geglo daar is ’n nou verband tussen Afrika-ape en mense.[18] Een van sy teenstanders was die Duitse bioloog Ernst Haeckel, wat gemeen het mense is nader verwant aan die primate van Suidoos-Asië.[19][20]

In Descent of Man het Darwin voorgestel mense het afgestam van ape wat nog klein breine gehad het maar regop geloop het sodat hul hande vry kon wees vir gebruike wat intelligensie begunstig. Hy het geglo die vroeë ape van Afrika is na verwant aan die gorilla en sjimpansee, en aangesien dié spesies die mens se naaste verwante is, is dit meer waarskynlik dat die mens se voorsate in Afrika as elders gewoon het. Hy het egter ook erken Dryopithecus, ’n aap wat amper so groot soos die mens en naby verwant aan die Hylobatidae (langarmape) was, het tydens die Mioseentydperk in Europa bestaan en dat groot migrasies sedertdien kon plaasgevind het.[21]

Die voorspelling was betekenisvol, want in 1871 was daar feitlik geen fossiele van antieke hominiede beskikbaar nie. Byna 50 jaar later is Darwin se teorie gesteun deur vondste van talle fossiele van hominiede met klein breine in verskeie streke van Afrika.

Teen die middel van die 20ste eeu het monogenisme al hoe groter steun gekry. In die 1980's het Allan Wilson saam met Rebecca L. Cann en Mark Stoneking gewerk aan die sogenaamde "Mitochondriale Eva"-hipotese. In sy poging om genetiese merkers te identifiseer om die geskiedenis van menslike evolusie na te speur, het hy begin fokus op mitochondriale DNS (mtDNS), gene wat in die sel voorkom, maar nie in die kern nie, en oorgedra word van ma na kind. Dié DNS-materiaal is belangrik, want dit muteer vinnig en dit is dus maklik om veranderings oor relatief kort tye te sien. Wilson het geglo deur verskille in die mtDNS te vergelyk, is dit moonrlik om die tyd en plek te voorspel dat die moderne mens die eerste keer ontwikkel het. Ná sy ontdekking dat menslike mtDNS geneties veel minder divers is as dié van sjimpansees, het hy afgelei die moderne menserasse het onlangs afgeskei van ’n enkele bevolking, terwyl ander menslike spesies soos die Neanderdallers en Homo erectus uitgesterf het. Hy en sy kollegas het die mtDNA van verskeie volke van verskillende rasse-agtergronde vergelyk en afgelei dat alle moderne mense sowat 150 000 jaar gelede ontwikkel het uit een ma in Afrika.[22] Met die ontwikkeling van argeogenetika in die 1990's, kon wetenskaplikes die datum van die "Uit Afrika"-migrasie redelik akkuraat bepaal.

Vroeë Homo sapiens

wysig
 
’n Anatomiese vergelyking tussen die skedels van ’n moderne mens (links) en Homo neanderthalensis (regs).

Anatomies moderne mense het sowat 250 000 jaar gelede in Afrika ontstaan. Die vergroting van die brein en gebruik van beter gereedskap tussen 400 000 jaar gelede en die tweede tussenys-periode in die Middel-Pleistoseen (sowat 250 000 jaar gelede) verskaf bewyse van ’n oorgang van H. erectus na H. sapiens.[23] Volgens die Uit Afrika-teorie het migrasies uit Afrika plaasgevind waardeur H. erectus, wat Afrika vroeër verlaat het, vervang is.

Homo sapiens idaltu, wat in Ethiopië gevind is en sowat 160 000 jaar gelede geleef het,[24] is die oudste bekende anatomies moderne mense en word geklassifiseer as ’n uitgestorwe subspesie.[25] Fossiele van vroeë Homo sapiens is in Israel gevind en hul ouderdom word op sowat 80 000 tot 100 000 jaar garaam. Dit lyk egter of hierdie mense óf uitgesterf het óf 70 000 tot 80 000 jaar gelede teruggetrek het Afrika toe; hulle is moontlik vervang deur Neanderdallers wat suid getrek het uit kouer streke van die Ystydperk-Europa.[26]

Alle ander fossiele van moderne mense buite Afrika is jonger. Die oudste hiervan is uit 42 000 jaar gelede van die Mungomeer in Australië.[27][28] Die Tianyuangrot-oorblyfsels uit China is moontlik 38 000 tot 42 000 jaar oud. Hulle stem morfologies meer ooreen met moderne mense van tussen 17 000 en 19 000 jaar gelede uit Japan.[29][30]

Sowat 100 000 jaar gelede het meer gesofistikeerde tegnologie en kunswerke begin verskyn en teen 50 000 jaar gelede het moderne gedrag meer prominent geword. Gereedskap is ook van bene gemaak.[31][32]

Genetiese rekonstruksie

wysig
 
’n Kaart van die vroeë diversifikasie van die mens op grond van mitochondriale DNS.

Twee dele van die menslike genoom is baie nuttig in die ontsyfering van die menslike geskiedenis: mitochondriale DNS en die Y-chromosoom. Dit is die enigste twee dele van die genoom wat nie verander word deur die evolusiemeganismes wat diversiteit met elke generasie teweegbring nie; hulle word dus onveranderd oorgedra. Volgens die Uit Afrika-teorie het alle mense wat vandag leef, dieselfde mitochondria[33] oorgeërf van ’n vrou wat sowat 160 000 jaar gelede in Afrika gewoon het.[34][35] Sy is Mitochondriale Eva gedoop. Alle mans wat vandag leef, het hul Y-chromosoom oorgeërf van ’n man wat tussen 140 000 en 500 000 jaar gelede geleef het, moontlik in Afrika. Hy is Y-chromosomale Adam gedoop.

Die eerste linie wat van Mitochondriale Eva vertak het, is haplogroep L0. Dié haplogroep word in groot mate aangetref in die Sanbevolking van Suider-Afrika, die Sandawe van Oos-Afrika en die Mbuti van die Kongobekken.[36][37]

Dié groepe het vroeg in die mens se geskiedenis vertak en het sedertdien geneties relatief geïsoleer gebly. Haplogroepe L1, L2 en L3 is afstammelinge van L1-6 en grootliks beperk tot Afrika. Die makro-haplogroepe M en N, wat die linies van die res van die wêreld buite Afrika is, stam van L3 af.

Die trek uit Afrika

wysig

Teen sowat 70 000 jaar gelede het ’n deel van die L3-groep uit Oos-Afrika na die Nabye Ooste getrek. Volgens nuwe navorsing wat in 2012 gepubliseer is, kon die uittog tussen 90 000 en 130 000 jaar gelede al plaasgevind het.[38]

 
Die oortog oor die Rooisee.

Sommige wetenskaplikes glo net ’n paar mense het Afrika in ’n enkele migrasie verlaat en daarna die res van die wêreld bevolk,[39] aangesien net afstammelinge van L3 buite Afrika aangetref word. Ander glo daar was verskeie migrasies.[40]

Daar word geskat uit ’n bevolking van tussen 2 000 en 5 000 individue in Afrika,[41] het net ’n klein groep van sowat 150 tot 1 000 mense die Rooisee oorgesteek.[42] Van al die linies wat in Afrika teenwoordig is, word net die vroulike afstammelinge van een linie, L3, buite Afrika aangetref. As daar meer as een migrasie was, sou verwag kon word daar is afstammelinge van meer as een linie buite Afrika. L3 se vroulike afstammelinge, haplogroepe M en N, word net in baie lae frekwensies in Afrika aangetref (hoewel haplogroep M1 baie antiek en gediversifiseerd in Noord- en Noordoos-Afrika is) en hulle lyk soos onlangse aankomelinge. Teorieë hiervoor is dat hierdie mutasies in Oos-Afrika plaasgevind het kort voor die uittog en dat hulle toe die dominante haplogroepe geword het ná die uittog, of dat die mutasies plaasgevind het kort ná die uittog uit Afrika.

Sommige wetenskaplikes glo daar was twee migrasies uit Afrika – die een het oor die Rooisee met die kus langs na Indië getrek (haplogroep M), terwyl die ander groep met haplogroep N die Nyl uit Oos-Afrika gevolg en noordwaarts tot in Asië getrek het. Hierdie groep het toe in verskillende rigtings vertak; sommige het na Europa getrek en ander na Asië. Dié hipotese probeer verduidelik hoekom haplogroep N oorheersend in Europa is en haplogroep M nie daar voorkom nie. Daar word gemeen bewyse van die migrasie kuslangs is vernietig met die styging in seevlakke tydens die Holoseentydperk.[43][44]

Die Rooisee was 50 000 jaar gelede baie vlakker en smaller. Hoewel die seestrate nooit heeltemal toe was nie, was hulle smal genoeg en het hulle dalk eilande tussenin gehad sodat mense dit met eenvoudige vlotte kon oorsteek.[45][46]

Verdere verspreiding

wysig

Van die Nabye Ooste af het haplogroep N teen 50 000 jaar gelede oos versprei na Suid-Asië, en 40 000 jaar gelede na Australië. Homo sapiens het toe vir die eerste keer ’n gebied bereik waar Homo erectus nooit was nie. Die Cro-Magnon-mense het Europa sowat 40 000 jaar gelede bereik, en Oos-Asië, Korea en Japan is teen 30 000 jaar gelede bereik. Daar is meningsverskille oor of migrasie na die Amerikas sowat 30 000 jaar gelede plaasgevind het of veel later, eers sowat 14 000 jaar gelede.[47]

Haplogroep M, wat oor die Rooisee getrek het, het sy grootste diversiteit in Indië, wat ’n aanduiding is dat die mutasie hier kon plaasgevind het.[48] Sowat 60% van die Indiese bevolking is van haplogroep M. Daar is bewyse dat dié groep van Indië ook met die kus van Thailand en Indonesië getrek het tot by Papoea-Nieu-Guinee.

Verwysings

wysig
  1. ↑ Literature: Göran Burenhult: Die ersten Menschen, Weltbild Verlag, 2000. ISBN 3-8289-0741-5
  2. ↑ McBride B, Haviland WE, Prins HEL, Walrath D (2012). The Essence of Anthropology. Belmont, CA: Wadsworth Publishing. p. 94. ISBN 978-1-111-83344-2.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  3. ↑ Reid GBR, Hetherington R (2010). The climate connection: climate change and modern human evolution. Cambridge, UK: Cambridge University Press. p. 64. ISBN 0-521-14723-9.
  4. ↑ Meredith M (2011). Born in Africa: The Quest for the Origins of Human Life. New York: PublicAffairs. ISBN 1-58648-663-2.[dooie skakel]
  5. ↑ Armitage SJ, Jasim SA, Marks AE, Parker AG, Usik VI, Uerpmann HP (Januarie 2011). "The southern route "out of Africa": evidence for an early expansion of modern humans into Arabia". Science. 331 (6016): 453–6. Bibcode:2011Sci...331..453A. doi:10.1126/science.1199113. PMID 21273486.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  6. ↑ Mendez, Fernando; Krahn, Thomas; Schrack, Bonnie; Krahn, Astrid-Maria; Veeramah, Krishna; Woerner, August; Fomine, Forka Leypey Mathew; Bradman, Neil; Thomas, Mark; Karafet, Tatiana; Hammer, Michael (2013). "An African American Paternal Lineage Adds an Extremely Ancient Root to the Human Y Chromosome Phylogenetic Tree" (PDF). The American Journal of Human Genetics. 92 (3): 454–9. doi:10.1016/j.ajhg.2013.02.002. PMC 3591855. PMID 23453668. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 24 Oktober 2013. Besoek op 15 Maart 2014.
  7. ↑ Liu H, Prugnolle F, Manica A, Balloux F (Augustus 2006). "A geographically explicit genetic model of worldwide human-settlement history". Am. J. Hum. Genet. 79 (2): 230–7. doi:10.1086/505436. PMC 1559480. PMID 16826514. Currently available genetic and archaeological evidence is supportive of a recent single origin of modern humans in East Africa. However, this is where the consensus on human settlement history ends, and considerable uncertainty clouds any more detailed aspect of human colonization history.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  8. ↑ "This week in Science: Out of Africa Revisited". Science. 308 (5724): 921. 13 Mei 2005. doi:10.1126/science.308.5724.921g.
  9. ↑ Stringer C (Junie 2003). "Human evolution: Out of Ethiopia". Nature. 423 (6941): 692–3, 695. Bibcode:2003Natur.423..692S. doi:10.1038/423692a. PMID 12802315.
  10. ↑ Johanson D. "Origins of Modern Humans: Multiregional or Out of Africa?". ActionBioscience (in Engels). American Institute of Biological Sciences. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 September 2019.
  11. ↑ "Modern Humans – Single Origin (Out of Africa) vs Multiregional".
  12. ↑ Robert Jurmain; Lynn Kilgore; Wenda Trevathan (20 Maart 2008). Essentials of Physical Anthropology. Cengage Learning. pp. 266–. ISBN 978-0-495-50939-4. Besoek op 14 Junie 2011.
  13. ↑ Wolpoff MH, Hawks J, Caspari R (Mei 2000). "Multiregional, not multiple origins". Am. J. Phys. Anthropol. 112 (1): 129–36. doi:10.1002/(SICI)1096-8644(200005)112:1<129::AID-AJPA11>3.0.CO;2-K. PMID 10766948.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  14. ↑ "Telegraph-artikel". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 April 2014. Besoek op 15 Maart 2014.
  15. ↑ http://www.theguardian.com/science/2013/feb/04/neanderthals-modern-humans-research
  16. ↑ The Human Stew
  17. ↑ Peter Lafreniere (22 September 2010). Adaptive Origins: Evolution and Human Development. Taylor & Francis. p. 90. ISBN 978-0-8058-6012-2. Besoek op 14 Junie 2011.
  18. ↑ Robinson D, Ash PM (2010). The Emergence of Humans: An Exploration of the Evolutionary Timeline. New York: Wiley. ISBN 0-470-01315-X.
  19. ↑ Palmer D (2006). Prehistoric Past Revealed: The Four Billion Year History of Life on Earth. Berkeley: University of California Press. p. 43. ISBN 0-520-24827-9.
  20. ↑ Regal B (2004). Human evolution: a guide to the debates. Santa Barbara, Calif: ABC-CLIO. pp. 73–75. ISBN 1-85109-418-0.
  21. ↑ "The descent of man Chapter 6 – On the Affinities and Genealogy of Man". Darwin-online.org.uk. Besoek op 11 Januarie 2011.
  22. ↑ "Allan Wilson: Revolutionary Evolutionist". New Zealanders Heroes (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Februarie 2003. Besoek op 15 Maart 2014.
  23. ↑ Eric Delson; Ian Tattersall; John A. Van Couvering (2000). Encyclopedia of human evolution and prehistory. Taylor & Francis. p. 677–. ISBN 978-0-8153-1696-1. Besoek op 14 Junie 2011.
  24. ↑ White TD, Asfaw B, DeGusta D, Gilbert H, Richards GD, Suwa G, Howell FC (Junie 2003). "Pleistocene Homo sapiens from Middle Awash, Ethiopia". Nature. 423 (6941): 742–7. Bibcode:2003Natur.423..742W. doi:10.1038/nature01669. PMID 12802332.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  25. ↑ "160,000-year-old fossilized skulls uncovered in Ethiopia are oldest anatomically modern humans" (in Engels). University of California, Berkeley. 2003. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Junie 2020.
  26. ↑ Clive Finlayson (11 Oktober 2009). The humans who went extinct: why Neanderthals died out and we survived. Oxford University Press US. p. 68. ISBN 978-0-19-923918-4. Besoek op 14 Junie 2011.
  27. ↑ Bowler JM, Johnston H, Olley JM, Prescott JR, Roberts RG, Shawcross W, Spooner NA. (2003). "New ages for human occupation and climatic change at Lake Mungo, Australia". Nature. 421 (6925): 837–40. Bibcode:2003Natur.421..837B. doi:10.1038/nature01383. PMID 1259451. {{cite journal}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  28. ↑ Olleya JM, Roberts RG, Yoshida H and Bowler JM (2006). "Single-grain optical dating of grave-infill associated with human burials at Lake Mungo, Australia". Quaternary Science Reviews. 25 (19–20): 2469–2474. Bibcode:2006QSRv...25.2469O. doi:10.1016/j.quascirev.2005.07.022. {{cite journal}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  29. ↑ Hu Y, Shang H, Tong H, Nehlich O, Liu W, Zhao C, Yu J, Wang C, Trinkaus E, Richards MP (Julie 2009). "Stable isotope dietary analysis of the Tianyuan 1 early modern human". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 106 (27): 10971–4. Bibcode:2009PNAS..10610971H. doi:10.1073/pnas.0904826106. PMC 2706269. PMID 19581579. {{cite journal}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  30. ↑ Brown P (Augustus 1992). "Recent human evolution in East Asia and Australasia". Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. 337 (1280): 235–42. doi:10.1098/rstb.1992.0101. PMID 1357698. {{cite journal}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
  31. ↑ "Ancestral tools" (in Engels). Handprint.com. 1 Augustus 1999. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Desember 2019. Besoek op 11 Januarie 2011.
  32. ↑ "Middle to upper paleolithic transition" (in Engels). Wsu.edu. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Augustus 2010. Besoek op 11 Januarie 2011.
  33. ↑ Jones, Marie; John Savino (2007). Supervolcano: The Catastrophic Event That Changed the Course of Human History (Could Yellowstone be Next?). Franklin Lakes, NJ: New Page Books. ISBN 1-56414-953-6.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  34. ↑ Cann RL, Stoneking M, Wilson AC (1987). "Mitochondrial DNA and human evolution". Nature. 325 (6099): 31–6. Bibcode:1987Natur.325...31C. doi:10.1038/325031a0. PMID 3025745. {{cite journal}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  35. ↑ Vigilant L, Stoneking M, Harpending H, Hawkes K, Wilson AC (September 1991). "African populations and the evolution of human mitochondrial DNA". Science. 253 (5027): 1503–7. Bibcode:1991Sci...253.1503V. doi:10.1126/science.1840702. PMID 1840702. {{cite journal}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  36. ↑ Gonder MK, Mortensen HM, Reed FA, de Sousa A, Tishkoff SA (Maart 2007). "Whole-mtDNA genome sequence analysis of ancient African lineages". Mol. Biol. Evol. 24 (3): 757–68. doi:10.1093/molbev/msl209. PMID 17194802. {{cite journal}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  37. ↑ Chen YS, Olckers A, Schurr TG, Kogelnik AM, Huoponen K, Wallace DC (April 2000). "mtDNA variation in the South African Kung and Khwe-and their genetic relationships to other African populations". Am. J. Hum. Genet. 66 (4): 1362–83. doi:10.1086/302848. PMC 1288201. PMID 10739760. {{cite journal}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  38. ↑ Catherine Brahic (24 November 2012). "Our True Dawn". New Scientist. Reed Business Information (2892): 34–7. ISSN 0262-4079. {{cite journal}}: Onbekende parameter |information= geïgnoreer (hulp)CS1 maint: date and year (link)
  39. ↑ "Both Australian Aborigines and Europeans Rooted in Africa" (in Engels). News.softpedia.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Mei 2020. Besoek op 11 Januarie 2011.
  40. ↑ Rincon, Paul (24 April 2008). "Human line 'nearly split in two'" (in Engels). BBC News. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Junie 2020. Besoek op 31 Desember 2009.
  41. ↑ Zhivotovsky, A.; Rosenberg, NA; Feldman, MW (2003). "Features of Evolution and Expansion of Modern Humans, Inferred from Genomewide Microsatellite Markers". American Journal of Human Genetics. 72 (5): 1171–86. doi:10.1086/375120. PMC 1180270. PMID 12690579.
  42. ↑ Stix, Gary (2008). "The Migration History of Humans: DNA Study Traces Human Origins Across the Continents" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Januarie 2014. Besoek op 14 Junie 2011.
  43. ↑ Searching for traces of the Southern Dispersal Geargiveer 10 Mei 2012 op Wayback Machine, by Dr. Marta Mirazón Lahr, et al.
  44. ↑ "A single origin, several dispersal hypothesis" (in Engels). Biomedcentral.com. 29 Oktober 2004. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 September 2015. Besoek op 11 Januarie 2011.
  45. ↑ Fernandes (Junie 2006). "Absence of post-Miocene Red Sea land bridges: biogeographic implications". Journal of Biogeography. 33 (6): 961–966. doi:10.1111/j.1365-2699.2006.01478.x.
  46. ↑ Beyin, Amanuel (Februarie 2011). "Upper Pleistocene Human Dispersals out of Africa: A Review of the Current State of the Debate". International Journal of Evolutionary Biology. 2011 (615094). doi:10.4061/2011/615094.
  47. ↑ Goebel, Ted; Waters, Michael R.; O'Rourke, Dennis H. (2008). "The Late Pleistocene dispersal of modern humans in the Americas" (PDF). Science. 319 (5869): 1497–1502. doi:10.1126/science.1153569. PMID 18339930. Besoek op 5 Februarie 2010.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  48. ↑ Metspalu M, Kivisild T, Metspalu E, Parik J, Hudjashov G, Kaldma K, Serk P, Karmin M, Behar DM, Gilbert MT, Endicott P, Mastana S, Papiha SS, Skorecki K, Torroni A, Villems R (Augustus 2004). "Most of the extant mtDNA boundaries in south and southwest Asia were likely shaped during the initial settlement of Eurasia by anatomically modern humans". BMC Genet. 5: 26. doi:10.1186/1471-2156-5-26. PMC 516768. PMID 15339343. {{cite journal}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link)

Bronne

wysig


Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Uit_Afrika-teorie&oldid=2620664"