Unifikasie van Duitsland

Die Vooruitgang van die Zollverein (Tolverbond)

In 1815 was die Duitse state op ekonomiese gebied die mees agterlike in Europa. Dit was hoofsaaklik daaraan te wyte dat elkeen van die talryke staatjies besig was om die ontwikkeling van die binnelandse handel te strem deur die heffing van swaar invoerbelastings binne en op die grense van hul gebiede. Hierdie ekonomiese beleid het die ontwikkeling van die handel tussen die verskillende state gestrem. In Pruise was daar byvoorbeeld sewe-en-sestig verskillende tariewe binne sy grens van krag. As gevolg van die verhoogde vervoerkoste kon die nywerhede nie uitbrei nie, nóg die handel bloei. Die feit dat sy grondgebied oor die Duitse Bond versprei gelê het, het Pruise aan die invoerregte van agt-en-twintig verskillende state onderwerp. Die uitgestrekte grenslyn van Pruise van meer as 4000 myl (4 828 kilometer) het die insameling van invoerbelastings bemoeilik en smokkelhandel in die hand gewerk. Ten einde die Pruisiese nywerheid en handel aan te moedig, het Massen, die Pruisiese hervormer en dissipel van Adam Smith, in 1818 'n tolverbond vir Pruise gestig. Alle binnelandse tolgrense is afgeskaf en inwendige vryhandel ingestel. Alle tolgelde op goedere van omliggende state of vreemde moondhede is aanmerklik verminder, ten einde smokkelhandel teen te werk. Binne afsienbare tyd het Pruise op ekonomiese gebied vooruitgegaan. Die onmiddellike uitwerking daarvan was dat etlike van die kleinere state wat aan Pruisiese gebied gegrens het, by die Tolverbond aangesluit het, met die doel om te deel in die ekonomiese voordele aan so 'n unie verbonde. Teen 1828 is ander state beweeg om die voorbeeld van Pruise te volg. In daardie jaar het Beiere en Württemberg 'n suidelike Tolverbond gesluit; later in dieselfde jaar het die sentrale state soos Sakse, Brunswyk, Hesse en Hannover 'n soortgelyke stap geneem. Oostenryk, ekonomiese selfonderhoudend, het egter buite die tolunie gebly. Dus teen die einde van 1828 was die state van die Bond, met uitsluiting van Oostenryk, in drie ekonomiese eenhede verdeel. Daar het naderhand 'n beweging ontstaan om by die Pruisiese verbond aan te sluit. In 1829 het die suidelike groep 'n handelsooreenkoms met Pruise getref vir die wedersydse vermindering van invoerregte. In 1833 het dit tot die stigting van die tolunie gelei. Hierdie uitgebreide Pruisiese Tolverbond het binnelandse vryhandel tussen sewentien state, met 'n totale bevolking van ses-en-twintig miljoen, moontlik gemaak. Jaarliks is tolkongresse byeengeroep ten einde handelsvraagstukke wat die state geraak het, te behandel. Intussen het die Sentrale Tolverbond ontbind, en die meerderheid van die lede daarvan, soos Hesse-Cassel (1831) en Sakse (1833), het nou by die Pruisiese verbond aangesluit. In 1853 het Baden ook gevolg, en in die volgende tien jaar die meerderheid van die kleinere state. Teen 1852, toe Hannover ook in die Pruisiese Tolverbond toegelaat is, was byna alle state van die Bond, behalwe Oostenryk, lede van die Zollverein. Oostenryk het toe begeer om ook by dié tolunie aan te sluit. Pruise was egter vasbeslote om hierdie invloedryke politieke mededinger buite die unie te hou. Hy het as argument aangevoer dat die Tolverbond slegs vir Duitse state bedoel was en dat die Oostenrykse ryk met sy menigte vreemde kulture dus nie in aanmerking kon kom nie. Toe die Konvensie van Olmütz gesluit is, het Pruise dus die ekonomiese leierskap in Duitsland behou.

Die Betekenis van die Tolverbond

Die Tolverbond het die beweging ten gunste van die staatkundige unifikasie van Duitsland op verskillende maniere beïnvloed:

Vir die eerste maal was Duitsland 'n ekonomiese eenheid, en die tolkongresse was bewys dat hierdie handelseenheid die voorloper van unifikasie op politieke gebied kon wees.
Duitsland het op ekonomiese gebied 'n geweldige verandering ondergaan, want die handel en die nywerhede het net so belangrik as die landbou geword. Die uitbreiding van die handel het aanleiding tot die stigting van groot banke gegee. 'n Oorvloed van kapitaal was 'n prikkel tot die ontginning van die steenkool- en ystermyne. Groot staalfabrieke is opgerig, met stede wat hierdeur vinnig gegroei het. Die Industriële Omwenteling het vinnig ontwikkel. 'n Magtige middelstand het ontstaan wat ten gunste van politieke unifikasie was, sodat Duitsland 'n magtige staat kon word en op internasionale gebied 'n belangrike rol kon speel. Dit sou die Duitse oorsese handel bevorder. In 1859 is 'n sterk organisasie gestig met die doel om nasionale eenheid onder die leiding van Pruise te bevorder. Hierdie idee is deur vooraanstaande geskiedskrywers soos Sybel en Treitschke in hul geskrifte gepropageer.
Gemeenskaplike ekonomiese belange het die individualisme van die verskillende state verswak en was bevorderlik vir die opbloei van algemene Duitse patriotisme en 'n begeerte na politieke eenheid.
Die daarstelling van 'n netwerk van goeie paaie, kanale, spoorweë en telegrafiese verbindings en die instelling van 'n algemene posstelsel het die administrasie van 'n verenigde Duitsland deur een sentrale gesag moontlik gemaak.
Aangesien Pruise, die besitter van die rykste nywerheidsgebiede, die leier van hierdie ekonomiese stelsel was, het die verskillende state na hom, nie na Oostenryk nie, opgesien om Duitse politieke eenheid te verwesenlik. Die Pruisiese Zollverein het dus die weg voorberei vir die vereniging van Duitsland onder Pruise en so die taak van Willem I en die Pruisiese eerste minister en latere Duitse rykskanselier Otto von Bismarck vergemaklik.

Die Troonbestyging van Willem I en die Politieke Betekenis daarvan

Die nasionale beweging wat sy toppunt met die byeenroeping van die Frankfurtse parlement (1848) bereik het, het getoon dat die Duitse state alreeds die oë gerig gehad het op Pruise, wat trouens ook al die ekonomiese gebied die voortou geneem het, in plaas van Oostenryk, as die politieke leier van Duitsland. Daar was verskeie redes vir hierdie houding. Frederik Willem IV het liberale neigings getoon. Pruise was die grootste van die suiwer Duitssprekende state; sy belange was uitsluitend Duits. Pruise is toe nog beskou as 'n belangrike militêre moondheid weens die rol wat dit gespeel het in die gebeurtenisse wat tot die val van Napoleon Bonaparte gelei het. Sedert die diplomatieke neerlaag wat in 1850 by Olmütz toegedien het, het Pruise in die politieke aangeleenthede van Duitsland op die agtergrond gebly, want Frederik Willem IV was bang vir die mag van Oostenryk. In 1858 het hy egter verstandelik onbekwaam geraak en is hy deur sy broer, Willem I, opgevolg, wat as regent opgetree en in 1861, met sy broer oorlyde, koning geword het. Die nuwe vors het 'n kragtige beleid gevolg. Willem I was hart en siel 'n Pruis en het vas geglo dat dit die roeping van Pruise was om die Duitse state onder sy leierskap te verenig. Daar hy iemand was wat sy lewe in die leër deurgebring het, was hy oortuig dat eenheid deur wapengeweld verkry moes word, aangesien konstitusionele middels reeds misluk het.

Stryd met die Parlement

Willem I het, ondanks teenwerking van sy parlement, 'n begin gemaak met die reorganisasie van die leër en in 1859 twee uitstekende manne aangestel om sy hervormings op militêre gebied uit te voer, naamlik Von Roon as Minister van Oorlog en Von Moltke as hoof van die Generale Staf. Verpligte militêre opleiding wat reeds in 1813 ingestel was, is nooit streng toegepas is nie, met die gevolg dat die oorlogsmag van Pruise tot 215 000 man beperk was. In 1859 het Von Roon egter militêre diensplig vir alle burgers streng toegepas, en die tydperk wat in die reserwemag deurgebring moes word, van twee tot vier jaar verhoog. Deur hierdie maatreëls is die leër tot 450 000 man vergroot. Hierdie reorganisasie het Willem I in botsing met sy parlement gebring. Die koning was inderdaad nie goedgesind teenoor hierdie liggaam nie, omdat hy geen geloof in liberale instellinge gehad het nie.

Toe die parlement sy voorstelle verwerp, het Willem gevolglik die grondwet verontagsaam en sy planne sonder parlementêre toestemming ten uitvoer gebring. In 1862, toe die koning 'n groter leërbegroting ingedien het, het die parlement geweier om die benodigde geldmiddele te stem. Liewer dan die hervorming van die leër prys te gee, het Willem besluit om afstand van die troon te doen. In wanhoop het Von Roon die koning oorgehaal om Bismarck, 'n man vermaard weens sy onafhanklike optrede, te versoek om 'n nuwe ministerie te vorm en die parlement uit te daag. Hy was bekend vir sy selfstandigheidsin, moed en afkeer van parlementêre prosedure en instellinge. Bismarck, wat op daardie tydstip Pruisiese gesant in Parys was, het geredelik die aanbod aanvaar, en in September 1862 het hy president van die ministerie geword.

Bismarck se Politieke Beskouinge

Otto von Bismarck was afkomstig van 'n adellike familie van Pruisiese junkers (landadel). Hy het die eerste lewenslig in 1815 aanskou. Weens sy afkoms was hy konserwatief in sy beskouinge, 'n vurige voorstander van die monargie en gekant teen liberale instellinge. Hy het tot 'n hoë amp in die Pruisiese staatsdiens geklim, maar die sleurwerk was vir hom te eentonig, en in 1839 het hy sy betrekking neergelê en hom op die landgoed van sy vader in Pommere as landjunker gaan vestig. In 1847 het hy die landelike lewe vaarwel gesê en sy politieke loopbaan begin as lid van die Pruisiese Landdag in Berlyn, alwaar hy sy politieke oortuigings met krag verkondig het. Hy het opgetree as 'n geesdriftige ondersteuner van die Pruisiese monargie en van die idee van die goddelike reg van konings. Hy het geglo dat die grootheid van Pruise nie aan die Pruisiese volk te danke was nie, maar aan sy Pruisiese vorste. Hy het hom ook verset teen elke poging van die koning om meer regte aan die liberaalgesindes toe te staan en 'n behae daarin geskep dat Willem die kroon deur die Frankfurtse ,,rewolusionêres" aangebied, van die hand gewys het. Dit was verder sy strewe om die gesag van Pruise oor Duitsland te laat uitbrei; nie om Pruise in Duitsland te laat opgaan nie. Die moedige verset van Bismarck teen die liberalisme het hom in die guns van die koning gebring, wat hom in 1851 tot Pruisiese afgevaardigde in die Landdag van die Bond te Frankfurt benoem het. Sy ondervinding gedurende die agt jaar as afgevaardigde het hom 'n onversoenlike vyand van Oostenryk gemaak, omdat hy besef het dat dit die strewe van Oostenryk was om Pruise nie as 'n gelyke in die Bond te erken nie, maar tot 'n posisie van magteloosheid te verneder. Sy wens was dat Duitsland onder die leiding van Pruise verenig sou word. Om hierdie doel te bereik, moes Oostenryk verslaan word. Dan sou die Bond vernietig, en die Duitse state onder die leierskap van Pruise gereorganiseer kon word. Die unifikasie van Duitsland kon nie, so het hy gemeen, deur toesprake of debatte in die parlement tot stand gebring word nie, maar deur ,,bloed en staal".

Sy tydperk van diens as gesant in St. Petersburg (1859-62) het veel bygedra tot sy kennis van politieke sake op die vasteland en sy ervaring in die diplomasie. Dit was vir hom duidelik dat die hulp van Rusland nodig sou wees indien Oostenryk oorwin moes word. Hy het derhalwe die vriendskap van die Tsaar probeer verkry. In 1862 het hy 'n paar maande lank as gesant in Parys diens gedoen, waardeur hy in staat gestel is om die bekwaamheid van Napoleon III en sy ministers na waarde te skat. Toe hy na Berlyn as president van die Pruisiese ministerie teruggeroep is, was Bismarck dus deeglik toegerus vir die reusetaak om die unifikasie van Duitsland onder die leiding van Pruise aan te pak.

Bismarck en die Pruisiese Parlement

Toe die parlement geweier het om die vereiste geldmiddele vir die leër te stem, het Bismarck, wat soos die koning demokratiese instellinge verag het, die volkswil uitgedaag en die geld sonder toestemming geïn. Hierdie outokratiese optrede het hom die vyandskap van die liberaalgesindes op die hals gehaal, en vir lange jare was hy ,,die mees gehate man in Pruise”. Dit was slegs te danke aan sy skitterende buitelandse politiek dat die volk mettertyd met sy despotiese handelwyse versoen geraak het.

Bismarck se Eerste Oorwinning

Vasberade het hy sy kragte aan sy unifikasieplan bestee. Die opstand in Pole in 1863 het hom die eerste geleentheid gebied. Ten einde die ondersteuning van Rusland in die toekoms te verseker en terselfdertyd 'n opstand van die Pole in Pruise te voorkom, het Bismarck die vaste belofte aan die Tsaar gedoen dat, indien nodig, hy aan hom hulp sou verleen vir die onderdrukking van die Poolse opstand. Hierdie hulp was in werklikheid nooit nodig nie, maar Bismarck het op dié wyse Rusland tot bondgenoot in sy toekomstige planne teen Oostenryk verkry.

Die Sleeswyk-Holstein-kwessie

Bismarck het vir die eerste keer sy diplomatieke vernuf en sy gewetenloosheid aan die dag gelê in verband met Sleeswyk-Holstein. Die konings van Denemarke het eeue lank as hertoë oor hierdie twee hertogdomme regeer. Hierdie state het egter nie 'n inherente deel van Denemarke uitgemaak nie, en die bevolking van albei was oorweldigend Duits.

Die Dene in hierdie hertogdomme het begeer om by Denemarke ingelyf te word, maar daar was moeilikhede in die weg. Holstein het deel uitgemaak van die Bond, en die Duitsers in Sleeswyk het inlywing by die Duitse konfederasie verkies. Hierdie geskille het oor 'n reeks jare geloop en in 1863 hul toppunt bereik toe Christiaan IX, koning van Denemarke, Sleeswyk by sy koninkryk ingelyf het. Die Bond het onmiddellik hierteen protes aangeteken, en is deur die openbare mening in Duitsland ondersteun.

Omdat Bismarck begerig was om hierdie hertogdomme by Pruise in te lyf en hulle dan as voorwendsel vir oorlogsverklaring teen Oostenryk te gebruik, het hy geweier om die Bond te ondersteun. Hy het Oostenryk egter beweeg om gesamentlik met Pruise in hierdie kwessie in te gryp en 'n vorige verdrag wat albei moondhede ook onderteken het, te handhaaf. Hierdie verdrag het bepaal dat Sleeswyk nie by Denemarke ingelyf kon word nie. Daaroor het Bismarck geëis dat die Dene Sleeswyk ontruim; maar voordat hulle nog aan hierdie eis kon voldoen, het Oostenryk en Pruise die oorlog aan Denemarke verklaar ten einde die verdrag te handhaaf. Hierdie stap kon met veiligheid onderneem word, aangesien Rusland sy bondgenoot was en Napoleon se leërs in Meksiko afwesig was. In Februarie 1864 het die troepe van dié twee moondhede die hertogdom binnegeval en die Deense magte sonder moeite verdryf. Denemarke was verplig om die Verdrag van Wenen (1864) te sluit, waardeur hy afstand gedoen het van alle regte op die hertogdomme ten gunste van Oostenryk en Pruise. Die inwoners van hierdie hertogdomme het nou begeer om as 'n afsonderlike staat lid van die Bond te word. Oostenryk was ten gunste van hierdie voorstel, maar Bismarck het teenstand gebied, omdat die toetreding van so 'n staat tot die Bond eenvoudig sou beteken dat Oostenryk 'n addisionele bondgenoot in die Duitse konfederasie sou verkry. Bowendien kon hierdie state die Pruisiese kusgebied verleng en verskeie uitstekende hawens, soos Kiel, voorsien, en daarom was dit sy wens om hierdie state by Pruise in te lyf. Met die konvensie van Gastein (1865) is die geskille tussen Oostenryk en Pruise tydelik besleg. Pruise sou Sleeswyk bestuur, terwyl Holstein onder die beheer van Oostenryk geplaas is. Op hierdie wyse het Bismarck daarin geslaag om 'n belangrike uitbreiding van grondgebied vir Pruise te verkry. Die ooreenkoms, insover dit Holstein geraak het, het ook in sy kraal gepas, aangesien hy die op die gepaste oomblik in die toekoms kon gebruik as 'n voorwendsel vir oorlog met Oostenryk. Daar die hertogdom aan Pruisiese gebied gegrens het, kon dit maklik oorweldig en deur Pruise geannekseer word. Bismarck het die ooreenkoms van Gastein beskou as ,,toeplakking van die barste in die muur".

Voorbereiding vir Oorlog met Oostenryk

Bismarck se volgende stap was om Oostenryk te isoleer voordat oorlog verklaar word. Weer het sy diplomatieke skerpsinnigheid geseëvier. Hy was alreeds verseker van die vriendskap van die Tsaar. In 1865 het hy Napoleon III by Biarritz ontmoet. Die Franse keiser het beloof om, in die geval van oorlog tussen Pruise en Oostenryk, neutraal te bly en het skynbaar Bismarck se voorstelle om Sleeswyk en Holstein by Pruise in te lyf, of die Bond te reorganiseer, nie afgekeur nie. Napoleon, wat sy eie mening in verband met die afloop van die oorlog gehad het, is tevrede gestel met vae beloftes van vergoeding. Daarna het Bismarck by Italië aangeklop. In April 1866 is 'n verdrag gesluit waardeur Italië beloof het om by Pruise aan te sluit as laasgenoemde binne drie maande oorlog sou verklaar teen Oostenryk, ten einde die Bond te reorganiseer. As vergoeding sou Italië Venesië verkry, en Pruise sou Oostenrykse grondgebied van gelyke grootte inlyf. Brittanje was, weens die feit dat Palmerston hom afsydig gehou het van die Vasteland se politieke aangeleenthede, nie 'n faktor waarmee ernstig rekening gehou moes word nie. Bismarck kon dus voortgaan om Oostenryk tot oorlog aan te hits. Hy het protes aangeteken teen die Oostenrykse bestuur van Holstein. Die verhouding tussen hierdie twee lande het gespanne geraak, veral toe Oostenryk in Junie 1865 onverstandig gehandel het deur die Sleeswyk-Holstein-kwessie voor die federale Landdag te bring. Bismarck het verklaar dat dit 'n skending van die ooreenkoms van Gastein was en onmiddellik Holstein met troepe beset. Oostenryk het die ondersteuning van alle state in die Landdag, behalwe Mecklenburg, verkry. Op 15 Junie het die oorlog 'n aanvang geneem. Bismarck het dus in sy planne geslaag en Oostenryk het as die aanvallende party opgetree. Willem I en die Pruisiese volk het die oorlog nie begeer nie, maar Bismarck was oortuig dat Oostenryk verslaan moes word indien die Bond vernietig en Duitsland onder die leierskap van Pruise gereorganiseer kon word.

Die Seweweekse Oorlog, 1866

Die algemene mening in Europa was dat Oostenryk in hierdie burgeroorlog sou seëvier, want sy leërs het roem en ervaring gehad. Die teenoorgestelde het egter plaasgevind. In wat geblyk het een van die kortste en mees beslissende oorloë in die geskiedenis te wees, is Oostenryk deur Pruise verslaan. Deur die oorlog is bewys watter magtige militêre staat Pruise geword het onder Willem I en Von Roon. Die Pruisiese leër was reeds baie jare lank voorbereid op so 'n oorlog. Die soldate was besiel met nasionale ywer. Die doeltreffendheid van die leër is verder verhoog deurdat dit van snelvurende naaldgewere voorsien is. Vir die eerste maal in die geskiedenis is spoorweë en die telegraaf in gebruik gestel om troepe en benodigdhede te vervoer en om verbindings te behou. Von Moltke, die Pruisiese bevelhebber, was die grootste militêre genie in Europa sedert Napoleon I, en is deur 'n ervare staf bygestaan. Bowendien het Italië die Oostenrykse mag verdeel en het sodoende 'n verdienstelike bondgenoot geword.

Pruise het onmiddellik tot die aanval oorgegaan. Binne twee weke is Hannover, Hesse en Sakse oorweldig en beset. Von Molkte kon daarna die Oostenrykse hoofleër in Boheme aanval.

Die snelheid van die veldtog het die Oostenrykers verras en verbasing in Europa verwek. Op 3 Julie is die beslissende slag van die oorlog by Sadowa (Königgrätz) gelewer, waarin oor die 200 000 man aan weerskante deelgeneem het. Na 'n hewige stryd is die Oostenrykers beslissend verslaan. Die uitslag van die oorlog is presies drie weke na die aanvang daarvan beslis. Drie weke later was die Pruisiese leër binne sigbare afstand van die Oostenrykse hoofstad. Die Italiaanse leër is egter deur die Oostenrykers by Custozza verpletter en sy vloot 'n gedugte neerlaag digby Lissa, in die Adriatiese See, toegedien. Na die slag by Sadowa het Bismarck, teen die sin van Willem I en Von Moltke, op vrede aangedring. Hy het besef dat dit in belang van die Duitse eenheidsbeweging sou wees om die Suid-Duitse state en Oostenryk te versoen deur die oplegging van slegs redelike straf. Ook was hy bevrees dat Napoleon III sou ingryp en hom aan die kant van Oostenryk skaar en so sy planne vir die reorganisasie van Duitsland verydel. Op 26 Junie is 'n voorlopige vrede geteken, en 'n week daarna is die oorlog deur die Vrede van Praag beëindig - presies sewe weke na die aanvang daarvan. Oostenryk het Venesië aan Italië afgegee, en moes Pruise vergoed vir oorlogskoste tot 'n bedrag van £3,000,000. Sleeswyk en Holstein, die koninkryk van Hannover, die vrystad Danzig en die aangrensende gebied van Nassau en Hesse-Cassel is by Pruise ingelyf. Oostenryk het toegestem tot die ontbinding van die Bond en die reorganisasie van die Duitse state noord van die Main tot die Noord-Duitse Konfederasie onder die leierskap van Pruise. Die Suid-Duitse state (Beiere, Württemberg, Baden) is as onafhanklike state erken.

Die Gevolge van die Seweweekse Oorlog

Die jaar 1866 is 'n keerpunt in die geskiedenis van Pruise, Oostenryk en Frankryk sowel as van moderne Europa, want dit het die magsewewig in Europa versteur.

Pruise, wat tot nog toe as 'n tweederangse moondheid beskou was, het as gevolg van sy buitengewone leër en die prestasies van sy merkwaardige staatsmanne die sterkste moondheid op die Vasteland geword. Berlyn was nou die politieke swaartepunt in Europa. Die inlywing van verskeie Duitse state het Pruise se uitgestrekte en losstaande gebied van die Oossee tot die Ryn aaneengebind, en vyf miljoen Duitssprekende onderdane tot sy bevolking bygevoeg. Bowendien het Pruise nou die oorheersende staat in Duitsland geword en is daardeur in staat gestel om die kleinere Duitse state in te lyf.
Die belangrikste uitwerking van die oorlog was die reorganisasie van Duitsland in die Noord-Duitse Bond onder die leierskap van Pruise. Alle Duitse state, behalwe Oostenryk en die drie Suid-Duitse state, is ingesluit. In 1867 is 'n federale grondwet opgestel. Dit was een van die grootste prestasies van Bismarck, omdat daardeur aan Pruise die leierskap van die Bond besorg is. Dit het ook duidelik Bismarck se teensin in demokratiese instellinge aan die lig gebring.
Die Suid-Duitse state moes egter nog ingelyf word voordat die unifikasie van Duitsland voltooi kon wees. Dit kon in 1866 nie bewerkstellig word nie, aangesien Napoleon III gedreig het om tussenbeide te kom en die state self, deur hul aandeel in die oorlog, teen Pruise gekant was. Nietemin het Bismarck te werk gegaan om die weg voor te berei vir die uiteindelike inlywing van die Suid-Duitse state. Die billike behandeling van hierdie state na die oorlog het hul haat teen Pruise verminder. In 1866 het dit Bismarck geluk om 'n defensiewe en offensiewe verbond met hierdie state te sluit, waardeur hul leërs in geval van oorlog tot die beskikking van die Noord-Duitse Konfederasie gestel is. In 1867 is hierdie militêre verbond deur 'n handelsunie opgevolg, toe die suidelike state 'n tolverbond met die Konfederasie gesluit het. Jaarliks moes in Berlyn 'n doeane-parlement byeenkom, waar die afgevaardigdes van die verskillende state tolvraagstukke sou bespreek. Die oormeestering van Duitsland deur Pruise was dus feitlik 'n voldonge feit.
Oostenryk, uit Duitsland uitgesluit en uit Italië verdrywe, het nou probeer om met Hongarye, wat sedert die opstande van 1848 nog altyd onderdruk is, toenadering te soek. Dit het tot die kompromis van 1857 gelei. Hongarye is as 'n onafhanklike staat onder die koningskap van die Oostenrykse keiser erken en het sy eie parlement, met Magjaars as offisiële taal, gekry. 'n Gesamentlike raad het sake soos buitelandse beleid, oorlog en finansies behartig. Daarna het die Oostenrykse ryk bekend gestaan as die Tweeledige Monargie van Oostenryk-Hongarye. Die onafhanklikheid van Hongarye was egter oorsaak dat die Magjaarse meerderheid die rasseminderhede, soos die Serwiers, onderdruk het. Die ontevredenheid wat hierdeur veroorsaak is, sou uiteindelik lei tot die moord in 19l4 van die Oostenrykse kroonprins en die aanvang van die Eerste Wêreldoorlog.
Die oorwinnings van Pruise het 'n merkbare uitwerking op die omliggende state gehad. Daar Frankryk bevrees was vir die opkoms van 'n sterk militêre moondheid langs die Ryn, het dit 'n onversoenbare vyand van die Noord-Duitse Konfederasie geword. Bowendien was Frankryk vasbeslote om die neerlaag van Sadowa te wreek en het gereed gestaan om enige poging van Pruise tot voltooiing van die Duitse unifikasie te dwarsboom. Bismarck het dus besef dat die volgende oorlog teen Frankryk gerig sou wees en hom ywerig daarop toegelê. Dit was om hierdie rede dat Oostenryk by Praag met sulke tegemoetkomendheid behandel is en met sy oorwinnaar versoen geraak het. Omdat Bismarck Venesië aan Italië afgestaan het, ondanks die swak optrede van die Italiaanse magte in die oorlog, het Italië 'n troue bondgenoot van die Noord-Duitse Bond geword. Deur hierdie territoriale aanwins het die unifikasie van Italië 'n stap verder gevorder.

Gebeurtenisse wat tot die Frans-Pruisiese Oorlog gelei het

Om die Franse volk te kalmeer, het Napoleon III vergoeding van Bismarck geëis as beloning vir sy neutraliteit. Teen hierdie tyd het die Franse keiser egter weens 'n ongeneeslike kwaal reeds so onbekwaam geraak dat die Franse diplomasie hoofsaaklik by sy ministers berus het. Bismarck was meer as opgewasse teen hulle, want in krag en in geslepenheid, in eerlikheid en in dubbelhartigheid het hy sonder twyfel die Franse diplomate oorskadu. Laasgenoemde het kinderagtig vertoon teenoor sy ervarenheid. Napoleon het eers Mainz en die Beierse paltsgraafskap op die linker-Rynoewer geëis. Bismarck het daarop aangedring dat hierdie eise skriftelik sou geskied. Dit is toe gedoen, en onmiddellik het Bismarck bekend gemaak dat hy hom eerder weer in 'n oorlog sou waag as om Duitse grondgebied aan Frankryk te oorhandig. Teenoor hierdie weiering om aan sy eise te voldoen, kon Napoleon nie anders as om hulle terug te trek nie. Maar wat meer was, Bismarck het die Franse eise rugbaar gemaak, wat Beiere en die ander Suid-Duitse state vervreem en hulle meer aangetrokke tot Pruise laat voel het. Dit wil voorkom of Bismarck daarna aan die hand gegee het dat Frankryk aanspraak op België moes maak om sy noordelike grens uit te brei, en te kenne gegee het dat Pruise nie daarteen beswaar sou inbring nie. Weer moes die Franse gesant die eis skriftelik indien. Die voorstel is van die hand gewys, maar Bismarck het die ontwerp daarvan bewaar om op 'n meer geleë oomblik gepubliseer te word, sodat Brittanje van Frankryk verwyder kon word, want albei hierdie moondhede het in 1839 die neutraliteit van België gewaarborg. Teen die begin van 1867 het Napoleon sy aandag op die groothertogdom van Luxemburg begin vestig. Hierdie staat het 'n Franse bevolking van 200 000 gehad. Die koning van die Nederlande, wat oor hierdie hertogdom regeer het, wou dit verkoop, daar hy in geldelike nood verkeer het. Luxemburg was egter lid van die Duitse Bond en die Zollverein, en sedert 1815 deur Pruisiese troepe beset. Bismarck was nie gekant teen die Franse besitneming van hierdie gebied nie, daar hy gemeen het dat Frankryk, wat nog baie gevoelig was oor die Pruisiese oorwinning by Sadowa, hierdeur teen geringe prys bevredig kon word. Duitse nasionale gevoel het egter in woede ontvlam teen die afstand van enige grondgebied aan Frankryk, en Bismarck moes toestemming met betrekking tot die verkoop van Luxemburg weier. Oorlog tussen die twee lande is slegs verhoed deurdat albei onvoorbereid was. Die geskil is eindelik op 'n kongres in Londen besleg. Pruise het sy garnisoen uit Luxemburg onttrek, en die neutraliteit van die staat is deur die moondhede gewaarborg. Frankryk sowel as Pruise het die skikking as 'n oorwinning beskou. In die daaropvolgende jare het Bismarck die Noord-Duitse Bond voorberei vir die komende stryd met Frankryk, waardeur die inlywing van die Suid-Duitse state verwesenlik sou word. Die reorganisasie van die strydmagte van die Bond volgens Pruisiese beginsel is voltooi en deur die steun van die suidelike state op 'n getalsterkte van oor 'n miljoen man gebring. Frankryk het nou ook alleen gestaan. Italië was dank verskuldig aan Pruise vir die hulp verleen ter verkryging van Venesië en was met haat teenoor Frankryk vervul omdat laasgenoemde Rome met Franse troepe beset het. Rusland was ook 'n bondgenoot van Pruise en kon dien om Oostenryk van agter aan te val, indien hierdie land by Frankryk sou aansluit. Bowendien sou 'n oorlog dit vir Rusland moontlik maak om die bepalinge van die Vrede van Parys (1856), waardeur sy bedrywighede in die Swart See beperk is, te repudieer. Die geheime verdrag, tussen Frankryk en Oostenryk teen die Noordelike Bond in 1870 gesluit, was dus van nul en gener waarde nie. Vroeg in 1870 is Brittanje ook van Frankryk vervreem, toe Bismarck die Franse voorstelle aangaande België wêreldkundig gemaak het. Teen die middel van 1870 was Bismarck ten volle voorbereid op die oorlog. Die kwessie van die Spaanse opvolging was die aanleiding daartoe. Die Ems-telegram het hierop gevolg. Eindelik, op 19 Julie 1870, het Napoleon III, aangehits deur die oorlogsparty in die kabinet, oorlog verklaar teen Pruise.

Die Frans-Pruisiese Oorlog

Die uitstekende organisasiewerk van Von Roon het Pruise in staat gestel om binne die eerste drie weke 'n leër van 500 000 op die been te bring, en 'n addisionele 500 000 man as reserwetroepe in gereedheid te hou. Die Franse mobilisasie daarenteë was op 2 Augustus, toe die oorlog 'n aanvang geneem het, nog nie voltooi nie en die organisasie van die Franse leër was in 'n chaotiese toestand. Napoleon het sy hoop gevestig op 'n suksesvolle veldtog in die Suid-Duitse state, ten einde hulle na sy kant oor te haal en Oostenryk te beweeg om teen Pruise die stryd in te gaan. Hierdie plan het egter misluk, aangesien die Suid-Duitse state, onmiddellik nadat die oorlog verklaar is, by Pruise aangesluit het. Oostenryk, uit vrees vir 'n Russiese aanval van agter, het neutraal gebly. Die Duitse leërs het die Ryn oorgesteek nog voordat die Franse leërs voortbeweeg het. By Gravelotte het die noordelike leërs wat van Mainz opgeruk het, die Franse 'n gedugte neerlaag toegedien en daarna die Franse troepe onder Bazaine na Metz verdrywe en dié stad beleër. Op dieselfde oomblik het die suidelike leër, onder bevel van die kroonprins, Lotharinge binnegeruk. Die Franse leër onder McMahon is 'n verpletterende neerlaag by Wörth toegedien, en in wanorde uitmekaar gejaag in die rigting van Châlons. 'n Troepemag het Elsas binnegeval en Straatsburg beleër. Bevel is toe gegee aan McMahon om die beleg van Metz op te hef, maar die snelle beweging van die kroonprins het dit belet. McMahon is by Sedan omsingel, en op 2 September 1870 is hy met sy hele leër tot oorgawe gedwing. Napoleon was ook onder die gevangenes. Binne 'n maand is al hierdie Duitse oorwinnings behaal, en Frankryk is sonder 'n leër te velde gelaat. Die weg na Parys was nou oop, en die stad is teen die end van September deur die kroonprins beleër. Die oorgawe van die Franse by Sedan was oorsaak van die ineenstorting van die Tweede Franse Keiserryk. In Parys het 'n rewolusionêre regering onder Gambetta tot stand gekom, ten einde te oorlog voort te sit. Gambetta het uit Parys in 'n ballon ontsnap en kragtige pogings aangewend om in suidelike Frankryk 'n leër vir die ontset van Parys op die been te bring. Teen die end van September is Straatsburg ingeneem; 'n maand daarna, weens die verraderlike oorgawe van Bazaine by Metz, is die beleërde Pruisiese troepe bevry vir die stryd teen Gambetta. Die nuwe Franse leër is daarna langs die Loire verslaan, en die beleg van Parys kon kragtiger voortgesit word. On 28 Januarie 1871 het Parys oorgegee, en die oorlog is beëindig. Die reeks skitterende oorwinnings van die Duitse leërs was, soos tevore, toe te skrywe aan die militêre vernuf van Von Roon en Von Moltke. Frankryk moes die vredesvoorwaardes aanvaar soos deur Bismarck gestel, en in Mei 1871 is die Vredesverdrag van Frankfurt onderteken. Frankryk moes binne drie jaar 'n oorlogskuld van £200 000 000 betaal, en 'n Duitse besettingsleër sou gedurende die tyd in dele van noordelike Frankryk agterbly. Frankryk moes ook Elsas (insluitende die vesting Straatsburg) en oostelike Lotharinge (insluitende die vesting Metz) afstaan.

Die Gevolge van die Frans-Pruisiese Oorlog

Die verset van Frankryk, na 1855, teen die insluiting van die Suid-Duitse state en die voltooiing van die Duitse unifikasie was die vernaamste rede waarom Bismarck die stryd aangeknoop het. Die oorwinnings van die Duitse troepe het die Suid-Duitse state met nasionale trots vervul en hul meer en meer aangetrokke tot Pruise laat voel. Gevolglik het Baden in November 1870 geredelik toegestem om ingelyf te word, maar Beiere en Württemburg slegs nadat verskeie politieke konsessies aan hul toegestaan is. Albei state het beheer oor hul leërs en spoorweë behou en is vrygestel van sekere federale belastings. Op 18 Januarie 1871, toe die Duitse beleg van Parys nog aan die gang was, is die inlywing van die Suid-Duitse state uiteindelik verwesenlik. Willem I van Pruise het die keiserlike kroon van die hand van die Duitse prinse ontvang in die Spieëlsaal van Versailles, waar hy tot keiser van die federale Duitse keiserryk uitgeroep is. Die nuwe federasie het uit 25 state bestaan. Die grondwet van die vergrote Duitse federasie is gebaseer op die van die Noord-Duitse Konfederasie. Die koning van Pruise het die Duitse erfvors geword en, bygestaan deur 'n imperiale kanselier aan hom alleen verantwoordelik, die uitvoerende mag in hande gehad. Bismarck is tot imperiale kanselier verhef, 'n betrekking wat hy beklee het tot 1890, toe hy weens geskille met die nuwe keiser, Willem II, sy bedanking ingedien het. Die wetgewende mag het by die Bundesrat en die Reichstag berus, albei waarvan deur Pruise, die magtigste staat in Duitsland, wat drie-vyfdes van die totale bevolking van die federasie uitgemaak het, beheers is. In werklikheid was dit Pruise wat Duitsland ingelyf het, en daardeur was die lewenstaak van Bismarck afgedaan.
Deur die anneksasie van Elsas en Lotharinge is Duitse grondgebied langs die Ryn uitgebrei en 'n anderhalf miljoen tot die bevolking toegevoeg. Hierdeur is die Duitse westelike grens teen toekomstige aanvalle van Frankryk beskerm. Die ystermyne van Lotharinge was vir die ontwikkeling van die Duitse yster- en staalnywerhede van groot betekenis.
Die oorlog het die ineenstorting van die Tweede Keiserryk in Frankryk teweeggebring en die Derde Republiek in die lewe geroep. Die verlies van Elsas-Lotharinge en die reuse-oorlogs-vergoeding wat betaal moes word, het Frankryk tot die onversoenlike vyand van Duitsland gemaak - 'n vyand wat vasbeslote was om wraak te neem. Die oorwinning van die Geallieerdes oor Duitsland in die Eerste Wêreldoorlog (1914-18) het aan Frankryk die geleentheid daartoe gebied. Duitsland is op sy beurt met 'n swaar skadevergoeding belas en die twee betrokke provinsies het weer Franse gebied geword.
Weens die beslissende neerlaag wat Frankryk gely het, is Rome deur Italiaanse troepe in besit geneem, en sodoende het die unifikasie van Italië 'n voldonge feit geword.

Bron

Fowler, C de K. & Smit, G.J.J., Geskiedenis vir die Kaaplandse Senior Sertifikaat en Matriek. Kaapstad: Maskew Miller Beperk. Bladsye 72-85. (Datum onbekend, vermoedelik in 1950's).