Christiaan IX van Denemarke

Christiaan IX (8 April 1818 – 29 Januarie 1906) was van 16 November 1863 tot 29 Januarie 1906 koning van Denemarke. Hy het bekend geword as die "skoonvader van Europa" omdat al ses sy kinders in ander koningshuise ingetrou het; die meeste huidige Europese monarge is afstammelinge van hom.

Christiaan IX
Koning van Denemarke
Portret deur Henrik Olrik.
Periode	15 November 1863 – 29 Januarie 1906
Voorganger	Frederik VII
Opvolger	Frederik VIII
Huis	Sleeswyk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg
Vrou	Louise van Hesse-Kassel
Kinders	Frederik VIII van Denemarke Alexandra, koningin van die Verenigde Koninkryk George, koning van Griekeland Dagmar, keiserin van Rusland Thyra, kroonprinses van Hannover Prins Waldemar van Denemarke
Vader	Friedrich Wilhelm, Hertog van Sleeswyk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg
Moeder	Prinses Louise Caroline van Hesse-Kassel
Gebore	8 April 1818, Gottorp, Sleeswyk
Oorlede	29 Januarie 1906, Kopenhagen

Vroeë lewe

Hy is in Gottorp Sleeswyk gebore as die vierde oudste seun van Friedrich Wilhelm, Hertog van Sleeswyk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg en Louise Caroline, prinses van Hesse. Deur sy ma was hy ’n agterkleinseun van Frederik V van Denemarke, ’n agter-agterkleinseun van George II van Groot-Brittanje en die afstammeling van verskeie ander monarge, maar hy het geen direkte aanspraak op enige Europese troon gehad nie.

Deur sy pa was Christiaan lid van ’n junior manlike tak van die Huis van Oldenburg en ’n prins van die Sleeswyk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg-lyn, ’n junior tak van die familie wat Denemarke eeue lank regeer het. Hy was ’n aanspraakmaker op die troon van die hertogdomme Sleeswyk-Holstein, maar nie die eerste nie.

As jong man het hy onsuksesvol probeer om die hart van sy agterkleinniggie koningin Victoria te wen. Eindelik is hy op 26 Mei 1842 in Kopenhagen getroud met Louise van Hesse-Kassel, ’n niggie van Christiaan VIII.

In 1847 is hy gekies as vermoedelike opvolger van Christiaan VIII omdat dit gelyk het of die toekomstige koning Frederik VII nie kinders kon hê nie. Dit was deels danksy Christiaan se vrou, wat ’n nader aanspraakmaker op die troon was as haar man. Weens die Saliese wet kon sy egter nie self op die troon sit nie.

Toe Frederik VII op 15 November 1863 oorlede is, het Christiaan hom opgevolg. Denemarke is dadelik in ’n krisis gedompel oor die besitreg en status van Sleeswyk en Holstein, twee provinsies in die suide van Denemarke. Christiaan het onder druk ’n grondwet geteken wat Sleeswyk deel van Denemarke gemaak het. In ’n oorlog in 1864 met Pruise en Oostenryk moes Denemarke Sleeswyk in 1865 aan Pruise afstaan. Holstein is in dieselfde jaar ná verdere konflik ook by Pruise ingelyf.

Europa se 'skoonvader'

Christiaan en Louise het ses besonder suksesvolle kinders gehad:

• Kroonprins Frederik van Denemarke, later Frederik VIII van Denemarke (3 Junie 1843 – 14 Mei 1912).
• Prinses Alexandra van Denemarke, later die koningin-gemalin van Edward VII van die Verenigde Koninkryk (1 Desember 1844 – 20 November 1925).
• Prins Wilhelm (24 Desember 1845 – 18 Maart 1913), later koning George I van Griekeland.
• Prinses Dagmar van Denemarke, later as Maria Fjodorowna die vrou van tsaar Aleksander III van Rusland (26 November 1847 – 13 Oktober 1928).
• Prinses Thyra van Denemarke, later die vrou van Ernst August van Hannover, 3de Hertog van Cumberland (29 September 1853 – 26 Februarie 1933).
• Prins Waldemar van Denemarke, (27 Oktober 1858 – 14 Januarie 1939).

Vier van sy kinders was óf die monarg óf die vrou van ’n monarg van Denemarke, die Verenigde Koninkryk, Rusland en Griekeland. ’n Vyfde, Thyra, sou koningin van Hannover geword het as haar man se monargie nie afgeskaf is net voor hy die troon sou bestyg nie. Waldemar is die troon van Bulgarye aangebied, maar moes onder druk afstand doen daarvan. Sy kinders se huwelike was nie eintlik danksy Christiaan nie, maar vanweë die ambisies van sy vrou, Louise. Sy is in daardie opsig vergelyk met koningin Victoria van die Verenigde Koninkryk.

Christiaan se kleinseuns sluit in Nikolaas II van Rusland, Konstantyn I van Griekeland, George V van die Verenigde Koninkryk, Christiaan X van Denemarke en Haakon VII van Noorweë. Vandag is die meeste van die heersende en gewese heersende koninklike families van Europa direkte afstammeling van koning Christiaan IX, asook van koningin Victoria.

Christiaan is op 87 vreedsaam oorlede in die Amalienborg-paleis in Kopenhagen.

Christiaan IX saam met sy familie in 1883 in die Fredensborg-paleis, deur Laurits Tuxen.

Eksterne skakels

• Die Koninklike Stamboek Geargiveer 14 Maart 2015 op Wayback Machine op die webtuiste van die Deense Monargie
• Deense koningshuis Geargiveer 23 Maart 2008 op Wayback Machine
• Huis van Sleeswyk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg Geargiveer 23 Maart 2008 op Wayback Machine
• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Christiaan IX van Denemarke.
• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia