Uys

Die familie-naam Uys is vreemd in Nederland en België, maar is welbekend in Suid-Afrika. Die eerste voorvader van die Uyse, was Cornelis Janse wie saam met sy vrou Dirkje Matthysen en sy weduwee moeder in ongeveer 1700 aan die Kaap geland het. Volgens Ian Uys se boek "Die Uys Geskiedenis", bl.2, dui inligting in die argiewe dat die moeder haar naam as Huijs gespel het. Dieselfde afleiding word in J.R. Uys se boek "Uys Familie Register" in die aanvangsbladsye gemaak, waar vermeld word dat die H in byvoorbeeld Frankryk dikwels nie uitgespreek word nie.

Fries in die heldesaal van die Voortrekkermonument, Pretoria. 'n Insident in die Slag van Italeni op 6 April 1838 word uitgebeeld, wat naby Dingaanstat plaasgevind het. Dirkie Uys verdedig sy gewonde vader, Piet Uys, tot die dood.

Dit kan aanvaar word dat 'n amptenaar van die Nederlands Oos-Indiese Kompanjie die H weggelaat het met die inskrywing van Cornelis en sy vrou se name. Huijs het gevolglik Uijs en later Uys geword. Lees en skryf was in daardie dae vir baie van minder belang, en die nuwe spelling is aanvaar as die korrekte.

Noemenswaardige Uyse

• Dirkie Uys (1823–1838), Suid-Afrikaanse kinderheld uit die Groot Trek.
• Francois Uys (1986-), Suid-Afrikaanse rugbyspeler.
• Hettie Uys (née Van Rooyen), Afrikaanse aktrise.
• Jamie Uys (1921–1996)), rolprentregisseur, akteur en vervaardiger.
• Jok Uys, Suid-Afrikaanse akteur en regisseur.
• Piet Uys (1797–1838), 'n Voortrekkerleier.
• Pieter-Dirk Uys, satirikus, verhoogkunstenaar, skrywer en sosiale aktivis.
• Pikkie Uys, verhoognaam van die Suid-Afrikaanse aktrise, Sannie Uys.
• Wynand Uys, akteur en seun van die filmmaker, Jamie Uys.
• Vyf Uyse het aan die Slag van Bloedrivier deelgeneem.