Woiwodskap Groot-Pole

Die Woiwodskap Groot-Pole, Pools Województwo wielkopolskie, met Poznań as sy administratiewe sentrum, is een van 16 woiwodskappe in die Republiek van Pole. Dit is met die administratiewe hervorming van 1999 deur die samesmelting van die vroeëre woiwodskappe Poznań (1975–1998), Kalisz, Konin, Piła en Leszno geskep. Met 'n oppervlakte van byna 30 000 km² is dit die tweede grootste woiwodskap ná Masowië en met 'n bevolking van meer as 3,3 miljoen ook een van die mees bevolktes.

Vlag van die Woiwodskap Groot-Pole

Woiwodskap
Groot-Pole

Kaart

Wapen en vlag

Basiese gegewens

Hoofstad: Poznań

Woiwode: Piotr Florek

Woiwodskapsmaarskalk: Marek Woźniak

Grootste stad: Poznań

ISO 3166-2: PL-WP

Nommerplate: P

Bevolking: 3 455 477 (2011)

Bevolkingsdigtheid: 116 inw./km²

Geografie

Oppervlakte: 29 826 km²

- waarvan land: ? km²

- waarvan water: ? km²

Strekking: Noord-suid: tot 230 km
Wes-oos: tot 220 km

Hoogste punt: 284 m bo seevlak
(Kobyla Góra)

Laagste punt: 21 m benede seevlak

Landskapstruktuur

Bosse: 25,7 %

Waterliggame: ? %

Landbou: 60,1 %

Ander: ? %

Administratiewe indeling

Selfregerende stede: 4

Powiat (landelike munisipaliteite): 31

- Nedersettings sonder stadstatus: 226

- Stedelike nedersettings: 108

Na die westelike deel van Pole rondom Poznań word sedert die 13de eeu as Polonia maior (Latyns, "Groot-Pole"; Pools Wielkopolska) verwys. Dit het sentraal gestaan in die Wes-Slawiese Polane-stam se suksesvolle vereniging van verskillende stamme in 'n gemeenskaplike Poolse staat – 'n proses wat hom in die 10de eeu afgespeel het.

Die platteland van Groot-Pole word van oudsher vir landboudoeleindes gebruik. Die historiese streek het geen presiese natuurlike grense nie, maar word rofweg deur die rivierlope van die Drawa (Duits: Drage), Obra en Barycz (Bartsch) van Pommere, Neumark, Brandenburg en Silesië geskei.

Geskiedenis

Die huidige woiwodskap behels die gebied van die historiese Groot-Pole en word sodoende as die bakermat van Pole beskou. Dit was die stamgebied van die Wes-Slawiese Polane, en navorsers neem aan dat die antieke Barnsteenroete deur die streek geloop het. Teen die einde van die 10de eeu het hertog Mieszko I die Slawiese stamme in die streek tot 'n gemeenskaplike ryk verenig en in 966 Gniezno (Duits: Gnesen) as sy hoofstad gevestig.

Basiliek in Licheń Stary

Toe die Poolse konings hul regeringsetel na Krakau verskuif het, het Gniezno die meeste van sy oorspronklike funksies ingeboet. Poznań het vervolgens tot die belangrikste stedelike nedersetting van Groot-Pole ontwikkel en ook as gewestelike setel van die eerste Poolse heersers gedien. Dit is nog steeds 'n beduidende handelstad – die Nasionale Handelskou (sedert 1921) en die Internasionale Handelskou van Poznań het hulle oorsprong in Middeleeuse handelsbeurse.

Ná die Poolse Delinge het Groot-Pole onder Pruisiese bewind gestaan. Die Pruisiese owerhede het destyds pogings onderneem om die plaaslike landbou met belasting en ander maatreëls geleidelik in Duitse hande te laat oorgaan – 'n beleid wat felle verset van Poolse landbesitters uitgelok het. Die Poolse boere het alles onderneem om hul land te behou en onder meer moderne landboumetodes ingevoer om opbrengste en inkomste te verhoog. Die gebied is nog steeds een van die voorste landboustreke in Pole.

Die kulturele en argitektoniese erfenis van Groot-Pole sluit talle landgoede en kastele van Pole se ou adellike magnateklas in, soos die kasteel en tuin van Kórnik, die Rokoko-paleis van Rogalin en die kasteel van Rydzyna. Bekende sakrale geboue in die gebied is die groot Sistersiënser-klooster in Ląd en die pelgrimsoord Licheń Stary met sy Neogotiese kerk. Hier is intussen ook 'n nuwe Rooms-Katolieke heiligdom, die grootste basiliek van Pole opgerig.

Net buite Poznań het die Nasionale Wielkopolska-park ontstaan.

Administratiewe indeling

Die Woiwodskap Groot-Pole is in 31 landelike munisipaliteite verdeel, terwyl Poznań, Kalisz, Konin en Leszno die status van selfregerende stede het. Hulle maak dus nie deel uit van die gelyknamige landelike munisipaliteite nie.

Selfregerende stede

Die oorspronklike Duitse name en huidige bevolking word tussen hakies aangedui.

Poznań (Posen) (566 546)
Kalisz (Kalisch) (108 575)
Konin (Konin/Warthe) (80 618)
Leszno (Lissa) (64 079)

Landelike munisipaliteite

Chodzież (Colmar, Kolmar) (46 967)
Czarnków (Czarnikau) (86 134)
Gniezno (Gnesen) (140 333)
Gostyń (Gostyn) (75 683)
Grodzisk Wielkopolski (Grätz) (49 444)
Jarocin (Jarotschin) (70 390)
Kalisz (Kalisch) (80 369)
Kępno (Kempen) (55 335)
Koło (1941–1945 Warthbrücken) (88 601)
Konin (Konin/Warthe) (123 646)
Kościan (Kosten) (77 760)
Krotoszyn (Krotoschin) (77 092)
Leszno (Lissa) (50 024)
Międzychód (Birnbaum) (36 329)
Nowy Tomyśl (Neutomischl) (71 817)
Oborniki (Obernigk) (55 976)
Ostrów Wielkopolski (Ostrowo)(158 407)
Ostrzeszów (Schildberg) (54 490)
Piła (Schneidemühl) (137 099)
Pleszew (Pleschen) (61 951)
Poznań (Posen) (291 562)
Rawicz (Rawitsch) (59 375)
Slupca (58 725)
Szamotuły (Samter) (85 849)
Środa (Schroda) (54 568)
Śrem (Schrimm) (58 646)
Turek (Turek) (83 635)
Wągrowiec (Wongrowitz) (67 606)
Wolsztyn (Wollstein) (54 718)
Września (Wreschen) (73 778)
Złotów (Flatow) (68 526)

(Bevolking soos op 30 Junie 2006)

Geografie

Grootste stede

Die administratiewe hoofstad Poznań en Kalisz (die oudste stad in Pole) is die enigste stedelike nedersettings in die Woiwodskap Groot-Pole met 'n bevolking van meer as 100 000.

Stad	Duitse naam	Bevolking 30 Junie 2006
Poznań	Posen	566 546
Kalisz	Kalisch	108 575
Konin	Konin	80 618
Piła	Schneidemühl	75 044
Ostrów Wielkopolski	Ostrowo	72 577
Gniezno	Gnesen	70 080
Leszno	Lissa	64 079
Śrem	Schrimm	30 227
Swarzędz	Schwersenz	29 894
Krotoszyn	Krotoschin	29 421
Turek	Turek	29 302
Września	Wreschen	28 617
Luboń	Luban	26 935
Jarocin	Jarotschin	25 834
Wągrowiec	Wongrowitz	24 681
Kościan	Kosten	24 102
Koło	1941–1945: Wartbrücken	23 034
Środa Wielkopolska	Schroda	21 635
Rawicz	Rawitsch	21 301
Gostyń	Gostyn	20 588

Riviere

Warta (Duits: Warthe)
Noteć (Netze)

Bergpieke

Die bergpiek Kobyla Góra – noordwes van Kepno naby Parzynow – is die hoogste punt van Groot-Pole (284 meter).

Ekonomie

Nywerhede

'n Pools-vervaardigde Solaris ULTRA-bus in Umeå, Noord-Swede

Groot-Pole se nywerhede vervaardig onder meer elektriese masjiene, voertuie en voertuigonderdele, meubels, glas en keramiek, elektriese verbruikersgoedere, gloeilampe en batterye. Die maatskappy Solaris Bus & Coach S.A., wat sy hoofkwartier naby Poznań het, is een van die belangrikste Europese vervaardigers van busse wat sy produkte na 18 Europese lande uitvoer en ook oorsese markte soos die Verenigde Arabiese Emirate gevestig het.^[1]

Die Groot-Poolse voedselverwerkingsbedryf steun op die hoogs ontwikkelde plaaslike landbousektor en vervaardig vleis- en suiwelprodukte, suiker, snoeperye, sjokolade, vrugte- en groenteprodukte, alkohol en bier.

Ekonomiese syfers

In vergelyking met die Europese Unie se bruto binnelandse produk (BBP, in koopkragpariteite) het die Woiwodskap Groot-Pole in 2006 'n indeks van 55,1 bereik (EU-27 = 100).^[2]

Die werkloosheidsyfer het in 2005 nog op 17,2 persent gestaan^[3] en het in die tydperk tot Desember 2009 gedaal tot 9,1 persent.^[4] Sodoende het slegs Masowië 'n laer werkloosheidsyfer (9,0 persent).

Bronne

Christian Parma en Renata Grunwald-Kopeć: La voïvodie de la Grande Pologne. In: Pologne. Warskou: Wydawnictwo Parma Press 2003, bl. 58-67

Verwysings

↑ EUNOP: Groot-Pole – Ekonomie en wetenskap^{[dooie skakel]} (de)
↑ Eurostat-persmededeling 23/2009: Streeksgebonde BBP per capita in die EU27^{[dooie skakel]} (PDF-lêer; 360 kB)
↑ http://www.eds-destatis.de/en/downloads/sif/dn_06_01.pdf
↑ "Sentrale Statistieke Buro van Pole (GUS), Bezrobotni oraz stopa bezrobocia wg województw, grudzień 2009, 3 Februarie 2010". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 April 2015. Besoek op 21 Junie 2010.

Eksterne skakels

Webtuiste van die woiwodskapsmaarskalk Geargiveer 1 Junie 2010 op Wayback Machine
Wielkopolska

Woiwodskappe van Pole
Ermland-Masurië \| Woiwodskap Groot-Pole \| Heilig Kruis \| Subkarpate \| Klein-Pole \| Kujawië-Pommere \| Lebus \| Łódź \| Lublin \| Masowië \| Neder-Silesië \| Opole \| Podlachië \| Pommere \| Silesië \| Wes-Pommere

[1] EUNOP: Groot-Pole – Ekonomie en wetenskap^{[dooie skakel]} (de)

[2] Eurostat-persmededeling 23/2009: Streeksgebonde BBP per capita in die EU27^{[dooie skakel]} (PDF-lêer; 360 kB)

[3] ttp://www.eds-destatis.de/en/downloads/sif/dn_06_01.pdf

[4] "Sentrale Statistieke Buro van Pole (GUS), Bezrobotni oraz stopa bezrobocia wg województw, grudzień 2009, 3 Februarie 2010". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 April 2015. Besoek op 21 Junie 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]