Akko

Akko (ook wel Acre), Hebreeus: עכו , ‘Akkô, Arabies: عكا , Akka, is 'n stad in Noord-Israel met 46 300 inwoners (2006). Die ou stadskern lê op 'n klein landtong in die noordelike deel van die Baai van Hefa (Haifa) en word nog steeds deur 'n ou versterking omring. Sy inwoners is hoofsaaklik van Arabiese herkoms, terwyl die nuwe buurte van die stad deur Joodse Israeli's bewoon word.

Akko עכו عكا
Kaart	Vlag
	Wapen
Land	Israel
Distrik	Noordelike
Koördinate	32°55′40″N 35°04′54″E
Gestig op	16de eeu v.C.
Oppervlakte:
- Totaal	13,533 vk km
Hoogte bo seevlak	10 m
Bevolking:
- Totaal (2006)	46 300
- Bevolkingsdigtheid	3 421/vk km
Tydsone	UTC +2
Burgemeester	Shimon Lankri
Amptelike webwerf	akko.muni.il

Tydens die kruistogte veg Islamitiese en Christelike leërs om die heerskappy oor Akko, wat destyds vanweë die bloedige gevegte as die "Kerkhof van die Christendom" bekend staan.

Die yster- en ander nywerhede het nou die belangrikste ekonomiese basis geword, terwyl die hawe vandag slegs 'n klein rol speel.

Geskiedenis

Die tuin van die Ottomaanse moskee

Die toring van Akko maak deel uit van die sitadel

'n Lugbeeld van Akko se historiese binnestad

Akko, wat in antieke tye ook Ptolemaïs, en tydens die kruistogte Saint-Jean d'Acre genoem word, is oorspronklik 'n Fenisiese stad wat meer as 3 000 jaar bestaan. Alexander die Grote verower die stad in 332 v.C., en volgens die Handelinge van die Apostels (21:7) bring Paulus een dag in Ptolemaïs deur.

Teen die vroeë Middeleeue is die stad maar 'n klein hawe en die tweederangse setel van 'n Bisantynse biskop. 638 verower die Arabiere Akko, wat in die volgende eeue veral danksy die administrasie van die Egiptiese Toeloeniede-stadhouers 'n nuwe bloeitydperk beleef. 'n Nuwe hawe word gebou om die groeiende seehandel te akkommodeer.

Met die verowering deur die Kruisvaarders in die jaar 1110 word Akko die belangrikste hawe vir die Europese ridders en die tweede hoofstad van die Latynse Koninkryk van Jerusalem. Die stad word deur 'n koninklike stadhouer regeer, wat as voorsitter van die burgerlike en hawegeregshof ook die sogenaamde kettingreg het – hy is geregtig om byvoorbeeld snags die hawe met 'n ketting te versper. Die Italiaanse stadstate Venesië, Genua en Pisa kry as vergoeding vir hulle vlote, wat in die kruistogte gebruik is, die seehawe en verrykende voordele soos vrystelling van belasting, outonome regspraak, woonbuurte en besigheidsdistrikte en hul eie kerke. Akko speel danksy hierdie voorregte 'n eersterangse rol in die handel met die Ooste, wat toe veral deur die koopmanne van die Italiaanse stadstate oorheers word. Akko lok talle sakemanne en nedersetters uit talle lande en het sedert die 11de eeu 'n probleem met oorbevolking.

Die Arabiese veldheer Saladin verower Akko in 1187, die stad word in 1191 egter deur die strydmagte van die Derde Kruistog onder Filips II van Frankryk en Richard I van Engeland beleër en verower. Na die verdrywing van die Islamitiese bevolking word Akko weer die hoofstad van 'n verkleinde Koninkryk van Jerusalem. In Akko word in 1198 die Duitse Orde en in 1219 die Fransiskaanse klooster onder Frans van Assisi, wat vandag nog steeds bestaan, gestig.

In 1229 kom die stad onder die heerskappy van die Orde van die Johannieter-ridders en dra die naam Saint-Jean d'Acre. Na die verowering van Jerusalem deur die Moslems in die jaar 1244 bly die stad een van die laaste kruisvaarderstede. Die Italiaanse invloei groei steeds verder, en ook die Tempelridders stig hul hoofkwartier in die stad. Koning Lodewyk IX van Frankryk versterk Akko tussen 1250 en 1252, maar slaag nie daarin om die verskille tussen die adellikes en die burgers op te los nie. Veral die oorlog tussen die Republieke van Genua en Venesië skep 'n groot probleem. 'n Aantal adellikes verlaat Akko en emigreer na Siprus. Nadat die landweg na die Verre Ooste deur die Mongoliese Ryk in 1265 toeganklik word, stel die Italianers nie meer belang in die hawestad nie.

Terwyl Akko deur burgeroorloë geteister word, groei die Joodse gemeenskap en lok immigrante uit Wes-Europa. Spaanse en Franse rabbyne maak van Akko 'n sentrum van Joodse geleerdheid.

Met die val van Akko op 18 Mei 1291 is die kruistogbeweging uiteindelik gedoem tot mislukking. Die Mamloekesoeltan Kalaoen verower kort voor sy dood die stad. Die bevolking word gedood of wyk uit na Siprus. Akko word afgeskaal tot 'n klein vissersdorp.

In 1517 word Akko onder Soeltan Selim I deel van die Ottomaanse Ryk. Tydens die 18de eeu versterk Jezzar Pasja, die destydse Goewerneur van Damaskus, die dorp.

Napoléon Bonaparte beleër die stad tevergeefs 61 dae lank in die jaar 1799.

Op 17 Mei 1948, drie dae nadat Israel sy onafhanklikheid verklaar het, beset troepe van die Hagana Akko.

UNESCO verklaar die ou stadskern van Akko in 2001 tot wêrelderfenisgebied.

Sien ook

• Baha’i-wêreldsentrum

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Akko.
• (en) (fr) Amptelike Unesco-bladsy