Adriaan Begemann
Ds. Adriaan Jacob Begemann, Adriaan Jacob (Dongen, Nederland, 15 Junie 1831 – Pretoria, Suid-Afrika, 15 November 1925) was predikant in die Nederduitsch Hervormde Kerk en bibliotekaris.
| Ds. Adriaan Jacob Begemann | |
| |
Ds. A.J. Begemann
| |
| Naam | Adriaan Jacob Begemann |
|---|---|
| Geboorte | 15 Junie 1831 Dongen, Nederland |
| Sterfte | 15 November 1925 Pretoria, Suid-Afrika |
| Kerkverband | Nederduitsch Hervormd |
| Gemeente(s) | Pretoria (1861–1872) |
| Jare aktief | 1861–1872 |
| Kweekskool | Universiteit van Utrecht |
Herkoms en opleiding
wysigBegemann was een van die 12 kinders van ds. Jan Begeman (oorlede 1878), predikant van die NH Kerk te Dongen, en sy vrou, Anna Johanna van Alphen. Buiten sy vader en een van sy twee broers, was ook verskeie ander familielede predikante. Van 18 September 1849 af het hy in die teologie studeer aan die Universiteit van Utrecht tot hy in 1855 deur die provinsiale kerkbestuur van Utrecht beroepbaar gestel is.
Koms na Suid-Afrika
wysigNadat Begemann ’n tyd lank in die gemeente Lichtenvoorde behulpsaam was, het hy deur bemiddeling van die geestelike kommissie te Amsterdam, wat hulle beywer het vir die bevordering van die geestelike en sedelike belange van die Voortrekkers in Transvaal, 'n beroep na die NH Kerk in die ZAR ontvang. Hy het hierdie beroep aangeneem en is op 7 Maart 1860 deur De commissie voor de zaken der Protestantsche kerken in Nederlands Oost en West Indië georden, twee maande voor sy Hervormde kollega in die ZAR ds. G.W. Smits.
Onstuimige bediening in Pretoria
wysig
In Junie van dieselfde jaar het hy in Kaapstad aangekom, waar hy deur die aktuarius van die Kaapse NG. Kerk georden is. In Desember het hy na Transvaal gegaan, waar hy op 27 Januarie 1861 as eerste predikant van die NH gemeente Pretoria (sien NG gemeente Pretoria) bevestig is. In dié gemeente het sy taktlose optrede eindelik daartoe gelei dat hy sy amp moes neerlê. Hy het byvoorbeeld in Julie 1864 na aanleiding van die burgeronluste wat in Transvaal gewoed het, op onkerkregtelike wyse geweier om die sakramente te bedien, terwyl hy by twee ander geleenthede (Februarie 1864 en Junie 1865) versoeke om die sitting van die volksraad met gebed te open, blykbaar sonder gegronde redes van die hand gewys het. Hierdie optrede het ontevredenheid veroorsaak wat in 1868, toe hy 'n Vrymesselaarslosie wel met gebed geopen het, sodanig vererger is dat 'n aantal lidmate hom nie langer as predikant wou erken nie. Hulle het gevra dat hulle deur ’n konsulent bedien sou word, die begin van die sogenaamde Konsulentsgemeente van Pretoria.
Toe hy in 1872 die akademiese vraagstuk van tekskritiek op die kansel van die gemeente bring, het dit 'n klag teen hom tot gevolg gehad en is hy deur die kommissie van die algemene kerkvergadering van die NH Kerk vir drie maande geskors. Daarna het hy sy ontslag op 30 Junie 1872 geneem.
Ná sy uittrede as predikant
wysig
Begemann het tot sy dood in Pretoria bly woon en steeds 'n aktiewe rol in die openbare lewe gespeel. Hy was die eerste bibliotekaris van die Staatsbiblioteek. In verband met die onderwys het hy veel gedoen en byvoorbeeld met die oprigting van die staatsmeisjesschool op Pretoria in 1894 gehelp.
Begemann het op hoë leeftyd aan sy woning in Scheidingstraat, Pretoria, gesterf en lê begrawe in die Ou kerkhof.
Gesinslewe
wysigDs. Begemann is op 14 Mei 1861 op Potchefstroom getroud met Johanna Hermina Goetz (oorlede 1916). Elf kinders is uit die huwelik gebore. Van hulle het twee seuns, Simon Hendrik Anton Jan en Frederik Adolf, gedurende die Tweede Vryheidsoorlog gesneuwel.
Waardering
wysigVolgens ds. S.J. Botha in die Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek was ds. Begemann "'n goeie prediker, streng, nougeset en reguit. Aanvanklik boesem hy vertroue in, maar was baie skerp in sy uitlatings en nie altyd taktvol nie."
Bronne
wysig- (af) De Kock, W.J. 1968. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek, deel I. Kaapstad: Nasionale Boekhandel Beperk.
- (af) Engelbrecht, prof. dr. S.P. 1955. Die Nederduitsch Hervormde Gemeente Pretoria 1855–1955. Pretoria: NH kerkraad.