Bevolkingsafname

Bevolkingsafname kan verwys na die algemene afname in bevolking van enige organisme, maar in hierdie artikel word daar uitsluitlik op die bevolkingsafname van die mens toegespits. Dit is ’n bewoording wat gewoonlik gebruik word om ’n groot vermindering van die menslike bevolking te omskryf. Dit kan ingespan word om te verwys na ’n langtermyn neiging van bevolkingspreiding, soos stedelike agteruitgang of landelike ontvolking, maar dit word ook algemeen gebruik om ’n groot vermindering van bevolking weens geweld, siekte of ander rampe na te verwys.

Lande met 'n bevolkingsafname word in rooi aangedui.

Bevolkingsafname beteken die vermindering met verloop van tyd van 'n betrokke gebied se volkstelling, wat ook bekend staan as ontvolking. Dit kan weens verskeie redes veroorsaak word; onder meer sluit dit ondervervangingsvrugbaarheidskoerse (waar die vrugbaarheidskoers te laag is om ’n gebied se bevolking in die toekoms mee te vervang), beperkte immigrasie, grootskaalse landverhuising, siekte, hongersnood en oorlog in. Die geskiedenis is vol voorbeelde van grootskaalse ontvolking. Vele oorloë, byvoorbeeld, het gepaardgegaan met aansienlike ontvolking. Voor die 20ste eeu was die meeste bevolkingsafname toe te skryf aan siekte, hongersnood en/of emigrasie. Die Swart Dood in Europa, die verspreiding van ouwêreldse siektes na die Amerikas, die tsetsevliegindringing van die Waterbergmassief in Suid-Afrika en die Groot Ierse Hongersnood het almal gewigtige bevolkingsafname tot gevolg gehad. Tans het die Vigspandemie grootliks bygedra tot die afname in die bevolking van party Afrikalande. Minder dikwels sal bevolkingsafname deur volksmoord of massa-uitwissing teweeggebring word; ’n voorbeeld hiervan was onder meer in die 1970’s toe die bevolking van Kambodja onder ’n tydperk van massa-teregstellings, wat deur Khmer Rouge uitgevoer is, gebuk gegaan het.

Gedurende Imperialisme het Europeërs wat na nuwe vastelande getrek het, nie slegs oorlogswapens saamgebring wat grootskeepse verwoesting kon saai nie, maar ook aansteeklike siektes, soos pokke, waarteen die inheemse volke geen weerstand kon bied nie. Hierdie faktore, veral laasgenoemde, het partykeer ’n verwoestende uitwerking op die plaaslike inwoners gehad.
Hier volg enkele geskiedkundige voorbeelde van groot ontvolking wat regoor vastelande gewoed het:

• Die Plaag van Justinianus in Europa en die Midde-Ooste;
• Die Swart Dood in Europa, Asië en die Midde-Ooste gedurende die Middeleeue;
• Die impak van die Arabiese en Europese slawehandel op die Afrika-vasteland;
• Die impak van Europese kolonialisme en die gepaardgaande aansteeklike siektes wat in die Amerikas en Australië versprei is.

Party voorbeelde van ontvolking binne groot gebiede is hoofsaaklik deur oorlog aangevuur, soos:

• Die Mongoolse verowerings van Sjina, Rusland en die Midde-Ooste;
• Timoer Lenk se militêre veldtogte in die Midde- en Nabye-Ooste;
• Die Dertigjarige Oorlog in Europa;

Hongersnood speel ook dikwels ’n rol met die ontvolking van ’n streek, hetsy as gevolg van oorlog, veranderende klimaatstoestande, menslike onbevoegdheid, ensovoorts.
Volgens 2002 se verslae deur die Verenigde Nasies se Bevolkingsafdeling en die Verenigde State se Sensusburo, vind bevolkingsafname vandag in party streke plaas. Volgens die VN word ondervervangingsvrugbaarheid verwag in 75% van die ontwikkelde lande teen 2050. Die VS Sensusburo noem dat 74 miljoen mense wat tot die wêreldbevolking in 2002 gevoeg is, minder is as die hoë 87 miljoen mense wat tussen 1989 tot 1990 gebore is. Die jaarlikse groeikoers was 1,2 persent, wat gedaal het van die hoë 2,2 persent in 1963–1964.
“Sensusburo-vooruitskattings dui op ’n afplatting in bevolkingsgroei wat in die nabye toekoms sal voortduur,” het die Buro op sy bevindinge van melding gemaak. “Sensusburo se vooruitskattings dui daarop dat die vrugbaarheidskoers in baie lande sal afneem, onder die vervangingsvlak voor 2050... In 1990 het die wêreldbevolking se vroue gemiddeld aan 3,3 kinders oor hul lewensduur geboorte geskenk; teen 2002 was die gemiddelde 2,6 en teen 2009 het dit op 2,5 te staan gekom. Dit is nouliks bokant die wêreldwye vervangingsvrugbaarheidskoers van 2,33. Hierdie daling het gepaardgegaan met ’n afname in die wêreld se bevolkingsgroeikoers en die werklike jaarlikse bevolkingstoename.”
Soms word die woord onderbevolking gebesig in die konteks van ’n spesifieke ekonomiese stelsel. Dit verwys nie na drakrag nie (en staan ook nie oorbevolking teen nie), wat te make het met die totale moontlike bevolking wat deur beskikbare voedsel, water, sanitasie en ander infrastruktuur onderhou word. “Onderbevolking” word gewoonlik omskryf as ’n toestand waarbinne ’n land se bevolking só gedaal het dat dit nie meer die huidige ekonomiese stelsel kan volhou nie. Dus het die vakwoord niks met die biologiese aspekte van drakrag mee uit te waai nie, maar is ’n ekonomiese term wat veronderstel dat die oordragpaaiementskemas van party ontwikkelde lande kan vou indien die bevolking verby ’n sekere punt gedaal het. ’n Voorbeeld hiervan kan wees wanneer afgetredenes deur ’n sosiale sekuriteitstelsel ondersteun word, wat nie spaargeld belê nie, en dan ’n skielike emigasiebeweging ontstaan. In hierdie geval word ’n swaar finansiële las op die jonger geslag se skouers gelaai wat moontlik nie daartoe in staat sal wees om die oorgrote meerderheid ouer geslagte te onderhou nie.

Gevallestudies van Spesifieke Lande

Vandag is landverhuising en die ondervervangingsvrugbaarheidkoers die hoofoorsake wat aan enige plaaslike bevolkingsafname gekoppel kan word. ’n Sekere aantal lande ondergaan vandag ’n bevolkingsafname, wat vanaf Noord-Asië (Japan) strek, regdeur tot Oos-Europa deur Rusland. Dit sluit Kazakstan, Oekraïne, Wit-Rusland, Moldowa, Estland, Letland, Litoue, Georgië, Armenië, Bosnië, Kroasië, Slowenië, Duitsland, Hongarye en nou ook Italië in. Lande wat vinnig besig is om ’n bevolkingsafname te nader (wat tans stadige groeikoers toon), sluit Griekeland, Spanje, Kuba, Uruguay, Denemarke, Finland, Oostenryk en Lesotho in.
Die bevolkings van die voormalige Sowjetrepublieke se daling is weens gesondheidskwessies en ’n lae vervangingsvrugbaarheidskoers, sowel as deur landverhuising van etniese Russe terug Rusland toe. Die uitsondering op die reël is daardie voormalige Sowjetrepublieke met ’n bevolking waarvan die meerderheid Moslems is (Oesbekistan, Turkmenistan, Tajikistan, Kirgisië, Aserbeidjan), waar hoë geboortesyfers tradisioneel voorkom.

Oos-Europa het ’n groot gedeelte van sy bevolking afgestaan tydens die massamigrasie na Wes-Europa. In Oos-Europa en Rusland het die geboortesyfer gedaal na die val van die Sowjetunie en sterftesyfers het oor die algemeen gestyg. Tesame beslaan hierdie lande oor die 21 000 000 km² en is die tuiste vir oor die 400 miljoen mense (minder as ses persent van die wêreldbevolking), maar sou hierdie neiging egter voortduur, sal meer van die ontwikkelde en sommige van die ontwikkelende lande dieselfde paadjie loop.

Baie lande in Wes-Europa (en die EU as geheel) sou ’n bevolkingsafname getoon het, was dit nie vir internasionale migrasie nie. Die totale bevolking van die Europa, as vasteland, (insluitend Rusland en ander lande wat nie aan die EU verbonde is nie) het alreeds sy hoogtepunt in die jaar 2000 bereik en is tans besig om te daal. Die totale Japannese bevolking het sedert 2005 begin daal; Japan se geval kan toegeskryf word aan die lae vrugbaarheidskoerse en ’n baie lae immigrasiekoers.

Vigs speel ’n rol in bevolkingsafname. Die beskikbare data dui egter daarop dat, selfs met ’n hoë vigssterftesyfer, die vrugbaarheidskoerse in Afrikalande steeds hoog genoeg is sodat die neiging tot oorbevolking voortduur.

Tabel:1 Bevolkingsafname in Persentasie per Land (uit verskeie bronne)

Land	Jaar	Bevolking	Koers van natuurlike afname persentasiegewys	Hoofrede vir Afname
Armenië	2009	2 967 004	0,03	landverhuising
Belarus	2009	9 648 533	0,378	afname van geboortes en lewensverwagting
Bulgarye	2009	7 704 687	0,79	afname van geboortes en lewensverwagting
Kroasië	2009	4 489 409	0,052	afname van geboortes
Tsjeggië	2009	10 211 904	0,094	afname van geboortes
Estland	2009	1 299 371	0,632	afname van geboortes
Georgië	2009	4 615 807	0,325	landverhuising
Duitsland	2009	82 329 758	0,053	afname van geboortes
Italië	2009	58 126 212	0,047	afname van geboortes
Hongarye	2009	10 031 000	0,257	afname van geboortes en lewensverwagting
Japan	2009	127 078 679	0,191	afname van geboortes
Letland	2009	2 231 503	0,614	afname van geboortes en lewensverwagting
Litaue	2009	3 555 179	0,279	afname van geboortes en lewensverwagting
Gefedereerde State van Mikronesië	2009	111 000	0,238	landverhuising
Moldowa	2009	4 320 748	0,079	afname van geboortes en lewensverwagting
Montenegro	2009	672 180	0,851
Pole	2009	38 482 919	0,047	afname van geboortes
Roemenië	2009	22 215 421	0,147	afname van geboortes
Rusland	2009	141 927 297	0,177	afname van lewensverwagting
Slowenië	2009	2 005 692	0,113
Swaziland	2009	1 123 913	0,459	MIV/vigs
Trinidad en Tobago	2009	1 229 953	0,102	landverhuising
Oekraïne	2009	45 700 395	0,632	afname van geboortes en lewensverwagting
Zimbabwe	2008	12 521 000	0,787	MIV/vigs en landverhuising

Ekonomiese Gevolge

Die uitwerking van ’n kwynende bevolking kan teenspoedig op ’n ekonomie inwerk wat veral op die jonger geslagte gesteun het. Kwynende bevolkings wat die ekonomie steun kan lei tot deflasie, wat uiteenlopende gevolge kan hê. Rusland, wat se ekonomie skielik gegroei het (8,1% in 2007), selfs al is sy bevolking aan die afneem, het egter tans ’n hoë inflasiekoers (12% sedert 2007). ’n Landbou- of mynbou-ekonomie se algemene lewensstandaard vir ’n dalende bevolking, ten minste wat betref materiële eiendom, sal ’n stygende neiging toon soos die hoeveelheid grond en hulpbronne per persoon sal meer word. Vir ’n nywerheidsekonomie is dit ’n ander saak. Dit kan juis die ekonomie teenwerk wat voortgebou het op die verbande, skuld en aftreepaaiemente wat oorspronklik belastinginvordering verhoog het uit die voortdurende uitbreiding van die bevolkingsbasis (bv. daar sal minder belastingbetalers wees indien ’n bevolkingsafname sal opduik).
Hoe dit ook sal sy, die lewensstandaard loop nie noodwendig hand aan hand met lewensgehalte nie, wat juis kan toeneem weens die daling in die getal mense omrede daar minder besoedeling en verbruik sal wees van natuurlike hulpbronne, asook ’n verligting van maatskaplike druk en oorbenutting van hulpbronne wat kenmerkend is van oorbevolking. Daar kan ook verminderde druk op infrastruktuur, onderwys en ander dienste wees.
Die tydperk net ná die Swart Dood, byvoorbeeld, was een van groot vooruitgang, want mense het somme geld uit verskeie familielede geërf. Hierdie gebeurtenis kan egter nie met die hedendaagse geleidelike bevolkingsafname vergelyk word nie, omrede dit binne ’n kort tydsduur plaasgevind het en opgevolg is met bevolkingsaanwas. Voorspellings rakende die netto ekonomiese (en ander) uitwerkings deur ’n stadige en deurlopende bevolkingsafname (bv. as gevolg van ’n lae vrugbaarheidskoers) is hoofsaaklik teoreties van aard omrede so ’n verskynsel redelik nuut en ongekend is. ’n Bevolkingsafname deur ’n lae vrugbaarheidskoers sal ook uitloop tot ’n verouderde bevolking, wat probleme vir ’n gemeenskap kan oplewer. Dit kan die lewensgehalte van die jongmense negatief beïnvloed, omrede hulle onder ’n stygende maatskaplike en ekonomiese druk verkeer in die sin dat hulle die per-kapita opbrengs moet vermeerder om sodoende ’n duur infrastruktuur en intensiewe sorg vir die oudstes onder die bevolking te onderhou, pleks daarvan om vir die ouere en toekomstige gesinne te beplan, wat hierdeur dus verder die vermeerdering van die bevolking in die wiele sal ry.
Die dekadelange ekonomiese handelslapte van Japan en Duitsland gedurende die 1990’s en die vroeë 2000’s word dikwels toegeskryf aan hierdie demografiese vraagstukke, hoewel daar natuurlik ook etlike ander oorsake was. Die ergste wat ’n land kan oorkom is die toestand waar die bevolkingsgetal tot só ’n lae vlak daal dat dit nie eens meer die huidige maatskaplike welsyn en ekonomiese stelsel kan onderskraag nie, wat meer waarskynlik sal gebeur indien ’n skielike afname, in plaas van ’n geleidelik een, geskied. Die ekonomie van beide Japan en Duitsland het herstel getoon om en by die tydstip toe die bevolkings net begin daal het (2003–2006). Met ander woorde, beide die totale Bruto Binnelandse Produk en BBP per kapita het in beide lande skielik vinniger begin styg as vóór 2005. Rusland se ekonomie het ook ’n skielike groei vanaf 1999 begin toon, selfs al het sy bevolking sedert 1992–1993 begin kwyn (die afname het nou verstadig). Daarby het vele Oos-Europese lande ’n soortgelyke effek as dié in Rusland ervaar. Sulke hernieude groei bevraagteken nou die algemene siening of ekonomiese groei afhanklik is van bevolkingsaanwas en of ekonomiese groei sonder ’n bevolkingsafname onmoontlik is. Dit kan egter beredeneer word dat hernieude ekonomiese groei ondanks ’n bevolkingsafname wat plaasvind, eerder as gevolg daarvan, en dat die ekonomiese groei in hierdie lande selfs groter sou gewees het indien daar nie ’n afname in die hoeveelheid mense gebeur het nie. Rusland het byvoorbeeld sodanig heel welvarend geword deur fossielbrandstof, soos olie, te verkoop, wat nou duur is, en boonop het die ekonomie uitgebrei uit ’n eens lae voetpunt weens die ekonomiese krisis van die laat 1990’s. Hoewel Japan en Duitsland ietwat kop opgetel het nadat hulle ’n deflasie-insinking en stagnering oor die afgelope dekade ondergaan het, lyk hierdie ekonomiese herstel maar redelik flouerig. Beide lande het die wêreldwye insinking tussen 2008–2009 beleef, maar herstel nou weereens , en is een van die heel eerste lande wat ’n herstel getoon het.
Binne ’n land met ’n afwaartse neiging van ’n bevolkingsgetal is die groei van die BBP per kapita hoër as die groeikoers van die BBP self. Japan het byvoorbeeld ’n hoër groeikoers per kapita as die Verenigde State van Amerika, terwyl die VSA se BBP-groeikoers hoër as Japan s’n is. Selfs wanneer die BBP-groeikoers nul of negatief is, sal die BBP-groeikoers per kapita aanhou styg indien die bevolking vinniger daal as die BBP.

’n Vermindering van die hoeveelheid mense binne ’n land of streek (ongeag die oorsaak) kan ook ’n tekort aan mannekrag veroorsaak, wat ’n aantal positiewe en negatiewe uitwerkings kan besorg. Terwyl party arbeidsintensiewe sektore van die ekonomie benadeel kan word indien die tekort te veel raak, kan ander ondernemings voldoende deur toenemende uitkontraktering en/of outomatisering vergoed word. Aanvanklik kan die koers van die deelname in arbeid (wat in baie lande laag is) ook verhoog word om tydelik die tekort te fnuik. Aan die een kant bring hierdie tekort ’n arbeidersaanvraag, wat positief kan wees omrede dit die werkloosheidsyfer laat daal en hoë werklone teweegbring. Aan die ander kant weer, bring ’n groot bevolking mee, soos dié in lande van Sjina en Indië, dat daar ’n oortollige hoeveelheid werknemers sal wees, wat weer lae lone tot gevolg het.

Nasionale pogings om bevolkingsafname te stuit

Wladimir Poetin, die voormalige Russiese president, het die parlement beweeg om ’n tienjaarplan deur te voer wat die skerp daling van Rusland se bevolking sal stuit, deur grotendeels geldelike aansporings en toelae te bied om vroue aan te moedig om kinders te verwek. Australië bied tans ’n $5 000-aansporingsbonus vir elke baba, met bykomende tweeweeklikse uitbetalings, ’n gratis inentingskema, asook ’n onlangse voorgestelde betaling vir alle kindersorgkostes vir moeders wat wil werk.
Europese lande, soos Frankryk, Italië, Duitsland en Pole het ’n soortgelyke kombinasie van bonusse en maandelikse uitbetalings aan gesinne gebied. Sekere Japannese gebiede wat ’n beduidende bevolkingsafname in die gesig staar, bied ook toelae aan. Jamatsoeri, ’n dorp sowat 7 000 km noord van Tokio, bied ouers $4 600 aan vir elke geboorte van ’n kind en $460 per jaar oor ’n tydsbestek van 10 jaar. Die Republiek van Singapoer het veral ’n kwistige plan: $3 000 vir die eersteling, $9 000 in kontant en spaargeld vir die tweede kind, sowel as $18 000 vir die derde en vierde kind. Die doeltreffendheid van hierdie staatsbeleid word tans beredeneer.
Betaalde kraamverlof (vir beide moeder en vader) kan ook as aansporing dien. In Swede is ouers byvoorbeeld op 16 maande gedeelde betaalde kraamverlof, per kind, geregtig. Die koste word tussen beide die werknemer en die Staat verdeel.

Pogings om bevolkingsafname aan te moedig

Party organisasies is ten gunste van bevolkingsafname. Dit word beskou aan die lig van wêreldwye oorbevolking, die uitbuiting van skaars hulpbronne en die bedreiging van klimaatsverandering. Hierdie teorie begunstig die konsep van ’n optimum bevolking.

Alternatiewe konsep rakende vaardighede

Partymaal word die konsep bevolkingsafname gebruik waar daar aansienlike wegtrek van vakmanne uit ’n sekere gebied voorkom. In so ’n geval het die regering byvoorbeeld sy beloning of waarde aan sekere vaardighede (soos die wetenskap, geneeskunde en ingenieurswese) opgeskort, met die gevolg dat daar ’n daling in sekere ekonomiese sektore, soos gesondheidsorg of tegnologiese ontwikkeling, voortkom. So ’n gevallestudie kan sedert 1990 by Italië en Rusland bespeur word.

Eksterne skakels

• Population Research Institute
• BBC Report 2004: World population growth 'falling'
• 2002 Revision of the official United Nations population estimates and projections
• The Global Baby Bust Geargiveer 12 Oktober 2008 op Wayback Machine