Cornelius Hermanus Wessels
Sir Cornelius Hermanus Wessels (gebore op 26 April 1851 in die teenswoordige distrik Boshof - oorlede op 1 Maart 1924 in Bloemfontein) was 'n Suid-Afrikaanse politikus. Hy en sy vrou, Chrissie, het vyf seuns (Jan, Chris, Louis, Jurie en Tewie) en drie dogters (Polly, Anna en die bekende sopraan Cecilia) gehad.
| Cornelius Hermanus Wessels | |
 Sir Cornelius Wessels in 1900 | |
Lid van die Volksraad van die Oranje-Vrystaat
| |
| Ampstermyn 1885 – Oktober 1899 | |
Lid van die Uitvoerende Raad van die Oranje-Vrystaat
| |
|---|---|
| Ampstermyn 1894 – 1896 | |
Adjunkpresident van die Volksraad van die Oranje-Vrystaat
| |
| Ampstermyn 1896 – 1897 | |
President van die Volksraad van die Oranje-Vrystaat
| |
| Ampstermyn 1897 – 1899 | |
Lid van die Oorlogskabinet van die Oranje-Vrystaat
| |
| Ampstermyn 1899 – 1900 | |
Lid van die diplomatieke afvaardiging van die Boererepublieke na Europa en Amerika
| |
| Ampstermyn 1900 – 1902 | |
Minister van Mynwese, Lande en Openbare Werke van die Oranje-Vrystaat
| |
| Ampstermyn 1907 – 1914 | |
Administrateur van die Oranje-Vrystaat
| |
| Ampstermyn 1915 – 1924 | |
| Voorafgegaan deur | A.E.W. Ramsbottom |
| Opgevolg deur | E.R. Grobler |
Persoonlike besonderhede
| |
| Gebore | 26 April 1851 Rietfontein, Winburg, Oranjerivier-soewereiniteit |
| Sterf | 1 Maart 1924 (op 72) Bloemfontein, Oranje-Vrystaat, Unie van Suid-Afrika |
| Politieke party | Orangia Unie Suid-Afrikaanse Party |
| Religie | Nederduitse Gereformeerde Kerk |
Wessels het die kiesafdeling Boshof in die Volksraad van die Oranje-Vrystaat van 1885 tot 1899 verteenwoordig en was twee jaar lank voorsitter van die liggaam. Kort voor die uitbreek van die Anglo-Boereoorlog kom Wessels en en pres. M.T. Steyn ooreen dat hy en sy vrou 'n private besoek aan Europa en die VSA moet bring om vas te stel watter lande die Boererepublieke in die haas onafwendbare oorlog sou steun. Wessels en sy vrou verlaat Bloemfontein op 12 Mei 1899 en besoek onder meer Londen, Brussel, Den Haag, Frankfort, Berlyn en Parys. Enkele dae voor die oorlog begin, kom die Wessels-egpaar op 3 Oktober 1899 terug in Bloemfontein aan.
Pres. Steyn wys Wessels, wat in die Oorlogskomissie gedien het, kort hierna aan as lid van die amptelike Boeredeputasie wat steun by buitelandse moondhede moes probeer kry vir die beëindiging van die oorlog. Hy vertrek op dié sending saam met Abraham Fischer, oupa van die latere Bram Fischer, en A.D.W. Wolmarans op 10 Maart 1900, drie dae voor die Britse magte Bloemfontein beset. Die afvaardiging besoek talle lande in Europa en selfs Rusland en Amerika, maar sonder welslae. Teen die einde van 1900 vestig Wessels hom vir die duur van die oorlog by Sweelinckplein 11, Den Haag, waar hy vir die res van die oorlog as vredesgesant optree.
Namate die oologstoestande in Suid-Afrika versleg het, het Wessels toenemend bekommerd geraak oor sy gesin wat op die plaas Kwaggafontein naby Bloemfontein gebly het. Hy reël in Februarie 1901 dat sy vrou en drie van hul kinders, Cecilia, Anna en Tewie, hulle by hom aansluit. Die kinders begin kort na hulle aankoms skool gaan in Nederland.
Ná die Vredesluiting op 31 Mei 1902 keer die Wessels-gesin in Februarie 1903 terug na die Vrystaat waar Cornelis weer op Kwaggafontein begin boer. Hy moes sy plaas van vooraf opbou weens die oorlogsverwoesting. Sy vrou, Chrissie, sterf op 5 November 1905 in die ouderdom van 48 jaar aan kanker. In Augustus 1907 raak Wessels verloof aan die 42-jarige Eliza Alice Bosman, 'n weduwee van Worcester. Hulle trou daar sowat twee maande later.
Toe selfregering in 1907 aan die Vrystaat toegestaan word, word Wessels verkies as lid van die wetgewende vergadering vir die kiesafdeling Bloemfontein-Suid. Hy tree op as kommissaris van openbare werke, lande en myne. In 1915 word hy aangestel as administrateur van die Vrystaat en beklee die amp tot en met sy dood nege jaar daarna. Hy is in 1920 tot ridder geslaan.
Bronne
wysig- Haasbroek, Hannes. 2005. Stem en Legende: Die lewe van Cecilia Wessels. Pretoria: Litera Publikasies, Pretoria.
- Potgieter, D.J. (red.) 1972. Standard Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery (Nasou).