Felidae

Felidae is die familie Katagtiges. Hulle is die strengste vleisetende diere in die orde Carnivora. Die bekendste katagtige is die huiskat, wat sowat 10 000 jaar gelede met die mens begin assosieer het. Die familie sluit egter al die ander wilde katte, ook die groot katte soos die leeu, luiperd en jagluiperd, in.

Felidae
Die tier, Panthera tigris
Wetenskaplike klassifikasie
Koninkryk:	Animalia
Filum:	Chordata
Klas:	Mammalia
Orde:	Carnivora
Familie:	Felidae
Subfamilies
Felinae Pantherinae †Machairodontinae †Proailurinae

Bestaande Katagtiges behoort tot twee subfamilies: Pantherinae (wat die tier, leeu en luiperd insluit) en Felinae (wat die poema, cheetah en huiskat insluit).

Die eerste Katagtiges het sowat 25 miljoen jaar gelede hul verskyning gemaak.

Liggaamsbou

Die Katagtiges (familia Felidae) het almal ronde koppe met breë, kort bekke. Hulle verskil in die opsig van ander roofdiere, soos byvoorbeeld die Hondagtiges (familie Canidae), wat lang koppe en bekke het. ʼn Korter bek het meer bytkrag en Katagtiges maak meer op die krag van hulle kake staat omdat hulle alleen jag. Hondagtiges het nie soveel bytkrag nodig nie want hulle jag in troppe.

Omdat laasgenoemde langer koppe het, is hulle neuse beter as die van Katagtiges ontwikkel. Waar Hondagtiges hoofsaaklik op hulle reuksintuie staatmaak wanneer hulle jag, is Katagtiges meer van hul oë en ore afhanklik. Leeus en tiere het egter ietwat langer koppe as die res van die Katagtiges. Alle Katagtiges het lang snorbaarde asook tashare om die oë sodat hulle makliker in die donker kan beweeg.

Katagtiges moet besonder stil en soepel beweeg omdat hul prooi voortdurend van gevaar bewus is en maklik kan ontsnap as hulle die gevaar betyds gewaar. Hulle het dus besonder beweegbare ledemate en buigbare ruggrate en ʼn goed ontwikkelde spierstelsel. Veral die agterste deel van die ruggraat is besonder soepel en die agterpote is gespierd omdat hulle krag vir hul aanvalsprong hier lê.

Katagtiges het boonop ook sterk skouers en nekke wat tydens die vangs ingespan word om die prooi van kant te maak. In teenstelling met onder andere die mens, die bobbejaan en die beer, wat soolgangers is, is die Katagtiges toongangers. Die buiging in Katagtiges se bene in die posisie waar die mens se knie sit, is in der waarheid die dier se enkel. Hulle agterpote strek dus van die middel van die been en hulle loop met ander woorde op hulle tone sodat hulle ratser kan beweeg. Die voetkussinkies waarop hulle beweeg, is nie voetsole nie, maar is aan die tone geheg.

Voetkussinkies maak dit vir die Katagtiges moontlik om stil te kan beweeg wanneer hulle hul prooi bekruip. By die woestynkat (Felis marganta) is die voetkussinkies met hare bedek om dit teen die hitte van die sand te beskerm. Katagtiges se voorpote het vyf tone, terwyl die agterpote slegs vier het. Elke toon het 'n klou wat deur middel van 'n buigspier deur 'n spesiale opening in die toonbeentjie teruggetrek kan word. Wanneer die spier ontspan word, trek 'n elastiese band tussen die toonbeentjies die klou boontoe. Omdat Katagtiges hulle kloue kan intrek, skuur dit nie oor die grand wanneer hulle loop nie, en hulle kan dus sagter beweeg.

Die kloue verweer ook nie soos by Hondagtiges nie, maar bly skerp vir gebruik wanneer Katagtiges hul prooi van kant maak. Die toon van die Katagtiges, wat in die ooreenstemmende posisie as die mens se duim sit, raak nie die grond wanneer die diere beweeg nie. Die jagluiperd (Acinonyx jubatus) gebruik die toon byvoorbeeld wanneer hy sy prooi doodmaak. Die res van die jagluiperd se kloue is afgestomp omdat hy dit nie kan intrek nie. 'n Jong jagluiperd kan sy kloue in 'n mate intrek, maar sodra hy ouer word, steek dit voortdurend uit sodat hy beter kan vastrap wanneer hy hardloop. Anders as die res van die Katagtiges, hardloop die jagluiperd sy prooi in.

Die skedel

Katagtiges se skedel het aan die bokant 'n beenrif waaraan die spiere van die kake geheg is. Vanweë die aard van die dier se jag- en eetgewoontes moet hy sterk kake en vlymskerp tande hê. Aan die voorkant van elke kaak is daar drie paar snytande wat nie van veeI waarde is nie. Katagtiges gebruik dit slegs om klein stukkies vleis van bene af te vreet of om hulle pelse skoon te maak. Elke kaak het een paar slag- of hoektande wat merkbaar langer as die ander tande is en waarmee die dier sy prooi doodbyt en verskeur.

Die jaguar (Panthera onca) se tande maak eerste met sy prooi kontak wanneer hy hom bespring, en die skok wat die hoektande moet absorbeer, is soms so groot dat hulle breek. Die uitgestorwe oerkat, die sabeltandtier (familie Machairodontidae), het uitermate lang hoektande gehad (17 tot 20 cm) waarmee hy sy prooi eerder verwond as doodgebyt het. Van die bestaande spesies het die gevlekte luiperd (Panthera (Neofelis) nebulosa), wat in Indië, Sumatra en Kalimantan voorkom, die grootste hoektande. Verder bestaan die gebit van Katagtiges uit drie paar kiestande aan die bokaak en twee paar aan die onderkaak.

Die kiestande reg agter die hoektande aan die bokaak is klein en ontbreek soms. Die agterste tande aan die bokaak en die voorstes aan die onderkaak is skeurtande. Omdat Katagtiges sulke wye bekke het, word die kiestande wat aan die kant van die bek sit, met gemak gebruik om vleis van 'n karkas af te skeur. Hulle het nie maaltande nodig nie omdat hulle spysverteringstelsel besonder goed ontwikkel is. Stukke vleis word sommer heel ingesluk.

Die skedel en strottehoof is deur middel van 'n aantal klein beentjies, die tongbeentjies, met mekaar verbind. By die groot Katagtiges (genus Pantherini) word die klein beentjies met elastiese ligamente verbind sodat die wand van die keel en die tong maklik saam met die stembande kan vibreer om 'n diep gromgeluid voort te bring. Klein Katagtiges (genus Felini) se tongbeentjies is solied en hulle kan dus nie sulke harde gromgeluide maak nie. Hulle kan egter spin terwyl hulle in- en uitasem, terwyl groot Katagtiges net kan spin wanneer hulle uitasem. Die katagtige se tong is bykans so skerp soos 'n rasper, en hy gebruik dit om bene skoon te lek en sy pels skoon te hou. Hoewel die katagtige in vergelyking met ander soogdiere 'n redelik groot brein het, reageer hy hoofsaaklik instinkmatig.

Sintuie

Katagtiges se gesigsvermoë en tassin is besonder goed ontwikkel. Omdat die diere hoofsaaklik in die nag jag, is hulle oë aangepas om 'n goed gekamoefleerde prooi in die donker te gewaar. In teenstelling met herbivore, waarvan die oë so te sê aan die kant van hul koppe sit, is Katagtiges se oë na vore gerig. Terwyl herbivore voortdurend op die uitkyk moet wees vir gevaar, het die roofdier niks om te vrees nie en hoef hy nie rondom hom te kan sien nie. Katagtiges het opvallend groot oë.

Agter die netvlies met sy sensitiewe selle is 'n laag wat ligstrale reflekteer. Die netvlies word in werklikheid dus twee maal geprikkel: wanneer die ligstrale inkom en wanneer dit uitgaan. Katagtiges se gevoelige oë word beskerm deurdat die pupille vertikaal en spleetvormig is, en vernou kan word om die daglig uit te hou. Afgesien daarvan dat die dier sy pupille na gelang van die ligsterkte groter en kleiner kan maak, kan hy ook die grootte van die vertikale pupil verder verklein deur sy ooglede op skrefies te trek. Nie alle Katagtiges se oë is egter ewe goed ontwikkel nie.

Die klein katte kan hulle pupille tot 'n dun spleet saamtrek, terwyl die Afrikaanse gouekat (Felis (Protelis) aurata) ʼn ovale pupil en groot katte ronde pupille het. Katagtiges het besonder goed ontwikkelde ore wat selfs die fynste geluidjie kan opvang. Hulle kan hul ore ook in alle rigtings draai sodat hulle presies kan vasstel waar ʼn geluid vandaan kom. Sommige spesies het vergrote oorskulpe terwyl ander, soos die rooikat, die karakel en die oerwoudkat, lang haarpluimpies aan die punte van hul are het.

Katte wat op groot, oop vlaktes woon, soos die woestynkat (Felis margarita), die manoel (Felis (Octocolubus) manul), die Chinese woestynkat (Felis beiti) en die swartpootwildekat (Felis nigripes), het vergrote trommelholtes in die binne-oor. Reuk en smaak is net by die klein Katagtigesalbei goed ontwikkel. Hulle is dan ook, wat hulle dieet betref, meer kieskeurig as die groteres. Alle Katagtiges het ʼn sogenaamde ewewigsintuig wat hulle in staat stel om altyd op hul pote te land wanneer hulle val.

Wanneer 'n katagtige val, draai hy sy kop onmiddellik in die regte posisie. Hy trek sy voorpote tot by sy gesig terug, strek die agterpote uit en draai sy lyf sodat die onderkant van die voorste helfte van die liggaam parallel met die grond is. Daarna steek hy sy voorpote uit, maak sy agterpote wyd oop, en draai die agterste helfte van sy lyf ook parallel met die grond. Die kat krom sy rug om die impak van die val te verlig en land netjies op sy tone. Die stert word ook gebruik om die ewewig te behou.

Pelse

Die meeste Katagtiges het pragtige pelse. Die pelse kan monokleurig wees soos by die leeu (Panthera leo), gestreep soos by die tier (Panthera tigris), gespikkel soos by die luiperd (Panthera pardus) of gevlek soos by die gevlekte luiperd (Panthera (Neotelis) nebulosa). Die patrone en kleure van Katagtiges se pelse is by uitstek vir kamoeflering bedoel en varieer baie. Die tier word byvoorbeeld in verskeie geografiese gebiede aangetref en elke spesie het 'n kenmerkende streeppatroon.

Die rooikat (Felis (Caracal) caracal) het byvoorbeeld 'n bont pels wanneer hy jonk is, maar sy pels word later roesbruin om by die kleur van die woestyn aan te pas. Die kleurpatrone van Katagtiges se pelse hou verband met die omgewing waarin hulle aangetref word. So sal katte wat in oop vlaktes voorkom, ligter pelse hê, terwyl katte wat in oerwoude aangetref word, donker strepe of kolle het om met die skaduwees saam te smelt. Die meeste katte hou hul pelse skoon en is ook andersins baie sindelik.

Aangesien die meeste katagtiges ʼn vaste nes het wat skoon gehou moet word, begrawe hulle hul uitwerpsels in die grond of werp dit in die water uit. Jagluiperds en die groot Katagtiges is die uitsondering. Hulle versorg nie hulle pelse goed nie, en begrawe ook nie hulle uitwerpsels nie. Vroeër is Katagtiges in so 'n mate ter wille van hul pelse gejag dat sommige spesies vandag byna uitgeroei is.

Voortplanting

Katagtiges leef en jag gewoonlik alleen, maar wanneer dit paartyd is, sal hulle mekaar se afgebakende gebiede oorvleuel en die mannetjies en wyfies sal selfs saam jag. Katagtiges het nie noodwendig vasgestelde paartye nie: leeuwyfies kan byvoorbeeld tot vier keer per jaar ovuleer, terwyl die sneeuluiperdwelpies slegs in die lente of vroeë somer gebore kan word wanneer dit warm en kos volop is. Wanneer ʼn wyfie bronstig raak, rol sy soos enige huiskat op die grond om die mannetjie uit te lok.

Paring vind op die hoogtepunt van die wyfie se bronstigheid plaas. Dit word deur "liefkosing" deur die mannetjie voorafgegaan. Hy maak spesiale geluide en vryf met sy kop teen die wyfie. Paring kan meer as een keer plaasvind. Die draagtyd by klein Katagtiges is sowat twee maande en by grotes sowat drie maande. 'n Werpsel kan van 2 tot 6 kleintjies bevat en die wyfies maak die werpsel gewoonlik alleen groot. Die kleintjies is blind wanneer hulle gebore word en heeltemal hulpeloos.

Sodra hulle egter groot genoeg is om self kos in die hande te kry, verlaat hulle die sorg van hul moeder. Leeus is die enigste sosiale Katagtiges. Hulle kom in troppe voor omdat hulle gewoonlik hul prooi in groter kuddes probeer vang en dus nie alleen jag nie. Daarom bly leeuwelpies oor die algemeen langer in die sorg van die moeder. Manlike welpies kan in die trap bly tot hulle drie jaar oud is voordat hulle deur die volwasse mannetjies verdryf word, terwyl vroulike welpies gewoonlik in die trop aanbly. Wanneer 'n leeuwyfie kleintjies het, sorg ander lede van die trop gewoonlik dat sy kos kry. Wanneer die wyfie self gaan jag, bly van die ander leeuwyfies gewoonlik by die kleintjies agter.

Leeus is 105 dae lank dragtig en het gemiddeld elke twee jaar 'n werpsel. Leeuwelpies se oë gaan na ses dae oop en hulle is baie spelerig. Luiperds en jagluiperds is drie maande lank dragtig en kan van 2 tot 4 welpies hê. Die kleintjies word in 'n beskutte plek gebore. Die welpies is ook blind wanneer hulle gebore word en hulle ontwikkel eers later kolle op hul pelse. Die luiperdmannetjie sal na die geboorte ʼn paar dae lank kos na die nes bring, waarna die wyfie hom verdryf en self na die welpies omsien. Tiere soek mekaar egter net gedurende paartyd op en die wyfies maak die welpies sonder enige hulp van die mannetjie groot. Jaguars se draagtyd is sowat 100 dae en die kleintjies word in ʼn beskutte plek onder struike of bome of in klipskeure gebore. Daar kan van 1 tot 3 kleintjies in 'n werpsel wees. Wanneer die welpies ses weke oud is, vergesel hulle reeds hul moeder op jagtogte.

Hulle bly in hul moeder se sorg totdat hulle sowat 18 maande oud is. Baie van die groot Katagtiges vrek voordat hulle volwassenheid bereik as gevolg van uitputting of ondervoeding omdat hulle op 'n vroeë ouderdom reeds lang afstande saam met die volwassenes aflê op soek na prooi. Die volwassenes vreet eerste en die vleis wat oorbly, is dikwels nie genoeg om al die kleintjies te voed nie. Die klein Katagtiges se draagtyd is ietwat korter as die van die grotes (2 maande). Die kleintjies word in ʼn beskutte plek soos 'n hol boomstam, 'n miershoop, 'n ystervarkgat of klipskeure gebore. Rooikatte se welpies kom gewoonlik teen die einde van die winter of in die vroeë somer aan, terwyl tierboskatte meestal in die droë seisoen kleintjies kry. Een tot drie welpies word gebore, maar groter werpsels kom ook voor. Die Europese wildekat skenk na ʼn draagtyd van 63 dae die lewe aan 2 tot 4 welpies. Die welpies volg hul moeder reeds vandat hulle drie maande oud is op jagtogte. Hulle is op 4 maande al gespeen en verlaat die sorg van hul moeder kort daarna. Hulle is op die ouderdom van 1 jaar reeds volwasse.

Indeling en verspreiding

Die Katagtiges kan in drie onderfamilies ingedeel word: die uitgestorwe Nimravinae, die jagluiperds (Acinonychinae), en die egte Katagtiges (Felinae). Die familie Felinae kan in twee genera verdeel word, naamlik die groot Katagtiges (Pantherini) en die klein Katagtiges (Felini). Die jagluiperd (Acinonyx jubatus) is 'n familie en spesie op sigself.

Die familie van die groot Katagtiges bestaan uit ses spesies, naamlik die leeu (Panthera leo), die luiperd (P. pardus), die tier (P. tigris), die jaguar (P. onca), die gevlekte luiperd (P. (Neolelis) nebulosa) en die sneeuluiperd (P. uncia). Die gevlekte luiperd kom net in die suidelike en suidoostelike dele van Asië voor. Daar is nie baie oor dié katagtige bekend nie omdat hy in digte woude woon en min gesien word. Die gevlekte luiperd is kleiner as die ander groot Katagtiges en hy is vroeër onder die klein Katagtiges geklassifiseer.

Hy het 'n lang stert en is vaal bruin van kleur met groot vlekke, terwyl ander Katagtiges ʼn gelerige of grondkleurige pels het. Hy maak snags jag op voëls en klein soogdiere en bring die grootste deel van die dag in bome deur. Die jaguar is die grootste Amerikaanse katsoort. Hy word in tropiese woude in die suide van Amerika tot by Argentinië aangetref. Die jaguar lyk baie soos die luiperd, maar hy het 'n groter kop en kom ietwat lamp voor. Net soos die luiperd het die jaguar ook swart kolle wat in rosette op sy gelerige pels gegroepeer is, maar hy het bykomende swart spikkels in die middel van die roset wat die luiperd nie het nie. Ook swart jaguars word aangetref. Jaguars woon in digte woude, gewoonlik naby 'n rivier, maar hulle kom ook in gebiede voor wat nie so dig begroei is nie.

Sy jagmetode is net soos die van ander Katagtiges. Hy bekruip sy prooi totdat hy naby hom is en slaan dan toe. Die leeu, die tier, die luiperd en die poema byt sy prooi aan die keel en laat hom versmoor of doodbloei, terwyl die jaguar sy prooi gewoonlik aan die bokant van die kop tussen die horings of are byt. Die prooi vrek feitlik onmiddellik as gevolg van breinbeserings. Die sneeuluiperd word in bergreekse soos die Himalaja in Sentraal-Asië aangetref.

Sy pels is grysbruin met dowwe bruin rosette, en sy hare en stert is besonder lank. In die somer beweeg hulle na die hoë rotsagtige gedeeltes van die berge, en in die winter trek hulle na warmer dele wat laer geleë is. Die sneeuluiperd maak jag op herte, gaselle, bergbokke of kleiner soogdiere. In die winter, wanneer kos skaars is, sal hulle selfs op boere se vee jag maak. Die families van die Katagtiges bestaan uit 38 spesies, waarvan 30 tot die familie van die klein Katagtiges behoort.

Die meeste spesies word in Asië aangetref naamlik tien terwyl agt spesies in die VSA, ses in Afrika en vier in Europa voorkom. Sekere spesies soos Felis (Pardotelis) badia, ʼn rooikat, kom net in Borneo voor, terwyl Felis (Mayailurus) iriomotensis, wat baie soos die Bengaalse kat of luiperdkat lyk, net op die eiland Iriomote, oos van Taiwan, voorkom. Katagtiges word nie in Australië, die Suidsee-eilande, Madagaskar, Groenland of Antarktika aangetref nie. Die luiperdkat of Bengaalse kat (Felis (Prionailurus) bengalensis) kom algemeen in Suid- en Suidoos-Asië voor-van Indië tot by die Filippyne, Japan, Mantsjoerye en Oos-Siberië. Die luiperdkat het donker kolle en strepe op sy pels en kom in bergagtige gebiede en in woude voor. Hy leef van voëls en van klein soogdiere.

Dit is 'n kleinerige kat en kan in 'n verskeidenheid van kleure voorkom. Die Chinese woestynkat (Felis beite) kom op die steppes en in berge van China en Mongolië voor. Dit is 'n baie seldsame kat wat maar 5,5 kg weeg en bruingeel van kleur is met donker kolle. Die oerwoudkat (Felis chaus) is 'n bietjie groter en weeg tot 9 kg. Hy word in Egipte en Suid-Asië aangetref. Die manoel of Pallas se kat (Felis (Octo- colobus) manul) word op die steppes en in woude en bergagtige gebiede van Sentraal-Asië aangetref.

Hy is oranjegrys met swart en wit merke aan die kop, en het ʼn digte pels en klein ore om die koue winters te trotseer. Die platkopkat (Felis (Ictailurus) planiceps) is ʼn seldsame, klein kat wat in Suidoos-Asië voorkom. Hy is rooibruin met ʼn effense plat kop. Die rooi gespikkelde kat (Felis (Prionailurus) rubiginosa) is ook baie klein en weeg van 1 tot 2 kg. Hy word gewoonlik naby waterbronne en menslike nedersettings in die suide van Indië en in woude in Sri Lanka aangetref. Die kat is roesbruin met donkerbruin kolle. Die noordelike rooikat (Felis (Lynx) lynx) kom in Noord-Asië voor, maar word ook in Europa en Noord-Amerika aangetref. Hy het pluisore en 'n kort stert en is baie sterk gebou.

Die rooikat woon in woude en leef van klein bokke, hase, korhoenders en springhase. Hy is ligbruin met kolle. Temminck se gouekat of die Asiatiese gouekat (Felis (Protelis) temmincki) is 'n seldsame kat wat 6 tot 11 kg weeg en in woude en rotsagtige gebiede van Tibet in Suidwestelike China tot by Sumatra voorkom. Hy het 'n goudbruin pels met pikswart vlekke op die gesig; Die viskat (Felis (Prionailurus) viverrina) is 'n besondere katagtige. Hy woon in tropiese, moerasagtige streke en in die suidoostelike gebiede van Asië. Die vis kat vang vis in strome deur hulle met sy pote uit die water te kap. Hy is egter nie die enigste katagtige wat vis vreet nie. Die platkopkat is ook lief om vis te vang, en gevalle waar selfs jaguars vis gevang en gevreet het, het voorgekom.

Die marmerkat (Felis (Pardotelis) marmorata) is ʼn seldsame kat wat in die woude van Nepal af tot by Indonesië voorkom. Sy pels lyk baie soos die van die gevlekte luiperd. 'n Uitgegroeide marmerkat weeg sowat 5,5 kg. Die pampaskat (Felis (Lynchailurus) colo colo) word in die suidelike en sentrale dele van Suid-Amerika aangetref. Hy is gryserig met dun strepies en weeg 3,5 tot 5 kg. Dit is 'n seldsame kat wat in graslande woon. Die poema of Amerikaanse berg leeu (Felis (Puma) concolor) is die grootste van die klein Katagtiges en weeg 45 tot 60 kg. Hy woon in berge, vlaktes,  woude en woestyne in Noord-, Sentraal- en Suid-Amerika. Die poema word in verskeie kleure en groottes aangetref, maar die meeste is ligbruin met swart kolle op die gesig en stert. Die poema is een van die min klein Katagtiges wat ronde pupille soos die groot Katagtiges het. Hy maak jag op Amerikaanse elande, kleinerige takbokke, hase, ape, miervreters, muise en voëls.

Geaffroy se kat af Geaffroy se oselot (Felis (Leopardus) geoffroyi) weeg 2 tot 3,5 kg en kom in Suid-Amerika van Bolivië tot by Patagonië voor. Hy woon in warm woude en is grys met swart spikkels. Die kodkod (Felis (Concifelis) guigna) kom in die Andesgebiede van Chili en Argentinië voor. Hy is grys met donker kolle en het kringe om sy stert. Die berg kat (Felis (Oreailurus) Jacobita) kom ook in die gebiede van die Andesgebergte van die suide van Peru tot in die noordweste van Argentinië voor. Hy lyk baie soos die kodkod, wat 2 tot 3 kg weeg, maar is groter en het langer hare. Die oselat (Felis (Leo pardus) pardalis) kom ook in Suid-Amerika voor. Hy weeg 5,5 tot 13,5 kg en woon in dig begroeide woude. Hy het strepe en spikkels op sy pels en kringe om sy stert.

Die bobcat (Felis (Lynx) rufus) is 'n rooikat wat van Kanada af tot in Sentraal-Mexiko voorkom. Dit is die Noord-Amerikaanse wilde kat wat meeste voorkom en hy lyk baie soos die rooikat van Noord-Asië. Hy is swaar gebou met 'n kort stert en pluisore, rooierig van kleur en het kolle aan die onderkant van sy lyf en op sy pote. Hulle maak graag jag op pluimvee en skape. Die tierkat of tieroselote (Felis (Leopardus) tigrina) en die margay of boomoselot (Felis (Leopardus) weidii), lyk baie soos die oselot en kom dieselfde gebiede voor. Die jaguarundie (Felis (Herpailurus) yagoua-roundi) woon in laaglandwoude en bosse in Sentraal- en Suid-Amerika. Hy lyk baie soos ʼn otter en kan grysbruin of neutbruin wees. Afgesien van die rooikat (Felis (Lynx) lynx) en die huiskat (Felis catus) word nog twee klein Katagtiges in Europa aangetref. Een van hulle is die Europese wildekat (Felis silvestres), wat ook in die weste van Asië aangetref word.

Dit is ʼn swart gestreepte kat wat van voëls, muise, eekhorings en hase leef. ʼn Ander wildekat wat in Europa aangetref word, is die Spaanse rooikat (Felis (Lynx) pardina). Hy is ʼn bietjie kleiner as die noordelike rooikat en kom net in Spanje en Portugal voor. Hy woon in woude en berge en het swart spikkels op sy pels. Die gouekat van Afrika (Felis (profelis) aurata) weeg 13.5 tot 18 kg. Dit is ʼn mooi en seldsame kat wat in woude en bosgebiede in Wes-en Sentraal-Afrika voorkom. Sy pels wissel van goudbruin tot silwergrys en hy is aan die Asiatiese gouekat verwant. Die sandkat (Felis margarita) kom in die woestyngebiede van Noord-Afrika voor, maar word ook van die Midde-Ooste af tot in die suide van die Sowjetunie aangetref. Hy is geelbruin tot grysbruin van kleur met kringe om sy stert. Die huiskat (Felis catus) word oor die hele wêreld aangetref.

Suid-Afrikaanse klein Katagtiges

Altesaam vier spesies klein Katagtiges kom in Suid-Afrika voor: die swart- oorkarakel of rooikat Caracal Caracal, die vaalboskat Felis libyca, die tierboskat Lepatailurus serval en die swartpootwildekat Felis nigripis. Die rooikat is Afrika se grootste klein katagtige. Hy is ongeveer 75 cm lank, staan 45 cm hoog en weeg ongeveer 18 kg. Hy is stewig gebou maar kan rats en vinnig beweeg. Met sy kort stert (25 cm) en pluisore lyk hy baie soos die noordelike rooikat.

Sy pels is rooibruin en hy word dikwels in woestyngebiede aangetref. Hy kom nie net in Suid-Afrika voor nie, maar ook op savannes en in bergagtige en rotsagtige gebiede in ander dele van Afrika en Noord-Indië. Die rooikat vreet klein diertjies soos akkedisse, rietrotte, hase, dassies en voëls, maar maak aak jag op klein boksoorte. Werpsels van twee tot vier word gewoonlik aan die einde van die winter gebore.

Die vaalboskat of wildekat van Afrika kom ook in Korsika, Sardinië, Majorka en van die Midde-Ooste af tot in Indië voor. Hy kom in feitlik enige landstreek voor, behalwe in woestyne en tropiese woude. Hy weeg 4,5 tot 8 kg en staan sowat 25 cm hoog. Die vaalboskat lyk baie soos die gewone huiskat en is ligbruin met strepe. Sy stert is redelik lank, maar korter as die van die huiskat en het donker kringe aan die punt. Sy dieet bestaan uit hase, reptiele, rietrotte en jong bokke. Die vaalboskat kom wydverspreid in die Kaapprovinsies voor waar hy skaapboere baie skade aandoen.

Die vaalboskat maak selfs op jong jakkalse jag – in so ʼn mate dat die jakkalsbevolking sterk toeneem in gebiede waar die vaalboskat uitgeroei is. Vaalboskatte se welpies word na ʼn draagtyd van 56 dae gebore, en die werpsel kan uit 2 tot 5 kleintjies bestaan. Die vaalboskat teel ook geredelik met huiskatte.

Die tierboskat staan omtrent 55 cm hoog en weeg gemiddeld 6 kg. Hy is groter as die huiskat en is lenig gebou met 'n kleinerige kop en groot, regop ore. Hy het 'n korterige stert met swart kringe en sy pels is gelerig met swart kolle en strepe. Net twee soorte kom in Afrika voor: een kom algemeen in Suid-Afrika voor en die ander een net in Wes-Afrika. Hy het 'n grys pels met klein swart spikkels. Die tierboskat kom ook in Algerië voor, waar hy in savannes en woude woon; verkieslik naby water. Die tierboskat maak jag op voëls, reptiele, klein boksoorte, insekte en veral knaagdiere. In die opsig is die tierboskat eerder 'n hulp vir boere; slegs 5 % van sy dieet bestaan uit groter diere of vee. Twee tot 3 kleintjies per werpsel word gewoonlik in die somer in 'n ystervarkgat, 'n hol miershoop of 'n klipskeur gebore.

Die swartpootwildekat is een van die kleinste van alle katsoorte. Hy weeg maar 1 tot 2 kg en staan maar 7 tot 8 cm haag. Dit is 'n seldsame kat wat net in die savannevelde van Suidelike Afrika aangetref word. Hy het ovaalvormige ore en kort bene. Sy pels is ligbruin met danker kolle en hy het 3 swart strepe om elke poot. Hulle woon meestal in gate of hol miershope. Die swartpootwildekat leef hoofsaaklik van eekhorinkies, rotte, voëls en reptiele.

Spesies en subspesies

rooikat (Caracal caracal

poema (Puma concolor)

leeu (Panthera leo)

jaguar (Panthera onca)

• Acinonyx
  • A. jubatus – jagluiperd
• Caracal
  • C. caracal – rooikat
• Pardofelis
  • P. marmorata – Suid-Oos-Asië
  • P. badia – Borneo
  • P. temmincki – Suid-Oos-Asië
• Felis – wildekatte
  • F. s. bieti – Sjinese bergkat
  • F. chaus – moeraskat
  • F. manul – Sentraal-Asië
  • F. margarita – woestynkat
  • F. nigripes – klein gekolde kat
  • F. silvestris – wildekat
  • F. catus – huiskat
• Leopardus
  • L. colocolo – Suid-Amerika
  • L. geoffroyi – Suid-Amerika
  • L. guigna – Chili en Argentinië
  • L. jacobitus – Andes
  • L. pardalis – Latyns-Amerika
  • L. tigrinus – Suid-Amerika
  • L. wiedii – Latyns-Amerika
• Leptailurus
  • L. serval – Tierboskat
• Lynx
  • L. canadensis – Kanadese rooikat
  • L. lynx – Eurasiese rooikat
  • L. pardinus – Portugal en Spanje
  • L. rufus – Noord-Amerika
• Prionailurus
  • P. bengalensis – Oos- en Suid-Asië
  • P. planiceps – Suid-Oos-Asië
  • P. rubiginosus – Indië en Sri Lanka
  • P. viverrinus – Suid-Oos-Asië
• Profelis
  • P. aurata – Sentraal-Afrika
• Puma
  • P. concolor – poema
  • P. yaguarondi – Latyns-Amerika
• Neofelis
  • N. nebulosa – Suid-Oos-Asië
  • N. diardi – Suid-Oos-Asië
• Panthera
  • P. leo – leeu
  • P. onca – jaguar
  • P. pardus – luiperd
  • P. tigris – tier
  • P. uncia – sneeuluiperd

Bronnelys

• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409559 band
• Shoemaker, Alan (1996). "1996 Taxonomic and Legal Status of the Felidae". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Junie 2006. Besoek op 15 Julie 2006.
• Turner, A. (1997). The big cats and their fossil relatives. Columbia University Press. ISBN 0-231-10229-1.
• Kirby, G. (1984). "Cat family". In Macdonald, D. (red.). The Encyclopedia of Mammals. Facts on File. ISBN 0-87196-871-1.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Felidae.