Wikipedia

Friedrich Wöhler

Friedrich Wöhler (* 31 Julie 1800 in Eschersheim (nou deel van die stad Frankfurt am Main); † 23 September 1882 in Göttingen) was 'n Duitse chemikus. Hy is veral bekend as grondlegger van die organiese chemie.

Friedrich Wöhler
Friedrich Wöhler, Litografie van Rudolf Hoffmann, 1856
Gebore (1800-07-31)31 Julie 1800
Eschersheim, Landgrafskap Hesse-Kassel, Heilige Romeinse Ryk
Oorlede 23 September 1882 (op 82)
Göttingen, Duitse Keiserryk
Nasionaliteit Duits
Vakgebied Organiese chemie, Biochemie
Instelling(s) Politegniese Skool in Berlyn, Politegniese Skool in Kassel, Universiteit van Göttingen
Doktorale promotor(s) Leopold Gmelin, Jöns Jakob Berzelius
Doktorale student(e) Heinrich Limpricht, Rudolph Fittig, Adolph Wilhelm Hermann Kolbe, Georg Ludwig Carius, Albert Niemann, Vojtěch Šafařík, Carl Schmidt, Theodor Zincke
Ander bekende student(e) Augustus Voelcker,[1] Wilhelm Kühne
Bekend vir Wöhler se sintese van ureum
Toekennings Copley-medalje (1872)

Biografie

wysig
 
Friedrich Wöhler, ets
 
Friedrich Wöhler se graf in Göttingen
 
Vorming van ureum

Friedrich Wöhler is in 1800 as seun van die dierearts, landboukundige en pedagoog August Anton Wöhler in Eschersheim gebore. Sy geboortehuis Alt-Eschersheim 71 staan vandag op die lys van beskermde kultuurhistoriese monumente van Frankfurt-Eschersheim. Wöhler trou in 1830 in Kassel met Franziska Wöhler (1811–1832). Sy sterf by die geboorte van hulle tweede kind en hy hertrou in Kassel met Julie Pfeiffer (1813–1886). Friedrich Wöhler het ses kinders, waarvan vier uit sy tweede huwelik, gehad.

Hy studeer vanaf 1820 geneeskunde in Marburg en Heidelberg en vanaf 1821 ook chemie by Leopold Gmelin wie sy belangstelling vir hierdie vak gewek het. Hy besluit sy geneeskundestudie in 1823 met promosie en lê hom daarná heeltemal toe op die chemie. Gmelin was onder die indruk van sy werk aan disiaan en sianuursuur en het hom na die beroemde chemikus Jöns Jakob Berzelius in Stockholm gestuur.

Van 1825 tot 1831 was hy leraar aan die "Berliner Gewerbeschule". Vanweë sy ontdekking van die sintese van ureum verkry hy op 21 Augustus by koninklike besluit die titel professor.[2] Op 5 Desember 1826 versoek die burgemeester van Berlyn vir hom om 'n chemiekompendium vir die skoliere saam te stel.[3] Hy het in hierdie tyd reeds aan die vertaling van Berzelius se reeks leerboeke gewerk. Van 1831 tot 1836 het hy ook as leraar aan die Höhere Gewerbeschule in Kassel gewerk.

Ná die dood van Friedrich Stromeyer in 1836 verkry Wöhler 'n akademiese posisie. Hy kry die leerstoel vir chemie en farmasie[4] van die Georg-August-universiteit van Göttingen.

Sy werk

wysig

Wöhler word as die pionier van die organiese chemie beskou. Hy het in 1824 deur hidrolise van disiaan oksaalsuur verkry.[5] Hy verkry in 1828 ook ureum uit ammoniumsianaat. Dit was belangrik omdat in sy tyd gedink is dat hierdie organiese stowwe net deur lewende wesens vervaardig kon word. Hoewel sy oksaalsuursintese nouliks die aandag getrek het, het met die ureumsintese hierdie gedagte begin om te verdwyn en die organiese chemie het begin om sintetiese alternatiewe vir natuurprodukte te vervaardig.

In 1827 ontwikkel hy die na hom genoemde Wöhler-proses wat die vervaardiging van suiwer aluminium vermag.[6] Met dieselfde proses verkry hy in 1828 suiwer berillium, yttrium en in 1856 silikon.

Wöhler het 'n hegte vriendskap met Justus von Liebig. Saam met hom ontwikkel hy omtrent 1830 in Gießen die Radikaalteorie. 'n Groot aantal organies-chemiese verbindings en reaksie kan hiermee sistematies verklaar en bestudeer word.

Wöhler is ook as die ontdekker van die sintese van kalsiumkarbied CaC2 bekend. Hy het ook karbied se hidroliseproduk etyn geïdentifiseer en bensoësuur uit bensaldehied en hidrochinon uit chinon vervaardig. Hy het ook met minerale gewerk en uitgevind hoe om nikkel uit nikkelarseen vry te stel.

Wöhler se studente soos Ernst Schulze het die chemie van plante bestudeer en het daarmee die grondslag vir die latere biochemie gelê.

Wöhler se briewe aan bevriende wetenskaplikes het kultuurhistoriese betekenis.[7][8]

Aanhaling

wysig

Brief aan Berzelius in 1828:

  Ich kann, so zu sagen, mein chemisches Wasser nicht halten und muss ihnen sagen, daß ich Harnstoff machen kann, ohne dazu Nieren oder überhaupt ein Thier, sey es Mensch oder Hund, nöthig zu haben. [9]
  
  Ek kan, so gesê, my chemiese water nie inhou nie en moet vir u sê dat ek vermag om ureum te maak, sonder dat ek niere of selfs 'n dier – hetsy mens of hond – nodig het.
  

Verwysings

wysig
  1. ↑ Goddard, Nicholas (2004). Voelcker, (John Christopher) Augustus (1822–1884). 28345.
  2. ↑ Sternstunden der frühen Chemie bl. 226Berlinchronik 1828
  3. ↑ 1826 Versoek van die Berlynse burgemeester aan die chemieleraar Wöhler
  4. ↑ Universität Göttingen
  5. ↑ Burchard Franck: 250 Jahre Chemie in Göttingen. In: Hans-Heinrich Voigt (Hrsg.): Naturwissenschaften in Göttingen. Eine Vortragsreihe. Vandenhoeck + Ruprecht Gm, Göttingen 1988, ISBN 3-525-35843-1 (Göttinger Universitätsschriften. Deel 13), bls. 72.
  6. ↑ Huber, M.J (2008): Struktur, Stabilität und Funktionalisierung metalloider Aluminiumcluster Cuvillier.
  7. ↑ Briefwisseling Wöhler en Liebig, 1829–1873
  8. ↑ Briefwisseling tussen Wöhler enBerzelius 1838–1848
  9. ↑ Chemie heute, Schroedel Verlag, Klasse 9/10. Kapitel 3: Chemie der Kohlenwasserstoffe. Exkurs Seite 64, ISBN 978-3-507-86192-3.

Literatuur

wysig
  • John H. Brooke: Wöhler's Urea and its Vital Force? A verdict from the Chemists. In: Ambix. 15, 1968, 0002-6980, S. 84–114.
  • George B. Kauffman, Steven H. Chooljian: Friedrich Wöhler (1800–1882), on the Bicentennial of his Birth. In: The Chemical Educator. 6, 2001, 1430-4171, S. 121–133.
  • Robin Keen: The Life and Work of Friedrich Wöhler (1800–1882) (= Edition Lewicki-Büttner 2). Bautz, Nordhausen 2005, ISBN 3-88309-224-X (Zugleich: London, Univ. College, Diss., 1976).
  • Douglas McKie: Wöhler's synthetic Urea and the rejection of Vitalism: a chemical Legend. In: Nature. 152, 1944, S. 608–610.
  • Wolf-Dieter Müller-Jahncke: Wöhler, Friedrich. In: Werner E. Gerabek, Bernhard D. Haage, Gundolf Keil, Wolfgang Wegner (Hrsg.): Enzyklopädie Medizingeschichte. De Gruyter, Berlin/ New York 2005, ISBN 3-11-015714-4, bls. 1501.
  • Peter J. Ramberg: The Death of Vitalism and the Birth of organic Chemistry. Wöhler's Urea Synthesis and the disciplinary Identity of organic Chemistry. In: Ambix. 47, 1967, S. 170–215.
  • Wilhelm Rothert: Allgemeine Hannoversche Biografie, Band 2: Im Alten Königreich Hannover 1814–1866; Hannover: Sponholtz, 1914, S. 500–504
  • Georg Schwedt: Der Chemiker Friedrich Wöhler (1800–1882). Eine biographische Spurensuche. Frankfurt am Main, Marburg und Heidelberg, Stockholm, Berlin und Kassel, Göttingen. HisChymia-Buchverlag u. a., Seesen u. a. 2000, ISBN 3-935060-01-7.
  • Johannes Uray: Die Wöhlersche Harnstoffsynthese und das wissenschaftliche Weltbild. Analyse eines Mythos (= Universität Graz. Reihe Habilitationen, Dissertationen und Diplomarbeiten. Bd. 22). Graz, Leykam 2009, ISBN 978-3-7011-0096-5 (Zugleich: Graz, Univ., Diplomarbeit, 2005).
  • Johannes Uray: Die Wöhlersche Harnstoffsynthese und das wissenschaftliche Weltbild. Analyse eines Mythos. In: Mensch, Wissenschaft, Magie. 27, 2010, 1609-5804, S. 121–152.
  • Johannes Uray: Mythos Harnstoffsynthese. In: Nachrichten aus der Chemie. 57, 2009, 1439-9598, S. 943–944.
  • Johannes Valentin: Friedrich Wöhler (= Große Naturforscher 7, 0072-7741). Wissenschaftliche Verlags-Gesellschaft, Stuttgart 1949.

  Hierdie artikel is (gedeeltelik) vertaal uit die Duitse Wikipedia. Sien bron.

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Friedrich_Wöhler&oldid=2341672"