G. Besselaar
Gerrit Besselaar (1874-1947) was vanaf 1910 professor in Nederlands aan die Natalse Universiteitskollege in Pietermaritzburg en vanaf 1933 professor in Afrikaanse letterkunde en geskiedenis aan die Universiteit van Amsterdam in Nederland. Hy was die skrywer van die eerste Suid-Afrikaanse literatuurgeskiedenis.
Lewe en werk
wysigGerrit Besselaar is op 12 Junie 1874 in Rotterdam in Nederland gebore. Op 3 Oktober 1903 kom hy vanuit Nederland in Kaapstad aan, vanwaar hy na Bloemfontein vertrek om ’n pos aan Grey Kollege op te neem. Hierna is hy vir ’n ruk lektor aan die Transvaalse Universiteitskollege en is ook in 1909 een van die oprigters van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns. In 1910 word hy professor in Nederlands aan die Natalse Universiteitskollege in Pietermaritzburg, ’n pos wat hy tot 1932 beklee. Hier is hy ook sekretaris van die Saamwerkunie van Natalse Kultuurvereniginge wat in 1917 onder voorsitterskap van E.G. Jansen, die latere goewerneur-generaal van die Unie van Suid-Afrika, gestig is. Hy promoveer in 1914 aan die Universiteit van Gent met “Zuid-Afrika in de letterkunde”, waarin hy die hele literatuur van en oor Suid-Afrika sedert die sewentiende eeu ontleed. Weens gesondheidsredes keer hy in 1932 terug na Europa. Nadat hy ’n tyd in Berlyn deurbring om Afrikaans aan Duitse sendelinge te leer, word hy in 1933 benoem as hoogleraar in die Afrikaanse letterkunde en Geskiedenis aan die Universiteit te Amsterdam. Op 9 Oktober 1933 lewer hy sy intreerede onder die titel “Afrikaanse taal- en letterkunde universitair studievak te Amsterdam”. Hy word in 1938 in hierdie pos opgevolg deur Elizabeth Conradie. Nadat hy in 1935 ’n reis deur Suid-Afrika onderneem het, vestig hy hom in ’n huis in Fazantplein, naby die see in Den Haag.
Saam met sy eggenote onderneem hy in 1939 per boot ’n reis na Kanada om familie van mevrou Besselaar te besoek en kom in September 1939 by die weskus van Kanada aan. Hulle doel was om per land na die ooskus te reis en dan weer per skip terug te keer na Nederland, maar die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog veroorsaak dat hulle vir die duur daarvan in Kanada vasgekeer was. Hulle bly in hierdie tyd in Vancouver, vanwaar hulle besoeke bring aan die Verenigde State van Amerika en ander dele van Kanada. Hulle skakel by die gemeenskap in en dr. Besselaar word selfs verkies tot ouderling van die kerk in Vancouver. Aan die begin van 1944 kry mev. Besselaar ’n beroerte-aanval terwyl hulle op pad was kerk toe, as gevolg waarvan een deel van haar liggaam verlam was en sy byna nie meer kon praat nie. Hierna is sy ’n invalide wat voltydse verpleging benodig. Teen die middel van 1946 kan hulle weer terugkeer na Nederland. Hulle huis in Fazantplein is weens oorlogskade nog nie weer geskik om te betrek nie en hulle bly tydelik in Beekbergen in Gelderland, waar ’n suster van mev. Besselaar kan help met die verpleging. Teen die einde van 1946 verhuis hulle terug na Den Haag, waar Gerrit Besselaar op 15 Januarie 1947 oorlede is.[1]
Skryfwerk
wysigSy gepubliseerde proefskrif, “Zuid-Afrika in de letterkunde” kan beskou word as die eerste Suid-Afrikaanse literatuurgeskiedenis en tot dusver die enigste wat die ambisieuse doelwit gehad het om die totale letterkunde oor en van Suid-Afrika, oor taal- en rassegrense heen, te bespreek. In “Sestig jaar belewenis van Dietse kultuur” gee hy persoonlike herinneringe oor die geskiedenis en kultuur van veral die Afrikaner in Natal.
Publikasies
wysig| Jaar | Publikasies |
|---|---|
| 1914 | Zuid-Afrika in de letterkunde |
| 1941 | Sestig jaar belewenis van Dietse kultuur |
Bronnelys
wysigBoeke
wysig- Antonissen, Rob “Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede” Nasou Beperk Derde hersiene uitgawe Tweede druk 1964
- Dekker, G. “Afrikaanse Literatuurgeskiedenis” Nasou Beperk Kaapstad Elfde druk 1970
- Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1” Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984
- Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
- Nienaber, P.J.; Senekal, J.H en Bothma, T.C. “Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde”
- Afrikaanse Pers-Boekhandel Tweede hersiene uitgawe 1963
- Nienaber, P.J. et al “Perspektief en Profiel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene uitgawe 1969
- Willemse, Hein “Aan die ander kant” Protea Boekhuis Pretoria Eerste uitgawe Eerste druk 2007
Internet
wysig- Digitale biliotheek voor Nederlandse Letteren: http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=bess001
- Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Besselaar,_Gerrit
- Tydskrif vir Geesteswetenskappe – Ena Jansen: http://www.scielo.org.za/scielo.php?pid=S0041-47512014000300002&script=sci_abstract&tlng=en
- Worldcat: http://www.worldcat.org/search?q=au%3ABesselaar%2C+Gerrit.&qt=hot_author
Ongepubliseerde dokumente
wysig- Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein “’n Paar gegewensmtrent dr. G. Besselaar”