Izak de Villiers

Ds. Izak Louis de Villiers (die Paarl, 30 Julie 1936 – Johannesburg, 27 September 2009) was 'n predikant in die Nederduitse Gereformeerde Kerk, digter, skrywer en redakteur.

Ds. I.L. de Villiers
Ds. Izak de Villiers was leraar van die NG gemeente Constantia van 1973 tot 1983, waarna hy aangestel is as redakteur van die vrouetydskrif Sarie en toe in 1991 van die Sondagkoerant Rapport, waar hy gebly het tot 1997.
Naam	Izak Louis de Villiers
Geboorte	30 Julie 1936 Paarl, Kaapprovinsie
Sterfte	27 September 2009 Johannesburg, Gauteng
Kerkverband	Nederduits Gereformeerd
Gemeente(s)	Albertinia Vandermerwe (Bonnievale) Constantia
Jare aktief	1963–1983
Kweekskool	Kweekskool, Stellenbosch

Lewe en werk

Vroeë lewe en opleiding

Izak Louis de Villiers is op 30 Julie 1936 in die Paarl in ’n klein kraaminrigting in Meulstraat gebore as die enigste kind van Louis en Stienie de Villiers. Sy pa, Louis, was ’n keldervoorman by die KWV, terwyl sy ma, Stienie, die gesin se geldsake behartig het.

Hy voltooi in 1953 sy skoolopleiding aan die Paarl Gimnasium en werk tydens skoolvakansies gereeld by een of ander boer in die omtrek. Daarna word hy student aan die Universiteit van Stellenbosch waar hy die B.A.-graad, B.A. Honneurs-graad en in 1959 die M.A.-graad in Afrikaans-Nederlands behaal met ’n studie oor Die siening van die vrou in die poësie van Totius en D.J. Opperman met verwysing na Elisabeth Eybers. Al hierdie grade behaal hy met lof.

Tydens sy studentejare is hy redakteur van die universiteitsblad. Hy studeer verder in die Teologie, behaal die Lisensiaat in Teologie en lê in 1962 sy proponenteksamen af, waarna hy toegelaat word tot die bediening in die Nederduits Gereformeerde Kerk. In 1962 word die Croll-stipendium aan hom toegeken.

In die bediening

In 1963 aanvaar hy ’n beroep na Albertinia en bedien hierdie gemeente vir sowat ses jaar. Sy volgende staanplaas is vanaf 1969 in Bonnievale en van 1973 af is hy leraar van die gemeente Constantia. As leraar word hy altesaam 47 keer beroep. Hy hou ’n rekord deurdat hy vir sewe uit tien termyne verkies word as voorsitter van die Ring van Wynberg. In sy bedieningstyd hou hy gereeld dagboek en uit hierdie dagboeke ontstaan Engel voor my uit.

Gedurende die jare van sy kerklike bediening lewer hy gereeld radiopraatjies, veral in die destydse Vrouerubriek oor die Afrikaanse Diens van Radio Suid-Afrika, en hy word ook gekeur as programaanbieder van ’n godsdiensreeks op televisie.

Joernalistieke werk

Vanaf 1973 doen hy vryskutwerk vir Die Burger (onder andere die weeklikse rubriek Woord en Wêreld). As berymer is hy verantwoordelik vir 110 Gesange in die nuwe Gesangboek wat in die sewentigerjare verskyn. In die tagtigerjare is hy ’n lid van die Raad van Kruik-toneel in Kaapstad en voorsitter van die Otto du Plessis Kollege vir Verpleging. Hy wend hom in 1983 voltyds tot die joernalistiek en word eers redakteur van Sarie en dan vanaf Mei 1991 tot Oktober 1997 hoofredakteur van Rapport, ’n pos waarvoor hy na Johannesburg verhuis. Sy gereelde politieke rubriek Sondag met Izak de Villiers is invloedryk en hy hanteer ook die politieke hekelrubriek Pollux tot sy aftrede in 1997. In hierdie tyd was hy ook ’n direkteur van Nasionale Media en Rapport-Uitgewers en steeds rubriekskrywer vir Sarie.

Vir die nuwe Liedboek van die Kerk berym hy 69 gesange.

Hy is ’n alumnus van die Verenigde State – Suid-Afrika leiersuitruilingsprogram en dien ook in die Uitvoerende Raad van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns. Hy woon in Parktown in Johannesburg waar hy help as leraar in ’n plaaslike gemeente en ná sy aftrede voltyds skryf.

Persoonlike lewe

Hy is in 1960 getroud met Rina Visser, ’n maatskaplike werker oorspronklik van Suidwes-Afrika, en uit die huwelik word twee seuns, Louis en Jacques, gebore.

Hy is op 27 September 2009 in sy huis in Johannesburg aan motorneuronsiekte oorlede.

Skryfwerk

Poësie

Sy eerste gedig verskyn reeds op sewejarige ouderdom in Die Klein Burger. As volwassene publiseer hy in publikasies soos Standpunte en Tydskrif vir Letterkunde. In sy verse ondersoek hy die geloof en religie op ’n vars en pretensielose manier.

Leitourgos (die Griekse woord vir priester), is sy debuut. In hierdie bundel probeer hy sin maak van die betekenis van sy rol as leraar in die gemeenskap en die aard van God en sy verhouding met die mens. Party van die gedigte staan in die wonder oor die ongerymdhede in die Christelike godsdiens, soos die opstanding uit die dood, wat nie verklaar kan word nie maar net aanvaar wil wees. In ander verse gaan dit oor ’n onverstaanbare wonder waarin God tog Sy teenwoordigheid openbaar. Ironies en ook satiries is gedigte oor die onvanpaste omgange met God en die skynheiligheid van die mens. Die bundel word in sewe afdelings verdeel.

Leitourgos word opgevolg deur Manna oor die duine, wat gebede in gedigvorm bevat. Die bundel het drie afdelings, met die eerste wat gebede in versvorm bevat, die tweede (Engel voor my uit) wat prosagebede is en die derde afdeling Liedere, hoofsaaklik in die idioom van die kerklied. Die titelgebed beskryf hoe God in elke dag se behoeftes voorsien, een dag op ’n slag, ten spyte van moedeloosheid wat die mens teister. Die vernaamste oogmerk van hierdie bundel was waarskynlik die stigtelike gebed eerder as die poësie.

Gelykenisse en ander verse is ’n verbetering en verdieping van die godsdienstige tematiek van sy debuutbundel, waarin met groot sukses ook ’n sosiale dimensie verken word. Die bundel word in vier genommerde afdelings verdeel, met die verhouding tussen die mens en die mens, die mens met God en die mens met die self deurlopende temas.

Leviet en vreemdeling neem die oorwegend religieuse temas van sy vroeëre werk verder en ondersoek veral die herkenning en hunkering na groter sin en waarde in hierdie lewe. Die tweeledige titel verwys eerstens na die Leviete, wat die aangewese priesters was. Die priesterskap behels dat die waarheid verkondig moet word, wat dan ook noodwendig tot vreemdelingskap lei, iets wat die veelvuldige reisverse verder beklemtoon. Daar is ook die implikasie in die titel dat Christus die groot Vreemdeling op aarde was. Die Credo-prys, ’n Christelike prys vir lewenskuns en stigting, word in 1981 toegeken aan Leviet en vreemdeling.

Na ’n digterlike stilte van meer as twintig jaar verskyn Jerusalem tot Johannesburg, waar die dominee-digter van vroeër vervang word deur ’n gelouterde, deurwinterde gelowige mens wat die dieptes van religieuse ervaring oordra in ’n bundel waar die stad ’n sentrale motief is. Die aardse, wêreldse Johannesburg word teenoor die mistieke Jerusalem gestel. Jerusalem tot Johannesburg verower in 2006 die M-Net-prys vir poësie en is ook op die kortlys vir die W.A. Hofmeyr-prys.

Vervreemdeling is ’n digbundel rondom die tema van ’n mens se vreemdelingskap op aarde. Die mens is slegs tydelik hier en word derhalwe al hoe vreemder hoe ouer hy word. Die dood en die rouproses is dan ook newe-temas in hierdie bundel.

Sy gedigte word in verskeie versamelbundels opgeneem, insluitende Groot verseboek, Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte, Liggaamlose taal, Kraaines, Digters en digkuns, Woordpaljas, My Afrikaanse verseboek, Die goue vreugde, Voorspraak en Miskien sal ek die wingerd prys.

Prosa

Bundels saamgestel uit rubrieke en radiopraatjies

Vanaf die begin van sy bediening as predikant hou hy gereeld dagboek en uit hierdie aantekeninge ontstaan sy debuut as prosaskrywer, Engel voor my uit. Vir lank behartig hy die rubriek op die agterblad van Sarie en ook ’n rubriek in By, naweekbylae by koerante soos Die Burger, Die Volksblad, Oosterlig en Beeld. Uit hierdie rubrieke oor alles en nog wat word Te vroeg vir moedverloor, Die koningin se voetkombersie, Teen winter en ontnugtering en ander bundels saamgestel, waarvan Die goeie sal lewe die laaste is. In hierdie bundels word ’n groot verskeidenheid onderwerpe behandel, soos vrees, eensaamheid, lyding, twyfel, mense wat hy geken het, jeugherinneringe en nog baie meer. Die saambindende faktor is dat die saamleef en openhartige gesprek met God vertroosting en bevryding bring.

Uit sy radiopraatjies word Daar’s nog altyd ’n God saamgestel.

Stigtelike onderwerpe

Hy skryf ook verskeie boeke oor stigtelike onderwerpe, waarvan Depressie, die siekte van ons tyd seker die bekendste is. In 1986 ontvang hy die Andrew Murray-prys vir Depressie, die siekte van ons tyd.

Die geluk van onsin bevat essays oor die klein onsinnige dinge wat die lewe die moeite werd maak, soos ’n kind wat jou hand vat as jy struikel, om by iemand te wees vir wie jy lief is, of om kalmte te ervaar nadat jy bang was.

Maak vrede met… is ’n boek oor aanvaarding, waarin essays gebundel word oor hoe om vrede te maak met jouself, jou medemens en omgewing en met God.

Onder ewige vlerke verskyn postuum en is uittreksels uit sy dagboek wat sy laaste oordenkings oor die Psalms, gebede, gedigte, ander wyshede uit sy vorige boeke, asook huldeblyke en foto's uit sy persoonlike fotoalbum bevat. Hierdie boek word meermale herdruk, in Engels vertaal en ook onder andere in Amerika versprei.

Gesprekke oor die lewe met subtitel Die laaste gedagtes van I.L. de Villiers word postuum gepubliseer en bevat preke wat meestal tussen 2007 en 2009 in die NG gemeente Aasvoëlkop gelewer is en nie voorheen gepubliseer is nie.

Strooidak en toring is biografiese vertellings van die mense wat hy ontmoet het en die ervarings wat hy gehad het, op onderhoudende wyse vertel.

Sy skets oor Avila van Teresa word in Stad en stedelig opgeneem, ’n bundel met sketse en vertellinge oor wêreldstede.

Eerbewyse

Die ATKV Prestigeprys word in 1998 aan hom toegeken vir die besondere wyse waarop hy Afrikaans bevorder het deur die joernalistiek en as digter. In 2002 ken die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns die D.F. Malanmedalje aan hom toe vir werk van die hoogste gehalte ter bevordering van die Afrikaanse kultuur. In 2003 ontvang hy die Beste Publikasie Toekenning van die Christelike Boekhandelaarsvereniging en in 2005 vereer hierdie vereniging hom met hulle Goue Toekenning. Die Christelike Uitgewersmaatskappy (CUM) vereer hom in Oktober 2009 postuum met ’n erepenning vir die waardevolle bydrae wat hy oor die jare tot hulle boekbedryf gelewer het.

Publikasies

Jaar	Naam van publikasie
1972	Leitourgos
1973	Engel voor my uit
1974	Manna oor die duine
1975	Gelykenisse en ander verse
1976	Wat dra my deur 'n krisis? Te vroeg vir moedverloor ’n Vrou en haar God
1977	Dalk familie van Jesus? Hoe die glimwurm sy liggie gekry het
1978	Leviet en vreemdeling Sieners van die môre Wie is ek? Eerste Bybelverse Eerste Dankgebede Eerste gebede
1979	Teen winter en ontnugtering Nog gebede Maak vrede met…
1981	Die koningin se voetkombersie
1982	Toe nou, prediker!
1983	Waarom is ek bang? Daar is nog altyd ’n God
1984	Die goeie sal lewe
1986	Depressie, die siekte van ons tyd
1990	Net om jou ’n drukkie te gee
1991	Klein geskenk van geloof
2000	Die geluk van onsin
2003	Die glimlag van God
2004	Tien maniere om teleurstellings te oorwin
2005	Jerusalem tot Johannesburg
2007	Liedjies uit ’n towerfluit
2008	Ma, net vir jou Vervreemdeling
2009	Strooidak en toring
2010	Onder ewige vlerke
2014	Gesprekke oor die lewe

Verwysings

Boeke

• Askes, H. en Landman, J.N. (samestellers). Voorspraak. Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe Tiende druk 1994
• Botha, Andries (samesteller). My Paarl. Andries Botha Paarl 1987
• Cloete, T.T. (red.) Die Afrikaanse literatuur sedert sestig. Nasou Beperk Eerste uitgawe 1980
• Grové, A.P. Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans. Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988
• Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1. Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984
• Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2. Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983
• Kannemeyer, J.C. (red.) Kraaines. Human & Rousseau Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe 1988
• Kannemeyer, J.C. Verse vir die vraestel. Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe 1998
• Kannemeyer, J.C. Die Afrikaanse literatuur 1652–2004. Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Nienaber, P.J., Roodt, P.H. en Snyman, N.J. (samestellers) Digters en digkuns. Perskor-Uitgewers Kaapstad Vyfde uitgawe Sewende druk 2007
• Pheiffer, R.H. Woordpaljas. Human & Rousseau Kaapstad en Johannesburg Derde uitgawe Derde druk 1993
• Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel 2. J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999

Tydskrifte en koerante

• Anoniem. Inspirasie van Izak de Villiers gebundel. Beeld, 4 Augustus 2014.
• Botha, Amanda. Ds. Izak: predikant en skrywer. Die Transvaler, 12 Julie 1980.
• Cloete, T.T. Bespreking van sewe gedigte. Tydskrif vir Letterkunde. Nuwe reeks 19 no. 4, November 1981.
• De Villiers, Louis. ’Kwasterige ou kêrel’ was onvoorspelbaar, maar ’n lojale leeu. Rapport, 4 Oktober 2009.
• Greeff, Rachelle. Izak de Villiers 1923–2009. Rapport, 4 Oktober 2009.
• Karsten, Chris. Sy boodskap een van waarheid en werklikheid. Rapport, 26 Oktober 1997.
• October, Alicestine. Izak de Villiers was nie bang om te sterf, sê sy vrou. Beeld, 28 September 2009.
• Pieterse, Henning. ‘Leitourgos’ as literatuur. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 25 no. 1, Februarie 1987.
• Pieterse, Henning. Poësie uit drie bloemlesings. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 29 no. 1, Februarie 1991.
• Rautenbach, Elmari. So gebek, so laat staan. Rapport, 5 Julie 2009.
• Retief, Hanlie. ’n Leeftyd van woorde. Rapport, 6 Augustus 2006.
• Schutte, H.J. ’Huisbesoek’ en ‘Opwekkingsdiens’ van I.L. de Villiers. Tydskrif vir Letterkunde. Nuwe reeks 19 no. 2, Mei 1981.
• Schutte, H.J. Gedig-ontledings. Tydskrif vir Letterkunde. Nuwe reeks 20 no. 4, November 1982.
• Snyman, Henning. Bybelse eendersheid en andersheid by I.L. de Villiers en Rosa Keet. Standpunte. Nuwe reeks 140, April 1979.
• Spies, Lina. Elke grens is pyn: oor I.L. de Villiers se ‘Gelykenisse en ander verse’. Standpunte. Nuwe reeks 126, Desember 1976.
• Taljard, Marlies. As niks meer heilig is nie, Versindaba 15 Maart 2017.
• Van Rooyen, Tineke. ’Dietrich Bonhoeffer: brief aan homself’ deur I.L. de Villiers. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 33 no. 2, Mei 1995.