Izak de Vries

Izak de Vries (*19 Januarie 1969, Port Elizabeth –) is 'n Suid-Afrikaanse skrywer, akteur en fotograaf.As skrywer verwerf hy hoofsaaklik bekendheid vir sy kortverhale.

Lewe en werk

Herkoms en vroeë lewe

Izak Daniël de Vries is op 19 Januarie 1969 in Port Elizabeth gebore as die oudste kind en enigste seun van Johan de Vries en Marianne Nienaber, die dogter van C.J.M. Nienaber en Miep Nienaber-Luitingh. Sy pa is 'n maatskaplike werker en sy ma 'n Wiskunde en Wetenskap onderwyseres. Hy het twee jonger susters, Willemien en Marianne. Kort na sy geboorte verhuis die gesin na Johannesburg en daarna na Laaiplek naby Velddrif. Hy begin sy laerskoolloopbaan op Dwarskersbos aan die Weskus. In 1976 trek die gesin na De Doorns, waar sy pa eers by die kerk werk en later 'n plaas koop. Hier gaan hy skool aan die Hoërskool Hexvallei. Die gesin verhuis in 1983 na Pietermaritzburg, waar sy ma 'n pos as onderwyseres kry en hy matrikuleer hier in 1986 aan die Hoërskool Voortrekker. Hy verwerf erekleure vir akademie, fotografie, ekologie, debat, skaak en prefekskap. Sy twee jaar verpligte militêre diensplig volg, waarin hy hoofsaaklik as interne verslaggewer werk en die kwartaallikse tweetalige nuusbrief van die 5-Seinregiment in Pretoria uitgee. Hy slaag ook 'n kursus in Ekonomie deur die Universiteit van Suid-Afrika.

Loopbaan

Hierna sluit hy in 1989 as vrywilliger in Kaapstad aan by 'n Nie-Regerings Organisasie wat hulp verskaf aan onder meer straatkinders, prostitute en boemelaars. Hy werk hoofsaaklik by die koffiewinkeltjie in die middestad, waar hierdie mense gratis koffie kon kry. Dan skryf hy hom in 1990 in Pietermaritzburg by die Universiteit van Natal in en voltooi sy B.A.-graad in 1992 met Filosofie en Afrikaans-Nederlands as hoofvakke. Hy verower verskeie toekennings, waaronder die J.J. le Roux-prys as beste student in die Departement Afrikaans en Nederlands, die Perskorprys as beste student in Taalkunde, die HAUM-prys in Literatuurstudie en 'n verdienstesertifikaat van die universiteit. As derdejaarstudent lewer hy 'n referaat oor die houding van swart Suid-Afrikaners teenoor Afrikaans by die jaarkongres van die Linguistevereniging van Suider-Afrika. In hierdie tyd is hy betrokke by 'n Nie-Regerings Organisasie wat hulle toespits daarop om brûe te bou tussen die rasverdeelde gemeenskappe en doen hy ook 'n jaar lange kursus in vertaling en proefleeswerk.

As deel van sy graad voltooi hy in 1990 'n kursus in kreatiewe skryfwerk onder Dietlof van der Berg aan die Universiteit van Natal. In 1993 is hy die eerste ontvanger van die M-Net-beurs vir Skeppende Skryfwerk onder leiding van Etienne van Heerden aan die Rhodes Universiteit op Grahamstad, waar hy sy B.A. Honneurs-graad behaal. Hy ontvang akademiese kleure van Rhodes Universiteit asook 'n toekenning vir akademiese prestasie. In 1994 doen sy vriendin, Elma Erasmus, haar huisdokterjaar in Port Elizabeth en hy volg haar. Hulle trou aan die einde van 1994 en neem in 2003 'n seun aan wat hulle Jabu noem. In 1995 werk sy vrou by Grey’s Hospitaal in Pietermaritzburg en hy sluit weer by die Nie-Regerings Organisasie aan waar hy voorheen gewerk het. Hierna doseer hy in 1996 Afrikaanse letterkunde aan die Universiteit van Venda in Thohoyandou, terwyl sy vrou by die Tshilidzini Hospitaal werk. Hy skryf hom in 1997 deeltyds by die Universiteit van Kaapstad in vir 'n M.A.-graad oor die historiografiese metafiksie van André P. Brink, 'n graad wat hy in 1999 verwerf. Aan die begin van 1999 word hy redaksionele bestuurder van LitNet in Kaapstad, waarna hy as vryskut werk as skrywer, redakteur, vertaler en uitgewer, asook by M-Web se “Learning Online”. In 2001 en 2002 bied hy ook soms 'n kursus aan in Kreatiewe Skryfwerk by die Universiteit van Stellenbosch. Met die aanvang van die nuwe leerkurrikulum in die skole sluit hy in Junie 2002 by Bateleur Books aan om die oorgang te help bestuur. Hierdie maatskappy word in 2007 deur Nasou Via Afrika gekoop, waarna hy in Desember 2007 by Pearson Education aansluit en as senior uitgewer aan boeke werk vir die VOO-Kolleges. Vanaf Mei 2010 is hy uitgewerskonsultant wat werk doen vir Lapa uitgewers en ander. As akteur vertolk hy die hoofrol in Die trommel van André P. Brink en hy speel ook in rolprente soos Choices en The graveyards of creation, in die kabaret Songs my lover stole en in Rainbow Afrikaans, waarvan hy die medeskrywer is. Hy lewer ook boekbesprekings vir Die Burger, Beeld, Volksblad, LitNet en Insig en skryf artikels wat onder meer in Insig verskyn.

Skryfwerk

Sy eerste gepubliseerde werk verskyn in 1981 in die Hoërskool Hexvallei se kwartaalblad, onder die titel Van die Karoo gepraat. In 1991 wen hy die Inklings-kompetisie se kortverhaalafdeling wat deur die Universiteit van Pretoria aangebied is.

Kortverhale

Sy eerste bundel kortverhale is Kom slag 'n bees” en dit word as 'n belangwekkende debuut beskou. Hy slaag daarin om die verhale wat oor siekte, wroeging, skuld en boetedoening handel in 'n hegte bundeleenheid saam te snoer. Om 'n bees te slag is beide 'n offer, wat boete en skuld in die verlede impliseer, en 'n feesviering, en hierdie tema word deur al die verhale getrek. In Ons moet vir jou 'n bees slag kry 'n voormalige wit soldaat kwytskelding van sy wandade deur sy deelname aan 'n inheemse suiweringritueel. Met sy ironiese titel konsentreer Die verlede lê nog voor op die gedwonge verskuiwing tydens die apartheidsjare waardeur mense in groot mate nie net hulle wonings, wortels en privaatheid verloor nie, maar ook hulle mensheid. Dit word alles dinge wat by die verteller spook en sy toekoms beïnvloed. Hierdie boek word deur D.Z. van der Berg in Engels vertaal as Rites of the ox. Spesiale dae is 'n skoolleerboek, ryklik geïllustreer deur Alida Bothma. Daar verskyn ook 'n Engelse weergawe onder die titel Special days.

Sy tweede bundel kortverhale is Byna liefde. Hierin konsentreer hy op die liefde self (wat in verskillende vorms van erotika en ware liefde voorkom en beskryf word) en die skryf oor die liefde, waaruit blyk die frustrasie, onmag en verlange om hierdie gevoel betekenisvol weer te gee. Hierdie tweespalt veroorsaak dat die karakters merendeels hunker na 'n onbereikbare liefde met komplekse en ongewone verhoudings die gevolg. Om eenheid te skep word sommige van die karakters in verskillende stories gebruik (sonder om dit romanmatig te laat verloop), terwyl die verhale ook mildelik gebruik maak van die nuutste tegnologie, soos e-pos en sms’e en die gebruik van die internet om nuwe seksmaats te vind. In 2009 is Byna liefde op die kortlys vir die Jan Rabie-prys vir innoverende Afrikaanse skryfwerk en ook op die kortlys vir die W.A. Hofmeyr-prys.

Versamelbundels

Van sy verhale word ook in versamelbundels opgeneem, waaronder Die Afrikaanse kortverhaalboek, In 'n neutedop (waarvan hy saam met Karen Simpson die samesteller is), Die melkweg het 'n ster laat val, Liefde, natuurlik, Kruis en dwars, Biltong en Barakat, Alles goed en wel, Storiejoernaal, Oorbrugging en Die mooiste liefde is verby. Vir Bateleur Books, Nasou Via Afrika en Tafelberg skryf hy ook meer as sestig skoolhandleidings.

Publikasies

• Kom slag 'n bees, 1998
• Spesiale dae, 2003
• Special days
• Rites of the ox, 2005
• Byna liefde, 2008

Samesteller

• In 'n neutedop (saam met Karen Simpson), 2006

Bronnelys

• Swanepoel, Attie. Hierdie is ’n taai bees. Vrydag, 18 Desember 1998.
• Kannemeyer, J.C. Die Afrikaanse literatuur 1652–2004. Human & Rousseau. Kaapstad en Pretoria. Eerste uitgawe, 2005.
• Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel 3. Van Schaik-Uitgewers. Pretoria. Eerste uitgawe, 2006.