Jemdet Nasr-tydperk
Die Jemdet Nasr-tydperk is ’n argeologiese tydperk in Suid-Mesopotamië (die hedendaagse Irak). Die datum van die tydperk word gewoonlik beskou as 3100-2900 v.C. Dit is genoem na die tipeterrein, Tell Jemdet Nasr, waar artefakte uit dié tyd eerste ontdek is. Die geografiese verspreiding daarvan is beperk tot Suidsentraal-Irak. Die kultuur het uit dié van die Uruk-tydperk ontstaan en het voortgeduur tot in die Vroegdinastiese 1-tydperk.
| Jemdet Nasr-tydperk | ||
| ||
| Die streek in ligbruin stem ooreen met die Jemdet Nasr-kultuur. Die streek wat met die Uruk-kultuur ooreenstem, is in geel. | ||
| Streek | Mesopotamië | |
| Tydperk | Bronstydperk | |
| Datums | c. 3100-2900 v.C. | |
| Tipeterrein | Tell Jemdet Nasr | |
| Belangrike terreine | Tell Abu Salabikh, Tell Fara, Tell Khafajah, Nippur, Tell Uqair, Tell el-Muqayyar, Eanna-distrik, Bit Resh en Irigal | |
| Voorafgegaan deur | Uruk-tydperk | |
| Opgevolg deur | Vroegdinastiese Tydperk | |
Datum
wysigIn ouer wetenskaplike geskrifte is die datum van die Jemdet Nasr-tydperk beskou as 3200-3000 v.C., maar vandag word 3100-2900 v.C. as meer korrek beskou vanweë radiokoolstofdatering.[1][2][3][4] Die tyd stem ooreen met die vroeë Nineve-tydperk van Bo-Mesopotamië en die Proto-Elamitiese tydperk van Iran.[5]
Tipiese eienskappe
wysig
Die stempel van die Jemdet Nasr-tydperk is sy kenmerkende monochrome en polichrome potteware. Ontwerpe is beide geometries en figuratief; laasgenoemde bevat bome en diere soos voëls, visse, bokke, skerpioene en slange. Dié geverfde potte maak egter net ’n klein deel van die totaal uit en dit lyk of dit met mense of aktiwiteite van hoë status verband hou. By Jemdet Nasr is die geverfde potteware net in die nedersetting se groot sentrale gebou aangetref en het dit vermoedelik ’n rol gespeel in die administrasie van baie ekonomiese aktiwiteite. Dié soort potte is ook ontdek by Tell Fara en Tell Gubba, albei in die Hamrinberge.[6]
Dit is ook bekend as ’n tydperk waarin wigskrif ontwikkel het. Die oudste kleitablette kom uit Uruk en dateer van die laat 4de millennium v.C., effens voor die Jemdet Nasr-tydperk. Teen die tyd van laasgenoemde tydperk het die skrif al ’n paar aansienlike veranderings ondergaan. Dit het aanvanklik uit piktogramme bestaan, maar teen die Jemdet Nasr-tydperk is eenvoudiger en abstrakter ontwerpe al gebruik. Dit is ook in dié tyd dat die skrif sy ekoniese wigvormige voorkoms aangeneem het.[7]
Hoewel die taal op die tablette nie definitief geïdentifiseer kan word nie, was dit vermoedelik Sumeries.[8] Die teks handel sonder uitsondering oor administratiewe sake soos die rantsoenering van kos of in verband met voorwerpe of diere. Letterkundige genres soos gesange en koningslyste, wat later in Mesopotamië se geskiedenis gewild geword het, ontbreek. Argiewe uit dié tyd is by Tell Uqair, Tell Khafajah en Uruk ontdek.[9]
Artefakte
wysig-
Geverfde keramiekbak wat by Khafajah ontdek is. Museum of the Oriental Institute, Chicago. -
Agterkant van ’n beker met naakte held, Tell Agrab, 3000-2600 v.C. -
Bulstandbeeld van kalksteen uit Uruk. -
Klipbak, voorheen met pêrelinlegsels.
Verwysings
wysig- ↑ Pollock 1992, p. 299
- ↑ Pollock 1999, p. 2
- ↑ Postgate 1992, p. 22
- ↑ van de Mieroop 2007, p. 19
- ↑ Matthews 2002, p. 37
- ↑ Matthews 2002, pp. 20–21
- ↑ Woods 2010, pp. 36–37
- ↑ Woods 2010, pp. 44–45
- ↑ Woods 2010, p. 35
Bibliografie
wysig- Matthews, Roger (2002), Secrets of the dark mound: Jemdet Nasr 1926-1928, Iraq Archaeological Reports, 6, Warminster: BSAI, ISBN 0-85668-735-9
- Pollock, Susan (1992), "Bureaucrats and managers, peasants and pastoralists, imperialists and traders: Research on the Uruk and Jemdet Nasr periods in Mesopotamia", Journal of World Prehistory 6 (3): 297–336, doi:10.1007/BF00980430
- Pollock, Susan (1999), Ancient Mesopotamia. The Eden that never was, Case Studies in Early Societies, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-57568-3
- Postgate, J.N. (1992), Early Mesopotamia. Society and economy at the dawn of history, London: Routledge, ISBN 978-0-415-11032-7, https://archive.org/details/earlymesopotamia00post
- van de Mieroop, M. (2007), A History of the Ancient Near East, ca. 3000-323 BC, Malden: Blackwell, ISBN 978-0-631-22552-2
- Woods, Christopher (2010), "The earliest Mesopotamian writing", in Woods, Christopher, Visible language. Inventions of writing in the ancient Middle East and beyond, Oriental Institute Museum Publications, 32, Chicago: University of Chicago, pp. 33–50, ISBN 978-1-885923-76-9, archived from the original on 26 Augustus 2021, http://oi.uchicago.edu/pdf/oimp32.pdf, besoek op 7 Maart 2021
Skakels
wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Jemdet Nasr-tydperk.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
