Johannes Duns Scotus

Johannes Duns Scotus (Duns (Skotland), 1266 – Keulen, 8 November 1308) was 'n Fransiskaanse teoloog en filosoof. Duns fokus op die uitdaging van die opkomende aristotelisme vir die Christelike geloofsleer. Hy skep 'n samehangende teologiese raamwerk. Hy word beskou as 'n belangrike wegbereider van die nominalisme, al het sy filosofie nog duidelike realistiese trekke. Hy is begrawe in 'n sarkofaag in die Minorietekerk in Keulen.

Johannes Duns Scotus
Geboortenaam	John Duns
Gebore	ca. 1266 Duns, Koninkryk van Skotland
Oorlede	8 November 1308 Keulen, Heilige Romeinse Ryk
Vakgebied	Metafisika, teologie, skolastiek, logika, epistemologieen etiek
Alma mater	Universiteit van Oxford
Bekend vir	Eenduidigheid van wese, haecceity as 'n beginsel van individuasie, Onbevlektheid van die maagd Maria
Beïnvloed deur	Aristoteles, Augustinus van Hippo, Anselmus van Kantelberg, Thomas van Aquino, Hendrik van Gent
Invloed op	Antonius Andreas, Willem van Ockham, René Descartes, Lorenz Fuetscher, Mário Ferreira dos Santos, Martin Heidegger, Gilles Deleuze, Charles Sanders Peirce, Gerard Manley Hopkins

Johannes Duns Scotus
Standbeeld van Johannes Duns Scotus in Duns
Heilige
Vereer in	Rooms-Katolieke Kerk
Heiligverklaring	20 Maart 1993, Vatikaanstad deur Pous Johannes Paulus II
Pelgrimsoord	Fransiskaanse kerk, Keulen, Duitsland
Feesdag	8 November

Lewe

Duns word waarskynlik in die winter van 1266 gebore in die suide van Skotland. Rondom 1279 word Duns toegelaat tot die Fransiskaanse klooster van Dumfries. Op 17 Maart 1291 (op 25-jarige leeftyd) word hy as priester aangestel. Na 'n agtjarige studie van die onderbou van die geesteswetenskap, studeer hy in teologie aan Oxford Universiteit. In 1297 begin Duns met sy 'baccalaureus', wat vier jaar duur.

Die 'baccalaureaat' vereis van Duns homself in die eerste jaar moes voorberei om tydens die tweede jaar les te gee oor die Sententiae van Petrus Lombardus. Die Sententiae was die belangrikste dogmatiese handboek van die tyd. Tydens sy voorbereidings skryf Duns sy Lectura, sy kollege-aantekeninge by die teks van die Sententiae. Die kursus wat Duns aanbied op basis van sy Lectura, tydens sy tweede jaar, maak groot indruk en hy was direk gevestig as 'n skerp en oorspronklike teoloog. In die herfs van 1302 gee hy les aan die Universiteit van Parys oor die Sententiae, maar later daardie jaar word hy weggestuur omdat hy die kant van pous Bonifatius VIII kies in sy konflik met koning Filips IV van Frankryk. In 1304 bly Duns weer in Parys.

In 1305 verwerf hy die magistertitel en in 1306 word hy 'n hoogleraar. Met 'n aantal medewerkers skep hy 'n amptelike uitgawe van sy kommentare op die Sententiae: sy Ordinatio. Hierna is hy na Keulen. Op 8 November 1308 sterf Duns, sy Ordinatio was nog nie voltooi nie. Sy leerlinge rond dit af en teen 1315 was 'n saamgestelde teks klaar: die Opus Oxoniense (Oxford se werk). Die teks was egter nie volledig in Oxford geskryf nie en ook nie net deur Duns nie.

Dun se teologie en filosofie

Verskillende elemente uit die denke van Duns kan ook vir die hedendaagse sistematiese teologie 'n belangrike bydrae wees. Duns leer dat universalia bestaan. Maar hy het ook hul belang begin relativeer. Die individuele elemente het naas hul watheid (quidditas), dit wil sê hul verbondenheid aan die universalia, ook 'n ditheid (haecceïtas), naamlik wat hier is en nou is. Duns beskou die bestaan van die elements as meer bruikbaar as die van die universalia.

Verder ag hy die wil as van groter belang as die denke. Hy beskou die wil as vry. Die wil is ook aktief en nie so passief as die denke of intellek nie. Voorts vind Duns dat die metode en manier van bewysvoering in die filosofie getoets moet word.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Johannes Duns Scotus.