Willem van Ockham

Willem van Ockham (ook soms geskryf as Occam) (1288–1347) was 'n middeleeuse Engelse filosoof wat as 'n voorloper van die moderne filosofie beskou word.

Willem van Ockham
Gebore	1285 Ockham, Surrey, Engeland
Oorlede	1347 München, Beiere, Heilige Romeinse Ryk
Vakgebied	Metafisika,skolastiek, epistemologie, teologie, logika, ontologie, politiek
Bekend vir	Ockham se skeermes, nominalisme
Beïnvloed deur	Aristoteles, Thomas van Aquino, Johannes Duns Scotus, Petrus Abaelardus, Petrus Aureolus, Durandus van Sint-Pourçain
Invloed op	Willard Van Orman Quine, John Wycliffe

Lewensloop

Hy word opgelei deur die Franciskanerorde, wat aan hom die geleentheid bied om te studeer. Later studeer hy teologie aan die universiteit van Oxford, en vervolgens skryf hy 'n kritiek van die teologiese standaardwerk en outoriteit t.o.v. teologiese opleiding, die Liber Sententiarum van Petrus Lombardus. Ockham staan krities teen die outoriteit (auctoritas) van voorgangers en Kerkvaders en daarom is sy werk nie deur almal verwelkom nie. Hy betoog onder meer dat daar 'n onoorbrugbare kloof bestaan tussen kennis en geloof en dat die Kerk hom nie met wêreldsesake mag bemoei nie. Daarop volg 'n klag dat sy onderrig in stryd sou wees met die katolieke geloof en dat hy daaroor moes verantwoording doen by pous Johannes XXII (te Avignon in 1324). Hy het groot invloed op die Katalaanse fransiskaanse teoloog en filosoof Francesc Eiximenis gehad, wie vir 'n paar jaar onder sy leiding studeer het.

Vlug en sterfte

In 1328 beveel die pous sy arrestasie, maar hy ontkom dit deur na München te vlug. Daar bly hy onder beskerming van Koning Lodewyk van Beiere, wie in 1347 sterf. Ook die Italiaanse filosoof Marsilius van Padua het by Lodewyk beskerming gevind. Ockham sterf rondom 9 April 1347 tydens die Swart Dood.

Nalatenskap

Ockham is veral bekend weens die feit dat hy die belangrikheid van die sintuiglike waarneming beklemtoon het. Hy kan beskou word as 'n nominalis en beweer dat idees geen substansie het buite die gees nie, oftewel dat idees geen objektiewe bestaan het buite die mens nie. Sy leer was dus in stryd met die 'realisme'. Hierin word betoog dat idees van dinge wél onafhanklik van die materie bestaan. Hy gaan daarmee verder as sy ordegenoot Johannes Duns Scotus.

Ockham se skeermes

Aan Ockham word die uitspraakː In argumentationibus entia non sunt multiplicanda sine necessitate. (Tydens argumentering moet nie sonder noodsaak verveelvoudig word nie.) toegeskryf (in Reportatio), wat bekend is as Ockham se skeermes. Hierdie uitspraak is ontleen van Aristoteles.

Self formuleer hy dit as volg: "Want hy moet nie iets nuuts voorstel sonder 'n geldige rede nie, tensy dit vanselfsprekend is, of deur ervaring bekend of deur die outoriteit van die Heilige Skrif bewys word."

Vir Ockham is God die enigste entiteit wat nie bewys hoef te word nie: al die ander is van dié sekerheid afgelei.

Ockham skryf ook werke op die terrein van die politieke teorie. Die strominge van die realisme, gebaseer op die neo-platonisme en die opvattinge met betrekking tot die idees soos wat by Plato gevind word, en die nominalisme (idees is slegs woorde of nomina) sou die filosofiese debat gedurende die laat Middeleeue bepaal.

Werke

Ockham het verskeie werke geskryf.

Akademiese werke

• Kommentaar op die Sententies van Petrus Lombardus (1317–1318)
• Sewe Quodlibets (1322–1325)

Filosofiese werke

• Uiteensetting van Porphyrius se werk Isagoge en oor die Kategorieë van Aristoteles (1321–1324)
• Summa Logicae, 'n oorsig van die destydse logika en taalfilosofie.
• Verhandeling oor Voorbestemming en God se voorkennis oor toekomstige gebeurtenisse (1321–1324)
• Uiteensetting van Aristoteles se natuurkunde (1322–1324)
• Vrae oor Aristoteles se werke oor die natuur (voor 1324)

Politieke werke

• Agt vrae oor die mag van die Pous (1340–1341)
• Werk van negentig dae (1332–1334)
• Brief (1334)
• Klein Preek (1341–1342)
• Dialoog (1334–46)

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Willem van Ockham.