NG gemeente Aberdeen

Die NG gemeente Aberdeen is ’n gemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk in die Sinode van Oos-Kaapland. Dit is een van ses gemeentes wat in die jaar 1855 in die destydse Kaapkolonie tot stand gekom het, maar die voorlaaste van die jaar. Jansenville, ook in die Oostelike Provinsie, was eerste op 4 Februarie, Ceres was tweede op 21 Maart, Sutherland derde, dan Aberdeen, Heidelberg vyfde en Simonstad sesde.

Die NG gemeente op Aberdeen maak daarop aanspraak dat die gebou se toring die hoogste kerktoring in Suid-Afrika is, maar dié van die Toringkerk in die Paarl is 57 m hoog. Weens die gewig van die dakspane hel die toring glo op sy hoogste punt sowat 45 cm oor na die een kant.

Ds. D.H. Cilliers was leraar hier van 1887 tot 1917, sy enigste gemeente.

Ds. A.F. Louw, leraar van 1917 tot 1920.

Die kerkgebou is besonder ruim.

Ds. Gerhardus Johannes Barnard, leraar van 1921 tot 1948.

Ds. Jacobus Joubert Krige, hierheen gekom van die NG gemeente Johannesburg-Wes en toe leraar van 1948 tot hy emeriteer op 14 Maart 1970.

Agtergrond

Die kerkraad van die NG gemeente Graaff-Reinet, die oudste gemeente in die Oos-Kaap, het op 10 September 1855 ’n versoek behandel tot die afstigting van ’n nuwe gemeente in die omgewing van waar Aberdeen later sou staan, want Aberdeen, soos soveel ander dorpe in die voormalige Kaapland, het ook as kerkdorp tot stand gekom. Op 16 Oktober het die Ring van Graaff-Reinet, die sogenaamde derde ring ná Kaapstad en Swellendam, in sitting op Cradock dan ook formeel tot die afstigting van die gemeente oorgegaan, nadat die versoek van die kerkraad van die gemeente Graaff-Reinet bespreek is. Die gemeente se oorspronklike naam was Brakkefontein. Die plaas met dié naam is deur ’n kommissie wat aangestel is, uitgesoek as ligging vir die dorp en kerk. Ds. Andrew Murray sr. is as konsulent aangewys.

Stigting

Die plaas, wat aan ene Jan Vorster behoort het, is teen £4 875 aangekoop. Die Ring van Graaff-Reinet het die stigting van die gemeente op 16 Oktober 1855 bekragtig. Die naam is nou verander van Brakkefontein tot Aberdeen omdat Aberdeen in Skotland ds. Murray se geboortedorp was. (Net die volgende jaar is die gemeente en dorp Murraysburg ook ter ere van hom vernoem.) Erwe is uitgemeet en verkoop, terwyl die kerkraad beheer oor die dorpsgrond bly behou het en ook die reg op erfbelasting. Eers bykans ’n eeu ná die stigting en wel in 1949, soos ook die geval was nog ’n Oos-Kaapse kerkdorp, Steytlerville, het die kerkraad al sy regte oorgemaak aan die stadsraad, wat in 1858 gestig is. Hieruit het die latere munisipaliteit ontstaan.

’n Kerkgeboutjie is opgerig, maar die dorpie het baie stadig gegroei. Op 21 Januarie 1856 is die heer Swarts aangestel as die eerste voorleser, koster en skoolmeester van die dorp teen ’n salaris van £50 per jaar. Ná jare van vrugtelose beroepe in die tyd toe leraars vir die NG Kerk bitter skaars was, het ds. T.M. Gray tog in 1862 op 21 September sy amp hier aanvaar, sewe jaar ná die stigting van die gemeente. Gedurende sy bediening is die eerste kerk gebou. In 1866 het ds. H.D. Cilliers die herderstaf by hom kom oorneem. Tot in 1917 het dié predikant getrou op Aberdeen gearbei, dus ruim 53 jaar, wat beteken hy moes al goed oor die 70 jaar oud gewees het ten tyde van sy demissie.

Kerkgebou vergroot

In 1905 het die gemeente jubelfees gevier en toe besluit om die kerk te vergroot soos dit toe bestaan het, met die hoogste toring in die land (hoewel dié aanspraak deur byvoorbeeld die Toringkerk betwis word) van by die 60 m. Die kerk is ook verbasend ruim. Die kerk staan vandag, meer as honderd jaar later, nog ongeskonde soos dit in 1907 voltooi is. Ds. A.F. Louw het ds. Cilliers in 1917 opgevolg en die werk hier voortgesit tot in 1920.

Latere leraars

In 1921 het ds. G.J. Barnard na die gemeente gekom en 27 jaar lank hier gearbei. In die eerste 93 jaar van sy bestaan het die gemeente dus slegs vier leraars gehad, van wie twee altesaam 80 jaar hier gestaan het. Tydens ds. Barnard se dienstyd is die nuwe kerksaal met al sy toebehore opgerig. Ook die Goeie Hoop-losieshuis is toe aangekoop en die nuwe hostel gebou. In 1948 vertrek ds. Barnard en word ds. J.J. Krige die herder in sy plek. Hy het hier gestaan tot hy sy emeritaat op 14 Maart 1970 aanvaar het en is op 19 Junie 1971 opgevolg deur ds. Frederik Simon Vivier.

Enkele leraars

• Thomas Menzies Gray, 1862 - 1886 (emeriteer; keer terug na Skotland)
• Daniël Hendrik Cilliers, 1887 - 1917 (emeriteer; sy enigste gemeente; oorlede op 21 Januarie 1925)
• Abraham Faure Louw, 1917 - 1920
• Jacobus Joubert Krige, 1948 - 14 Maart 1970 (emeriteer)
• Frederik Simon Vivier, 1971 - 2003 (aanvaar sy emeritaat)
• Jurie Hendrik Wessels, 2003 - 2007
• Abraham Jacobus Beyers, 2007 - 28 Februarie 2022 (emeriteer)

Bronne

• Olivier, ds. P.L. (samesteller), Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.