NG gemeente Noupoort

Die NG gemeente Noupoort is 'n gemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk in die NG Sinode van Oos-Kaapland, hoewel die dorp Noupoort en dus ook die gemeente sedert 1994 in die provinsie Noord-Kaap geleë is.

Ds. M. le Roux het die hoeksteen van die gemeente se teenswoordige kerkgebou op 14 September 1973 gelê.

Ds. L.J. Heyns, hier afgeneem saam met sy gesin, was as leraar van die moedergemeente Colesberg (1940 tot 1946) Naauwpoort se eerste konsulent.

Al wat Noupoort se eerste NG kerk oorgebly het, is die hoeksteen wat ds. D.J. Pienaar van die NG gemeente Uitenhage in 1913 gelê het. Dr. D.F. Malan, destyds van die NG gemeente Graaff-Reinet en later eerste minister van die Unie, het die kerk ingewy.

Ds. Daniël Michaelis Christoffel Smit was van 1 Desember 1945 tot 19 April 1950 Noupoort se eerste leraar. Daarna was hy, van 1950 tot sy aftrede in 1956, ook die eerste leraar van die NG gemeente Pondoland.

Dr. F.J. Minnaar, hier afgeneem omstreeks 1947 saam met sy vrou, 'n nooi Triegaardt, en seuntjie, Philmar, toe hy leraar was van die NG gemeente Jeppestown in die ooste van Johannesburg, was leraar van Noupoort van 1951 tot hy in 1957 na die NG gemeente Durban vertrek het.

Agtergrond

Die dorp Noupoort is 45 km suid van Colesberg geleë en het sy naam gekry na aanleiding van 'n nou poort in die Carltonh Heights 27 km noordwes van die dorp. Die syspoor na De Aar vanaf die hooflyn tussen Kaapstad en Johannesburg is in 1881 voltooi. Ten einde 'n rangeer- en aansluitingswerf daar te stel asook 'n steenkooldepot, is die plaas Hartebeeshoek in 1884 van Barend Kruger aangekoop en 'n stasie daarop gebou. Die oorspronklike naam, Naauwpoort, na aanleiding van 'n aangrensende plaas, is in 1963 verafrikaans tot Noupoort.

'n Dorpie het mettertyd om die stasie ontwikkel en in 1942 munisipale status verwerf. Die meeste bedrywighede op die dorp het gewentel om die spoorweë; in 'n stadium het tot honderd treine daagliks deur die dorp gery.

Naauwpoort het, wat die NG Kerk betref, beurtelings onder die Steynsburg, Middelburg, Hanover en Colesberg geressorteer tot dit op 20 November 1944 van laasgenoemde as 'n aparte gemeente afgestig is. Dit was die voorlaaste van die sewe gemeentes wat in die voorlaaste jaar van die Tweede Wêreldoorlog in die Kaapse Kerk gestig is. Die ander is Gamtoosvallei, Kruispad (later bekend as Brackenfell), Klipplaat (ook in die Oos-Kaap en eweneens 'n spoorwegsentrum), Tsitsikamma, Tafelberg en Gansbaai. Landwyd is 25 gemeentes gestig.

Voor hierdie tyd was dit sedert Maart 1905 die Antiochië van die spoorwegleraar ds. B.J. Pienaar vanwaar "sy reise steeds begin het en waarheen dit dan ook steeds teruggekeer het". Ds. Pienaar is in 1940 gelegitimeer en het as spoorwegleraar vanuit Noupoort bly werk tot en met sy demissie in 1956.

Op sy inisiatief en deursettingsvermoë is 'n mooi en doeltreffende kerkgebou opgerig, waarvan dr. D.F. Malan, wat toe nog predikant van die NG gemeente Graaff-Reinet was voor hy in 1915 redakteur van Die Burger sou word, in 1913 die inwydingsrede waargeneem het. Die kerkgebou het gestaan op 'n mooi geleë stuk grond, destyds deur mnr. J.F. Appel geskenk.

Vroeë jare

In 1952 het Ons gemeentelike feesalbum oor die toe agt jaar oue gemeente berig: "Trots die feit dat die gemeente as groot spoorwegsentrum ook sy sterk vlottende gemeenskap besit — daar is tans slegs 16 plase in die gemeentelike area waarvan die bewoners lede van die gemeente is — is al die eerste kerkraadslede op vyf ná nog in die gemeente." In daardie jaar het die gemeente Noupoort 870 lidmate gehad.

Onder die konsulentskap van ds. L.J. Heyns van Colesberg, het die gemeente daarin geslaag om met sy vierde beroep sy eerste herder en leraar in die persoon van ds. D.M.C. Smit te verkry. Hy is op 1 Desember 1945 in die gemeente bevestig is. Onder sy bekwame, minsame, nederige en beskeie leiding het die gemeente sy kinderskoene ontgroei. Die woonhuis van mnr. G.P.T. Hitchcock, met 'n ruim aantal erwe, in rotsagtige maar hoogliggende gebied geleë, is as pastorie teen die bedrag van £4 000 aangekoop en afbetaal.

'n Nuwe orrel van £2 150 is aangekoop en vir die installasie daarvan is 'n orrelgalery, konsistorie en kinderkamer aangebring. Op haas elke terrein van die gemeenskap het ds. Smit sy belangstelling getoon, veral in die plaaslike sendingaangeleenthede, wat as wyk onder Middelburg geressorteer het, met die gevolg dat die sendingwerkkring in Mei 1951 sy eerste evangelis in die persoon van J.A. van Voore kon ontvang. Op 19 April 1950 het ds. Smit sy demissie ontvang, van die gemeente afskeid geneem en vertrek na sy nuwe werkkring, die NG gemeente Pondoland.

Op 20 Januarie 1951 is sy opvolger, dr. F.J. Minnaar, in die gemeente bevestig. Die gemeente is met 'n sieletal van 1 264 en ledetal van 652 gestig en na vyf jaar het dit gestaan dit op 1 583.

Later jare

Teen 1960 het die gemeente se sieletal tot 1 684 toegeneem en die lidmaattal tot 936. Daar was 313 kinders in die Sondagskool wat onderrig is deur 24 onderwysers. In daardie jaar was die leraar ds. L.H. Badenhorst. Die lidmaattal vir sekere jare sedertdien, lyk as volg:

Jaartal	Belydende lidmate	Dooplidmate
1972	886	641
1985	654	383
1995	476	215
2002	283	66
2014	272	67

Susterskerke

Die Gereformeerde kerk Noupoort is in 1938 in gebruik geneem en het die plaaslike Gereformeerde gemeente van sy ontstaan in 1950 tot sy ontbinding in 2002 gedien.

Die eerste diens op Noupoort deur die Gereformeerde Kerk is waargeneem deur ds. Du Plessis van Colesberg. Tydens die Tweede Vryheidsoorlog is dienste deur ds. Stephanus Postma van Middelburg gehou. Die Gereformeerde lidmate het aangegroei en in 1938 het hulle hul eie kerk opgerig. In dié kerk was 'n appelkooshoutstoel en 'n Statebybel wat aan J.P. van der Walt, die eerste eienaar van Caroluspoort, behoort het. Die Gereformeerde gemeente Noupoort het in 1950 afgestig en ook die dorp en distrik Hanover ingesluit, maar weens die uittog van wit Afrikaanssprekendes uit die Spoorweë ná 1994 het die aantal belydende lidmate in 1997 afgeneem tot 22 en die dooplidmate tot 16. In 2001, die jaar voor die gemeente ontbind het, was hier net 14 belydende lidmate en drie dooplidmate oor. Van 2002 af val Noupoort se hand vol lidmate onder Middelburg.

Die Hervormde Kerk het nooit 'n gemeente op Noupoort gehad nie en die Afrikaanse Protestantse Kerk ook nie.

Enkele leraars

• Daniël Michaelis Christoffel Smit, 1 Desember 1945 - 19 April 1950
• Dr. Frederik Johannes Minnaar, 20 Januarie 1951 - 1957
• Louwrens Hubert Badenhorst, 1957 - 1961
• Gideon Gabriel Nieuwoudt, 1958 - 1962
• Barend Willem Visser, 1961 - 1963
• Johan Christiaan Lamprecht, 1964 - 1965
• Marthinus le Roux, 1969 - 1972
• John Peter Barnard, 1978 - 1985
• Nicolaas Johannes Grobler, 1980 – hede (vastetermynpos)
• David Higgs, 1994 - 2000
• Jurie Hendrik Wessels, 2000 - 2003
• Elmien Snyman, 2003 - 2007 (volgens 'n diensooreenkoms met die Hervormde Kerk)
• Johan Stefanus Botes, 2009 - hede

Bronne

• (af) Olivier, ds. P.L. (samesteller). 1952. Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers.
• (en) Schoeman, Chris. 2013. The Historical Karoo. Cape Town: Zebra Press.
• (af) Noupoort: 'n Oorsig van die geskiedenis van die dorp en distrik deur dr. J.J. Marais. URL besoek op 23 Desember 2013.