NG gemeente Rustenburg

Die NG gemeente Rustenburg is die tweede oudste gemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk noord van die Vaalrivier en nagenoeg die 43ste oudste gemeente in die hele kerkverband. Dis die moedergemeente van die NG Kerk in die stad Rustenburg.

Die NG kerk Rustenburg. Genl. Piet Joubert het die hoeksteen op 23 April 1898 gelê, maar bouwerk is deur die Tweede Vryheidsoorlog vertraag sodat die gebou eers in 1903 ingewy kon word. Die argitek was Carl Heyne.

Ds. J.C. Hefer, leraar van 1886 tot 1896

Die kerkgebou se toring.

Ds. G.J. Rudolph, leraar van 1898 tot 1928.

Syaansig van die kerkgebou.

Ds. B. Alheit, leraar van 1919 tot 1925.

Ds. J.C. Cronjé, leraar van 1929 tot 1936.

Ds. J.M. Benadé, leraar van 1935 tot 1939 en weer van 1945 tot 1968.

Ds. D.A. Louw, medeleraar van 1937 tot 1939.

Agtergrond

Reeds vroeg in die Transvaalse geskiedenis het die gemeenskap van Rustenburg aan hul kerklike belange aandag geskenk. Aanvanklik het hulle 'n wyk van die gemeente Mooirivier (Potchefstroom) uitgemaak, maar dit het maar altyd vir die mense moeilik gebly om van agter die Magaliesberge hul kerklike voorregte aan die Mooirivier te gaan geniet. Toe die eerste afvaardiging van die Kaapse Sinode (di. Andrew Murray, P.K. Albertyn en oudl. B. Pienaar) in April 1848 Mooirivier besoek, is hulle namens die Magaliesbergers versoek “derwaarts over te komen, daar velen wegens armoede en anderen wegens gebrek aan rijtuigen niet naar Mooi Rivier konden over komen". Die afvaardiging kon egter nie aan die versoek voldoen nie. Die tweede afvaardiging (dr. William Robertson en ds. P.E. Faure) het op 19 Desember 1848 die eerste kerkdiens in die Magaliesbergse gehou op Hekpoort, die plaas van kommandant Gert Krüger.

Stigting

Op Maandag 21 Januarie 1850 het die kerkraad van Potchefstroom onder voorsitterskap van ds. Andrew Murray besluit om Magaliesberg tot 'n selfstandige gemeente af te stig, en reeds op 22 September van dieselfde jaar dien voor die Volksraad “een Memorie voorgekomen van den kerkeraad van Magaliesberg getekend door 256 personen vraagende aan den Raad een plaats onbewoond voortijds behoorende aan de Heer H.C. Vermaas tot opbouwen van een gereformeerden kerk". In Oktober 1850 het ds. Andrew Murray op sy tweede besoekreis aan die Transvaalse gemeentes reeds 'n kerkgebou aangetref, met die mure gereed om die dak te ontvang. Op 26 April 1851 het ds. A. Murray, vergesel van sy broer John, die eerste kerkgebou op Rustenburg ingewy.

Kerkvereniging

Met die aankoms van ds. Dirk van der Hoff in Transvaal in Mei 1853 en met die eerste algemene kerkvergadering van die “Nederduitsch Gereformeerde Gemeenten in die Zuid-Afrikaansche Republiek", wat op 8 en 9 Augustus 1853 op Rustenburg plaasgevind het, is 'n nuwe tydperk in die geskiedenis van die Transvaalse gemeentes ingelui. Die gemeente Rustenburg het toe, soos dekades daarna steeds, midde-in die stryd gestaan. In 1885 het 'n vereniging met die Ned. Herv. Kerk plaasgevind, en sou ook die vroeëre Ned. Geref. gemeente Rustenburg die naam van die ou moeder in Kaapland moes prysgee om voortaan die Ned. Herv. of Geref. gemeente genoem te word.

Dit was jare van stryd en bitterheid, maar onder die bekwame leiding van ds. J.C. Hefer het die gemeente dit alles te bowe gekom, en die gemeente moes, nadat al sy eiendomme as gevolg van 'n uitspraak van die Hooggeregshof aan die Herv. Kerk oorhandig is, van vooraf begin. Deur geloof en samewerking is al hierdie moeilikhede ook te bowe gekom en in 1903 is die huidige kerkgebou in gebruik geneem, nadat ook 'n ruim pastorie vir die leraar aangeskaf is. Die argitek van die kerkgebou was Carl Heyne, 'n boorling van Duitsland wat gewoon het op die nabygeleë Duitse nedersetting Kroondal, waar hy verantwoordelik was vir die ontwerp van die Evangelies-Lutherse kerkie wat in 1896 ingewy is.

Van toe af het die gemeente gegroei en uitgebrei, maar veral in die middel van die 20ste eeu het die groei sulke afmetings aangeneem, dat die gemeente ook moes deel hê aan talle afstigtings.

Eeufees

Toe die gemeente in Januarie 1950 sy eeufees met waardigheid en geestelike erns vier, kon die lidmate en feesgenote met dankbaarheid terugkyk op honderd jaar van besonder interessante kerklike ontwikkeling. In meer as een opsig het Rustenburg in sy eerste eeu in die brandpunt van die kerklike geskiedenis van Transvaal gestaan en in daardie ondervinding het die gemeente van Rustenburg intiem gedeel.

By geleentheid van die feesviering is in die kerkgebou 'n gedenktablet onthul met die opskrif: “'n Eeu van Genade, 21 Jan. 1850–21 Jan. 1950. In U lig sien ons die lig – Ps. 36:10." In 'n gedenkalbum wat in verband met die eeufees uitgegee is, het ds. J.M. Benade in 'n voorwoord geskrywe: “Die Eeufees wat die gemeente op 21-22 Januarie 1950 gevier het, het die kenmerk van waardigheid en geestelike erns gedra. Ons beskou onsself nie beter en hoër as enige ander Kerk of gemeente nie; ons is alleen dankbaar teenoor die onveranderlike God wat goed was in die eeu wat verby is. Ons ken ons taak en wil dit voortdurend in die geloof aandurf!"

Die NG gemeente Rustenburg-Voorspoed is in 1994 by die moedergemeente ingelyf en later ook Rustenburg-Wes.

Enkele leraars

• Johannes Matthëus Benade, 1936 – 1939; 1945 – 1968 (aanvaar sy emeritaat)

Leraarsgalery

• 
  Ds. A.A. van Schalkwyk, leraar van 1939 tot 1945.
• 
  Dr. J.M. du Toit, medeleraar van 1940 tot 1944.

Bronne

• (af) Olivier, ds. P.L. (samesteller), Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.

Sien ook

• Gereformeerde kerk Rustenburg