Wikipedia

Namibiese volksmoord 1904-1908

Die Namibiese volksmoord 1904 word beskou as die eerste volksmoord van die 20ste eeu.[1][2] Dit het plaasgevind in Duits-Suidwes-Afrika (hedendaagse Namibië) van 1904 tot 1907 gedurende die sogenaamde Wedloop om Afrika. Op 12 Januarie 1904 het die Herero's onder Samuel Maharero in opstand gekom teen die Duitse koloniale regering waarin Duitse setlaars ook gesterf het. In Augustus het die Duitse generaal Lothar von Trotha die Herero's in die Slag van Waterberg verslaan en hulle die woestyn van Omaheke ingedryf waar die meeste van hulle weens dors omgekom het. In Oktober het die Namas ook die wapen teen die Duitsers opgeneem en hulle het dieselfde lot as die Herero's oorgekom. In geheel is tussen 24 000 en 65 000 Herero's (geraam op 50% na 70% van die totale Hererobevolking) en 10 000 (50% van die totale Namabevolking) doodgemaak. Die volksmoord is gekenmerk deur wydverspreide dood deur hongersnood en die inname van water wat deur die Duitsers in die Namibwoestyn met gif behandel is.[3][4][5]

Krygsgevangene Nama en Herero in 1904
Kaart van die militêre optrede en kampe van die opstandelinge in 1904

In 1985 het die Whitaker-verslag van die Verenigde Nasies Duitsland se poging tot die uitwissing van die Herero- en Namavolk van Suidwes-Afrika as een van die eerste volksmoorde van die 20ste eeu erken. Die Duitse regering het in 2004 amptelik vir die gebeure om verskoning gevra.[6] Op 10 Julie 2015 het die Duitse regering as regsopvolger van die Duitse Keiserryk die gebeure amptelik as volksmoord erken.[7] In Mei 2021 het die Duitse regering ingestem om oor 30 jaar € 1,1 miljard te betaal om projekte te finansier in gemeenskappe wat deur die volksmoord geraak is.[8]

Agtergrond

wysig
 
Theodor Leutwein (heel links) met Zacharias Zeraua (tweede van links) en Manasse Tyiseseta (vierde van links), 1895. Samuel Maharero staan regs.

Die Herero's was oorspronklik 'n stam van beeswagters wat in 'n deel van Duits-Suidwes-Afrika gewoon het. Die gebied waarin die Herero's gewoon het was bekend as Damaraland.

Gedurende die Wedloop om Afrika het die Britte dit duidelik gestel dat hulle nie in die gebied belangstel nie. Die gebied is gevolglik in Augustus 1884 tot 'n Duitse protektoraat verklaar; op daardie tydstip was dit die enigste oorsese gebied wat aan Duitsland behoort het, wat geskik gelyk het vir blanke nedersetting. Daar is vanuit die staanspoor verset aangeteken deur die Khoikhoi teen Duitse besetting alhoewel 'n vae vrede in 1894 gesluit is. In daardie jaar het Theodor Leutwein die goewerneur van die gebied geword en dit het 'n tydperk van vinnige ontwikkeling ondergaan wat tot groot ontevredenheid gelei het terwyl Duitsland die Schutztruppe (koloniale ryksmag) gestuur het om die gebied tot bedaring te bring.[9]

Europese setlaars is aangemoedig om hulle te vestig op grond wat van die inboorlinge afgeneem is, wat gelei het tot groot ontevredenheid. Oor die volgende dekade het die grond en vee wat noodsaaklik was vir die voortbestaan van die Herero- en Namalewenstyl, in die hande van Duitsers beland wat in Suidwes-Afrika aangekom het.[10] Die Duitse koloniale oorheersing was ver van egalitaries; inboorlinge is gebruik vir slawe-arbeid en hulle grond het dikwels aan koloniste gegaan.

Alhoewel diamante voorgehou word as een van die hoofbelange van Duitsland in die gebied, en ook voorgehou word as een van die hoofredes vir die volksmoord, het daar eers sedert 1908 verslae verskyn van diamante in die gebied. Duitse koloniste het die Herero's en Namas uitgebuit, maar sover huidige dokumentasie kan vasstel het diamante geen rol gespeel in die volksmoord nie.[11]

Opstande

wysig
 
Die Duitse troepe tydens 'n geveg met die Herero, 'n skildery van Richard Knötel (1857–1914)

In 1903 het sommige van die Namastamme onder leiding van Hendrik Witbooi in opstand gekom teen die Duitsers.[9] Verskeie faktore het daartoe gelei dat die Herero's in Januarie 1904 by die Namas aangesluit het.

Een van die grootste kwessies was grondregte. Die Herero's het teen 1903 reeds meer as 'n kwart van hulle grond (130 000 km²) aan Duitse koloniste afgestaan[12] en dit was voor die voltooiing van die Otavi-spoorweg wat van die kus na Duitse nedersettings in die binneland gelei het.[13] Die voltooiing van hierdie spoorweg sou veroorsaak dat die Duitse kolonies meer toeganklik is en dit sou ook lei tot groter toestroming van Europeërs na die gebied.[14] Samesprekinge oor die moontlikheid van die oprigting en plasing van die Herero's in reservate was nog 'n aanduiding van die Duitse koloniste se sin van eienaarskap oor die land.[15]

'n Nuwe beleid oor skuldvordering wat in November 1903 ingestel is, het ook 'n rol gespeel in die opstand van die Herero's. Jare lank het die Herero's die gewoonte gehad om geld by blanke handelaars te leen teen hoë rente. Hierdie skuld is lank nie betaal nie omdat die Herero's nie geld gegenereer het waarmee hulle die skuld kon delg nie. Om hierdie groterwordende probleem op te stel, het goewerneur Leutwein bepaal dat alle skuld wat nie in die komende jaar terugbetaal is nie, afgeskryf word.[16] Weens 'n tekort aan kontant het handelaars dikwels vee of enige voorwerp wat die skuld sou delg, geneem. Dit het 'n gevoel van afsydigheid jeens die Duitsers laat ontstaan.[12]

Daar was ook rassespanning tussen die twee groepe; die deursnee- Duitse kolonis het die inboorlinge as 'n goedkoop bron van arbeid gesien en ander het hulle uitwissing gesteun.[12] Om die gaping tussen die Europeërs en die Afrikane te illustreer het die Duitse Koloniale-liga voorgehou dat die getuienis van sewe Afrikane gelykstaande was aan die getuienis van een Europeër.[17]

Die Herero's het gevoel dat hulle opstand vroeg in 1904 geregverdig was. Onder leiding van hoofman Samuel Maharero het hulle Okahandja omsingel en die verbindings met Windhoek, die koloniale hoofstad, afgesny. Maharero het 'n manifes uitgereik waarin hy sy manskappe verbied het om Engelse en Boere wat nie met die stamme ingemeng het nie, se lewens te spaar, asook vroue en kinders in die algemeen.[18]

Die tydsberekening van hulle aanval was ideaal. Nadat goewerneur Leutwein 'n groot Hererostam sover gekry het om die wapen neer te lê, was hy oortuig daarvan dat die res van die inboorlinge hul wil om te veg verloor het en het hy die helfte van sy troepe aan die kolonie onttrek.[19]

Leutwein is gedwing om versterkings en 'n ervare offisier van die Duitse hoofstad, Berlyn, te ontbied.[20] Luitenant-generaal Lothar von Trotha is op 3 Mei aangestel as Opperbevelhebber van Duits-Suidwes-Afrika en hy het op 11 Junie saam met 14 000 troepe geland.

Die burgerlike Leutwein was ondergeskik aan die Koloniale Departement van die Pruisiese Buitelandse Kantoor wat aan kanselier Bernhard von Bülow verslag gelewer het. Von Trotha het egter aan die Duitse Generalestaf verslag gelewer wat slegs ondergeskik was aan keiser Wilhelm II. Leutwein wou graag die mees vasberade Hererorebelle verslaan en dan 'n politieke skikking met die res beding.[21] Von Trotha wou egter die inboorlingverset met geweld verslaan. Generaal Von Trotha se redenering vir die gebruik van geweld is gebaseer op rasisme na aanleiding van die volgende uitspraak wat hy gemaak het: "My intieme kennis van baie Afrika-stamme (Bantoe en andere) van oraloor het my daarvan oortuig dat die Kaffer nie verdrae respekteer nie maar slegs brute krag."[22]

Die volksmoord

wysig
 
In die middel: Luitenant-generaal Lothar von Trotha, die Oberbefehlshaber (Opperbevelhebber) van die beskermingswag in Duits Suidwes-Afrika in Keetmanshoop gedurende die Herero-opstand, 1904

Generaal Von Trotha het sy voorgestelde oplossing vir die opstande van die Herero's in 'n brief bekend gemaak voor die Slag van Waterberg tussen die Herero's en die Duitse weermag:[23]

"Ek glo dat 'n volk soos hierdie uitgewis behoort te word of indien dit nie moontlik is deur taktiese maatstawwe nie, hulle van die land verdryf behoort te word … Dit sal slegs moontlik wees indien die watergate van Grootfontein tot by Gobabis beset word. Die gedurige beweging van ons troepe sal ons in staat stel op die klein groepies van die volk te vind wat teruggetrek het sodat ons hulle kan doodmaak."

Von Trotha se troepe het tussen 3 000 en 5 000 Herero's by die Slag van Waterberg verslaan op 11 en 12 Augustus 1904 maar hulle was nie daartoe in staat om die militêre bedreiging te omsingel en uit te skakel nie.[21] Soos wat die Herero's teruggeval het, het Jan Cloete wat opgetree het as 'n gids vir die Duitsers, gruweldade van die Duitsers aanskou en die volgende daaroor te sê gehad:[24]

"Ek was daar toe die Herero's verslaan is in die omgewing van Waterberg. Na die slag is alle mans, vroue en kinders wat in Duitse hande beland het, of hulle gewond was of nie, genadeloos doodgemaak. Die Duitsers is die res agterna en almal wat langs die pad raakgeloop is, is doodgeskiet en gesteek. Die meeste van die Hereromans was ongewapen en kon dus nie weerstand bied nie. Hulle het net met hul vee probeer wegkom."

Die oorlewendes het met hulle gesinne teruggetrek in die rigting van Betsjoeanaland nadat die Britte aan die Herero's asiel toegestaan het onder die voorwaarde dat hulle nie die opstand op Britse grond sou voortsit nie. Ongeveer 24 000 Herero's het dit reggekry om die Kalahari in te vlug in 'n poging om die Britse protektoraat te bereik. Duitse patrollies het later skedels rondom gate (van 20-25 voet diep) gekry wat gegrawe is in 'n poging om water te kry. Maharero en 1 000 manne het die Kalahari oorleef en Betsjoeanaland bereik.

Op 2 Oktober het Von Trotha 'n appèl uitgereik aan die Herero's:

“ Ek, die groot generaal van die Duitse magte, stuur hierdie brief aan die Herero's … Alle Herero's moet hierdie land verlaat … Enige Herero wat gevind word binne die Duitse grense, met of sonder 'n geweer, met of sonder vee, sal geskiet word. Ek sal nie meer vroue of kinders aanvaar nie. Ek sal hulle terugdryf na hul eie mense of ek sal op hulle laat skiet. Dit is my besluit vir die Hereromense. ”

—Lothar von Trotha, [25]


 
Lothar von Trotha

Von Trotha het toe die bevel gegee dat Herero's wat gevange geneem is, tereggestel moet word, terwyl vroue en kinders die woestyn in gedryf moet word.[21] Die Duitse Generalestaf was bewus van die wreedhede wat plaasgevind het en dit is selfs in hul amptelike publikasie, by name Der Kampf, geskryf dat "die waterlose Omaheke die werk van die Duitse mag moes beëindig naamlik die verwoesting van die Herero's."[26]

Goewerneur Leutwein, wat later van sy poste ontslaan is omdat hy nie die Herero's kon verslaan nie, het by kanselier Bernhard von Bülow oor Von Trotha se aksies gekla aangesien hy ervaar het dat die generaal se aksies enige kans van 'n skikking in die wiele gery het en dat hy ingemeng het met burgerlike koloniale jurisdiksie.[27] Volgens Mahmood Mamdani wat teenstand teen die beleid van uitwissing grootliks 'n gevolg van die feit dat koloniale amptenare die Herero's gesien het as goedkoop arbeiders, dus hulle was van ekonomiese belang.[28] Goewerneur Leutwein het byvoorbeeld geskryf: "Ek stem nie saam met die fanatici wat die Herero's totaal wil uitwis nie … ek beskou dit as 'n ernstige fout vanuit 'n ekonomiese oogpunt. Ons het die Herero's nodig as veetelers … en veral as arbeiders."[29]

Kanselier von Bülow kon slegs die Keiser adviseer dat Von Trotha se aksies "teen Christelike en humanitêre beginsels indruis, dat dit ekonomies verwoestend is en dat dit Duitsland se internasionale beeld skaad" omdat hy geen outoriteit oor die weermag gehad het nie.[27] Na 'n politieke geveg in Berlyn tussen die burgerlike regering en die weermag, het Wilhelm II Von Trotha se besluit van 2 Oktober op 8 Desember onklaar gemaak, maar die bloedbad het reeds begin. Toe die bevel aan die einde van 1904 gelig is, is gevangenes in konsentrasiekampe gesit en as slawe-arbeiders aan Duitse besighede gegee. Baie gevangenes het gesterf weens wanvoeding en oorwerking.

Konsentrasiekampe

wysig

Oorlewendes, hoofsaaklik vroue en kinders, is uiteindelik in konsentrasiekampe geplaas, soos dié by Haai-eiland, soortgelyk aan die kampe wat die Britte teen die Boere in die Anglo-Boereoorlog gebruik het. Die Duitse owerhede het aan elke Herero 'n nommer toegeken en het elke sterftegeval noukeurig aangeteken, hetsy in die kampe of weens gedwonge arbeid. Duitse ondernemings kon Herero's huur om as mannekrag gebruik en verslag sterftes van werknemers is aan Duitse owerhede gelewer. Gedwonge arbeid, siekte en wanvoeding het 'n geraamde 50-80% van die totale Herero-populasie teen 1908, toe die kampe toegemaak is, uitgewis.

 
Herero's wat deur Duitse troepe geketting is in 1904

'n Amptelike verslag oor die kampe in 1908 het die sterftesyfer as 45,2% van alle gevangenes in al vyf kampe voorgehou. Die gevangenes is omhein deur doringtakke en doringdraad en mense is in klein areas geprop. In die kamp in Windhoek was daar in 1906 ongeveer 5 000 gevangenes. Rantsoene is tot die minimum beperk en het bestaan uit 'n daaglikse porsie van een handvol ongekookte rys, bietjie water en sout. Die Herero's en Namas was onbekend met rys en die ongewone dieet kon moontlik bygedra het tot die hoë sterftesyfer. Siektes in kampe is swak beheer. 'n Tekort aan mediese aandag, onhigiëniese leefkwartiere en tekort aan klere asook die hoë konsentrasie van mense in die kampe het bygedra tot die verspreiding van siektes soos tifus. Lyfstraf was ook deel van die kamplewe en gevangenes is geslaan as hulle nie wou werk nie. Op 28 September 1905 het die Cape Argus die volgende opskrif gehad: "In German S.W. Africa: Further Startling Allegations: Horrible Cruelty (In Duits S.W. Afrika: Verdere Ontstellende Bewerings: Verskriklike Wreedhede)" 'n Onderhoud met Percival Griffith wat in Lüderitz gewerk het, het die volgende opgeklaar: "Daar is honderde van hulle, hoofsaaklik vroue, kinders en 'n paar ou mans … wanneer hulle val word hulle geslaan deur die soldate wat in beheer is, totdat hulle opstaan … Met een geleentheid het ek 'n vrou gesien met 'n klein kindie op haar rug en sak graan op haar kop … sy het geval. Die korporaal het haar en die kindjie geslaan vir langer as vier minute … die vrou het stadig opgestaan. Sy het die hele tyd stilgebly maar die kind het baie hard gehuil."[30]

Gedurende die oorlog het 'n hele aantal mense van die Kaapkolonie, wat nie baie geld gehad het nie, gewerk as transportryers vir Duitse troepe in Duits Suidwes-Afrika. Met hulle terugkeer aan die Kaap het van hierdie mense hulle stories oorvertel, waaronder dié van die gevangenisskap en volksmoord van die Herero's en Namas. Fred Cornell 'n Britse diamantprospekteerder was in Lüderitz toe die Haai-eilandkamp gebruik is. Cornell het van die kamp geskryf: "Koue – in die nagte dikwels bitter koud – hongerte, dors, blootstelling, siekte en waansin het daagliks talle slagoffers geëis en wavragte lyke is daagliks begrawe in die strand sodat die see die liggame kan wegspoel."[30]

Die konsentrasiekamp op Haai-eiland was die ergste van die vyf kampe. Lüderitz, waar die kamp was, lê tussen die woestyn en die see. Haai-eiland lê in die hawe wat met 'n klein laagwaterbrug aan die vasteland verbind is. Die eiland was en is steeds onvrugbaar. Die kamp was geleë op die verste end van die klein eiland waar die gevangenes totale blootstelling aan die sterk winde sou ervaar. Die eerste gevangenes, volgens 'n sendeling genaamd Kuhlman, was 487 Herero's wat op die spoorweg tussen Lüderitz en Kubub moes werk. In 1905 het Kuhlman verslag gelewer oor die swak toestande en hoë sterftesyfer onder die Herero's op die eiland. Regdeur 1906 was daar 'n invloei van gevangenes met 1,790 Namagevangenes wat op 9 September aangekom het. In die jaarlikse verslag oor Lüderitz in 1906 het 'n onbekende klerk opgemerk dat die "Engel van die Dood" na Haai-eiland gekom het. Duitse Kommandeur Von Estorff het in 'n verslag gemeld dat ongeveer 1,700 gevangenes teen 1907 gesterf het (1,203 was Namas). In Desember 1906, vier maande na hul aankoms, het 291 Namas gesterf teen 'n tempo van meer as nege per dag. Sendelingverslae het die sterftekoers op tussen 12 en 18 per dag geraam; soveel as 80% van gevangenes op Haai-eiland het nie lewend daarvan af gekom nie.[30]

Die Nederlandse historikus Jan-Bart Gewald van die Universiteit van Keulen het geskryf dat die Duitsers spesiale kampe vir hulle troepe opgestel het en dat baie kinders van gemengde ras daar gebore is. Nadat die meeste Hereromans doodgemaak is moes die oorlewende vroue as prostitute vir die Duitsers dien.[31] Von Trotha het nie gehou van die idee van kontak tussen die Herero's en Duitsers nie en het geglo dat die opstand "die begin van rassespanning" was en hy was ook bang dat die koloniste besmet sou word met die siektes van die inboorlinge.[27]

Verband met die Sjoa (Holocaust)

wysig

Die Hererovolksmoord word met die slagting van die Jode tydens die Tweede Wêreldoorlog verbind aangesien 'n hele aantal navorsers argumenteer dat die Herero-volksmoord 'n presedent in die Duitse Keiserryk geskep het wat gelei het tot die stigting van konsentrasiekampe in Nazi-Duitsland soos die een by Auschwitz.[32][33]

Mahmoud Mamdani meen dat die verband tussen die Sjoa en die Herero-volksmoord verder strek as die uitvoering van 'n vernietigingsbevel en die oprigting van konsentrasiekampe. Mamdani let op die ooreenkomste tussen die doelwitte en begeertes van generaal Von Trotha en die Nazi's deur te fokus op 'n stelling wat Von Trotha gemaak het waarin hy geskryf het: "Ek verwoes die Afrika-stamme met baie bloed … slegs na so 'n reiniging kan iets nuuts na vore kom wat sal hou."[34] In beide gevalle was daar 'n Sosialistiese Darwinistiese begrip van "reiniging" waarna "iets nuuts" "na vore sal kom".[35]

Die Duitse genetikus Eugen Fischer het ook nog na die kampe gekom om mediese eksperimente wat verband hou met ras, op die Herero's en die basterkinders van Hererovroue en Duitse mans te doen.[36] Fischer het later die kanselier van die Universiteit van Berlyn geword waar hy aan opkomende Duitse dokters klas gegee het. Een van sy prominente studente was Josef Mengele, die dokter wat genetiese eksperimente op Joodse kinders by Auschwitz gedoen het.[37]

Erkenning, ontkenning en vergoeding

wysig

Volgens die "Whitaker-verslag" van die Verenigde Nasies in 1985 is ongeveer 65 000 Herero's (80% van die totale Herero-bevolking) en 10 000 Namas (50% van die totale Nama-bevolking) doodgemaak tussen 1904 en 1907. Ander skattings gee 'n totaal van 100 000 sterftes. Die Duitse skrywer Walter Nuhn meen egter dat daar in 1904 slegs 40 000 Herero's in Duits-Suidwes-Afrika gewoon het wat beteken dat "slegs 24,000 doodgemaak kon word."[38]

Die Duitse administrasie het geen sensus voor 1904 gehou nie. Die eerste mensetelling het in 1905 plaasgevind wat aangedui het dat daar slegs 25 000 Herero's in Duits-Suidwes-Afrika was.[39]

In 1998 het die Duitse president Roman Herzog Namibië en die Herero-leiers besoek. Hoofman Munjuku Nguvauva het 'n openbare verskoning en vergoeding geëis. Herzog het sy spyt uitgespreek maar het nie 'n verskoning aangebied nie. Hy het ook gesê dat vergoeding buite die kwessie is.

Op 16 Augustus 2004, met die 100-jarige herdenking aan die begin van die oorlog, het Heidemarie Wieczorek-Zeul, Duitsland se Minister van Ontwikkelingshulp, vir die heel eerste keer amptelik om verskoning gevra en rou betoon oor die volksmoord wat deur die Duitsers gepleeg is. Sy het gesê: "Ons, Duitsers, aanvaar ons historiese en morele verpligting en het 'n skuldgevoel oor wat die Duitsers in daardie tyd gedoen het." Sy het bygevoeg dat die bloedbad gelykstaande aan volksmoord is sonder om uitdruklik te verwys na die konsentrasiekampe en slawerny wat deur die Duitsers gedokumenteer is. Sy het 'n spesiale vergoeding uitgesluit en genoem dat die Duitse regering reeds 'n jaarlikse bedrag van €11,5 miljoen aan Namibië betaal as ontwikkelingshulp.[6]

Die Herero's het in 2001 'n regsgeding in die Verenigde State teen die Duitste regering en die Deutsche Bank gebring waarin in vergoeding gëeis word. Die Deutsche Bank het die Duitse regering en maatskappye in Suider-Afrika gefinansier.[25][40]

Die nasate van Lothar von Trotha en die Von Trotha-familie het in Oktober 2007 op uitnodiging van die Hererohoofmanne na Omaruru gereis en in die openbaar verskoning gevra vir die generaal se aksies. Wolf-Thilo von Trotha het gesê "Ons, die Von Trotha-familie, kry baie skaam vir die verskriklike gebeure wat 100 jaar gelede hied plaasgevind het. Menseregte is erg aangetas in daardie tyd."[41]

Die voormalige Namibiese ambassadeur in Duitsland, Peter Katjavivi, het in 2008 daarop aangedring dat die skedels van die Herero- en Namagevangenes van die 1904–1908 opstande na Namibië terug moet keer. Dit is na Duitsland geneem om te bewys dat die Europeërs superieur is oor die Afrikane. Katjavivi het gereageer op 'n Duitse televisie-dokumentêr wat bekend gemaak het dat die navorsers vir die dokumentêr meer as 40 skedels aan twee Duitse universiteite gekry het. Een van die skedels was waarskynlik dié van 'n Namahoofman wat op Haai-eiland naby Lüderitz gesterf het.[42]

Nasleep

wysig

Dit het tot 1908 geduur voordat die Duitsers volle beheer oor die gebied kon verkry. Tydens die toppunt van die veldtog was ongeveer 19 000 Duitse troepe betrokke. In dieselfde tyd is diamante in die gebied ontdek en dit het die vooruitgang 'n groot hupstoot gegee. Dit was egter van korte duur. Die Duitse kolonie is oorgeneem en beset deur die Unie van Suid-Afrika in 1915 in een van die veldtogte van die Eerste Wêreldoorlog. Suid-Afrika het 'n mandaat van die Volkebond in 1919 onder die Verdrag van Versailles oor Suidwes-Afrika gekry.

Fiktiewe voorstellings

wysig

Een hoofstuk in Thomas Pynchon se boek V. (1963) handel oor die volksmoord op die Herero's. 'n Groep van die karakters in Gravity's Rainbow (Pynchon, 1974) is ook afstammelinge van die Herero's en daar word subtiel na die volksmoord verwys.

Media

wysig

'n BBC dokumentêre rolprent Geargiveer 17 April 2011 op Wayback Machine kyk na die Herero/Nama-volksmoord en die omstandighede daar rondom.

'n Kort dokumentêr wat nog vervaardig word, From Herero To Hitler: Planting the Seeds of a Future Genocide, sal kyk na hoe gebeure in Duits Suidwes-Afrika inskakel by die aksies van Nazi-Duitsland.[43]

Verwysings

wysig
  1. ↑ Levi, Neil; Rothberg, Michael (2003). The Holocaust: Theoretical Readings. Rutgers University Press. p. 465. ISBN 0-8135-3353-8.
  2. ↑ Mahmood Mamdani, When Victims Become Killers: Colonialism, Nativism, and the Genocide in Rwanda, Princeton University Press, Princeton, 2001, bl. 12
  3. ↑ Samuel Totten, William S. Parsons, Israel W. Charny, "Century of genocide: critical essays and eyewitness accounts", Routledge, 2004, bl. 51 [1]
  4. ↑ Marie-Aude Baronian, Stephan Besser, Yolande Jansen, "Diaspora and memory: figures of displacement in contemporary literature, arts and politics", Rodopi, 2007, bl. 33, [2]
  5. ↑ Dan Kroll, "Securing our water supply: protecting a vulnerable resource", PennWell Corp/University of Michigan Press, bl. 22, [3]
  6. ↑ 6,0 6,1 "Germany admits Namibia genocide" (in Engels). BBC. 14 Augustus 2004. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Desember 2008. Besoek op 23 April 2008.
  7. ↑ (de) spiegel.de: Namibia-Massaker: Bundesregierung spricht von "Völkermord". Besoek op 11 Julie 2015.
  8. ↑ Oltermann, Philip (28 Mei 2021). "Germany agrees to pay Namibia €1.1bn over historical Herero-Nama genocide". the Guardian (in Engels). Besoek op 28 Mei 2021.{{cite web}}: AS1-onderhoud: url-status (link)
  9. ↑ 9,0 9,1 “A bloody history: Namibia’s colonisation”, BBC, 29 Augustus 2001
  10. ↑ Bridgman, Jon M. (1981). The revolt of the Hereros. California University Press. bl. 57, [4]
  11. ↑ Chalk, Frank; Jonassohn, Kurt (1990) The History and Sociology of Genocide: Analyses and Case Studies. Yale University Press. bl. 230.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Bridgman, 60.
  13. ↑ Chalk & Jonassohn, 230.
  14. ↑ Drechsler, Horst. (1980). Let Us Die Fighting. Zed Press. bl. 133.
  15. ↑ Drechsler, 132.
  16. ↑ Bridgman, 59.
  17. ↑ Drechsler, 133.
  18. ↑ Jon Bridgman, "The revolt of the Hereros", University of California Press, 1981, bl. 70, [5]
  19. ↑ Bridgman, 56.
  20. ↑ Clark, bl. 604
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 Clark, bl. 605
  22. ↑ J.B. Gewald, Herero Heroes: A Socio-Political History of the Herero of Namibia 1890–1923, Oxford, Cape Town, Athens, OH, 1999, bl. 173
  23. ↑ Mamdani, bl. 11
  24. ↑ Drechsler, Let us Die Fighting, bl. 157
  25. ↑ 25,0 25,1 “Germany regrets Namibia ‘genocide’”, BBC, 12 Januarie 2004
  26. ↑ Tilman Dedering, A Certain Rigorous Treatment of all Parts of the Nation: The Annihilation of the Herero in German South West Africa, 1904, bl. 213
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 Clark, bl. 606
  28. ↑ Mamdani, bl.12
  29. ↑ Gewald, Herero Heroes, bl. 169
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 Prevent Genocide International.
  31. ↑ "Mail&Guardian: The tribe Germany wants to forget". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 September 2007. Besoek op 6 September 2008.
  32. ↑ Andrew Zimmerman, "Anthropology and antihumanism in Imperial Germany", University of Chicago Press, 2001, bl. 244
  33. ↑ "Imperialism and Genocide in Namibia" (in Engels). Socialist Action. April 1999. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Oktober 2011.
  34. ↑ Gewald, Herero Heroes, bl. 174
  35. ↑ Mamdani, bl. 12
  36. ↑ Mamdani, bl. 12
  37. ↑ Jere-Malanda, "The Tribe Germany Wants to Forget", bl. 20
  38. ↑ Walter Nuhn: Sturm über Südwest. Der Hereroaufstand von 1904. Bernhard & Graefe-Verlag, Koblenz 1989. ISBN 3-7637-5852-6.
  39. ↑ Frank Robert Chalk, Kurt Jonassohn, Institut montréalais des études sur le génocide, "The history and sociology of genocide", Yale University Press, 1990, bl. 246, [6]
  40. ↑ "German bank accused of genocide" (in Engels). BBC. 25 September 2001. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Julie 2004. Besoek op 29 April 2010.
  41. ↑ "German family's Namibia apology" (in Engels). BBC. 7 Oktober 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 April 2020.
  42. ↑ http://www.namibian.com.na/2008/August/national/0822B4B7E0.html[dooie skakel]
  43. ↑ "Rosemarie Reed Productions, LLC – Films for Thought: From Herero to Hitler: Planting the Seeds of a Future Genocide". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Augustus 2009. Besoek op 28 April 2010.

Bibliografie en dokumentêre

wysig
  • Rachel Anderson Geargiveer 24 Februarie 2012 op Wayback Machine, Redressing Colonial Genocide Under International Law: The Hereros' Cause of Action Against Germany Geargiveer 24 Februarie 2012 op Wayback Machine, 93 California Law Review 1155 (2005).
  • Clark, Christopher (2006). Iron Kingdom: The Rise and Downfall of Prussia 1600–1947. Cambridge: Belknap Press of Harvard. p. 776. ISBN 0-674-02385-4.
  • Exterminate all the Brutes, Sven Lindqvist, Londen, 1996.
  • "A Forgotten History-Concentration Camps were used by Germans in South West Africa", Casper W. Erichsen, in die Mail & Guardian, Johannesburg, 17 Augustus 2001.
  • Genocide & The Second Reich, BBC Four, David Olusoga, October 2004
  • German Federal Archives, Imperial Colonial Office, Vol. 2089, 7 (recto)
  • "The Herero and Nama Genocides, 1904-1908", J.B. Gewald, in Encyclopedia of Genocide and Crimes Against Humanity, New York, Macmillan Reference, 2004.
  • Herero Heroes: A Socio-Political History of the Herero of Namibia 1890–1923, J.B. Gewald, Oxford, Cape Town, Athens, OH, 1999.
  • Let Us Die Fighting: the Struggle of the Herero and Nama against German Imperialism, 1884–1915, Horst Drechsler, Londen, 1980.
  • "The Revolt of the Hereros", Jon M. Bridgman, Perspectives on Southern Africa, Berkeley, University of California, 1981.
  • A probable source for much of this information is Isabell Hull's Absolute Destruction: Military Culture and the Practices of War in Imperial Germany (Ithaca: Cornell University Press, 2005). Parts of this entry are nearly word-for-word summaries of Hull's analysis.

Verdere leesstof

wysig
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Namibiese_volksmoord_1904-1908&oldid=2667505"