Verdrag van Versailles

Die Verdrag van Versailles (1919) was die vredesverdrag wat 'n amptelike einde aan die Eerste Wêreldoorlog tussen die Geallieerde Magte en Duitsland gebring het. Dit was onderteken presies vyf jaar na die sluipmoord op Aartshertog Frans Ferdinand: die gebeurtenis wat die begin van die oorlog gekenteken het. Alhoewel die wapenstilstandsverdrag wat op 11 November 1918 onderteken is, die einde aan die geveg gebring het, het dit ses maande se onderhandeling tydens die Vredeskonferensie in Parys geneem voor daar op 'n vredesverdrag besluit kon word. Onder die baie voorwaardes van die verdrag was die belangrikste en mees kontroversiële voorwaarde dat Duitsland en sy geallieerdes volle verantwoordelikheid vir die oorlog moes aanvaar. Verder moes hulle, volgens die terms van artikels 231-248, hulself ontwapen en aansienlike dele van die land self aan Frankryk en Pole gee asook die oorlog se finansiële skuld van sommige van die Geallieerde Magte betaal. Die Verdrag was deur daaropvolgende gebeurtenisse ondermyn, reeds sedert 1922, en was teen die middel van die 1930's grootliks geïgnoreer.

Die ondertekeningseremonie in die spieëlsaal van die Paleis van Versailles.

The Signing of the Peace Treaty of Versailles

Die ondertekening

Die Verdrag van Versailles is op 28 Junie 1919 onderteken, presies vyf jaar na die sluipmoord op Franz Ferdinand van Oostenryk, aan die einde van 'n Geallieerde vredeskonferensie wat op 18 Januarie 1919 in Parys begin het. Dit is in die spieëlsaal van die Paleis van Versailles geteken deur verteenwoordigers van die Duitse Keiserryk (Johannes Bell, 1868-1949 en Hermann Müller, 1876-1931, albei ministers in die Bauer-kabinet wat pas aangestel was aan die een kant en deur 26 Geallieerde en geassosieerde regerings aan die ander kant. Dit het in werking getree op 10 Januarie 1920. Die verdrag is egter nie deur die Verenigde State, die Koninkryk van Hijaz (nou deel van Saoedi-Arabië) en Ecuador bekragtig nie, sodat die formele beëindiging van die oorlogstaat eers in die Berlynse Vredesverdrag tussen die Verenigde State en die Duitse Ryk van 25 Augustus 1921, die Duits-Saoedi-Vriendskapsverdrag van 26 April 1929 en die herinstelling van diplomatieke betrekkinge met Ecuador deur protokolle en uitruil van notas (1921-24). China, wat as 'n verdragsvennoot in die Verdrag van Versailles genoem is, het nie die verdrag onderteken nie en het die toestand van oorlog beëindig deur 'n aparte verdrag van 20 Mei 1921. Costa Rica het nie aan die onderhandelinge deelgeneem nie en het die oorlogstoestand beëindig deur dekreet van 4 Februarie 1920. Rusland het ook nie die verdrag onderteken nie.

Tydens die voorgenoemde geallieerde voorlopige samesprekings is die tekste van die Verdrag van Versailles aanvaar as 'n kompromie tussen die regeringshoofde van Frankryk, Verenigde Koninkryk en die Verenigde State, onderskeidelik Georges Clemenceau, Lloyd George en Woodrow Wilson (laasgenoemde het daarop aangedring dat die geallieerde hoofde van regering persoonlik aan die onderhandelinge deelneem) sonder insette van Duitse verteenwoordigers uitgewerk en op 7 Mei 1919 aan die Duitse regering voorgelê. Duitse geskrewe teenvoorstelle wat gevolg het, is byna heeltemal deur die Geallieerdes verwerp en op 16 Junie 1919 met 'n ultimatum beantwoord om die verdrag binne vyf dae te aanvaar. In die lig van die Geallieerde dreigement om Duitsland heeltemal te beset en met die hoop op die moontlikheid van 'n spoedige hersiening, het die meerderheid van die Nasionale Vergadering van die Weimar Republiek sy aanvanklike negatiewe houding verander en, na die bedanking van die Scheidemann-kabinet, met 'n meerderheid van 99 afgevaardigdes op 22 Junie 1919 met die ondertekening van die verdrag. Die "Diktaat von Versailles" is in Duitsland as 'n erge vernedering beskou. Die bekende Britse ekonoom John Maynard Keynes, wat die vredesgesprekke as 'n topstaatsamptenaar bygewoon het, het destyds in 'n boek gewaarsku oor wat hy as rampspoedige gevolge van hierdie vredesverdrag beskou. Die Britse diplomaat Harold Nicolson, wat as adviseur teenwoordig was, het nie met die bepalings van die verdrag saamgestem nie en toekomstige probleme voorsien. Hy het ook die feit gekritiseer dat die Duitsers skaars geraadpleeg is. In die dagboek wat hy gehou het, noem hy die herstelbetalings 'n groot misdaad en beskou die hele verdrag as immoreel en onafdwingbaar. "As ek die Duitsers was, sou ek nooit teken nie".

Die Artikels

Afgesien van 'n aantal toevoegings en 'n reeks bykomende ooreenkomste, het die Verdrag van Versailles 440 artikels in 15 dele bevat. Dit was die eerste groot verdrag waarvan die amptelike teks in beide Frans en Engels opgestel is. Trouens, die besonderhede was reeds neergelê in die Compiègne-wapenstilstandbepalings van 11 November 1918, wat die oorgawe van swaar wapens ingesluit het, alle duikbote en die oopseevloot, die ontruiming van die linkeroewer van die Ryn en die skepping van 'n neutrale sone op die regteroewer, en die kansellasie van die Verdrag van Brest-Litovsk en die Vrede van Boekarest.

Deel I: Volkebond

Deel I van die Verdrag van Versailles het die statuut van 'n Volkebond bevat (sonder dat Duitsland, anders as die ander ondertekenaars, toegelaat is om 'n lid te word). Die verdrag sou ook die eerste deel van die handves van die Volkebond vorm.

Deel II en III: Duitse gebiedsinperking

Duitse verliese

Gebiede wat deur die Duitse Ryk gesedeer isː

1. . Noord-Sleeswyk: na Koninkryk Denemarke
2. . Posen en Wes-Pruise (meestal): na Pole
3. . Vrystad Danzig
4. . Memelland: na Litaue
5. . Oos-Bo-Silesië: na Pole
6. . Hultschiner-land: na Tsjeggo-Slowakye
7. . Elsas-Lotharingen: na Frankryk
8. . Eupen en Malmedy: na België

Dele II en III het die nuwe grense van Duitsland vasgelê. Duitsland moes dadelik 'n aantal gebiede afstaan: Elsas-Lotaringe aan Frankryk en dele van Posen en Wes-Pruise aan Pole (die Poolse korridor). Danzig is 'n spesiale statuut onder die gesag van die Volkebond gegee: die Vrye stad Danzig.

Die bestemming van 'n aantal Duitse gebiede is deur volksraadplegings bepaal. Terloops, Amerikaanse president Wilson wou aanvanklik hê dat die bevolkings van alle gebiede wat deur Duitsland afgestaan is, self toegelaat word om te kies by watter land hulle wil aansluit, maar dit is veral gekant deur Frankryk, wat gevrees het dat Elsas-Lotaringe dan by Duitsland sou kon bly. Eupen-Malmedy is dus uiteindelik na België. Dele van Oos-Pruise het uiteindelik by Duitsland gebly. Van Bo-Silesië het 'n oostelike deel na Pole gegaan, 'n klein deel na die nuwe staat Tsjeggo-Slowakye. Van Sleeswyk-Holstein is Noord-Sleeswyk na Denemarke. Merkwaardig, want Denemarke het nie aan die oorlog deelgeneem nie en was nie 'n party tot die verdrag nie.

Die Saar-gebied (vandag se Saarland) het onder die administrasie van die Volkebond gekom en die myne daar het vir 'n tydperk van 15 jaar Frans geword. Dit as vergoeding vir die Noord-Franse myne wat tydens die oorlog vernietig is. Daarna sou 'n volksraadpleging gehou moes word (in 1935 sou die gebied na Duitsland terugkeer).

Die Duitse gebiede wes van die Ryn sou voorlopig deur die Geallieerdes beset bly in drie sones, wat na onderskeidelik 5, 10 en 15 jaar ontruim sou word. Oostenryk is nie toegelaat om met Duitsland te verenig nie (verbod op die Anschluss). Duitsland het België se soewereiniteit oor Neutral Moresnet erken, wat daardeur aan België geannekseer is.

Deel IV: Duitse kolonies

1. Sirië, 2. Libanon, 3. Palestina, 4. Transjordanië, 5. Irak, 6. Britse Togoland, 7. Franse Togoland, 8. Britse Kameroen, 9. Frans Kameroen, 10. Ruanda-Urundi, 11. Tanganjika, 12. Suidwes-Afrika

1. Japannese mandaat, 2. Australiese mandaat, 3. Britse mandaat, 4. Nieu-Seelandse mandaat

Deel IV het gehandel oor Duitse belange buite Duitsland, soos die verlies van alle kolonies. Duitsland verloor:

1. Duits-Oos-Afrika (Tanganjika, Ruanda-Urundi) na die Verenigde Koninkryk en België
2. Togoland (Brits Togoland, Frans Togoland) en Duitse Kameroen (Brits Kameroen, Frans Kameroen) na die Verenigde Koninkryk en Frankryk
3. Duits-Suidwes-Afrika (Suidwes-Afrika) na Suid-Afrika
4. die Noordelike Mariana-eilande, Karoline-eilande en Marshalleilande na Japan
5. Noordoos-Nieu-Guinee en Nauru na Australië
6. Wes-Samoa (Samoa) na: Nieu-Seeland
7. die toegewing in China se Shandong-provinsie aan Japan

Deel V: Ontwapening

Deel V het bepaal dat die Duitse Ryk byna heeltemal ontwapen moes word. Duitsland is slegs toegelaat om 'n professionele leër te hê, met 'n maksimum van 100 000 soldate. Die Weermag Generale Staf moes verdwyn. Sekere wapens, soos tenks, is verbied. Die vloot is nie toegelaat om duikbote of skepe met meer as 10 000 ton verplasing te hê nie, met 'n uitsondering wat gemaak word vir sommige pre-Dreadnought-tipe gepantserde kruisers. ’n Lugmag is heeltemal verbied. Die verdrag het selfs uitdruklik melding gemaak van die oordrag deur Duitsland van vliegtuie van die Fokker D.VII-tipe, wat in die laaste jaar van die oorlog getoon het dat hulle veel beter was as Geallieerde modelle.

Versterkings is nie toegelaat om in grensgebiede en langs die kus gebou te word nie. Die Rynland, 'n gebied tussen die grens en vyftig kilometer oos van die Ryn, is gedemilitariseer: geen Duitse troepe is toegelaat daar teenwoordig te wees nie.

Deel VI: Krygsgevangenes en Oorlogsgrafte

In Deel VI is besluite oor krygsgevangenes en oorloggrafte geneem.

Deel VII: Uitlewering en Verhoor

Deel VII het die uitlewering deur Nederland van Wilhelm II van Duitsland geëis (art. 227) en die verhoor van (Duitse) "oorlogsmisdadigers" (art. 228-230). Dit sou onder meer beteken dat 'n nasionale held soos Hindenburg vir homself as 'n gewone moordenaar sal moet verantwoording doen. Met verloop van tyd het die Geallieerdes egter nie meer op hierdie punt aangedring nie. ’n Herhaaldelike versoek vir die uitlewering van die Duitse keiser is deur die Nederlandse regering van die hand gewys, en die Duitsers is toegelaat om self hul sogenaamde oorlogsmisdadigers te verhoor (Leipzig-verhoor). Maar hulle was beslis nie “ringkoppe” wat aangekla is nie. In die meeste gevalle het vryspraak gevolg, 'n ligte vonnis is opgelê of sake is laat vaar weens 'n gebrek aan bewyse.

Deel VIII en IX: Duitse Herstelbetalings

Dele VIII en IX het oor die Duitse herstelbetaling gehandel, hoewel die finale bedrag en termyn nie vasgestel is nie. Dit is hewig betwis, selfs buite Duitsland en selfs in Geallieerde kringe, was die berugte Artikel 231 van Deel VIII, wat Duitsland en bondgenote, en hulle alleen, verantwoordelik gemaak het vir die uitbreek van die Wêreldoorlog. Dit was 'n artikel, wat in werklikheid die hele verdrag verander het, want dit is moeilik om diegene wat nie skuldig is, tot verantwoording te roep nie.

Duitsland was gedwing om te erken dat hy verantwoordelik was vir die skade wat tydens die oorlog gely is en moes vergoed. Hangende 'n finale vergoeding van skadevergoeding, moes dit reeds herstelwerk in natura doen: alle groot handelskepe, een vyfde van die vissersvloot, groot hoeveelhede steenkool, lokomotiewe, masjinerie, ens., aan die lande wat die meeste geraak word, insluitend België. Uiteindelik is Duitsland aan allerlei ander beperkings onderwerp, soos internasionale beheer van lugvaart en navigasie op die groot riviere.

Deel X tot XII: Konfiskering

Dele X-XII het onder meer verband gehou met die konfiskering van Duitse bates in die buiteland (ongeveer 10 miljard goudmark).

Deel XIII: Internasionale Arbeidsorganisasie

Deel XIII het voorsiening gemaak vir die stigting van 'n Internasionale Arbeidsorganisasie.

Deel XIV: Russiese Ryk

Deel XIV het gereël vir die onttrekking van alle Duitse troepe uit die gebiede wat voorheen aan die Russiese Ryk behoort het, asook die tydelike besetting van dele van Duitsland self.

Deel XV: Algemene Bepalings

Ten slotte was Deel XV 'n slothoofstuk met bepalings van algemene aard.

Verdere leeswerk

• Andelman, David A. (2008). A Shattered Peace: Versailles 1919 and the Price We Pay Today. New York/London: J. Wiley. ISBN 978-0-471-78898-0.
• Birdsall, Paul (1941). Versailles twenty years after. Allen & Unwin.
• Cooper, John Milton (2010). Breaking the Heart of the World: Woodrow Wilson and the Fight for the League of Nations. Cambridge University Press. ISBN 978-052114765-1.
• Demarco, Neil (1987). The World This Century. London: Collins Educational. ISBN 0-00-322217-9.
• Graebner, Norman A.; Bennett, Edward M. (2011). The Versailles Treaty and Its Legacy: The Failure of the Wilsonian Vision. New York: Cambridge University Press. ISBN 978-110700821-2.
• Herron, George D. (2015) [First edition published 1921]. The Defeat in the Victory (Reproduction uitg.). Boston: Palala Press; originally published by Cecil Palmer. ISBN 978-134346520-6.
• Lloyd George, David (1938). The Truth About the Peace Treaties (2 volumes). London: Victor Gollancz.
  • Published in the US as Memoirs of the Peace Conference
• Macmillan, Margaret (2001). Peacemakers. London: John Murray. ISBN 0-7195-5939-1.
  • Also published as Macmillan, Margaret (2001). Paris 1919: Six Months That Changed the World. New York: Random House. ISBN 0-375-76052-0 – via Internet Archive.
• Parker, R.A.C (April 1956). "The First Capitulation: France and the Rhineland Crisis of 1936". World Politics. 8 (3): 355–373. doi:10.2307/2008855. JSTOR 2008855. S2CID 155654607.
• Sharp, Alan (2018). The Versailles Settlement: Peacemaking After the First World War, 1919–1923 (Third uitg.). Palgrave. ISBN 978-113761139-0.
• Webster, Andrew (2018). "Treaty of Versailles (1919)". The Encyclopedia of Diplomacy 4. Wiley-Blackwell. 1–15. ISBN 978-111888791-2. 

• Wheeler-Bennett, Sir John (1972). The Wreck of Reparations, being the political background of the Lausanne Agreement, 1932. New York: H. Fertig.