Peter Heinrich Brincker

Peter Heinrich Brincker (Isselshorst, by Gütersloh, Wesfale, 9 Februarie 1836 – Stellenbosch, Kaapkolonie, 26 November 1904) was ’n sendeling van die Rynse Genootskap en taalkundige.

Opleiding en koms na Afrika

Brincker is ná voltooiing van die opleidingskursus vir sendelinge aan die Rynse Sendinginstituut in Elberfeld-Barmen op sy 26ste verjaardag (9 Februarie 1862) georden en na Suid-Afrika gestuur. Ná 'n verblyf van ses maande op Stellenbosch bereik hy sy bestemming, die stasie Otjimbingwe in Suidwes-Afrika, op 12 September 1863, kort ná die begin van die sewejarige oorlog, of Herero-bevrydingsoorlog teen die Nama, wat die sendingwerk ernstig strem. Hy begin met 'n grondige studie van die Hererotaal.

Werk op Gross Barmen

Hy trou op 10 Februarie 1864, die dag ná sy 28ste verjaardag, op Stellenbosch met Johanna Jacoba Knab van die Rynse stasie Eben-Ezer aan die Kaapse Weskus en kom kort daarna aan op die stasie Neu-Barmen (in 1844 deur C.H. Hahn gestig, maar in 1859 noodgedwonge verlaat) waar hy besluit het om die sendingwerk te hervat. Herhaalde aanvalle van die Nama op die stasie dwing Brincker om dit nie minder as sewe keer te ontruim nie omdat hy in lewensgevaar verkeer. Telkens beset hy dit weer.

Omdat die bewoners die stasie weens die oorlog eindelik verlaat het, gaan Brincker in 1866 terug na Otjimbingwe, maar enkele maande later keer hy terug omdat 'n stam van die Oos-Herero, die Mbandjeru, hul onverwags op Neu-Barmen gevestig het. Sy pogings om hierdie mense te kersten word met 'n sekere mate van sukses bekroon, maar weldra weer verydel toe die Mbandjeru hulle by die opperhoof Maharero op Okahandja aansluit. Weer trek Brincker na Otjimbingwe en nogeens keer hy in 1869 terug omdat die oorlog toe feitlik verby is.

Hy begin onmiddellik met die heropbou van die stasie, rig 'n skool op en bou 'n kerk. Gedurende die jare wat volg op die sogenaamde Vrede van Okahandja (13 September 1870), wat sendeling bewerkstellig het en wat ’n dekade sou duur, kon hy ongehinderd arbei sodat sy gemeente teen 1877 uit 251 volwasse lede bestaan het en sy skool deur 130 kinders besoek is.

Werk op Otjimbingwe

Die Rynse Sendingkerk op Otjimbingwe is in 1867 opgerig, 13 jaar voor Brincker hierheen verhuis het. Dis die oudste bestaande kerk in Namibië en in 1974 tot 'n nasionale gedenkwaardigheid verklaar.

In 1878 gaan hy met verlof na Duitsland en word ná sy terugkeer in Februarie 1880 op Otjimbingwe hoof van die Augustineum, die opleidingsinrigting waar hy C.G. Büttner opvolg. Hy maak die opleiding doeltreffender, vereenvoudig die leerplan en maak die ambagte verpligtend omdat hy besef het dat geestelike opleiding gepaard moes gaan met vakopleiding. Vervolgens neem hy Herero, Bergdamara en Ovambo doelbewus in die inrigting op om die onderlinge vyandigheid uit te wis.

Sy sendingwerk het deurentyd gepaardgegaan met taalnavorsing en vertaling van die Bybel en ander stigtelike lektuur. In 1875 verskyn in Kaapstad sy vertaling van die Psalms in Herero. In samewerking met sy ampsbroeders, Büttner en G. Viehe, word die Nuwe Testament in Herero vertaal en veral die taalkundige ondersoek en die vertaling wat C.H. Hahn begin het, voortgesit. Brincker se Herero-Duitse woordeboek en grammatika van 1886 is nog 'n standaardwerk. Hy lewer ook 'n omvangryke bydrae tot die sendingliteratuur deur vertalings in Herero van Bunyan se Pilgrim's progress, die Psalms, kerkgesange, die kategismus, 'n skoolleesboek en 'n Bybelgeskiedenis; en vertalings in Kwanyama van die kategismus, die vier Evangelies en die Handelinge van die Apostels.

Aftrede

Brincker is in die Onder-Papegaaiberg-begraafplaas op Stellenbosch begrawe. Sy vrou het hom met sowat 19 jaar oorleef.

Toe Maharero op 30 Oktober 1888 die beskermingsverdrag opsê wat hy op 21 Oktober 1885 met die Duitse ryk aangegaan het deels danksy onderhandelings waarmee Büttner behulpsaam was, rig Brincker op 23 Maart 1889 'n memorie aan die Duitse rykskanselier Bismarck waarin hy die herstel van die Duitse gesag in Suidwes-Afrika deur 'n doeltreffende besettingsmag aanbeveel. Hy daarvan oortuig net 'n magsvertoon kon die inboorlinghoofde beweeg om ooreenkomste na te kom. In Junie 1889 sit Curt von Francois met 'n klein troepemag uit Duitsland voet aan wal by Walvisbaai.

Dieselfde jaar lê Brincker sy betrekking as hoof van die Augustineum neer en verhuis in 1890 na Stellenbosch, waar hy in 1892 sy emeritaat aanvaar en al sy aandag aan die publikasie van die resultate van sy navorsingswerk wy. Die waarde van sy taalkundige en volkekundige arbeid word in 1899 erken toe die Universiteit van die Kaap die Goeie Hoop aan hom 'n eredoktorsgraad in die lettere toeken.

Bronne

(af) De Kock, W.J. 1968. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek, deel I. Pretoria: Nasionale Raad vir Sosiale Navorsing, Departement van Hoër Onderwys.
(de) Lewenskets op Namibiana.de. URL besoek op 17 April 2016.

Eksterne skakels

(af) Johanna Gertze, die eerste Herero-Christenvrou Geargiveer 6 Mei 2016 op Wayback Machine, Republikein, 7 Februarie 2014. URL besoek op 17 April 2016.