Port Elizabeth-Noord (kiesafdeling)
Port Elizabeth-Noord was 'n Volksraadskiesafdeling in Port Elizabeth van 1929 tot 1994 wat dit naas Port Elizabeth-Sentraal die kiesafdeling gemaak het wat die langste in die stad bestaan het.
In die eerste algemene verkiesing (1929) en ook in die tweede (1933) in Port Elizabeth-Noord is die Suid-Afrikaanse Party se Charles Frederick Kayser onbestrede verkies. Hy is blykbaar op 28 Oktober 1935 oorlede, want op 22 Januarie 1936 volg 'n tussenverkiesing waarin die Verenigde Party se Henry Albert Johnson 'n meerderheid van net 90 stemme behaal bo die Onafhanklike Arbeider C.A. Retife se 1 799 stemme. Die Dominiumparty se W.H. Stuart was derde met 1 682 stemme, terwyl die Gryshemde se L.T. Weichardt 498 stemme gekry het. Johnson is dus verkies met net 31,8% van die stemme. In 1938 is daar vier kandidate. Johnson kry 3 363 stemme, F.J.A. Claasen (Nasionale Party) 2 324, J.R. Mellor (Dominiumparty) 703 en F.C. Gallant (Arbeidersparty 639. Hy wen dus met 'n meerderheid van 1 039 en 47,6% van die uitgebragte stemme.
In 1943 wen Johnson die derde keer in Port Elizabeth-Noord, maar dié keer net teen een kandidaat, die N.P. se Claasen, wat 2 293 stemme op hom verenig, 3 249 minder as Johnson. In die algemene verkiesing van 1948, wat die N.P. aan bewind bring, stel die party nie 'n kandidaat in die kiesafdeling nie en Johnson wen vir oulaas met 'n meerderheid van 1 832 stemme bo die onafhanklike L.J.B. van Aardt. Hy sterf blykbaar op 31 Januarie 1949, want nou volg 'n tussenverkiesing op 18 Mei 1950 wat die V.P. se James Alexander Cull met 1 412 stemme teen die N.P. se G. Wynne wen. In die algemene verkiesing drie jaar later op 15 April 1953 sorg die N.P. se Johan Adriaan Frederick Nel vir 'n verrassing toe hy Port Elizabeth-Noord die eerste keer vir die party wen en wel met 'n meerderheid van 521 teen die dienende Volksraadslid Cull.
Binne 'n ommesientjie word Port Elizabeth-Noord 'n veilige N.P.-setel, want in 1958 wen Nel met 1 297 stemme meer as die V.P. se I. Goldberg. In die volkstemming in 1960 stem 7 143 kiesers hier dan ook vir republiekwording en 5 244 daarteen. Nel behou die setel in 1961 teen W. Beckman van Japie Basson en Henry Fagan se Nasionale Unie, wat 'n ooreenkoms met die V.P. aangegaan het om nie mekaar se kandidate in die verkiesing teen te staan nie. Nel kry 6 763 stemme en Beckman 3 995 vir 'n meerderheid van 2 768.
Nel dien net tot 29 Maart 1966 as Volksraadslid. In die verkiesing later daardie jaar word hy vervang deur Stephanus Petrus Potgieter wat die V.P. se A.B. van Wyk met 2 933 stemme klop. Potgieter behaal 'n soortgelyke meerderheid in 1970 toe hy 3 395 stemme meer as die V.P. se D. Rossouw kry. In 1974 word Potgieter dan ook onbestrede vir die N.P. verkies. Daarna bly die setel in 1977, 1981, 1987 en 1989 in die Nasionale Party se hande.
Sien ook
wysigBronne
wysig- Potgieter, D.J. (ed.) 1972. Standard Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery (Nasou).
- Schoeman, B.M. 1977. Parlementêre verkiesings in Suid-Afrika 1910-1976. Pretoria: Aktuele Publikasies.