S.P. Engelbrecht-museum

Die S.P. Engelbrecht-museum in Pretoria is ‘n biblioteek, argief en museum van belang vir kerk- en kultuurhistorici en volkekundiges.

Agtergrond

Hierdie Africana-boekery en -argief het ontwikkel uit die privaat versameling van die historikus en teoloog S.P. Engelbrecht. Hy het dit in 1952 geskenk aan die Hervormde Kerk en dit is in 1961 as die S.P. Engelbrecht-museum geopen.

Algemene inhoud

Die versameling bestaan hoofsaaklik uit ou boeke, manuskripte, dokumente, pamflette, foto’s, borsjures, briewe, dagboeke, koerantuitknipsels en gedenkwaardighede wat betrekking het op Transvaal en veral die N.H. Kerk. Lepels, vysels, kraffies, almanakke, vuurwapens, munte. pennings, medaljes en landkaarte verteenwoordig onder andere die Groot Trek, Eerste Vryheidsoorlog, Uitlandervraagstuk en die NZASM. Daar is boeke deur biskop John William Colenso, dr. J.T. van der Kemp, dr. John Philip, Robert Moffat en Ludwig Alberti.

Besondere items

In die versameling is sekere unieke voorwerpe.

’n Romeinse gedenkmunt uit 70 v.C.
’n penning uit die 16de eeu deur pous Gregorius XIII laat slaan
’n Geuse-penning uit 1566 (tydens die Tagtigjarige Oorlog)
’n geskrewe dokument uit 1345 is waarskynlik die oudste bestaande voorbeeld van Middel-Nederlands in Suid-Afrika
’n reeks ou Hollandse Bybels (die oudste van 1541 met houtsneeafdrukke)
’n glasbakkie uit 350 n.C. opgegrawe in Palestina
’n penning uit 1618 laat slaan deur die Dordtse Sinode
’n medalje uit Jacob Abraham de Mist se ampsketting
’n Voortrekker-doopvont
die enigste volledige stel notule van die vergaderings van beide die Volksrade van die ZAR en die Oranje-Vrystaat
die Nagmaalservies van die Dorslandtrekkers
’n Herrnhűtter-gesangboek
die sakhorlosies van Andries Pretorius, Thomas Francois Burgers en A.D.W. Wolmarans

Persone

Opvallend in die versameling is die artikels wat betrekking het op die volgende persone:

W.J. Leyds (* Java, 1 Mei 1859 – † Den Haag, 14 Mei 1940), staatsekretaris van die ZAR en gesant van die ZAR in Europa
J.W. Gunning (* 1829 - † 24 Junie 1913), Nederlandse professor in die teologie en Boerevriend
Andries Daniël Wijnand Wolmarans (* Potchefstroom, 19 September 1857 - † Pretoria, 12 Julie 1928), lid van die Uitvoerende Raad van die ZAR
Abraham Kuyper (* Nederland, 27 Oktober 1837 – † Nederland, 8 November 1920), Nederlandse teoloog, staatsman en Boere-simpatiseerder

Bibliografie

Fransen, Hans: Guide to the museums of Southern Africa. Kaapstad: Suid-Afrikaanse Museumvereniging, 1978
Ploeger, Jan: Oor 'n paar van ons ouer Volksliedere. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 12, nr. 3, Maart 1963
Stead, Rinie: Die S.P. Engelbrecht-museum. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 11, deel 3, Maart 1962