Sjamasj
Sjamasj (Akkadies: Šamaš, "Son") was ’n Mesopotamiese godheid en die songod in die Akkadiese, Assiriese, Babiloniese en Hebreeuse panteon. Hy was die god van reg en geregtigheid in Babilonië en Assirië, en het ooreengestem met die Soemeriese Utu. Die Akkadiese šamaš is verwant aan die Siriese ܫܡܫܐ (šemša of šimšu), die Hebreeuse שֶׁמֶשׁ (šemeš) en die Arabiese شمس (šams).
| Sjamasj | ||
| ||
| Die sittende Sjamasj oorhandig gesagsimbole aan Hammoerabi (reliëf op die boonste deel van die stele met Hammoerabi se wetskode). | ||
| Soort god | Mesopotamies | |
| God van | Son; reg en geregtigheid | |
| Kultussentrum | Sippar, Larsa | |
| Simbool | Leeu, son | |
| Ouers | Sin (Nanna) | |
| Metgesel | Aja | |
Geskiedenis
wysigSjamasj word in vroeëre en latere inskripsies beskou as die seun van die maangod Sin, en daarom is Sin in die goderyk gewoonlik bo Sjamasj gestel. Dit stem ooreen met die feit dat die maankultus reeds onder vroeë nomadiese volke en dus aan die begin van die beskawing voorgekom het, terwyl die sonkultus eers voorgekom het ná die landbou-era.
Die twee hoofsentrums vir die aanbidding van Sjamasj in Babilonië was Sippar, verteenwoordig deur die grafheuwels by Aboe Habba, en Larsa, verteenwoordig deur die moderne Senkerah. By albei plekke het die hooftempel die naam E-barra (of E-babbara) "die skitterende huis" – ’n direkte verwysing na die skittering van die songod. Die tempel by Sippar was die bekendste, maar heiligdomme is in alle groot stede opgerig, soos Babilon, Oer, Nippoer en Nineve.
Posisie in die Mesopotamiese goderyk
wysigVolgens die 1911-uitgawe van die Encyclopædia Britannica het die Sjamasj-kultusse in Sippar en Larsa die plaaslike songode van ander plekke so oorskadu dat die minder belangrike gode in die oorheersende god opgeneem is. Hulle het die songod se dienaars geword wat sy opdragte uitgevoer het. Ander songode soos Ninoerta en Nergal, die beskermgode van belangrike stede, het onafhanklik gebly as sekere fases van die songod; Ninoerta het die songod van die oggend en lente geword en Nergal die songod van die middag en somersonstilstand. Sjamasj is beskou as die algemene songod.
Saam met Sin en Isjtar het Sjamasj ’n triade (’n groep van drie gode) gevorm, nes Anoe, Enlil en Ea. Die drie magte Sin, Sjamasj en Isjtar simboliseer die groot natuurmagte: onderskeidelik die maan, son en lewegewende magte van die aarde. Soms is Adad, die god van storms, met Sin en Sjamasj in ’n triade verbind. Dit kan wees dat dit twee verskillende teologiese skole in Babilonië verteenwoordig het wat later saamgevoeg is om ’n groep van al vier dié gode te vorm.
Sjamasj se vrou was Aja. Sy word egter selde in inskripsies genoem, tensy dit saam met Sjamasj se naam is.
God van reg, geregtigheid en redding
wysig
Die eienskap wat die meeste met Sjamasj verbind word, is geregtigheid. Nes die son die donkerte verdryf, bring Sjamasj ongeregtighede aan die lig. Hammoerabi het die inspirasie vir die opstel van sy wetskode aan Sjamasj toegeskryf, en in die ontwerp wat die kode vergesel het, het die koning homself voorgestel in ’n houding van aanbidding van Sjamasj as die verpersoonliking van die idee van geregtigheid.
Hierdie idee van die songod het daartoe gelei dat hy ook beskou is as die een wat siekes verlos van demone. Die sieke bid dus tot Sjamasj as die god wat keer dat mense onregverdig ly. Dié aspek kom duidelik na vore in die himnes wat aan hom opgedra is, en dit is van die mooiste voorbeelde van die Babiloniese letterkunde.
Soms is Sjamasj ook met die planeet Saturnus verbind. Die Amerikaanse letterkundige Morris Jastrow jr. identifiseer Sjamasj as dié planeet.[2]
Hy word ook in beide mitologiese en kunsuitbeeldings met die leeu verbind.[3] In die Kanaänitiese religie het ’n seun van Baäl, Sjamasj, ’n leeu doodgemaak (met die seun self waarskynlik ’n aspek van die god), en Sjamasj self word op ikone as ’n leeu uitgebeeld.[3]
Verwysings
wysig- ↑ Gods, Demons, and Symbols of Ancient Mesopotamia: An Illustrated Dictionary by Jeremy Black and Anthony Green (1992, ISBN 0-292-70794-0), p. 168
- ↑ "Jastrow, M. jr., Sun and Saturn, Revue D'Assyriologie et d'Archéologie Orientale, Volume VII, 1910" (in Engels). Catastrophism.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 November 2019. Besoek op 4 Julie 2013.
- ↑ 3,0 3,1 Krappe, Alexander H. (Jul.–Sep. 1945), "The Anatolian Lion God", Journal of the American Oriental Society (American Oriental Society), Vol. 65 (No. 3): 144–154, JSTOR 595818
Eksterne skakels
wysig- "Ancient Mesopotamian Gods and Goddesses": Utu/Šamaš
- Symbols.com se beskrywing van Sjamasj se simbool Geargiveer 17 Maart 2006 op Wayback Machine
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Sjamasj.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
