Wikipedia

Slag van die Goue Spore

Die Slag van die Goue Spore of Gouesporeslag (ook bekend as die Slag van Kortrijk) (Nederlands: Guldensporenslag; Frans: Bataille des éperons d'or) was 'n militêre konflik tussen die leër van die Koninkryk van Frankryk en magte van die Graafskap van Vlaandere wat op 11 Julie 1302 plaasgevind het tydens die Frans-Vlaamse Oorlog (1297–1305). Dit het plaasgevind naby die teenswoordige Kortrijk in België, en geëindig in 'n onverwagte oorwinning vir die Vlaminge.

14de eeuse uitbeelding uit die Grandes Chroniques de France
Die gevegsposisies tydens die Slag van die Goue Spore
Willem van Saeftinghe dood Robert II van Artesië (voorstudie deur Nicaise De Keyser)
14e-eeuse prent uit die boek Nuova Cronica
15de eeuse prent van die Weense meester van Maria van Boergondië
Tekenening deur James Ensor uit 1895

Op 18 Mei 1302, na twee jaar se besetting deur die Franse, en 'n aantal jare van onrus, het verskeie stede in Vlaandere in opstand gekom teen die Franse bewind en Franse burgers in die stad Brugge afgemaai. Koning Philippus IV van Frankryk het onmiddellik 'n ekspedisie van 8,000 troepe, waaronder 2500 soldate, onder graaf Robert II van Artois gestuur om die rebellie te beëindig. Intussen het 9,400 man uit die burgerlike magte van verskeie Vlaamse stede byeengekom om die verwagte Franse aanval teë te werk.

Toe die twee leërs op 11 Julie buite die stad Kortrijk mekaar die stryd aansê was die berede magte van die Franse nie in staat daartoe om die goed opgeleide Vlaamse infanterie, wat met "goedendagte"[1] bewapen was, te verslaan nie. Die resultaat was 'n verpletterende nederlaag vir die Franse adellikes, wat swaar verliese gely het. Die 500 pare spore van die Franse perderuiters wat op die slagveld gebuit is, het aan die stryd sy naam gegee. Die geveg is 'n bekende vroeë voorbeeld van 'n infanterie-leër, bewapen met slegs pieke ('n tipe lans) en boë, wat 'n leër kon oorkom wat aanvalle geloods het deur middel van swaargewapende berede magte.

Historiografies is die stryd belangrik as gevolg van die rol wat dit vanaf die negentiende eeu in die Belgiese bewuswording gespeel het en die groei van die Vlaamse beweging wat daarop gevolg het. Feodale, sosiale en ekonomiese motiewe het op die agtergrond verdwyn en die konflik het gevolglik 'n nasionalistiese karakter verkry. 'n Belangrike bydrae tot die kollektiewe bewuswording van hierdie gebeurtenis in Vlaandere is ook gelewer deur Hendrik Conscience se roman De leeuw van Vlaanderen (1838), wat 'n geromantiseerde beeld van hierdie stryd skets.

Gedurende die 19de- en 20ste eeu het die Slag van die Goue Spore 'n belangrike kulturele verwysingspunt vir die Vlaamse Beweging geword. In 1973 is die datum van die geveg gekies as die amptelike vakansiedag van die Vlaamse Gemeenskap in België.

Agtergrond

wysig

Die oorsprong van die Frans-Vlaamse Oorlog (1297–1305) kan teruggevoer word na die toetreding van Philippus IV "die skone" tot die Franse troon in 1285. Koning Philippus het hierdeur gehoop om weer beheer oor die Graafskap van Vlaandere, 'n semi-onafhanklike regering wat deel uitgemaak het van die Koninkryk van Frankryk, te verkry, en moontlik selfs om dit as deel van die kroonlande van Frankryk te annekseer. [2] Philippus het in die 1290's gepoog om steun van die Vlaamse aristokrasie te verkry en het daarin geslaag om die steun van sommige van die plaaslike aristokrasie te verkry, waaronder die van Johannes van Avesnes (Graaf van Hainaut, Holland en Zeeland). Hy is teëgestaan deur 'n faksie onder leiding van die Vlaamse ridder Guy van Dampierre, wat probeer het om 'n huweliksverbond met die Engelse te sluit teen Philippus. [3] In Vlaandere was baie van die stede egter verdeel in faksies wat bekend gestaan het as die "Lelies" (Leliaerts), wat pro-Frans was, en die Kloue (Clauwaerts), gelei deur Pieter de Coninck in Brugge, wat onafhanklikheid voorgestaan het. [4]

 
Die Vlaamse gevegslyn soos afgebeeld op die Kortrijk-kis

In Junie 1297 het die Franse Vlaandere binnegeval en vinnig opeenvolgende suksesse behaal. Die Engelse, onder Edward I, het hulle teruggetrek om 'n oorlog met Skotland te trotseer. Die Vlaamse en Franse het in 1297 'n tydelike wapenstilstand onderteken, bekend as die Wapenstilstand van Sint -Baafs-Vijve, wat die konflik tydelik stopgesit het. [5] In Januarie 1300, toe die wapenstilstand verval, val die Franse Vlaandere weer binne. Teen Mei was hulle in volle beheer oor die graafskap. Guy van Dampierre is in die tronk gegooi en Philippus self het deur Vlaandere getoer en administratiewe veranderinge aangebring. [6]

Nadat Philippus Vlaandere verlaat het, het daar weer onrus in die Vlaamse stad Brugge uitgebreek teen die Franse goewerneur van Vlaandere, Jacques de Châtillon. Op 18 Mei 1302 het rebelse burgers wat van Brugge gevlug het, teruggekeer na die stad en talle Franse vermoor, welke daad bekend staan as die Brugge Matins. [7] Terwyl Guy van Dampierre steeds in aanhouding was, is bevel oor die rebellie geneem deur Johannes I, markies van Namur, en Guy van Namur. [7] Meeste van die dorpe van die Graafskap van Vlaandere het ingestem om deel te neem aan die rebellie, behalwe vir die stad Gent, wat nie wou deelneem nie. Die meeste van die Vlaamse adel het ook die Franse se kant gekies, [7] aangesien hulle die gepoogde magsgreep deur die laer klasse gevrees het.

 
Fragmente van oorspronklike goedendags wat bewaar word in die Museum van Kortrijk

Nasleep van die stryd

wysig
 
Die Franse Goue Spore word opgetel deur die Vlaminge. Uitbeelding op die Kortrijk-kis.
 
'n Uitbeelding van die Franse gesneuweldes in die Grandes Chroniques de France (omstreeks 1390–1401)

Nadat die Franse leër verslaan is het die Vlaminge beheer oor die graafskap geneem. Die kasteel van Kortrijk het op 13 Julie oorgegee. Johannes van Namur het Gent op 14 Julie binnegekom. Die regimes in die stad en in Ypres is omvergewerp en vervang deur meer verteenwoordigende owerhede. Gildes is ook amptelik erken.[8]

Die slag het spoedig bekend geword as die Slag van die Goue Spore, nadat 500 pare spore wat tydens die slag gebuit is aangebied is aan die nabygeleë kerk in Kortrijk.[9] Na die Slag van Roosebeke in 1382 is die spore teruggeneem deur die Franse en Kortrijk ter vergelding geplunder deur Karel VI.[9]

Volgens die Annale het die Franse meer as 1,000 manskappe gedurende die stryd verloor, insluitende 75 adellikkes.[10] Hulle sluit in:

  • Robert II van Artois (Robert II), Graaf van Artois, en sy halfbroer Jacobus[10]
  • Raoul II van Clermont (Raoul van Clermont-Nesle)
  • Guy I van Clermont[10]
  • Simon de Melun
  • Johannes I van Ponthieu, Hertog van Aumale[10]
  • Johannes I, Hertog van Dammartin (Johannes II van Trie), Hertog van Dammartin-en-Goële
  • Johannes II van Brienne, Hertog van Eu[10]
  • Johannes van Avesnes, Hertog van Ostrevent, seun van Johannes II, Hertog van Holland[10]
  • Godfrey van Brabant, Hertog van Aarschot en Aarschot en Vierzon, en sy seun Johannes van Vierzon[10]
  • Jacques de Châtillon
  • Pierre de Flotte, hoofadviseur tot Philippus IV
  • Raoul de Nesle, seun van Johannes III, Hertog van Soissons.[11]

Die Vlaamse oorwinning by Kortrijk in 1302 is vinnig opgevolg met teëspoed. In 1304 het die Franse die Vlaamse vloot tydens die Slag van Zierikzee vernietig en die Vlaminge beveg tydens die Slag van Mons-en-Pévèle.[12] In Junie 1305 het onderhandelinge tussen die twee kante gelei tot die Verdrag van Athis-sur-Orge. [12] Robert III, Graaf van Vlaandere (Robert van Béthune), het gevolglik teen die Franse verloor tussen 1314 en 1320.[13]

Kortrijk beskik oor verskeie monumente en 'n museum wat gewy is aan die stryd.[14]

Geskiedkundige belang

wysig

Effek op oorlogvoering

wysig

Die Slag van die Goue Spore word beskou as die eerste voorbeeld van die agteruitgang van berede eenhede en die infanterie-rewolusie in Middeleeuse oorlogvoering in Europa gedurende die 14de eeu. [15] Konvensionele militêre teorie het klem gelê op berede eenhede en sterk gepantserde ridders, wat as noodsaaklik vir militêre sukses beskou is. Dit het beteken dat oorlogvoering die behoud was van 'n ryk elite van bellatores (adellikes wat spesialiseer in oorlogvoering). [16] Die feit dat hierdie leër-formasie, wat duur was om te onderhou, verslaan kon word deur burgermagte wat uit die "laer orde" getrek is, het gelei tot 'n geleidelike verandering in die aard van oorlogvoering gedurende die daaropvolgende eeu. [17] Die taktieke en samestelling van die Vlaamse leër by Kortrijk is later gekopieër of aangepas tydens die Slag van Bannockburn (1314), die Slag van Crecy (1346), die Slag van Aljubarrota (1385), die Slag van Sempach (1386), die Slag van Agincourt (1415), die Slag van Grandson (1476) en in die veldslae van die Hussitiese Oorloë (1419–34). [18] As gevolg hiervan het die ruitery minder belangrik geword en adellikes meer algemeen op hul voete geveg. [19] [18] Die relatief lae koste van militêre leërs het selfs klein state (soos die Middeleeuse Switserland) in staat gestel om militêre leërs op die been te bring, en het beteken dat plaaslike rebellies meer waarskynlik militêre sukses sou behaal. [20]

In Vlaamse kultuur en politiek

wysig

Belangstelling in die Middeleeuse geskiedenis het gedurende die 19de eeu in België sy opwagting gemaak, tesame met die opkoms van die Romantiek in die kuns en letterkunde. [21] Volgens die historikus Jo Tollebeek is dit spoedig verbind met nasionalistiese ideale, omdat die Middeleeue " 'n tydperk was wat gekoppel kon word aan die belangrikste kontemporêre strewes" van romantiese nasionalisme. [21]

 
Nicaise de Keyser se romantiese uitbeelding van die stryd was waarskynlik die inspirasie vir Hendrik Conscience se beroemde boek De leeuw van Vlaanderen uit 1838

Te midde van hierdie herlewing het die Slag van die Goue Spore die onderwerp geword van 'n "uitgebreide kultus" in Vlaandere in die 19de en 20ste eeu. [22] Na Belgiese onafhanklikheid in 1830 is die Vlaamse oorwinning geïnterpreteer as 'n simbool van volkstrots. Die geveg is in 1836 geskilder deur 'n vooraanstaande skilder van die Romantiek, Nicaise de Keyser. [21] Die bekende skrywer Hendrik Conscience is waarskynlik geïnspireer deur die skildery, en het dit gebruik as die middelpunt van sy klassieke roman uit 1838 getiteld De leeuw van Vlaanderen (Alternatiewe spelling: De leeuw van Vlaenderen), wat die gebeure vir die eerste keer onder die aandag van die leserspubliek gebring het. [22] Dit was in 1895 die inspirasie vir 'n gravure deur James Ensor. 'n Monument (die Groeninge Monument) en boog (Groeningepoort) is ook tussen 1906 en 1908 op die terrein van die geveg opgerig. Aan die begin van die Eerste Wêreldoorlog is die slag deur Koning Albert I in herinnering gebring ten einde dapperheid onder die Vlaamse soldate aan te wakker. In 1914 is die Belgiese oorwinning teen die Duitse ruitery tydens die Slag van Halen gedoop as die "Slag van die Silwer Helms", ter navolging van die Goue Spore. Die herdenking daarvan, op 11 Julie, het 'n belangrike jaarlikse Vlaamse viering geword. In 1973 is die datum geformaliseer as die amptelike vakansiedag van die Vlaamse Gemeenskap.

Namate die Slag van die Goue Spore 'n belangrike deel van die Vlaamse identiteit geword het, het dit al hoe belangriker geword binne die Vlaamse Beweging. Die stryd word gesien as 'n "mylpaal" in die historiese stryd om Vlaamse nasionale bevryding en as 'n simbool van weerstand teen vreemde heerskappy. Vlaamse nasionaliste het gedigte en liedjies oor die stryd geskryf en die leiers daarvan gevier. [22]

Sien ook

wysig

Verwysings

wysig
  1. ↑ 'n Goedendag is 'n wapen wat oorspronklik in die 14de eeu deur die burgermagte van Middeleeuse Vlaandere gebruik is, veral tydens die Frans-Vlaamse Oorlog.
  2. ↑ Nicholas 1992, pp. 186–87.
  3. ↑ Nicholas 1992, pp. 187–89.
  4. ↑ Nicholas 1992, p. 190.
  5. ↑ Nicholas 1992, pp. 190–91.
  6. ↑ Nicholas 1992, pp. 191–92.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Nicholas 1992, p. 192.
  8. ↑ Nicholas 1992, p. 194.
  9. ↑ 9,0 9,1 Nicholas 1992, p. 193.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 Annals of Ghent, p. 31.
  11. ↑ DeVries 2006, p. 26.
  12. ↑ 12,0 12,1 Nicholas 1992, p. 195.
  13. ↑ Nicholas 1992, pp. 196–97.
  14. ↑ "Official site of the museum of the battle". Kortrijk 1302 (in Nederlands). Besoek op 30 Julie 2017.
  15. ↑ Rogers 1999, pp. 141–43.
  16. ↑ Rogers 1999, pp. 139–42.
  17. ↑ Rogers 1999, pp. 142–44.
  18. ↑ 18,0 18,1 Rogers 1999, p. 142.
  19. ↑ Del Negro 2007, p. 7.
  20. ↑ Rogers 1999, p. 144.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 Tollebeek 2011, p. 117.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 Tollebeek 2011, p. 118.

Literatuur

wysig

Eksterne skakels

wysig
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Slag_van_die_Goue_Spore&oldid=2707546"