Bespreking:Verkleinwoord

Ek sal graag van die Nederlanssprekendes hoor tot watter mate wat ek hier skryf dieselfde is. As dit alles dieselfde is, sal ek graag noem dat die gebruik en toepassing ook dieselfde is (veral ten opsigte van "vreemde" dinge soos verkleinde verkleinings, verkleining van werkwoorde, ens. Die Nederlandse artikel en sy besprekingsblad gee my die idee dat dit wel tot groot mate ooreenkom.

Ja, dit artikel kan net zo goed op Nederlands van toepassing zijn als op Afrikaans. Op 1 ding na, verkleining van verkleinwoorden is mij onbekend; "boompjetje" bestaat in ieder geval niet. Interessant is ook dat de Afrikaanse "ie" in de verkleiningen in een aantal Nederlandse dialecten voorkomt; ik denk onder andere aan plat Utrechts.

Ja en nee. Jy kry "-je", "-tje", "-pje", "-etje". Maar die grootste verskil met Afrikaans is seker maar dat jy kry wat jy lees. Barbaar (kontak) 18:53, 27 Mei 2008 (UTC)

In Vlaanderen kom een verkleining op "-ekke" vaak voor; mannetje -> mannekke, spelletje -> spelleke. Vlamingen zijn verdeeld of dit aanvaardbaar is, de ene groep wil beschaafd praten (Vlaams had vroeger een stigma "boerentaal"; Frans was de beschaafde taal); andere groepen pleiten voor bredere invoering van typische Vlaamse taalgebruiken ("verkavelingsvlaams"). Danielm 08:54, 3 Jun 2005 (UTC)

Ek kan hier nou nie heeltemal saamstem nie. Eerstens: ek is self Vlaams (so moenie eers vra hoekom ek Afrikaans kan praat, ek haat spog en wil nie eers self die woord "vlot" gebruik nie).

Die verkleinvorm waaroor Daniel praat is eintlik "-ke". Afhanklik van die spesifieke woord en die geslag of genus van die woord kry jy ook 'n vorm soos "-eke". Maar beslis nie "-ekke" (met dubbel K) nie.

3 voorbeelde van drie verskillende verkleiningswoorde :

zetel--> zetelke

muur--> mureke - hier sien jy dat dit verbuig word. Sekere mense sal ook (of slegs) "muurke" gebruik maar vir my voel dit glad nie reg nie. My moedertaalgevoel is in die pad. En onthou: daar is nie soiets soos 'n Vlaamse standaardtaal nie. Amptelik praat ons nogsteeds Nederlands.

draad--> draadje ! "draadke" is verby onmoontlik, "dradeke" is alweer iets wat jy dálk sal kry, maar ek glad nie sal hanteer nie.Barbaar (kontak) 18:53, 27 Mei 2008 (UTC)

Ek sal graag van die Afrikaanssprekendes hoor of my geskryf dalk nie so universeel waar is as wat ek dink nie. Is daar byvoorbeeld streeksgebruike waarvan julle bewus is? Iemand wat verskil van my stellings? --Alias 07:54, 3 Jun 2005 (UTC)

Ja-nee ek stem saam. Wat van Kaapse Afrikaans en sy verskillende sub-variante?Barbaar (kontak) 18:53, 27 Mei 2008 (UTC)

bannelingetjie of bannelinkie? Die AWS is nie duidelik genoeg nie.

OK, wat sê die AWS:

Reël 15.8(b): 'n woord wat eindig op die agtervoegsel -ling, kry ook 'n verkleiningsvorm met -etjie, byvoorbeeld:

eersteling - eerstelingetjie; leerling - leerlingetjie; tweeling - tweelingetjie.

As hierdie eenvormige reël gegeld het, sou dit my werk baie makliker gemaak het, maar...

...volgens H.J.J.M. van der Merwe se Die korrekte woord staan daar:

Die verkleinwoorde word min of meer soos volg gevorm: (a) alle meerlettergrepige woorde op -ing/-ling kry -kie (met verdwyning van die -g): garinkie, herhalinkie, pierinkie, koninkie; ens.; (b) alle eenlettergrepige woorde op -ng en meermale meerlettergrepige woorde op -eling kry net 'n -etjie toegevoeg: gangetjie, ringetjie, bannelingetjie, vreemdelingetjie, ens. In laasgenoemde gevalle is die taal blykbaar alweer besig met gelykmaking en dikwels hoor 'n mens: bannelinkie, vreemdelinkie, ens.

Dit sou beteken het:

• bestelling, verstelling, ens. word bestellinkie en verstellinkie. OK.
• vreemdeling, banneling, ens. word bannelingetjie en vreemdelingetjie.

Goed. Nou, in die AWS staan daar:

• Reël 15.8: Woorde wat op ng in 'n beklemtoonde lettergreep eindig, kry 'n verkleiningsvorm met -etjie.

Met die subreël (b): 'n woord wat eindig op die agtervoegsel -ling, kry ook 'n verkleiningsvorm met -etjie, byvoorbeeld:

eersteling - eerstelingetjie; leerling - leerlingetjie; tweeling - tweelingetjie.

MAAR NET IN DIE VOLGENDE WET STAAN DAAR:

• Reël 15.9: 'n Woord wat op ng in 'n niebeklemtoonde lettergreep eindig, kry 'n verkleiningsvorm met -kie, terwyl g wegval.

Met die voorbeeld wandeling > wandelinkie.

OK, EK BELEEF THE SYSTEM OF A DOWN, PEOPLE!

Volgens die HAT is die klem: HUURling - huurlinkie of huurlingetjie? ; LEERling - leerlinkie of leerlingetjie? (AWS: laasgenoemde); SENdeling - sendelinkie of sendelingetjie?; vreemdeling - vreemdelinkie of vreemdelingetjie?; bevalling - bevallinkie of bevallingetjie?; banneling - bannelinkie of bannelingetjie?;

EERsteling is volgens die AWS veronderstel om eerstelingetjie te wees, maar die woord eindig dan ook nie op 'n beklemtoonde lettergreep nie!

GEVOLGTREKKING: volg H.J.J.M. van der Merwe se raad uit 1970:

• Huurling word huurlinkie (meerlettergrepige woord wat op -ling eindig)
• Leerling word leerlinkie (meerlettergrepige woord wat op -ling eindig)
• Sendeling word sendelingetjie (meerlettergrepige woord wat op -eling eindig)
• Vreemdeling word vreemdelingetjie (meerlettergrepige woord wat op -eling eindig)
• Banneling word bannelingetjie (meerlettergrepige woord wat op -eling eindig)
• Wandeling word wandelinkie (meerlettergrepige woord wat op -ing eindig).
• Eersteling word eerstelingetjie (meerlettergrepige woord wat op -eling eindig)

Kom ons herhaal nou die reël weer:

Die verkleinwoorde word min of meer soos volg gevorm: (a) alle meerlettergrepige woorde op -ing/-ling kry -kie (met verdwyning van die -g): garinkie, herhalinkie, pierinkie, koninkie; ens.; (b) alle eenlettergrepige woorde op -ng en meermale meerlettergrepige woorde op -eling kry net 'n -etjie toegevoeg: gangetjie, ringetjie, bannelingetjie, vreemdelingetjie, ens. In laasgenoemde gevalle is die taal blykbaar alweer besig met gelykmaking en dikwels hoor 'n mens: bannelinkie, vreemdelinkie, ens.

Die spelreëls maak my moeg. Het iemand 'n antwoord? Suidpunt (kontak) 13:47, 16 Junie 2016 (UTC)

Kon tot dusver die volgende woordelys uit my rekenaarwoordeboek (speltoetser) isoleer (niks maak vir my sin nie...):

• aanbeveling - aanbevelinkie
• aanduiding - aanduidinkie
• aanhaling - aanhalinkie
• aankapkussing - aankapkussinkie
• aanmerking - aanmerkinkie
• aantekening - aantekeninkie
• affêring - affêrinkie (maar ook affêre : affêretjie)
• afskorting - afskortinkie
• bedding - beddinkie
• beloning - beloninkie
• beroering - beroerinkie
• besittings - besittinkies
• bestelling - bestellinkie (Uittreksel)
• bevolkingsontploffing - bevolkingsontploffinkie
• beweging - beweginkie
• blombedding - blombeddinkie
• bokhoring - bokhorinkie
• botsing - botsinkie
• buiging - buiginkie
• deegkussings - deegkussinkies
• doring - dorinkie
• eekhoring - eekhorinkie
• fraiing - fraiinkie
• gaping - gapinkie
• garing - garinkie
• golwing - golwinkie
• halsketting - halskettinkie
• handreiking - handreikinkie
• hapering - haperinkie
• haring - harinkie
• harsings - harsinkies
• hartversterking - hartversterkinkie
• heffing - heffinkie
• heining - heininkie
• helling - hellinkie
• herinnering - herinnerinkie
• herhaling - herhalinkie
• hervulling - hervullinkie
• horing - horinkie
• houding - houdinkie
• huishouding - huishoudinkie
• inkkussing - inkkussinkie
• inleiding - inleidinkie
• karring - karrinkie
• ketting - kettinkie
• kierangs - kierankies
• kloktoring - kloktorinkie
• koning - koninkie
• kussing - kussinkie
• laning - laninkie
• lening - leninkie
• lesing - lesinkie
• liefling - lieflinkie (ook: lieflingetjie)
• merking - merkinkie
• nedersetting - nedersettinkie
• noktoring - noktorinkie
• oefening - oefeninkie
• omgewing - omgewinkie
• ondermening - onderneminkie
• oortreding - oortredinkie
• opening - openinkie
• opflikkering - opflikkerinkie
• opmerking - opmerkinkie
• opoffering - opofferinkie
• opskudding - opskuddinkie
• paling - palinkie
• piering - pierinkie
• piesang - piesankie
• poeding - poedinkie
• poetskussing - poetskussinkie
• poging - poginkie
• ramshoring - ramshorinkie
• reëling - reëlinkie
• regering - regerinkie Donaldson
• rekening - rekeninkie
• roomhoring - roomhorinkie
• roomyshoring - roomyshorinkie
• roosbedding - roosbeddinkie
• rottang - rottankie
• saadbedding - saadbeddinkie
• satynkussing - satynkussinkie
• sendeling - sendelinkie (ook sendelingetjie) Taalhersiening (ook: sendelingetjie)
• sening - seninkie
• siertoring - siertoring
• sjieling - sjielinkie
• skelling - skellinkie
• slaaibedding - slaaibeddinkie
• sluitketting - sluitkettinkie
• speldekussing - speldekussinkie
• spiering - spierinkie
• spierkussing - spierkussinkie
• suring - surinkie
• tekening - tekeninkie
• toiing - toiinkie
• toring - torinkie
• veiligheidsketting - veiligheidskettinkie
• verandering - veranderinkie
• verbetering - verbeterinkie
• verdieping - verdiepinkie
• verfrissing - verfrissinkie
• vergadering - vergaderinkie
• vergunning - vergunninkie
• verhouding - verhoudinkie
• vermaning - vermaninkie
• verrassing - verrassinkie
• versiering(s) - versierinkie(s)
• verskoning - verskoninkie
• verskuiwing - verskuiwinkie
• versnelling(s) - versnellinkie(s)
• verstelling - verstellinkie
• versterking - versterkinkie
• vertoning - vertoninkie
• verversing - verversinkie
• vleisversnapering - vleisversnaperinkie
• voelhoring - voelhorinkie
• vreemdeling - vreemdelinkie? of vreemdelingetjie?
• waarskuwing - waarskuwinkie
• wagtoring - wagtorinkie
• wandeling - wandelinkie (AWS)
• werwelkussing - werwelkussinkie
• woning - woninkie

Suidpunt (kontak) 14:03, 16 Junie 2016 (UTC)

Dit lyk vir my of die =ling-woorde in reël 15.8, opmerking b, verwys na persone (dus tweelingetjie), al sê hulle dit nie. Ander woorde kry =kie, soos in reël 15.9 (dus wandelinkie). Winston (kontak) 14:57, 16 Junie 2016 (UTC)

Dankie, dis presies wat Donaldson ook gesê het. Ek het die X-kit: Essensiële gids (2010) verlede Saterdag by die biblioteek gaan uitneem. Volgens die boek kry géén -ling 'n -kie nie (p. 5). Dit beskou ek as absoluut verregaande, want dit sal beteken bestelling moet bestellingetjie word. Geen mens praat so nie! 15:47, 16 Junie 2016 (UTC)

Jammer, ek lieg: Donaldson wil dit onder -inkie sien. Dit werk nie so nie. Suidpunt (kontak) 15:49, 16 Junie 2016 (UTC)

In Nederlands is die reël vir -ing niet dieselfde as dié vir -ling nie. Vir die naamwoord van handeling op -ing is dit -kje, tensy daar meer lettergrepe is. wonen - woning - woninkje, haperen - hapering - haperingetje. Vir die naamwoorde op -ling wat dikwels 'n agent of persoon uitdui is dit -etje. Jcwf (kontak) 15:02, 16 Junie 2016 (UTC)

Dankie vir jou kommentaar, dan weet ons dit ook nou. Die probleem is: ons kan nie Nederlands na-aap in elke geval nie. Nederlandse voorbeelde werk 100% by trappe van vergelyking. Want hier het jy bv. doring (NL: doorn) wat in Afrikaans dorinkie word (Nederlands: doorntje). Dit is egter nie te sê daar steek geen waarheid ook in Afrikaans wat -ling betref nie, hoewel die HAT uitdruklik vir haperingetje skryf haperinkie. Ek dag vanoggend dit het iets met die meervoude te doen, want in Afrikaans het jy konings (koninkie), vs. ringe (ringetjie). Ek het voorheen meervoude gebruik by trappe van vergelyking - dit het toe gehelp (lig - ligte : lig - ligter - ligste). Maar toe ek sien in Nederlands word koningen inderdaad koninkje, maar koninginnen word koninginnetje, is die antwoord gewis nee. Goed, dan volg ons die raad van Winston.Suidpunt (kontak) 15:47, 16 Junie 2016 (UTC)

Laaste vraag: het doorn' 'n svarabhakti? do:r[ə]n? Suidpunt (kontak) 15:57, 16 Junie 2016 (UTC)

In Nederlands word dikwels doren gesê en ook geskryf. Vir my is dit [do̞:rn] of [dɔ:rn] as jy dit liewer het maar dikwels is dit [dɔ:rə]. In samestellings soos doornenkroon daar meestal geen epenthesis nie: [do̞:rnənkron]. Daar is egter ook woorde soos toorn en toren waar dit 'n betekenisverskil oplewer Jcwf (kontak) 18:19, 16 Junie 2016 (UTC)

En ja jy het natuurlik reg: mens kan nie Nederlands na-aap nie. Ons sê: een prachtig paard, maar dit grote paard. In Afrikaans gaan dit anders... Baie vervarrend vir my. :-( Jcwf (kontak) 18:25, 16 Junie 2016 (UTC)

Ek het 'n bietjie gaan kers opsteek by die Taalkommissie. Volgens hulle is die verskil tussen eersteling en wandeling dat eersteling die agtervoegsel -ling bykry, terwyl wandeling = wandel + -ing. Reël 15.8, opmerking b, geld daarom nie vir wandeling nie. Dus eerstelingetjie, maar wandelinkie. Winston (kontak) 11:01, 17 Junie 2016 (UTC)

Uitspraak

In tegenstelling tot het Nederlands wordt Afrikaans consequent uitgesproken zoals het geschreven wordt. Vergelijk bijvoorbeeld: politie/polisie. Echter is mij opgevallen dat 'bietjie' als 'biekie' wordt uitgesproken. Is dit ook van toepassing op andere verkleinwoorden? Marc NL (kontak) Marc NL (kontak) 08:34, 17 Augustus 2017 (UTC)

Korrek! Windjie (wind) en wyntjie (wyn) word albei byna dieselfde uitgespreek: [wein-ci]. Dit sou letteruitspraak wees om "dj" en "tj" presies so uit te spreek soos dit gespel is. Gebruik -ci sover moontlik. Suidpunt (kontak) 09:00, 17 Augustus 2017 (UTC)

Hondjie word nie hond-jie uitgespreek nie, maar byna hooi(n)-kie of hooi(ng)-kie, waar nasalering ter sprake is. Suidpunt (kontak) 09:05, 17 Augustus 2017 (UTC)

Dankie

Zou het mogelijk kunnen zijn dat 'dankie' ooit een foute toepassing is geweest van het verafrikaansen van 'dank je'? In het Nederlands is 'je' hier een persoonlijk voornaamwoord. Maar in plaats dat het vertaald is naar 'dank jy', lijkt het alsof het abusievelijk als een diminutief van 'dank' is toegepast: dankje → dankie. Marc NL (kontak) Marc NL (kontak) 08:36, 17 Augustus 2017 (UTC)

Uit 'n horingou etimologiewoordeboek (bl. 194) vind ek die volgende: sametrekking van die Nederlandse ik dank je/u. "Dankie" kan ook as selfstandige naamwoord gebruik word. Dankie vir u belangstelling, Marc NL. Suidpunt (kontak) 09:03, 17 Augustus 2017 (UTC)