Erik van Pommere

Erik van Pommere (1381 of 1382 – 3 Mei 1459) was koning van Noorweë (1389–1442), Denemarke (1396–1439) en Swede (1396–1439). Hy was die eerste koning van die Kalmarunie en het sy aanneemma, Margrethe I van Denemarke, opgevolg.

Erik van Pommere
Koning van Denemarke, Swede en Noorweë, Hertog van Pommere
Periode	in Noorweë 1389–1442 in Swede 1396–1439 in Denemarke 1396–1439
Voorganger	Margrethe I
Opvolger	Christoffel van Beiere
Vrou	Philippa van Engeland
Vader	Wratislaw VII, Hertog van Pommere
Moeder	Maria van Mecklenburg-Schwerin
Gebore	1381/1382
Oorlede	3 Mei 1459

Hy is later soms Erik XIII van Swede genoem deur terug te tel vanaf Erik XIV (1560–'68). Dit is egter onbekend hoeveel konings van Swede voor hom Erik genoem is, want dit strek terug tot voor die historiese tydperk, en nie een van hulle het getalle agteraan hul naam gebruik nie.

Vroeë lewe

Erik was die seun van Wratislaw VII, Hertog van Pommere en Maria van Mecklenburg-Schwerin. Hy is in 1382 gebore. Hy is aanvanklik Boguslaw genoem en was die seun van die enigste oorlewende kleindogter van Waldemar IV van Denemarke en ook ’n afstammeling van Magnus III van Swede en Haakon V van Noorweë. Sy aanspraak op die troon kom van ’n grootoom, Magnus IV van Swede, wat deur die Sweedse adellikes gedwing is om te abdikeer.

Op 2 Augustus 1387 is Olaf II van Denemarke (Olaf IV van Noorweë), koning van Denemarke sedert hy vyf jaar oud was en koning van Noorweë sedert sy pa se dood, skielik op 17-jarige ouderdom dood. Daarna het die Sweedse adellikes graaf Albrecht van Mecklenburg genooi om koning te word. Sy pogings om hul regte en rykdom in te kort het egter tot sy ondergang gelei.

Verskeie adellikes het aan Margrethe I van Denemarke geskryf dat as sy hulle help om van Albrecht ontslae te raak, sy regent van Swede sou word. Sy het nie gras onder haar voete laat groei nie en dadelik ’n leër op die been gebring om Swede binne te val. In Maart 1388 het die Swede al Margrethe se voorwaardes aanvaar en het sy die "almagtige dame van Swede" geword – nadat sy ’n jaar vroeër as Denemarke se "almagtige dame, meesteres en regent" en daarna as Noorweë se "heersende koningin" gekies is.

Sy wou hê die drie koninkryke waaroor sy regeer het, moes ná haar dood verenig en vreedsaam wees, en sy het Boguslaw, die seun van haar pa se enigste kleindogter, as haar erfgenaam gekies.

Die jong Boguslaw was die kleinseun van Margrethe se suster. In 1389 is hy na Denemarke geneem om deur die koningin grootgemaak te word. Sy naam is na Erik verander. Op 8 September 1389 is hy gekies as koning van Noorweë. In 1396 is hy eers as koning van Denemarke en toe van Swede gekies. Op 17 Junie 1397 is hy as koning van die drie Skandinawiese lande gekroon. Terselfdertyd is ’n verdrag opgestel waarin die stigting in die vooruitsig gestel is van wat as die Kalmarunie bekend sou staan. Margrethe was egter die de facto-heerser van die drie koninkryke tot met haar dood in 1412.

Huwelik

In 1402 het koningin Margrethe met koning Hendrik IV van Engeland onderhandel oor die moontlikheid van ’n verbond tussen Engeland en die Kalmarunie. Engeland het ’n dubbele huwelik voorgestel, dié tussen Erik en Hendrik se dogter, Philippa, en Hendrik se seun, die toekomstige Hendrik V, met Erik se suster, Katharina.

Margrethe wou agter nie betrokke raak by bindende verbonde nie en het die Engelse voorstel verwerp. Daar is egter ooreenkom oor Erik se huwelik met Philippa en op 26 Oktober 1406 is hy met die 13-jarige prinses getroud.

Bewind

Erik was oënskynlik intelligent, energiek en standvastig. Hy was egter ook hardkoppig en het ’n vinnige humeur en gebrek aan diplomatieke sin gehad. Feitlik sy hele alleenbewind is gekenmerk deur sy lang oorlog om die hele Suid-Jutland in te palm, maar hy het eindelik ook die dele verloor wat reeds onder sy bewind was. Die oorlog het die Deense ekonomie en eenheid in die noorde geskaad.

In die 1430's het die koning se beleid verbrokkel. In 1434 het die boere en mynwerkers ’n rebellie begin wat gou deur die Sweedse adel gebruik is om die mag van die koning in te kort. Ook in Noorweë is ’n rebellie begin. Toe die Deense adel sy bewind teenstaan en weier om sy keuse van hertog Bugislaw van Pommere as die volgende koning te bekragtig, het hy Denemarke verlaat en in sy kasteel in Gotland gaan bly in ’n oënskynlike "koninklike staking". Dit het gelei tot sy afsetting in 1439 in Denemarke en Swede. Die Noorweegse adel het lojaal aan hom gebly, maar ook hulle het hom eindelik in 1440 van die troon gesit. Hy is deur sy nefie Christoffel van Beiere opgevolg.

Erik het tien jaar lank in Gotland gewoon en geld gemaak uit seerowery in die Baltiese See. Die Dene het hom eindelik uit Gotland gedwing en hy het na Pommere teruggekeer.

Verwysings

Hierdie artikel is merendeels vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel en:Eric of Pomerania