Gereformeerde kerk Benoni

Die Gereformeerde kerk Benoni is ’n gemeente van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika in die Oos-Randse stad Benoni.

Die saamgesmelte gemeente gebruik die kerkgebou van die voormalige GK Benoni-Noord.

Die ou Gereformeerde kerk Benoni wat in 1991 gesloop is. Die argitekte was Leendert en Geurt Geers.

Goud is in 1887 op Benoni ontdek. In 2011 het dié Oos-Randse stad 158 777 inwoners gehad.

Dorpstigting en naamgewing

Totius aan die woord tydens die ingebruikneming van die eerste kerkgebou op Saterdag 18 Julie 1938.

Ds. Louis van der Walt, leraar van 1936 tot 1941 (in kombinasie met Boksburg.

Dr. Petrus Johannes Coetzee, Benoni se leraar van 1942 tot 1945.

Ds. J.J.S. Venter, leraar van 1945 tot 1949.

Die gemeente se tuiste sedert die samesmelting van Benoni en Benoni-Noord is laasgenoemde se kerk in Miles Sharpstraat, Rynfield.

Dr. Benonie Duvenage, leraar van 1950 tot 1953.

Ds. L.S. Kruger, leraar van 1954 tot 1958.

Ds. G.H.J. Kruger, leraar van 1958 tot 1969, waarna Benoni-Noord tot 1977.

Die Lakeside Mall is deels op die perseel van die eerste kerk gebou, wat gesloop is om daarvoor plek te maak.

In die ou dae in Transvaal was daar, by gebrek aan landmeters, ’n bepaalde metode om plase af te baken. ’n Middelpunt is geneem en dan moes ’n man te perd ’n halfuur lank op ’n matige pas ry in ’n noordelike rigting, dan dieselfde afstand van die middelpunt af in ’n suidelike rigting en ook wes- en ooswaarts. Wanneer die vier punte aanmekaargelas word, vorm dit die nuwe plaas se grense.

So het daar egter onreëlmatige stukke grond tussen die afgebakende plase oorgeskiet, wat "uitvalgrond" genoem is. Hierdie uitvalgrond het staatseiendom gebly. In 1881 het die ZAR se regering besluit om al die uitvalgrond behoorlik te laat opmeet en van name te voorsien. Die taak is opgedra aan Johann Rissik, later landmeter-generaal en administrateur van Transvaal. Rissik het op 'n dag baie moeilikheid ondervind met 'n stuk uitvalgrond ongeveer 19 myl van Johannesburg af. Dit was baie onreëlmatig en moeilik om op te meet. Rissik was baie godsdienstig en het sy Bybel goed geken.

Terwyl hy so gesukkel het, het hy aan Ragel in haar barensnood gedink, soos opgeteken in Genesis 35:18: "En toe haar siel uitgaan – want sy het gesterwe – noem sy hom Ben-Oni." "Ben-Oni" beteken "kind van smarte", en dit is die naam wat Rissik aan die stuk grond gegee het: Benoni. Hierdie verklaring word gestaaf deur Owen Letcher in The gold mines of Southern Africa. Letcher beweer dat twee pioniers van Benoni die storie van Johann Rissik self gehoor het. Dit is ook die verklaring van J.G. van Alphen (Die Huisgenoot, 3 September 1943).

In 1885 het die Republikeinse regering besluit om staatsgrond te verkoop of te verhuur omdat die tesourie op 'n laagwatermerk was. Landdros Maré moes die plase waardeer. Sy waardasie van Benoni was £75. In Oktober 1885 is die plaas aan E.W. Noyce van Heidelberg verhuur vir £10 per jaar. In September 1887 is goud op Benoni ontdek, en die jaar daarop is dit as gouddraende plaas geproklameer. Goudsoekers het nou toegestroom. Een mynonderneming het geslaag, maar twee het misluk. Die mynonderneming Florence se masjinerie is opgekoop deur die swart opperhoof Lobengula en na Rhodesië vervoer.

Goud is nou egter ook op die omliggende plase Kleinfontein, Vlakfontein en Modderfontein ontdek. Mynontginning het nou snelle vordering gemaak. Mynkampe het ontstaan waar 'n paar jaar tevore eensame boereplase was, maar dis eers in 1904 dat die eerste persele verkoop is, nie op Benoni nie, maar op die aangrensende plaas Kleinfontein. Die naam is egter oorgeneem vir die nuwe dorp. In 1906 is 'n gesondheidsraad vir Benoni in die lewe geroep. Dit het egter spoedig geblyk dat die Raad se magte nie voldoende was om met die snelle vooruitgang van die dorp tred te hou nie, en in Desember 1907 het die Transvaalse administrasie besluit om 'n dorpsraad in die lewe te roep.

Gemeentestigting

Reeds in 1917 het lidmate van die Gereformeerde Kerk eredienste op aanliggende dorpe bygewoon. Hulle was Afrikaners wat meestal op die myne gewerk het. Die gemeente is gestig op 13 Mei 1935. Die kerkraad het twee standplase, no. 342 en 344, bekom op die hoek van Bunyan- en Victoriaweg en die eerste kerkgebou is ingewy op 18 Julie 1938. Die boukoste was £3 457 en die argitekte Leendert en Geurt Geers.

Sewe leraars het die gemeente bedien tot 1968, toe ds. H. van der Bijl beroep is en die gemeente sowat 28 jaar lank bedien het tot in 1997.

Die sending

Sendingwerk het in 1951 in die ou Apex-township, Daveyton, Actonville en die polisieopleidingskollege New Modder begin. Lidmate soos ouderling P. Goede was hierby betrokke. Die kerkgebou in Daveyton is in 1956 opgerig onder leiding van die Gereformeerde kerk op erf 10021 in Eiselenstraat. In 1974 is ’n kerk opgerig vir die Zoeloesprekende gemeente in Daveyton en in 1975 vir bruin lidmate in Actonville in Mayetstraat. Met die ontbinding van Sinode Middellande is Actonville onder die sorg van die gemeente Benoni gestel. Dié lidmate word bedien as 'n wyk van die moedergemeente.

Kerkgeboue

Die eerste kerk, op die hoek van Bunyan- en Victoriaweg, is in 1991 gesloop om plek te maak vir ’n winkelsentrum. Hierna is ’n nuwe gebou met moderne geriewe opgerig op die hoek van Genevieve- en Daffodilstraat, Farrarmere, Benoni, waar dr. B. Kruger die predikant was. Dié kerkgebou is later verkoop aan die Apostoliese Geloofsending, wie se gemeente Farrarmere daarin gehuisves word.

In 2002 het die gemeente Benoni 251 belydende en 80 dooplidmate gehad en Benoni-Noord (gestig in 1968) 270 en 93. Benoni was vakant en dr. D.J.S. Steyn was Noord se leraar. In 2009 het die Noord-gemeente by die moedergemeente ingeskakel sodat die gesamentlik gemeente teen 2015 550 belydende en 163 dooplidmate gehad het, onderskeidelik 29 meer en 10 minder as die samestellende dele 13 jaar vantevore. Springs en Brakpan, albei ook in die Klassis van Verre Oosrand, het albei 'n soortgelyke patroon gevolg: Springs is in 1935 gestig en Springs-Oos in 1967, waarna die gemeentes in 2013 verenig het onder moedergemeente se naam. Brakpan is gestig in 1926 en Brakpan-Suid in 1979, waarna die gemeentes saamgesmelt het onder die moedergemeente se naam, ook in 2013.

Leraars

• Schutte, J.A., 1935
• Van der Walt, Louis Stefanus, 1936–1941 (in kombinasie met Boksburg)
• Coetzee, Petrus Johannes, 1942–1945
• Venter, Jurie Johannes Stefanus, 1945–1949
• Duvenage, dr. Benonie, 1950–1953
• Kruger, Louis Stephanus, 1954–1958
• Kruger, Gerrit Hendrik Jacobus, 1958–1969 (waarna Benoni-Noord tot 1977)
• Kruger, Gert Lodewikus, 1965–1968
• Van der Bijl, Hinne, 1969–1997
• Venter, Lodewikus Johannes, 1998–2000
• Krüger, Abraham Jacobus (Braam), 2002 – 31 Augustus 2024 (aanvaar sy emeritaat)
• Van der Walt, Sarel Petrus, Benoni-Noord/Noord-Oosrand: 2005–2007, Benoni-Noord: 2007–2009, Benoni: 2009–2011
• Buys, Louis Johannes, 2011 – 2018
• Pretorius, Rynhardt Jacobus, 20 Januarie 2019 – hede

Sien ook

• Gereformeerde kerk Noord-Oosrand
• NG gemeente Benoni
• Predikante van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika

Bronne

• (af) Harris, C.T., Noëth, J.G., Sarkady, N.G., Schutte, F.M. en Van Tonder, J.M. 2010. Van seringboom tot kerkgebou: die argitektoniese erfenis van die Gereformeerde Kerke. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
• Die gemeente se webtuiste. URL besoek op 23 Julie 2015.
• Nienaber, P.J. 1963. Suid-Afrikaanse Pleknaamwoordeboek. Kaapstad, Johannesburg: Suid-Afrikaanse Boeksentrum.

Eksterne skakels

• Die gemeente se vorige tuiste op die hoek van Genevieve- en Daffodilstraat, Farrarmere, soos te sien op Google Maps. URL besoek op 23 Julie 2015.
• Die huidige kerkperseel van die Gereformeerde kerk Benoni by Miles Sharpstraat 24A, Rynfield, soos te sien op Google Maps. URL besoek op 23 Julie 2015.
• Die gemeente se Facebook-blad. URL besoek op 23 Julie 2015.