Grocott's Mail
Grocott's Mail is die oudste oorlewende onafhanklike koerant in Suid-Afrika en word twee maal per week in Grahamstad in die Oos-Kaap uitgegee. Die koerant het van sy oorname van die Grahamstown Journal in 1920 tot in 1965 daagliks verskyn sodat Grahamstad, naas Queenstown, die laaste Suid-Afrikaanse plattelandse nedersetting met 'n eie dagblad was.
Ontstaan
wysigDie koerant is in 1870 gestig, maar die Grahamstown Journal, wat in Desember 1831 gestig en later ook as dagblad verskyn het, is in 1920 by Grocott's Mail ingelyf, waarna dit 45 jaar lank daagliks as Grocott's Daily Mail verskyn het. Vandag is Grocott's Mail een van net twee koerante wat weekliks of tweeweekliks in Grahamstad uitgegee word, hoewel al die Oos-Kaapse koerante ook te koop is binne 'n uur of wat ná hulle verskyning in Port Elizabeth of Oos-Londen.
Die stigter van die koerant was Thomas Henry Grocott, wat in Liverpool gebore en getoë is en 10 jaar lank daar by die Liverpool Mail gewerk het van Mei 1854. In 1864 was ene mnr. R.W. Murray van die Great Eastern Star op besoek aan Engeland waar hy vir Grocott 'n betrekking by sy koerant op Grahamstad aangebied het. Grocott het die aanbod aanvaar en etlike jare lank by die Eastern Star gewerk.
In 1869 het Grocott 'n vennootskap gesluit met J.V. O'Brien, maar dit het skaars 'n jaar gehou. Daarna het Grocott sy eie drukkery aan Kerkplein by Hoogstraat 52 opgerig, wat vandag die plaaslike Woolworths huisves.
Op 11 Mei 1870 druk hy die eerste uitgawe van die weeklikse Grocott's Free Paper, ondanks die ses koerante (waaronder die Grahamstown Journal) wat toe reeds in die stad verskyn het. In die eerste uitgawe skryf die uitgewer: "Today we present the public with the first copy of GROCOTT’S FREE PAPER which will be published every Wednesday, and distributed freely all over the City, on the morning market, and in several Frontier Towns. We merely ask you to accept it, read the Advertisements, and then make large purchases."
Kort daarna is stoomkrag bekend gestel, wat dit moontlik gemaak het vir die koerant om van 2 Januarie 1872 elke Dinsdag as Grocott's Penny Mail te verskyn, soos vandag weer die geval is. Teen die begin van 1875 is die koerant deur die hele destydse Kaapkolonie, die Vrystaat en Transvaal versprei en het hy selfs intekenare gehad wat sendelinge was op Kuruman, Bamangwato en tot oor die Zambezi. Dit het in daardie dae die leuse "Vryheid en vooruitgang" aangeneem. In Julie 1882 het die koerant drie maal per week begin verskyn en was die eerste in die land wat vervolgverhale gepubliseer het. In Augustus dieselfde jaar het Grocott meegehelp aan die stigting van die Nasionale Persunie, waarna jy van 1902 tot en met sy dood in 1912 voorsitter was.
Teen die vorige eeuwisseling het Grocott se seun, William Ellington Grocott, hom by die firma aangesluit en hom toegespits op boeke en skryfbehoeftes.
Twintigste eeu
wysig
Die koerant het 'n opbloei tydens die jare van die Tweede Vryheidsoorlog beleef met die jongste toerusting, 'n redakteur (A. Wadds Wright) wat voorheen by die Londense Times gewerk en 'n fyn aanvoeling vir uitleg gehad het en die uitbreek van die oorlog. Die koerant het tot vyf uitgawes per nag gedruk om te verseker die jongste oorlogsnuus was beskikbaar. 'n Stoomfluitjie is op die perseel se dak aangebring om lesers te laat weet die jongste uitgawe is beskikbaar.
Tydens die oorlog het die koerant, buiten die daaglikse uitgawe, ook 'n weeklikse oorlogsopsomming uitgegee met telegraafberigte van sy 18 oorlogsmedewerkers.
In 1905 het 'n brand die winkel aan die voorkant van die perseel in puin gelê, maar nie na die drukkery aan die agterkant versprei nie. Die winkel is die volgende jaar herbou en meer as 'n eeu later is dieselfde vloer, kabinette met glasdeure, rakke en vensters steeds in die winkel te sien.
Die Eerste Wêreldoorlog het weereens 'n oplewing meegebring toe die koerant aangegroei het tot agt bladsye. Die koerant het 'n ruk lank twee pennies gekos. Daarom moes die "Penny" in die naam laat vaar word.
Grahamstown Journal uitgekoop
wysigIn 1920 het Grocott and Sherry die Grahamstown Journal uitgekoop en die twee uitgewerye het besluit dat hulle, ondanks die naoorlogse papiertekort, sou aanhou om 'n dagblad uit te gee en daarom het Grocott's Mail elke dag begin verskyn – soos voor die samesmelting die geval met die Journal was.
Weens die koms van die radio, wat 'n onmiddellike nuusbron geword het, het die koerant tydens die Tweede Wêreldoorlog nie nodig gehad om dikker uitgawes te publiseer nie. In 1965 word dit weer tweeweekliks.
Onlangse verlede
wysigTydens die dekade na 1990 het die onderneming noustrop getrek en is die skryfbehoefte-en-boekwinkel gesluit. Die maatskappy het Rhodes-universiteit in 2003 genader met die oog op oorname omdat die eienaar wou verseker dit bly in plaaslike besit bly, ondanks aanbiedinge van nasionale mediagroepe. So word Grocott and Sherry op 1 September 2003 die David Rabkin Project for Experiential Journalism.
Die nuwe eienaars spits hulle daarop toe dat die koerant gemeenskapsgerig bly, pleks van 'n studentekoerant, hoewel tot 70 studente jaarliks eerstehands leer van regverdigheid, spertye en beriggewing. Die doel van die inisiatief is om te verseker dat Grocott's Mail lewenskragtig bly en ook dien as werktuig vir die onderrig van joernalistiek aan die universiteit, wat 'n wêreldberoemde skool vir joernalistiek en mediastudies het. Die onderneming is die eerste van sy aard in Suid-Afrika, maar dit is ook in die dorp Columbia in die Amerikaanse deelstaat Missouri gedoen waar 'n soortgelyke koerant reeds die afgelope meer as 90 jaar verskyn.
Bronne
wysig- Rosenthal, Eric, Encyclopaedia of Southern Africa, Juta and Company Limited, Kaapstad en Johannesburg, 1978.
Sien ook
wysigEksterne skakels
wysig- Grocott's Mail se digitale uitgawe Geargiveer 31 Maart 2008 op Wayback Machine
- The Daily Maverick oor Grocott's Mail. Geargiveer 27 Julie 2011 op Wayback Machine