Selfdegeslaghuwelik
'n Selfdegeslaghuwelik (in Afrikaans dikwels ook eenslagtige huwelik, homoseksuele huwelik of gay-huwelik genoem) is 'n huwelik tussen twee persone van dieselfde biologiese geslag of geslagsidentiteit.
Huwelik as instelling staan oop vir pare van dieselfde geslag
Selfdegeslaghuwelike word in bepaalde omstandighede erken of voltrek
Hooggeregshof of konstitusionele hof het uitsprake ten gunste van selfdegeslaghuwelike gelewer, al is hulle nog nie amptelik as instelling ingevoer nie
Burgerlike verbintenisse
Ongeregistreerde saamlewing
Selfdegeslaghuwelike word nie amptelik erken nie
Geen grondwetlike verbod op selfdegeslaghuwelike of verbintenisse nie
Grondwetlike verbod op selfdegeslaghuwelike
Grondwet stel Islamitiese wetgewing in of verbied skendings van Moslem-moraliteit (strepe: net vir Moslems)
Suid-Afrika was die vyfde van tans 36 lande – asook die eerste Afrikaland en die tweede land buite Europa – wat huweliksregte aan pare van dieselfde geslag verleen het. Die reg op selfdegeslaghuwelike is daarnaas ook op subnasionale vlak – waaronder dele van Meksiko – amptelik erken.
In Suid-Afrika is die definisie van 'n huwelik volgens die Huwelikswet (Wet No. 25 van 1961) deur die Wet op Burgerlike Verbintenisse van 2006 uitgebrei na burgerlike verbintenisse wat deur twee mense van dieselfde geslag aangegaan word. In die praktyk geniet selfdegeslaghuwelike in Suid-Afrika tans dieselfde regtelike erkenning soos heteroseksuele huwelike, al word in hulle registrasiedokument of huweliksertifikaat spesifiek na die Wet op Burgerlike Verbintenisse van 2006 verwys en kan hulle nie 'n huwelik volgens die Huwelikswet van 1961 aangaan nie. Pare wat volgens die nuwe wet wil trou of 'n vennootskap wil registreer, kan self kies of na hul verhouding in die registrasiedokument as huwelik of burgerlike verbintenis verwys word. Burgerlike verbintenisse staan ook op vir heteroseksuele pare.
Gelyke huweliksregte is, afhangende van die nasionale wetgewing en regspraak, deels deur die wysiging van bestaande huwelikswetgewing, deels as gevolg van hofsake oor gelyke regte, en deels in referenda deur 'n meerderheid van die uitgebragte stemme aan persone van dieselfde geslag verleen. Hierdie regte word in baie lande as 'n politieke, maatskaplike, burgerregtelike en godsdienstige kwessie beskou. Daar word steeds debatte gevoer oor die status wat verbintenisse tussen twee persone van dieselfde geslag moet geniet.
In jurisdiksies, waar enerse-geslaghuwelike amptelik erken word, kan pare hul huweliksplegtigheid in 'n wêreldlike of 'n godsdienstige omgewing hou. 'n Verskeidenheid denominasies dwarsoor die wêreld laat persone van dieselfde geslag toe om hul huwelik in 'n kerkdiens te bevestig, waaronder Quakers, die Episkopaliese Kerk in die Verenigde State, die Metropolitan Community-kerk, die United Church of Christ, hervormingsgesinde en behoudende Joodse gemeentes, Wicca, Druïde, Unitêre Universaliste en inheemse godsdienste van die Eerste Nasies in Amerika.
Volgens ondersoeke, wat in verskillende lande gedoen is, is goed opgeleide mense eerder geneig om die erkenning van enerse-geslaghuwelike te ondersteun as minder goed opgeleides, en steun onder jongmense is hoër as onder die ouer generasie.
Samevatting
wysigDie erkenning en invoering van selfdegeslaghuwelike verskil afhangende van nasionale wetgewing en regspraak. In sommige lande is bestaande huwelikswette aangepas om ook selfdegeslaghuwelike in te sluit, in ander het hofuitsprake ten gunste van gelyke regte vir almal die weg gebaan vir die erkenning van huwelike van mense van dieselfde geslag of het 'n kombinasie van die twee prosedures tot huweliksgelykheid vir hetero- en homoseksuele pare gelei.
In baie lande is die erkenning van selfdegeslaghuwelike 'n kwessie wat verband hou met burgerregte, gelykheid, menseregte en politieke, maatskaplike, morele en godsdienstige oorwegings. Die debatte, wat gevoer word, gaan oor die noodsaaklikheid van die oopstelling van huwelike vir pare van dieselfde geslag, die vraag of 'n besondere regtelike status aan lewensverhoudings van pare van dieselfde geslag verleen moet word (soos 'n burgerlike verbintenis wat, afhangende van nasionale omstandighede in verskillende jurisdiksies, òf gelyke regte soos dié wat van toepassing op 'n heteroseksuele huwelik sou wees òf beperkte regte kan inhou), of die noodsaaklikheid om tradisionele huwelike as instellings te beskerm en sodoende geen ander regtelike instellings toe te laat nie.
Selfdegeslaghuwelike kan sekere regte en toegang tot gelyke dienslewering deur staatsinstellings aan gay en lesbiese belastingbetalers verleen wat heteroseksuele huweliksgenote al lank geniet. Afhangende van die jurisdiksie is byvoorbeeld erfregte, die reg om kinders aan te neem en die reg om 'n lewensmaat in 'n hospitaal te besoek aan die huwelikstaat gekoppel en word hulle aan nie-getroude lewensmaats geweier.
In tans 36 lande – Andorra (2023), Australië (2017), Argentinië (2010), België (2003), Brasilië (2013), Chili (2022), Colombia (2016), Costa Rica (2020), Denemarke (2012),[1] Duitsland (2017), Ecuador (2019), Estland (2024), Finland (2017), Frankryk (2013), Griekeland (2024), Ierland (2015), Kanada (2005), Kuba (2022), Luxemburg (2015), Malta (2017), Meksiko (2022), Nederland (2001), Nieu-Seeland (2013), Noorweë (2009), Oostenryk (2019), Portugal (2010), Slowenië (2022), Spanje (2005), Suid-Afrika (2006), Swede (2009), Switserland (2022), Taiwan (2019), Uruguay (2013), die Verenigde Koninkryk (2014), die Verenigde State (2015) en Ysland (2010) – het pare van dieselfde geslag die reg om landswyd in die huwelik te tree. Verder is daar jurisdiksies waarin selfdegeslaghuwelike nie amptelik voltrek word nie, maar sodanige huwelike amptelik erken word nadat hulle elders aangegaan is: Israel, Aruba, Curaçao en Sint Maarten.
Regsprake en wetgewing in Suid-Afrika en Namibië
wysig
Homoseksualiteit wettig
Selfdegeslaghuwelik
Geen erkenning van selfdegeslag-vennootskappe nie
Homoseksualiteit onwettigDe jure strafbaar, de facto geen vervolging nie
Ernstige strawwe
(Lewenslange) tronkstraf
Suid-Afrika
wysig- Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: LGBT-regte in Suid-Afrika.
Die African National Congress (ANC) het hom al op 20 Desember 1997 in 'n resolusie oor die gelykheid van gay en lesbiese Suid-Afrikaners ten gunste van die wettiging van selfdegeslaghuwelike uitgespreek.
In Februarie 1998 het die Hooggeregshof van Suid-Afrika 'n poging van die Suid-Afrikaanse Polisiediens se mediese fonds om dekking aan die lewensmaat van 'n polisie-offisier te weier as onwettig verklaar. Een jaar later het die Konstitusionele Hof bevind dat buitelandse lewensmaats van Suid-Afrikaanse gays en lesbiërs dieselfde beskerming geniet soos heteroseksuele pare. Buitelanders, wat met Suid-Afrikaners in 'n langtermynverhouding saamleef, mag dus aansoek om permanente verblyfpermitte doen.
Die Pretoriase Hooggeregshof het in Oktober 2002 'n aansoek om selfdegeslaghuwelike te wettig om formele redes verwerp. In Desember 2004 het die Appèlhof, een van Suid-Afrika se hoogste howe, bevind dat die amptelike definisie van 'n huwelik na verhoudings tussen persone van dieselfde geslag uitgebrei moes word. Hierdie beslissing was afhangende van goedkeuring deur die Konstitusionele Hof wat 'n besluit oor die amptelike wettiging van selfdegeslaghuwelike moes neem.
Die wettiging van selfdegeslaghuwelike is in Desember 2005 deur die Suid-Afrikaanse Regshervormingskommissie voorgestel. Die Kommissie het opgemerk dat hulle die voorkeur aan huweliksregte vir pare van dieselfde geslag sou gee, maar dat erkende en geregistreerde saamwoonverhoudings ook 'n manier sou kan wees om die beoogde doelwitte te bereik. Die publiek is uitgenooi om kommentaar te lewer.
In November 2006 het die Parlement van Suid-Afrika die Wetsontwerp op Burgerlike Verbintenisse 230-41 goedgekeur waardeur die regtelike instrument van 'n "vrywillige verbintenis van twee persone" geskep is wat "deur òf 'n huwelik òf 'n burgerklike verbintenis voltrek en geregistreer word." Die wet spesifiseer nie of die verbintenis of huwelik tussen heteroseksuele of homoseksuele persone aangegaan word nie. Die wetsontwerp is daarna aan die Nasionale Raad van Provinsies voorgelê.[2]
Namibië
wysig- Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: LGBT-regte in Namibië.
In Namibië is lesbiese, gay en transseksuele mense steeds aan diskriminasie deur sowel die owerheid as groot dele van die publiek blootgestel en word selfdegeslaghuwelik amptelik nóg voltrek nóg erken. Die Namibiese grondwet is onduidelik oor wie in 'n huwelik mag tree en hoe 'n gesin, huweliksmaat of liefdesverhouding gedefinieer moet word.[3]
In die saak van Liz Frank, 'n lesbiese Duitse vrou wat 'n regstryd vir haar permanente verblyf in Namibië gevoer het om met haar Namibiese lewensmaat Elizabeth Khaxas te kan saamleef, het regter Harold Levy van die Namibiese Hooggeregshof in Maart 1999 beslis dat pare van dieselfde geslag in Namibië dieselfde regte geniet soos heteroseksuele pare. Hy het die langtermynverhouding tussen Frank en Khaxas as 'n "universele verbintenis" (universal partnership) beskryf wat deur die wet erken word en opgemerk dat die Namibiese regering sulke lewensverhoudings in ag moet neem. Twee jaar later is Levy se bevindings deur die Hooggeregshof verwerp.[4]
Verwysings
wysig- ↑ insluitende Faroëreilande (2017) en Groenland (2016)
- ↑ (en) PrideLegal.com: Huwelik en burgerlike verbintenis Geargiveer 4 November 2019 op Wayback Machine
- ↑ (en) Rinelda Mouton: More open on same-sex relationships. In: Informanté, 26 Oktober 2011. Besoek op 11 November 2012
- ↑ (en) Namibian gay-rights dealt blow. In: African Online News, 6 Maart 2001. Besoek op 11 November 2012
Eksterne skakels
wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Selfdegeslaghuwelik.- (en) "Same-sex marriage". Encyclopædia Britannica. Besoek op 22 Februarie 2024.
