Johan Carinus

Johan Georg Carinus (distrik Stellenbosch, 11 Junie 1892 – Kuilsrivier, 27 Desember 1968) was van 1946 tot 1951 die sewende administrateur van Kaapland en die laaste tot die einde van die provinsie se bestaan in 1994 wat nie tot die Nasionale Party behoort het nie.

'n Skildery van J.G. Carinus deur Neville Lewis, hier in swart-en-wit weergegee.

Herkoms en opleiding

Johan Carinus is op Vlottenburg in die distrik Stellenbosch gebore en het op Franschhoek skoolgegaan, waar Hans Strijdom een van sy medeleerders was, maar die skool reeds op dertienjarige leeftyd verlaat om sy vader by te staan met die boerdery op sy geboorteplaas, Blue Gum Grove. Sy lewe lank het hy in hart en siel boer gebly. Op die plaas het hy onder leiding van sy moeder, wat onderwyseres was, verder geleer. Reeds as jong man het hy in die openbare lewe belanggestel. In die dertigerjare het hy bestuurslid en later voorsitter van sowel die Landbou-unie van die Winterreënvalstreek as die Kaaplandse Landbou-unie geword. Hy het ook in die bestuur van die Suid-Afrikaanse Landbou-unie gedien, maar het met sy toetrede tot die politiek in 1942 uit al hierdie besture bedank.

Toetrede tot die politieke

Leeuwenhof, destyds die ampswoning van die administrateur van Kaapland waarin Johan en Anna Carinus van 1946 tot 1951 gewoon het. Sedert 1994 is dit die woning van die Wes-Kaapse premier.

Hank McGregor wen die Bergrivier-kanomarathon van 2005 met die Carinusbrug, genoem na Johan Carinus, op die agtergrond. McGregor het die marathon in 2000 gewen en daarna elke jaar van 2005 tot 2012.

As bewonderaar van genl. J.B.M. Hertzog was Carinus aanvanklik lid van die Nasionale Party. Ten tyde van die samesmelting in 1934 het hy Hertzog se leiding gevolg en lid van die Verenigde Party geword, maar in 1939 oor die kwessie van neutraliteit in die Tweede Wêreldoorlog van Hertzog verskil en daarom lid van die VP gebly terwyl al ses NP-lede van die kabinet bedank het.

In 1942 het Carinus die kiesafdeling Hottentots-Holland vir die VP verower en dit ook in die algemene verkiesing van 1943 behou. Intussen het hy in 1942 lid geword van die Maatskaplike en Ekonomiese Planneraad wat in daardie tot stand gekom het.Twee jaar later is hy aangestel as administrateur van Kaapland, 'n amp wat hy op 23 Julie 1946 aanvaar het. Hy het hom op bekwame wyse van sy taak gekwyt, met die nodige nugterheid, versigtigheid en insig, maar sonder dat hy juis skouspelagtig opgetree het, aldus J.J.J. Scholtz in die Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek. Toe sy ampstermyn in 1951 verstryk, het die nuwe NP-bewind hom nie weer as administrateur benoem nie, maar P.J. Olivier uit hul eie geledere aangestel, ten spyte daarvan dat die VP in 1948 amper 53% van die stemme in Kaapland gekry het, vergeleke met die NP se 36,6%. In Die Administrasie van Kaapland 1910–1960 merk die naamlose skrywer op: "(T)oe hy na 'n ampstyd van vyf jaar uittree, het alle seksies van die bevolking hulde aan hom gebring weens sy minsaamheid en opregte eenvoud van karakter."

Einde van politieke loopbaan

Carinus het ná die einde van sy termyn tot die aktiewe politiek teruggekeer en in dieselfde jaar ondervoorsitter van die VP in Kaapland geword en die volgende jaar senator. In 1953 het hy uit dié amp bedank sodat hy kandidaat vir die VP in Worcester kon wees, maar Eben Dönges het hom verslaan met 'n meerderheid van 1 136 stemme. Voor die algemene verkiesing van 1958 kon hy nie daarin slaag om die VP-benoeming vir die veilige kiesafdeling Kaapstad-Tuine te kry nie.

Intussen het Carinus weer by landbousake betrokke geraak en in 1952 is hy tot voorsitter van die Landbougenootskap van die Westelike Provinsie verkies. Later was hy ook lid van die raad van die Universiteit van Stellenbosch, kerkraadslid van die NG gemeente Kuilsrivier en het hy in talle maatskappye se direksie gedien.

Gesinslewe

Carinus is op 25 Maart 1919 met Anna Catharina Marias getroud en 'n seun en drie dogters is uit die huwelik gebore.

Die Laerskool Carinus op Cradock is na hom genoem asook die Carinusbrug oor die Bergrivier wat in 1950 voltooi is en Velddrif met Laaiplek verbind en die Johan Carinus-kunssentrum in Grahamstad, waarvan hy die stigting goedgekeur het ná 'n versoekskrif van die hoof van die Hoër Meisieskool Victoria. In Kaapstad heet die Frank Joubert-kunssentrum na 'n voorganger, kapt. Frank Joubert, administrateur van 1939 tot 1942.

Bronne

• (af) (en) 1960. Die Administrasie van Kaapland 1910–1960. Kaapstad: Kaaplandse Provinsiale Administrasie.
• (af) Beyers, C.J. 1987. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek deel V. Pretoria: Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing.
• (af) Schoeman, B.M. 1977. Parlementêre verkiesings in Suid-Afrika 1910–1976. Pretoria: Aktuele Publikasies.