Johannes van Heerden

Dr. Johannes Petrus van Heerden (distrik Cradock, 11 Maart 1861 – Kaapstad, 16 Junie 1939) was tussen 1885 en 1935 predikant in vier gemeentes van die Nederduitse Gereformeerde Kerk waarvan die laaste sowat 36 jaar in die Groote Kerk, Kaapstad. Hy was sir De Villiers Graaff se grootvader.

Johannes Petrus van Heerden
Johannes Petrus van Heerden
Naam	Johannes Petrus van Heerden
Geboorte	11 Maart 1862 Distrik Cradock, Kaapkolonie
Sterfte	16 Junie 1939 (op 77) Kaapstad, Kaapland, Suid-Afrika
Kerkverband	Nederduits Gereformeerd
Gemeente(s)	Steynsburg, Tarkastad, Richmond, Groote Kerk
Jare aktief	1885–1935
Kweekskool	Stellenbosse Kweekskool

Herkoms en opleiding

Van Heerden was ’n seun van die gemeente Cradock. Hy is gebore op dié distrik op die boereplaas Baviaanskloof en ontvang sy eerste onderwys aan die skool op Cradock wat destyds onder bekwame leiding gestaan het van die heer Wilson. Daarna word hy na Stellenbosch gestuur waar hy die matrikulasie-eksamen in 1878 aflê en saam met P.A. Molteno eerste in die Kaapkolonie staan. Twee jaar later, in Julie 1880, slaag hy die B.A.eksamen met honneurs, tweede op die lys net onder Molteno. In 1881 word hy ingeskryf as student aan die Stellenbosse Seminarie.

Bediening

Ds. Van Heerden in 1906.

Nadat Van Heerden in 1884 as proponent toegelaat is, word hy gevra om as hulpprediker van die gemeente Kaapstad, met spesiale werkkring Hanoverstraatkerk, te gaan werk. Hier bly hy tot Mei 1885. Kort ná sy vertrek tree hy in die huwelik met mej. Magaretha le Roux, dogter van die heer P.C. le Roux van die Paarl.

Sy eerste gemeente, van 1885 tot 1887) was Steynsburg in die Noordoos-Kaap waar hy deur sy minsaamheid en erns weet hoe om harte te wen en geseënde werk verrig. Met geen minder seën nie arbei hy daarna van 1887 tot 1893 in die Tarkastad en vervolgens van 1893 tot 1893 in die Richmond. In al drie dié gemeente het hy dadelik liefde en agting geniet danksy sy groot bekwaamheid en deur sy besondere gawe vir huisbesoek.

In 1899 volg hy die voorbeeld van twee van sy Richmondse voorgangers, dr. J.J. Kotzé (1880 tot sy dood op 4 Desember 1899) en ds. Adriaan Moorrees (1892 tot sy vertrek na die Paarl in 1895), en neem ’n beroep aan na die moedergemeente Kaapstad. In die Kaapse gemeente arbei hy van Februarie 1899 tot sy aftrede in 1935. Enkele maande lank het hy dr. Kotzé as kollega en tot Oktober 1915 ds. A.I. Steytler. Van 1926 tot 1935 was sy medeleraar die later invloedryke Kaapse kerkleier dr. Abraham van der Merwe, wat 40 jaar in die gemeente sou staan. Met ds. Steytler se aftrede in 1915 het ds. Van Heerden Kaapstad se "eerste predikant" predikant geword, ’n benaming wat dui op ’n leraar in die gemeente se senioriteit. Die Universiteit van Kaapstad het hom in 1929, die eeufeesjaar van die SA Kollege, waaruit die universiteit ontstaan het, vereer met die eregraad LL.D.

Waardering

Ds. Van Heerden omstreeks 1916 toe hy eerste predikant (mees senior) van die gemeente Kaapstad was.

Eerw. Andries Dreyer het Van Heerden beskryf as ’n man met groot gawes van verstand en hart. Hy het geweet om die regte woord op die regte tyd te sê, was ’n welsprekende redenaar en ’n geleentheidsprediker by uitnemendheid. Minstens tot 1925 was hy die NG predikant wat die meeste beroepe na ander gemeentes ontvang het. Hy het vele en goeie dienste aan die hele Kerk bewys. Jare lank het hy in die belangrikste Sinodale en ander kommissies en rade gedien, soos die Kommissie vir die admissie en –proponentseksamen, die kuratorium van die Kweekskool, die Raad van die Kerke, die Universiteit van Kaapstad, skool- en hospitaalrade. Elke Sinode van 1903 tot 1932 het hom as actuarius van die Kaapse Kerk gekies.

Ds. Van Heerden het in 1935 afgetree, maar ’n lang aftrede is hom nie gegun nie, want hy sterf in Junie 1939.

Bronne

• (nl) Dreyer, eerw. Andries. 1924. Eeufeest-Album van de Nederduits Gereformeerde-Kerk in Zuid-Afrika. Kaapstad: Z.A. Bijbelvereniging, Kaapstad.