Maretha Maartens

Maretha Maartens (1945–) is 'n Suid-Afrikaanse skrywer. Sy is ’n baie produktiewe skrywer wat werke in verskeie genres lewer, insluitende drama, prosa vir die kinders, jeug en volwassenes, biografieë, Bybeldagboeke en ander godsdienstige publikasies. Sy verwerf egter veral bekendheid met haar kinder- en jeugverhale en verower verskeie pryse in hierdie genre; onder meer: die M.E.R.-prys, die Sanlamprys Goud vir Jeuglektuur, die Credo-prys, die HAUM-De Jager-prys, en die J.P. van der Walt-prys. Benewens haar kinder- en jeugskryfwerk is sy ook bekend vir die groot aantal geestelike en didaktiese boeke wat sy tot dusver gepubliseer het.

Maretha Maartens
Geboorte	22 Junie 1945 Bloemfontein
Nasionaliteit	Suid-Afrika
Beroep	Skrywer
Eerbewyse	M.E.R.-prys Sanlamprys Credo-prys HAUM-De Jager-prys J.P. van der Walt-prys

Lewe en werk

Herkoms en vroeë lewe

Margaretha Jacoba Strydom is op 22 Junie 1945 in Bloemfontein gebore as die oudste van drie dogters van ’n polisieman, Matthys Johannes Strydom, en ’n huisvrou, Jacoba Danilina Diedericks.Tot op sesjarige ouderdom bly die gesin op Jacobsdal in die Vrystaat, waarna hulle trek na Petrusburg, ook in die Vrystaat. Hier word haar twee susters, Adri en Rina, gebore. Sy leer tik in haar standerdses-jaar, wanneer haar vader vir haar ’n Olivetti tikmasjien koop. In 1963 matrikuleer sy aan die Hoërskool Petrusburg met ses onderskeidings. Sy studeer verder aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat en behaal in 1966 ’n B.A.-graad cum laude met Frans en Engels as hoofvakke en Afrikaans-Nederlands, Duits, Suid-Sotho, Latyn en Sielkunde as byvakke. Sy loop ook ’n diplomakursus in verpleging en vanaf 1967 tot 1968 verpleeg sy aan die H.F. Verwoerd Hospitaal in Pretoria en gedurende 1969 aan die Nasionale Hospitaal in Bloemfontein.

Verdere studie, loopbaan en persoonlike lewe

In Januarie 1970 trou sy met Hennie Maartens, wat later as predikant kwalifiseer. Twee dogters (Danila en Naomi) word uit die huwelik gebore. In 1971 behaal sy aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat ’n B.A. Honneurs-graad cum laude in Engels. Die egpaar vertrek in 1973 na Stellenbosch, waar Hennie met sy teologiese opleiding begin. Hier is sy ’n jaar lank prinsipale van die ACVV-kleuterskool. Sy studeer verder aan die Universiteit van Stellenbosch en verwerf haar Senior Onderwysdiploma, terwyl sy ook die Suid-Afrikaanse Onderwysuniemedalje ontvang vir die beste onderwysstudent. Hierna is sy dosent in Didaktiek en aflosdosent in Opvoedingsfilosofie aan die universiteit. Wanneer haar man kwalifiseer en toegelaat word tot die bediening, is hulle die leraarspaar in drie gemeentes, naamlik die Oos-Londen Moedergemeente, Welkom Moedergemeente en Noordhoek-gemeente in Bloemfontein. Hennie bedien in Bloemfontein tot met sy aftrede. Noordhoek se gemeente voer sewe jaar lank evangeliese dramas onder Hennie en Maretha se leiding op.

In 1992 bou hulle vir hulle ’n huis in Bloemfontein buite die gemeente en na haar man se emeritaat bedryf hulle die joernalistieke onderneming Skryfhuis vanuit hulle woning. Sy is vanaf 1998 vir twee jaar lank van die ontstaan daarvan redaktrise van Finesse, ’n tydskrif vir Afrikaanssprekende Christenvroue, maar bedank uit hierdie pos in Maart 2000 weens verskille oor redaksionele beleid. Sy word dan redaktrise by Vrouekeur, is ’n rubriekskrywer vir Die Volksblad, Rooi Rose en Kerkbode en vryskutjoernalis. Sy is ’n gewilde spreker by vroueverenigings en bied ook lesings aan by kerke, skole en ander organisasies en verenigings. In 1992 spreek sy in Amerika vroue by die Suid-Afrikaanse ambassade in New York toe oor hoe om persoonlike eensaamheid te hanteer en persoonlik sterk te bly ter wille van hulle roeping.

Skryfwerk

Begin van skrywersloopbaan

Reeds as tienjarige skryf sy stories wat die eertydse boekresensent Anna van Zyl in Die Volksblad se kinderhoekie plaas en as tiener word van haar bydraes ook in Môrelig en Naweekpos gepubliseer. Die Sentrale Pers in Bloemfontein druk later van hierdie jeugwerk onder haar nooiensvan Strydom in Die lekkerlees-kinderboek. Haar verhale word in vele tydskrifte gepubliseer, insluitende Sarie, Huisgenoot, Rooi Rose, Fair Lady en Tydskrif vir Letterkunde.

Tydskrifvervolgverhale en kortverhale

Van haar tydskrifvervolgverhale word later in boekvorm gepubliseer, insluitende haar eerste vervolgverhaal, Stormvoël, wat in 1970 in Sarie verskyn het. In 1987 wen sy die Scripto Africana-prys vir kortverhale met Nagbrief in die landswye kortverhaalwedstryd wat deur Hans Strydom-uitgewers aangebied is met die Groot Trek as tema. Nagbrief behandel die nag by Bloukrans en Boesmansrivier. In 1988 word Ses wenverhale gepubliseer, wat die beste ses inskrywings is in ’n landswye wedstryd van grensverhale van Huisgenoot en die Suid-Afrikaanse Weermag. Haar kortverhaal word saam met verhale van S.C. Brink, Eben Engelbrecht, Pieter Pieterse, Bertrand Retief en Engela van Rooyen hierin gepubliseer. Die kortverhaal Een heilige jaar word in die versamelbundel Om lief te hê opgeneem, wat ’n keur bevat van die mooiste liefdesverhale wat in Sarie verskyn het.

Die ligeenklip word opgeneem in die versamelbundel Die wond en ander verhale. Dit is die verhaal van ’n vrou wat in die dorre Namibië naby die woestyn vasgevang is in ’n liefdelose huwelik waarin haar man Naas haar aanrand, met geen ooglopende uitkomkans nie. Die titel verwys na die ligene wat honderde jare oud is en snags gloei en sappig word en ontkiem van die mis in die lug.

Drama

As deel van haar man en haar eie geestelike bediening skryf en redigeer sy geestelike verhoogstukke vir groot en kleiner groepe, waaronder Legio wat so roep, Die Kruiskoning (Paasspel), Die Kripkoning (Kersspel), Een middag in Nasaret (’n Kersspel vir kinders), Woesklip (kindertoneel) en Kom huis toe, Koningskind! Vir die Hoërskool Chris van Niekerk op Vredefort skryf sy die verhoogstuk Moses waaraan elke kind in die hoërskool deelgeneem het.

Die wind sal nooit weer ophou waai nie word in 2002 by die Volksblad-Kunstefees in Bloemfontein opgevoer. Dit is ’n drama oor gestremdes, waar sommige van die rolle dan ook deur gestremdes gespeel is. Hierdie mense se stryd om hulle gestremdheid te verwerk en menswaardig tot die samelewing by te dra is die tema, terwyl vergrype teen hierdie mense, ook die verkragting van veral swart vroue met liggaamlike gestremdhede, ook aangespreek word.

In 2003 word Carwatch ook by die Volksblad-Kunstefees opgevoer en hierdie drama word later as Glenda verfilm en op DVD uitgereik. Die drama beeld die lewensgeskiedenis en aspirasies van die karwag uit, met haar verlange na erkenning, skoonheid en verlore jeug. Dit lewer ook kommentaar op gesinsgeweld, kapings en rooftogte.

Die jeugdrama Woesklip is in 2012 die naaswenner in Maskew Miller Longman se jeugdramawedstryd en dit word uitgegee in die bundel Swewende maan en ander dramas, wat die wendramas van hierdie kompetisie bevat.

Kinder-en jeugliteratuur

Dit is egter veral as skrywer van geestelike boeke en as kinder- en jeugverhaalskrywer wat sy bekendheid verwerf. Verskeie van haar verhale is vir kleiner kinders bedoel. My dik boek bevat agt kort stories vir beginnerlesers. In Ons mooiste Kersfees bou twee wit en een swart kind met klei die stadjie Bethlehem onder bome om hulle geskenklose Kersfees mee op te helder. Dan gebeur daar ’n wonderwerk. Katte speel ’n rol in verskeie boeke. In Die bomelaars verwys die titel na rondloperkatte sonder tuiste in die park. Die storie draai rondom Mossie en sy rumatiekkoors. Grys kat, grys kat, jy laat vir Anja hoes is die verhaal van ’n meisie wat leer dat ’n mens somtyds iets moet opgee waarvoor jy lief is. In hierdie geval gee sy haar geliefde kat af omdat haar sussie allergies is vir katte. Die nagkat vertel van die kat Wolle se nagtelike manewales terwyl hy elke dag soet lê en slaap. Met hierdie boek is sy in 2000 die naaswenner vir ouderdomsgroep 6-7 jaar tydens die ATKV-Kinderboektoekennings. In Die baba luister is daar onder andere ’n gemmerkat na wie die baba luister. Hierdie boek is ’n wenner in Baba & Kleuter se kinderstoriekompetisie. Swart Griet is vas se titel verwys na ’n idioom wat verband hou met te veel drink. Thys se pa is ’n drankverslaafde en word in ’n inrigting opgeneem vir behandeling. Swart Griet is vas wen in 1984 die SANRA jeugboekwedstryd. Zek en die skoenlappers van die nag is gemik op ouer laerskoolkinders en is primêr daarop gerig om die geskiedenis meer interessant te maak. Hierin beleef vyf karakters elkeen ’n tydreis terug na die tyd van die Franse Hugenote. Die sterprinses handel oor Ester van die Bybel. Die kinderverhaal Soos heuning word opgeneem in die versamelbundel Goue fluit, my storie is uit onder redaksie van Linda Rode.

In haar jeugboeke skroom sy nie om kontensieuse temas aan te roer nie. Rowe val af is haar eerste jeugboek. Die sestienjarige Josef moet die dood van sy ma verwerk, terwyl sy lewe verder deurmekaar gekrap word deur sy ouma wat die huishouding kom behartig, sy swak verhouding met sy besige pa en sy bekommernis oor sy jonger sussie Bambi. Josef beland op ’n wilde partytjie, is teleurgesteld in sy meisie en kan nie op die eksamen konsentreer nie. Sy verhouding met sy pa versleg verder en dan word sy pa nog vir ’n groot bedrag geld gedagvaar. Die probleme word egter oorkom en verhoudings herstel sodat die seerplekke besig is om te herstel, waarna die rowe sal afval. ’n Pakkie mieliepitte se hoofkarakter is die swart seun Sidwell wat in ’n eenouergesin in ’n plakkersgebied woon. Hy besoek die ashoopmense wat in die bosse woon en besef dan hoe geseënd hy is, ten spyte van sy omstandighede. Hierdie boek word ook in Engels (as Sidwell’s seeds) en Duits vertaal. Moedhou Maria dis donkermaan het die matriekmeisie Maria as hoofkarakter. Haar predikant-pa met ’n maagkwaal is ook depressielyer wat sy werk verloor, waardeur predikante se menslike kant in hierdie verhaal openbaar word. Haar pa se siekte sit erge stremming op sy huwelik en Maria se ma praat van skei. Om een of ander rede is haar pa gekant teen haar vriendskap met Frederik, wat boonop betrokke is in ’n ernstige motorongeluk. Maria wen dan in hierdie omstandighede nie die nasionale atletiekbyeenkoms nie, maar sy leer dat die mens self en mense belangriker is as drome en ideale. Hierdie boek verower in 1983 die J.P. van der Walt-prys. Gezina en die bruin wind is ’n historiese jeugroman wat die Bloemfonteinse konsentrasiekamp vir vroue en kinders tydens die Anglo-Boereoorlog as tema gebruik. Gezina is die ouma wat aan haar kleindogter naamgenoot Gina (volle name Gezina Hephziba) verhale vertel van die Anglo-Boereoorlog, wat vir Gina die insig gee dat alle soldate die prooi is van die omstandighede en dat daar beide goed en sleg aan beide kante voorkom. In 1984 verower Gezina en die bruin wind die HAUM-De Jager-prys vir jeugliteratuur en dit word in Engels vertaal as Ring around the moon. In Die sakmense word ’n wit en swart gesin wat onderskeidelik in Bloemfontein en in die swart woonbuurt Onverwacht buite Bloemfontein bly, teenoor mekaar geplaas. Sodoende lewer die skrywer kommentaar oor die gevolge van apartheid. Die gesinne raak by mekaar betrokke wanneer die swart dogter Miriam by die wit huis begin werk. Die sak van die titel verwys na verskillende dinge. Die wit predikantsdogter Thea ervaar die verlies van ’n oorgeplante nier en word sodoende verplig om ’n dialisesak te gebruik, terwyl die armoedige swart dogter Miriam haar ma se werk as verkoopster van vrugte en vis onder ’n sakafskorting beleef. Thea en Miriam is geesgenote daarin dat hulle albei oneerlik was. Thea het nie die ware rede vertel hoekom haar nier opgehou werk het nie en haar oupa kry die skuld, waarna haar ma en oupa se verhouding versuur. Miriam het gejok oor haar ouderdom sodat sy kan werk kry om te help met die gesin se onderhoud. Wanneer albei die waarheid praat begin dinge regkom en ontwikkel daar ’n hegte verhouding tussen Thea en Miriam. Hierdie boek verower in 1985 die Sanlamprys Goud vir Jeuglektuur en in 1986 die Credo-prys van die NG Kerk Uitgewers, laasgenoemde ’n Christelike prys vir lewenskuns en stigting.

Die inkvoël speel af tydens die onrus van die tagtigerjare en is die eerste jeugboek wat binne hierdie kontensieuse politieke scenario geplaas word. Dit vertel die verhaal van die swart seun Adam. Na sy pa se dood word hy noodgedwonge die broodwinner en verkoop koerante. Die titel verwys na ’n stuk koerantpapier wat teen ’n motor se ruit vaswaai en vir Adam lyk soos ’n voël wat vry rondvlieg. Die Katolieke Jeugboekprys van Oostenryk word in 1987 toegeken aan die Duitse vertaling (Tintenvogel) en hierdie boek word ook in Nederlands en Engels vertaal en in 1988 as een van net drie Afrikaanse boeke gekies vir die internasionale White Raven Collection van IBBY Books. Oor die nek van die draak se titel verwys na die moeisame tog van die Voortrekkers oor die Drakensberge in Natal. Die verhaal speel af in die tyd net voor en na die Slag van Bloedrivier en word vertel uit die gesigspunt van die veertienjarige dogter Kotie. Eers wil sy nie trek nie, maar met Pieter in die nabyheid word die trek glad nie onaardig nie. Dan loop die trekkers hulle vas teen die Zoeloes en is hulle daagliks in ’n stryd om oorlewing betrokke, met vele wat dit nie maak nie. Kotie word deur die dramatiese gebeure gevorm en haar groei tot volwassenheid is die vernaamste fokus van die boek. Hierdie boek verower in 1988 die Sanlamprys Silwer vir Jeuglektuur. Is Gideon dan ’n swartskaap? speel ook tydens die Groot Trek af en wen in 1988 die eerste prys in die Daan Retief-FAK Groot Trek-wedstryd. Gideon is ’n weeskind wat blootgestel word aan armoede en mishandeling en ten slotte die slag van Bloedrivier meemaak.

’n Pot vol winter veroorsaak in die laat tagtigerjare polemiek wanneer dit die eerste Afrikaanse jeugverhaal is waarin tienerseks eksplisiet voorkom en die tema egskeiding ook aanraak. Die tienermeisie Elizabeth het haar eerste sekservaring met haar kêrel Kurt, tuis vir ’n paar dae van die grens af. Hulle doen dit sommer op die agtersitplek van sy motor, waarna Elizabeth sukkel om haar skuldgevoelens en emosies te verwerk. Haar pa se buite-egtelike verhouding met die gimnasium-vrou en die daaropvolgende egskeiding maak dit nie vir haar makliker om die geborgenheid waarna sy soek te vind nie. Skuldgevoelens en ’n vrees vir swangerskap veroorsaak dat sy miergif drink, maar sy herstel en kan weer aangaan. Haar wisselende verhouding met God word grondig verken. Die titel van die boek kom van ’n opstel wat Elizabeth oor “Hierdie winter” moet skryf. ’n Pot vol winter verower in 1989 die Andrew Murray-prys vir godsdienstige publikasies en die J.P. van der Walt-prys. Dit is ook die naaswenner van die ATKV-Prosaprys en word in onder andere Engels vertaal en in ’n rolprent omskep. Plek van die dolfyne het ’n swart seun, Moses, as hoofkarakter. Hy vergesel ’n wit gesin op ’n seevakansie om ’n klein, bedorwe seuntjie op te pas. Sy vakansie word versuur deur die rassistiese houding van mense waarmee hy te doen kry, maar eindelik leer mense tog om mekaar en die wêreld rondom hulle beter te verstaan. Die titel van die boek verwys na die plek van Modimo, waar alle rasse moet vasstel of die Here onder hulle woon. Hierdie boek verower in 1990 die Sanlamprys Goud vir Jeuglektuur, is in 1991 op die kortlys vir die toekenning van die M.E.R.-prys en kry eervolle vermelding tydens die toekenning van die C.P. Hoogenhout-prys in 1992. Dit word ook in Duits vertaal.

In Op Filippa se planeet skiet ’n alkoholiese pa die ma en die kinders moet by hulle grootouers gaan bly in ’n minder gegoede woonbuurt. Die kinders leer om afstand te doen van hulle trots en hoogmoed. In 1989 word die Volkskasprys vir Jeuglektuur toegeken aan Op Filippa se planeet. In die hemel eet ’n mens mieliepap word in Nazi-Duitsland tydens die Tweede Wêreldoorlog geplaas en het die Joodse seun Daniël Rosendorf as hoofkarakter. Hy beleef die gruwels van die oorlog en die konsentrasiekampe. Groot dele van die roman bestaan uit sy dagboekinskrywings en die styl hiervan is insiggewend ten opsigte van sy verslegtende geestelike toestand. Keerpunt is ’n kies-jou-storie-boek wat daarop gemik is om trae lesers se leeslus aan te wakker. Geagte mejuffrou Snob het as tema gestremdheid, met Harm wat ’n spraakgebrek het, Irma wat in ’n rolstoel gekluister is en Benji wat ’n spastiese hemipleeg is. Benji skryf briewe aan Melissa, die mejuffrou Snob van die titel, waarin hy sy gevoelens en sy en sy vriende se geskiedenis ontbloot. So word gestremdes se normale gevoelens en begeertes ontbloot en hulle andersheid besweer. Die boek word in Engels vertaal as Dear miss Snob. Spinnekopsomer se titel verwys na die spinnekopnes van verwarring en emosionele onsekerheid by ’n groep tieners. Die probleme waarmee hulle te doen het word almal deur grootmense veroorsaak, soos gesinsgeweld, belangelose ouers, alkoholisme, rassespanning en die geweldskultuur in die land. Die hoofkarakter Leendert is ’n rykmanseun met afwesige ouers en oneindige probleme, wat eindelik besef dat omstandighede buite sy beheer mag wees, maar dat hy steeds ’n keuse het hoe hy daarop sal reageer. Hierdie boek ontvang in 1992 die Sanlamprys Brons vir Jeuglektuur.

Smaartie is skeel se titel verwys na Anita se kat Smaartie wat skeel is en volgens haar daarom haar pa dubbeld moet kan sien, die goeie pa en die donker pa wat haar seksueel molesteer. Hierdie kontensieuse tema word op eerlike maar sensitiewe manier aangebied en die slot is nie gesetel in ’n maklike oplossing nie, maar beskryf emosioneel getraumatiseerde mense wat na mekaar uitreik in ’n poging om versoening en genesing. Wanneer Anita se ma eindelik agterkom wat aan die gang is, lei dit tot ’n gesprek tussen haar en haar man met die voorneme om hulp te soek en die verhouding tussen Anita en haar pa te vernuwe. Hierdie boek wen in 1994 die ATKV Kinderboektoekenning vir ouderdomsgroep 10-12 jaar. Die beste ding since popcorn se titel verwys na ’n dwelmslaaf se beskrywing van heroïen en is gebaseer op die ware verhaal van ’n seun se verslawing aan hierdie dwelm. Dit is ’n verhaal van gesinsverbrokkeling, ’n tiener se identiteitskrisis, keuses en die soeke na sin in chaotiese omstandighede. Eers wanneer hy ’n oordosis neem en by die dood omdraai, begin sy stryd teen verslawing, met behulp van die reddende genade van God. Hierdie verhaal word ook in ’n toneelstuk verwerk en in 2006 onder andere in Roodepoort deur die Bloemfonteinse Klipkerk se dramagroep opgevoer. Maartens skryf ook vele nie-fiksionele Christelike boeke vir die jeug. Haar jeugboeke word in verskeie tale vertaal, waaronder Duits, Nederlands en Engels.

Volwasse literatuur

Sy skryf ook romans vir volwassenes. Stormvoël verskyn eers as vervolgverhaal in Sarie. Eindpunt (1976) is ’n spanningsverhaal. Tuin van die geel magrietjies beskryf die gebrokenheid en soeke na liefde van ’n jong meisie in ’n verbrokkelende ouerhuis. Tydens die universiteitskoor se oorsese toer raak Ingrid hopeloos verlief op Jasper. Sy is egter reeds betrokke in ’n ernstige verhouding met Pieter, ’n jongman van haar tuisdorp. Met haar terugkeer vind sy egter dat haar pa haar ma verlaat het. In hierdie tyd is dit Pieter wat haar troos, met Jasper wat koud optree nadat hy hulle bymekaar sien. Een ligjaar is ’n roman wat die mynwese en die mense wat daarin werk as tema het. In 1982 word die J.P. van der Walt-prys aan Een ligjaar toegeken. Voor die oog van hierdie son se hoofkarakter is Hanna van der Merwe, wat op agtienjarige ouderdom verloof raak aan Niklaas en dan met hom trou, vol verwagtinge van die toekoms. Drie-en-veertig jaar later lê sy hulpeloos op haar hospitaalbed na ’n oogoperasie, met net haar gedagtes om haar besig te hou. Sy herleef haar lewe en besef dat dit nie aan haar verwagtinge voldoen het nie en dat sy steeds baie onvervulde verwagtinge het. In hierdie oomblik reik sy dan uit na haar Skepper en kom eindelik tot selfkennis en berusting, in staat om vrede te maak met haar naaste en met God.

Verste grens verskyn eers as vervolgverhaal in Sarie en word in 1986 deur hierdie tydskrif bekroon as die beste vervolgverhaal. In 1987 verower dit ook die Helpmekaar FAK-prys vir ontspanningsleesstof. Soos die titel aandui is die agtergrond van die verhaal die grensoorlog, maar die verhaal is meer gerig op die grense van mens-wees wat die karakters moet verstaan en oorsteek. Sarah de Vries is die hoofkarakter en bevind haar op die grens op Oshakati waar haar man Helmut ’n soldaat is. Die spanning in hulle huwelik bereik hier breekpunt en het groot impak op hulle en hulle kinders, Louise en Deon, se lewens. ’n Aantal gebeurtenisse dwing vir Sarah tot introspeksie en veroorsaak dat sy weer begin uitreik na haar kinders en haar man om die bande te probeer herstel. Verste grens word in 1993 deur Wim Vorster vir die verhoog verwerk en die première vind plaas in die André Huguenet-teater in Bloemfontein. Die boek word ook aan skole voorgeskryf. Ruitevrou (met subtitel ’n ware verhaal van emosionele en liggaamlike mishandeling) vertel die verhaal van ’n vrou se jarelange liggaamlike en sielkundige aftakeling in ’n negatiewe verhouding met ’n bekende chirurg, wat daarop uitloop dat sy hom vermoor. Na getuienis in die hof oor die aanrandings en vernederings wat sy moes verduur, word sy vrygespreek van moord. Die mikpunt van die boek is om die psige van ’n vrou wat emosioneel en liggaamlik mishandel word, uit te beeld. Hoewel fiktiewe name gebruik word (Riana Maree en dr. Hannes Hiemstra), is die gegewens gegrond op die lewensverhaal van ’n Suid-Afrikaanse vrou (Retha Nel) en die bekende Bloemfonteinse chirurg dr. Hennie Lubbe en Maretha Maartens word gedreig met regstappe vir laster en pogings om die verspreiding van die boek stop te sit deur dr. Lubbe se ouers. Hierdie dreigement word laat vaar omdat daar nie ’n regspresedent is vir ’n pa om namens ’n seun ’n lastereis in te dien nie. Die opspraakwekkende aard van die boek en die gepaardgaande publisiteit sit vuurwarm polemiek aan die gang oor wanneer geskrifte feitelik of fiksie is.

Jacoba Afrikaner bevat verskeie verhaallyne om ’n perspektief op die Namibiese geskiedenis te gee. Die Nama-meisie Jacoba Afrikaner raak verlief op die Herero Tuvahi Kapuuo. Sy vertel vir hom van haar voorouers, afstammelinge van Klaas Afrikaner en sy beroemde seuns Jonker en Titus. Hy vertel haar van die Herero’s se verblyf en swaarkry in die swart woonbuurte van Windhoek en die opstand van 1960. Wanneer hy saam met Swapo teen die apartheidsbewind vir vryheid van die swart volkere gaan veg, laat hy haar alleen en swanger agter. Bas Pretorius is ’n wit dominee, wat die ander kant van die Swapo-oorlog verdedig en eindelik vir Jacoba as prostituut op die Groot Ashoop op Kupferberg buite Windhoek vind. Hierdie ontmoeting dwing hom tot ander insigte. Die boek word ’n fel aanklag teen die grensoorlog en die vergrype van die land se koloniale verlede, met goed nagevorste blootstelling van die geskiedenis van inheemse mense in Namibië. Jacoba Afrikaner is in 2001 op die kortlys van die romanwedstryd van Sanlam, Insig en Kwêla.

Monument is ’n roman wat geskryf word vir die eeufees van die Nasionale Vrouemonument in Bloemfontein. Hierin word vyf geslagte vroue en hoe hulle gebou het aan hierdie land, se storie vertel. Margo Diederichs keer terug na Winburg in die Vrystaat nadat sy vier jaar lank in Israel gewoon het. Sy laat haar vriend Yachin in Israel agter, wat probeer sin maak van sy geboorteland. Margo is terug omdat haar ma, Chris, ernstig siek is. Sy het nie ’n goeie verhouding met haar ma nie en Margo voel ontuis in Suid-Afrika, wat vir haar ’n vreemde land geword het. Haar terugkeer bring die harde werklikheid van ’n lewe in Suid-Afrika na vore waar kinders vir ’n selfoon vermoor word en mense agter tralies woon om veilig te bly. Margo se storie is egter ook haar ma se storie en ook dié van haar ouma Oumbecca, oumagrootjie Angelina en ooroumagrootjie Jacomina, wat as jong vrou in ’n grot geskuil het terwyl die Anglo-Boereoorlog aan die gang was. In notaboeke wat haar ouma geskryf het, leer Margo van die stryd wat die vroue gestry het en hoekom hulle die besluite geneem het wat hulle geneem het. Sy ontmoet in Winburg die onderwyser Hugo (Sparks) van Niekerk, ’n oujongkêrel wat alles in sy vermoë doen om te sorg dat ’n deel van die land se geskiedenis nie verlore gaan nie. Gaandeweg begin Margo haar voorsate se wortels in Suid-Afrika beter verstaan. Die meeste van die karakters is fiktief, maar die roman is faksie (of feite-fiksie). Die ware verhaal van ’n oorlewende van ’n plaasaanval word ingeskryf met ’n koerantberig en selfs dialoog met die oorlewende en haar kinders wat dit staaf. Van Maartens se kortverhale word in Tydskrif vir Letterkunde gepubliseer en Lina Spies neem die kortverhaal Nag, Nuni in die versamelbundel Majesteit, die kat op.

Vele liefdesverhale verskyn ook van haar, veral in die Mirre-reeks van Tafelberg Uitgewers, wat Christelike romanses publiseer. In Seën wag op Sinai gaan werk die deurmekaar jong meisie Silvia du Toit as au pair by die skatryk Delgado-familie in Spanje. Sy is op soek na klaarheid oor haar lewe en haar verhouding met Stefan Verster, terwyl sy in Spanje teen haar sin verlief raak op die eksotiese Cameron Napier. Wanneer sy saam met haar werkgewer se gesin die berg Sinai uitklim, wag ’n geestelike ervaring op haar en raak sy bewus van God se teenwoordigheid in haar lewe en sy plan met haar. In Engel van Ethiopië gaan Ciska Meintjies vir ’n jaar na Ethiopië om haar Diensjaar vir Christus te doen en ook om perspektief te kry op haar lewe. In Ethiopië raak haar lewe verstrengel met dié van haar brandarm tolk, Desta. Sy ontmoet die Belgiese onderwyser Wessel Peeters, wat ’n beseerde vondelingbaba na haar bring. Laduma vir die liefde is die laaste boek in die Mirre-reeks. Paula en Raulette Rall is tweelingsusters en Paula het haar suster se kêrel, Hans de Lange, afgevry. Hans is later weg en Paula sukkel om te vergewe en te vergeet. Drie jaar later keer Hans terug saam met ’n toergroep wat die Engelsman Edward Prendergast insluit, wat in die land is om die Wêreldbekersokker te ondersteun. Hans probeer om vergifnis by Paula te kry, maar sy en Edward raak verlief op mekaar. Ander boeke in hierdie reeks is Gawe van die liefde, My liefling is ’n wolkeman, Katryn van die klipdassies en Sondag van die silwer see.

Sy skryf ook die biografie van Marike de Klerk, gewese eggenote van oud-president F.W. de Klerk (Marike: ’n reis deur somer en winter). Die boek bied ’n blik op die lewe van ’n vrou van ’n bekende politikus, met al die opwinding en frustrasies wat daarmee gepaardgaan. Die verhouding wat F.W. met Elita Georgiades het en met wie hy later getroud is, raak tydens die skryf van die boek bekend en Marike skryf self in ’n laaste hoofstuk op aangrypende wyse oor haar emosies in hierdie tyd. Na Marike en F.W. se egskeiding skryf Marike met Maretha se hulp ’n Plek waar die son weer skyn, waar Marike vertel van die moeilike verwerking van die gevoelens van verwerping en eensaamheid na die egskeiding.

Maretha skryf verskeie geestelike dagboeke van uiteenlopende aard, insluitende Aljander-aljander (1981, ’n nadink-dagboek vir kinders), Die Huisdagboek (1986), Maak my anders, Here (1992), En daar het stilte gekom (1994), Om elke dag te cope (2000), Net tussen my en God (2001, ’n Bybelse dagboek vir dogters) en Die stiltetyd Bybel vir vroue (2007). Verskeie ander boeke met geestelike en didaktiese strekking verskyn van haar. Kinderkos bevat wenke en stories vir almal wat met kinders werk en My kind op die stormsee het eweneens wenke oor kinders grootmaak. Groot genoeg om te weet is seksonderrig aan kinders en Ek gaan anders wees is gesprekke oor die regte lewe en die uitdagings van grootword vir tieners Deur hierdie wolk is gesprekke met mense wat met die dood worstel en dié wat met hulle saamleef, terwyl Saam met God diegene begelei wat deur ’n egskeiding worstel. Die sterprinses behandel die Bybelse verhaal van Ester en die lesse wat daaruit geleer kan word. Saam met haar man skryf sy Vrymoedige gesprek met God, waarin hulle die gelowige mens se verlange na geestelike leiding en vervulling verwoord. Kitskos en korrels is ’n kookboek met geestelike oordenkings, terwyl Moeilike mense konflikbestuur behandel.

Eerbewyse

In 1993 word sy saam met Winkie Direko aangewys as Ons Stad en die Bloemfonteinse Publisiteitsvereniging se Bloemfonteiner van die jaar. In 1994 vereer die Bond van Oud-Kovsies haar met die Cum Laude-toekenning vir haar uitsonderlike prestasies in die skryfkuns. Jong Dames Dinamiek ken in 1993 hulle Prestige-toekenning aan haar toe vir haar bydrae tot die breër gemeenskap. Die ATKV vereer haar in 1995 met die Vrou vir Vroue-toekenning vir haar besondere bydrae tot die Suid-Afrikaanse gemeenskap en in 2011 word sy deur Solidariteit Helpende Hand vereer vir haar bydrae tot die Afrikaanse literatuurskat.

Publikasies

Boeke vir volwassenes

1975

• Anderkant Swartklip

• Lea, Lea

• Stormvoël

1976 - Eindpunt

1978 - Koms van die wolf

1980 - Die Midas-seisoen

1981 - Tuin van die geel magrietjies

1982 - Een ligjaar

1983 - Voor die oog van hierdie son

1986 - Verste grens

1988 - Vlug van die Eden-mens

1991 - Ekstasies en frustrasies

1992

• Motte en magrietjies

• Vygies en ander vreugdes

1993 – Suurtjies en stralers

1994

• Haelstorms en kannabolle

• Halte tevredenheid

• Poegaailyf of vonkeloog?

• Tuin van die geel magrietjies

• Omnibus: Die koms van die wolf; Die Midas-seisoen; Voor die oog van hierdie son

1995

• Jy maak ’n verskil

• Kwelkatryn of Kanniedood?

1996 - Van Riemvasmaak tot rose

1997- Ruitevrou

1998 - Marike: ’n reis deur somer en winter (saam met Marike de Klerk)

1999

• ’n Plek waar die son weer skyn (saam met Marike de Klerk)

• Sonneblomme en middernaglelies

2001 - Jacoba Afrikaner

2002 - Gaan na die pottebakker se huis

2004 - Gawe van die liefde

2005 - Seën wag op Sinai

2006 - Engel van Ethiopië

2007 - My liefling is ’n wolkeman

2008 - Katryn van die klipdassies

2010 - Sondag van die silwer see

2011 - Laduma vir die liefde

2013 - Monument

2014 - Die slotman

Kinder- en jeugboeke

1982 - My dik boek

1983

• Ons mooiste Kersfees

• Rowe val af

1984

• Die bomelaars

• Grys kat, grys kat, jy laat vir Anja hoes

• Moedhou Maria, dis donkermaan

• ’n Pakkie mieliepitte

• Swart Griet is vas

1985

• Gezina en die bruin wind

• Die sakmense

1987 - Die inkvoël

1988 - Oor die nek van die draak

1989

• Is Gideon dan ’n swartskaap?

• Op Filippa se planeet

• ’n Pot vol winter

• Zek en die skoenlappers van die nag

1990 - Plek van dolfyne

1991

• In die hemel eet mens mieliepap

• Die keerpunt

1992

• Geagte mejuffrou Snob

• Spinnekopsomer

1993 - Smaartie is skeel

1998 - Die nagkat

2002 - Die baba luister

2003 - Vicky bou ’n dam

2004

• Koes vir die strykstok, spinnekop!

• Met Hazel oor die hobbels

• ’n Trollie vol tjips

2006 – Die beste ding since popcorn

Geestelike en didaktiese boeke

1981 - Aljander-aljander

1982 - Vrymoedige gesprek met God (saam met Hennie Maartens)

1983 - Elke dag se genade

1984

• Kinderkos

• Om waarlik te leef (saam met Hennie Maartens)

1986

• Deur hierdie wolk

• Groot genoeg om te weet

• Huisdagboek

• Om kinders groot te maak

1987 - Oud genoeg vir nagbriewe

1988 - Here, dis ek, Magriet

1989 - Mooi loop, meisiekind

1990 - Ons twee wil trou

1991

• God gee om

• Nuwe sandale

• Uiteindelik vrede

1992 - Maak my anders, Here

1993

• Gebed kan my lewe verander

• Help, ek word weer vet!

• Jaar van gebed

• Roeiers op die Rugbreek-rivier

1994

• En daar het stilte gekom

• Gee my liefde, Here!

• ’n Geskenk van dank

• ’n Geskenk van liefde

• ’n Geskenk van vertroosting

• Juis nou: elke dag se genade

• Koring en komyn: hoe om vandag ma te wees

• My kind op die stormsee

• My klein gebedeboekies

• Die nes wat ons bou

• So werk ’n tiener se ratwerk (met Naomi Maartens)

• T-hemp in ’n tuimeldroër (saam met Naomi Maartens)

1995

• Gebede uit die hart

• Geskenkidees

• ’n Geskenk vir jou

• Groetewense

• Kitskos en korrels

• Wenvroue – hou die oog gevestig op God

1996 - My hulp kom van die Here (saam met Hennie Maartens)

1998 - 101 dinge wat tieners moet weet oor liefde, vriende, selfvertroue, ouers, geloof en alles en nog wat

1999

• 366 dae naby God

• Geliefd en veilig by u, Here!

• Gesinsomnibus

• ’n Man na God se hart (saam met Hennie Maartens)

• Oomblikke van stilte

2000

• Ek gaan anders wees

• Om elke dag te cope

2001

• Heel en helder

• Net tussen my en God

• Die sterprinses

• Vir ’n vriendin: 31 lewenswaarhede

• Wanneer vroue wonder

2002 - Moeilike mense

2003

• Die Bybel en my gemoed

• En die beste was die krisis

• Die groot huweliksboek

2004

• Al die dae van my vrouwees met God

• Hoe God ons dra

• Skommels tussen ma en dogter

2005 – Hoe God ons heelmaak

2006

• Deur trauma

• Elke dag naby God

• Wysheid – wanneer jy vrae het

2007

• Saam met God

• Die stiltetyd Bybel vir vroue

2008 – Elke dag is vol genade

Geestelike dramas

1996

• Kom huis toe, koningskind

• Kom saam na die krip

• Die kruiskoning

Bronne

• Wybenga, Gretel en Snyman, Maritha (reds.) Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom. Lapa-Uitgewers. Eerste uitgawe. Tweede druk, 2005.
• Korrespondent. Gewilde skrywer met hof gedreig. Beeld, 4 Julie 1997.
• Nieuwoudt, Una. Die waarheid moet uit, sê Maretha. Die Burger, 30 April 1992.
• Pepler, Elsabé. Die tweede bekering. Insig, September 2000.
• Retief, Hanlie. Die waarheid is ongelooflik erg. Rapport, 13 Julie 1997.
• Snyman, Maritha. ’n Pot vol winter: woordteks tot getransponeerde beeldteks. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 32 no. 1, Februarie 1994.
• Tempelhoff, Elise. 2 vroue wat mekaar begryp. Beeld, 21 Februarie 1998.
• Van Deventer, Susanne. Aspekte van ‘Verste grens’. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 30 no.3, Augustus 1992.
• Van Niekerk, Danie. Pastoriema in die oog van ’n boekstorm. Boekewêreld, 6 September 1997.
• Lategan, Leana. Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2001/11/12/6/5.html Geargiveer 26 Januarie 2012 op Wayback Machine
• LitNet ATKV-Skrywersalbum 25. November 2011: www.litnet.co.za
• Nieuwoudt, Una. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1992/04/30/16/2.html
• Wasserman, Herman. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/11/13/4/11.html