Mariepskop
Mariepskop, ook Marepe of Maripekop genoem, is met sy hoogte van 1 947 m bo seevlak een van die hoogste pieke in die noordelike Drakensberg,[nota 1] en die hoogste punt van die Blyderivierspoort, Suid-Afrika. Dit is geleë by die aansluiting van drie bewaringsgebiede, naamlik die Mariepskop-bosreservaat, Mariepskop-staatsbos, en die Blyderivierspoort-natuurreservaat. Die bergtop word aan verskillende kante deur loodregte kranse begrens, en bestaan uit Proterosoïese sedimentêre gesteentes van die Transvaalse supergroep. Die berg is vernoem na die 19de eeuse Poelana-hoofman, Maripe Mashile,[nota 2] wie se stam die berg eens as 'n vesting teen aanvalle gebruik het. Infrastruktuur en paaie is tydens die 1950's aangebring om 'n militêre radarstasie te bedien. Weerskante van Mariepskop is Tshwateng (1 628 m) oorkant die Blyderivier, en Hebronberg (1 767 m) aan die suidekant.
Geologie wysig
Die berg bestaan uit Proterosoïese sedimentêre gesteentes, naamlik kwartsiet, skalie en dolomiet van die Transvaalse supergroep. Die plato bestaan uit weerstandbiedende Swartrifkwartsiet wat rus op kwartsiet en skalie van die Wolkberggroep, met 'n graniet-gneislaag wat die basis uitmaak.[1]
Geskiedenis wysig
Die ontwrigtinge van die Mfecane in die 19de eeu was verantwoordelik vir die vestiging van Sotho-sprekende stamfragmente in die platorandgebiede, wat voorheen op die hoëveld gewoon het.[2] Die Bakwena-stamhoof Kowyn het hom naby die Graskop-eskarp gevestig, en die Mapoelana[3] het hulle in beklaenswaardige omstandighede tot die laeveld gewend. Oral suid van die Olifantsrivier en noord van die Krokodilrivier, is hierdie vlugtelinge verjaag en geplunder in die Swazi-strooptogte van koning Mswati II.
Stamhoof Maripe het sy mense aan die voet van "die groot een", of Thaba ya Moholoholo, soos die berg destyds bekend was, gevestig.[nota 3] Om van hul gemeenskaplike vyand te ontsnap, het hoofman Maripe en Chiloane se Poelana, die Poelana van Mokgotho en Mohlala se Pedi-mense hul toevlug tot die bergplato geneem. In die Moholoholo-oorlog van 1864,[4] is rotsblokke van die berg afgerol om die vyand terug te hou, en etlike aanvalle op die bergvesting is afgeweer.[2] Geraamtes van Swazi-gesneuweldes was lank daarna nog oor die berg verstrooi.
'n Aantal plaaslike plekname herdenk hierdie onstuimige tydperk. Die nabye Drie Rondawels is na drie van die hoofman se vroue vernoem, Magabolle, Mogoladikwe en Maseroto, terwyl die aanliggende Mapjaneng-uitloper weereens na die hoofman verwys.[5] Swadeni (ook bekend as Swadini of Swatini), beteken "die plek van die Swazi", en blyk die enigste pleknaam te wees wat aan die Swazies se teenwoordigheid herinner, wat die area aangeval maar nooit lank aangebly het nie.[4]
Fauna wysig
Klein soogdiere van die berg sluit in die rooiboommuis (Dendromus mesomelas), die streepmuis (Rhabdomys pumilio) en die boomlewende woudmuis (Grammomys dolichurus). Amfibiërs sluit die kliklangtoonpadda (Strongylopus grayii) , gewone rivierpadda (Amietia angolensis) en Natalse spookpadda (Heleophryne natalensis) in. Laasgenoemde spesie het 'n beperkte en afnemende verspreiding in Suid-Afrika en benodig helder, koue en vinnigvloeiende bergstrome met digte plantegroei teen die oewers.[6] Die Mariepskopse dwerggeitjie (Afroedura maripi) is in 1982 op die berg ontdek en in 2014 beskryf.[7] Die Blyderivier- (A. rondavelica) en Abel Erasmus-dwerggeitjies (A. rupestris) is verwante spesies wat op geïsoleerde kranswande van die omgewing voorkom.
Flora wysig
Die Mariepskop-Magalieskop-kompleks word van die res van die Drakensberg geskei deur die Blyderivier en sy canyon, en aan die suidekant deur 'n sytak van die Klaserierivier. Hierdie twee valleie word gesien as migrasieroetes vir flora tussen die berg en die laeveld.[8] Teen 1969 was sowat 1 600 ha van die Mariepskop-bosreservaat aan denneplantasies toegedeel, terwyl 'n verdere sowat 3 000 ha steeds onder inheemse bos gestaan het.
Verskeie onderskeibare plantgemeenskappe is hier beskryf. Die voetheuwels is bedek met laagliggende boomveld, wat onderverdeel word in laeveldse galerybos, savanne teen berghange, savanne op rotsagtige terrein, en submontane woud. Teen die berg se hoëre hange word die hoë berggrasveld plek-plek afgewissel met 'n soort fynbos-plantegroei. Op hierdie hoëre hange word die bergplato-, Widdringtonia- en bergwoud-plantgemeenskappe aangetref.[8]
Die subbevolking van die Kaapsehoopbroodboom (E. laevifolius) wat eens teen die rotsagtige hange van Mariepskop voorgekom het, is nou feitlik uitgestorwe weens menslike faktore en die Fusarium-swam wat hulle keëls aanval.[9] Die berg is ook die tuiste van Tulbaghia coddii, 'n plantspesie met tans beperkte verspreiding, omdat baie daarvan aan plantasies van die houtnywerheid afgestaan is.[10]
Radarstasie wysig
Ontwikkeling van die Mariepskop-radarstasie het in die 1950's 'n aanvang geneem. Die doel van Project NATSEC (d.w.s. Projek Nasionale Sekuriteit) het die vestiging van radarstasies naby die grense van die destydse Transvaal-provinsie ingesluit, wat vroeë waarskuwing sou kon verskaf in die gebeurlikheid van 'n lugaanval uit naburige state. 'n Eerste pad na die bergkruin is in Februarie 1957 voltooi. Om die voltooiing van die radarstasie te fasiliteer, is hierdie toegangspad laat-1961 opgeknap, en teen 18 November 1965 was die stasie operasioneel. Sedert 2003 word die radarstasie nie meer bedryf nie.[11]
Wildrehabilitasiesentrum wysig
Die Moholoholo-wildrehabilitasiesentrum is net buite Kampersrus geleë, in die noordelike voetheuwels van die berg. Dit is in 1991 gestig toe Brian Jones as bestuurder aangestel is.[3]
Notas wysig
| Wikimedia Commons bevat media in verband met Mariepskop. |
- ↑ Die pieke van die Wolkberg-omgewing is hoër, die Ysterkroon naamlik 2 126 m hoog, en Serala 2 050 m. Die baken aan die noordpunt van die Rohrbeckpad is 1 943 m bo seevlak.
- ↑ Die hoofman staan ook bekend as Mariep, Maripi, of Marepe.
- ↑ 'n Naam wat tans vir 'n piek na die noorde gebruik word, en ook weergegee word as Mogologolo, of Mohuluhulu.
Verwysings wysig
- ↑ Whitfield, Nick Norman & Gavin (2006). Geological journeys: a traveller's guide to South Africa's rocks and landforms. Kaapstad: Struik. p. 288. ISBN 9781770070622.
- ↑ 2,0 2,1 Bulpin, T.V. (2012). Lost Trails on the Lowveld (5de uitg.). Pretoria: Protea Boekhuis. pp. 79–80. ISBN 978-1869195557.
- ↑ 3,0 3,1 "Moholoholo: How it all began". moholoholo.co.za/about/. Moholoholo Wildlife Rehabilitation Centre. 2016. Besoek op 21 Augustus 2017.
- ↑ 4,0 4,1 Rowe, Christine. "Heritage management of archaeological, historical and industrial resources on the Blyde River Canyon Nature Reserve" (PDF). repository.up.ac.za. Universiteit van Pretoria. Besoek op 20 April 2016.
- ↑ Mashego, Winners. Let's visit Mariepskop (brosjure). Mariepskop Bosboukantoor.
- ↑ Orrick, Kaggie. "Exciting Captures on Mariepskop". GVI South Africa. Besoek op 21 Augustus 2017.
- ↑ Uetz, Peter; Hallermann, Jakob. "Afroedura maripi Jacobsen, Kuhn, Jackman & Bauer, 2014". The Reptile Database. Besoek op 23 Januarie 2019.
- ↑ 8,0 8,1 van der Schijff, H.P.; Schoonraad, E. (1971). "The Flora of the Mariepskop Complex". Bothalia. 10 (3): 461–500. Besoek op 18 Augustus 2017.
- ↑ Donaldson, J. S. (2009). "Kaapsehoop Cycad". redlist.sanbi.org. Red List of South African Plants, weergawe 2017.1. Besoek op 22 Augustus 2017.
- ↑ von Staden, L. (2011). "Tulbaghia coddii". redlist.sanbi.org. Red List of South African Plants, weergawe 2017.1. Besoek op 22 Augustus 2017.
- ↑ "Lowveld Airspace Control Sector: History and Core Business of LASS". af.mil.za. Department of Defence. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Julie 2019. Besoek op 18 Augustus 2017.