Mede
Die Mede, Meders of Mediërs (Klassieke Latyn: Mēdus, gewoonlik in die meervoud, Mēdī; Antieke Grieks: Μῆδος, ma-to-i; Oud-Persies: Māda) was ’n antieke Iranse volk wat in ’n gebied bekend as Medië (Noordwes-Iran) gewoon en Medies gepraat het. Hul aankoms in die streek word verbind met die eerste golf migrasies van Iranse volke na Antieke Iran van die laat 2de tot die vroeë 1ste millennium v.C.
| ||||
 | ||||
| Hoofstad | Ecbatana, huidige Hamadan | |||
| Taal/Tale | Medies | |||
| Regering | Monargie | |||
| Koning | ||||
| - 625-585 v.C. | Cyaxares (eerste) | |||
| - 589-549 n.C. | Astyages (laaste) | |||
| Historiese tydperk | Mesopotamië | |||
| - Gevestig | 615 v.C. | |||
| - Stigting | ca. 615 v.C.[1] | |||
| - Verowering deur Kores die Grote | 549 v.C. | |||
.svg){kind=small}
Koerde en Mede
wysigDaar is menings onder historici en reisigers in baie tydperke, veral in die vroeë tydperk, dat die Mede die voorouers van die Koerde is. Die eerste historiese dokument wat die verband tussen die Mede en die Koerde toon, is in die Kar-nâme. Ardeshir I Papakan (242 v.C.) noem die Koerdiese Med-koning in sy oorlog teen die Koerde.[2][3]
Sommige historici in die Middeleeue het die oorloë wat hulle met die Koerde gevoer het, wat die Koerde die Med genoem het, geïnterpreteer as die inval van die Mede. Hulle taal is ingesluit in die klas van Wes-Iranse tale, net soos Koerdies.[4][5]
Geskiedenis
wysigDié tydperk van migrasie het saamgeval met ’n magsvakuum in die Midde-Ooste toe die Middel-Assiriese Ryk (1365-1020 v.C.), wat Noordwes-Iran, Oos-Anatolië en die Kaukasus oorheers het, val. Dit het daartoe gelei dat nuwe volke na die gebied getrek en daar gaan woon het. Terselfdertyd het Elam, die oorheersende mag in Antieke Iran, ’n tydperk van groot swakheid beleef, net soos Babilonië in die weste.
Van die 10de tot die laat 7de eeu v.C. het die westelike dele van Medië onder die oorheersing van die groot Nieu-Assiriese Ryk in Noord-Mesopotamië gekom. Dié ryk het van Siprus tot Antieke Iran gestrek, en van die Kaukasus tot Antieke Egipte en Arabië. Assiriese konings soos Tiglath-Pileser III, Sargon II, Sanhereb en Assurbanipal het leenmanne van die Mede gemaak en hulle beskerm teen invalle deur Skitiërs en Kimmeriërs.[6]
Van 622 tot 612 v.C. het die Assiriese Ryk, wat sedert 626 v.C. konstant oorlog gevoer het, begin verswak. Onderdane soos die Mede, Babiloniërs, Chaldeërs, Egiptenare, Skitiërs, Kimmeriërs, Lidiërs en Arameërs het stilweg ophou heffings aan Assirië betaal.
Danksy ’n alliansie met rebellerende Babiloniërs, Skitiërs, Chaldeërs en Kimmeriërs het die Mede Nineve in 612 v.C. verower en dit het gelei tot die uiteindelike val van die Nieu-Assiriese Ryk teen 605 v.C. Die Mede het so hul oorspronklike tuisland vergroot totdat dit van rofweg Noordoos-Iran tot by die Halysrivier in Anatolië gestrek het. Omstreeks 605 v.C. is ’n verenigde Mediese Ryk gestig wat saam met Babilonië, Lidië en Antieke Egipte een van die vier sterkste magte van die Nabye-Ooste geword het.
Die Mediese koninkryk is in 550 v.C. deur Kores die Grote verower en hy het die Persiese Achaemenidiese Ryk gestig.[7]
Verwysings
wysig- ↑ Shabazi (2015). Curtis, Vesta Sarkhosh; Stewart, Sarah (reds.). Birth of the Persian Empire. I. B. Tauris. p. 118. ISBN 978-0857710925. Besoek op 8 Julie 2015.
- ↑ https://www.worldcat.org/oclc/946967827
- ↑ https://www.worldcat.org/oclc/881141443
- ↑ Chʻamchʻyantsʻ, Mikʻayel (1827). History of Armenia, by Father Michael Chamich: From B. C. 2247 to the Year of Christ 1780, Or 1229 of the Armenian Era, Tr. from the Original Armenian, by Johannes Avdall (İngilizce). Printed at Bishop's college Press, by H. Townsend. s. 310.
- ↑ Köhler (2014). Hayton - La Flor des estoires de la terre d’Orient (in French). p. 225. Après perdirent les Sarazins la seignorie " , e les Mediens , qui sont dis Cordins , occuperent la seignorie d'Egipte.
- ↑ Georges Roux, Ancient Iraq, 1992
- ↑ The Oxford encyclopedia of archaeology in the Near East, vol 3. 1997" ble. 448-9
Skakels
wysig
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
