Mis in D-majeur, op. 106 (Missa solemnis) (Beethoven)

Missa solemnis
	deur Ludwig van Beethoven
	Die outograafpartituur van die begin van die Kyrie, met die bekende woorde "Von Herzen..." en die uitvoeringsaanduiding "Mit Andacht"
Toonaard	D-majeur
Teks	Gewone mis
Taal	Latyn
Toewyding	Aartshertog Rudolf van Oostenryk
Opgevoer	7 April 1824: Sint Petersburg
Partituur	Page Sjabloon:Hlist/styles.css has no content. soloste; koor; orkes;

Beethoven se Mis in D-majeur, op. 123, beter bekend as sy Missa Solemnis, is 'n plegtige mis wat hy 1819 en 1823 gekomokneer het. Dit is vir die eerste keer op 7 April 1824 volledig uitgevoer in Sint Petersburg, Rusland, onder die beskerming van Beethoven se beskermheer Prins Nikolai Golitsyn. 'n Onvolledige uitvoering is reeds op 7 Mei 1824 in Wene gegee, toe die Kyrie, Credo en Agnus Dei deur die komponis gedirigeer is.^[1] Dit word oor die algemeen beskou as een van die komponis se grootste prestasies en – saam met Bach se Mis in B-mineur – een van die mees betekenisvolle komposisies van die tydperk van Westerse klassieke harmonie.^[2]

Dit is min of meer in dieselfde tyd as sy Simfonie no. 9 in D-mineur, op. 125 gekomponeer, maar is Beethoven se tweede toonsetting van die mis; die eerste was sy Mis in C-majeur, op. 86. Die Missa Solemnis is opgedra aan aartshertog Rudolf van Oostenryk, aartsbiskop van Olmütz, sowel Beethoven se voorste beskermheer as sy leerling en vriend. Beethoven het op die afskrif wat hy aan Rudolf voorgelê het, geskryf: "Von Herzen – Möge es wieder –Zu Herzen geh'n!"^[3] (Afrikaans: Uit die hart – mag dit weer – na die hart terugkeer!).

Geskiedenis

Komposisiegeskiedenis

Die Missa Solemnis is Beethoven se derde koorkomposisie oor 'n gewyde onderwerp. Die oratorium Christus am Ölberge (1802), en sy vroeëre Mis in C-majeur, op. 86 (1807) is voor die Missa Solemnis gekomponeer. Beethoven het die Missa Solemnis gekomponeer om die inhuldiging van Rudolph van Habsburg-Lorraine as aartsbiskop van Olmütz te vier, wat op 9 Maart 1820 plaasgevind het.

UItvoeringsgeskiedenis

Die eerste uitvoering op 7 April 1824 (26 Maart Ou Styl) het nie in 'n gewyde omgewing plaasgevind nie, maar by die Filharmoniese Vereniging in Sint Petersburg op inisiatief van die Russiese edelman en beskermheer Nikolai Golitsyn. Die première – wat oorspronklik vir Kersfees 1823 beplan is – is vertraag deur die inoefening van die veeleisende koorparty, wat blykbaar meer tydrowend was as wat beplan is, asook deur gedeeltes wat verkeerd gekopieer is. Dit is onbekend wie die première op 7 April 1824 gedirigeer het.

Dele van die mis (die Kyrie, Credo en Agnus Dei) is op 7 Mei 1824 onder leiding van Kapellmeister Michael Umlauf in die Kärntnertor-teater in Wene uitgevoer, saam met die ouverture Die Weihe des Hauses, op. 124 en die première van die Negende Simfonie. Daar is na die drie dele van die mis wat uitgevoer is as "gesange" verwys omdat die Weense sensuurowerhede beswaar gemaak het teen die uitvoering van dele van die mis in 'n sekulêre lokaal.

Nóg 'n uitvoering van die volledige mis het in 1830 in 'n liturgiese omgewing in die kerk van Sint Petrus en Paulus in die Boheemse dorpie Varnsdorf plaasgevind.

Orkestrasie en instrumentasie

Die mis is gekomponeer vir 'n kwartet vokale soliste, 'n aansienlike koor en volle orkes. Elkeen word soms in virtuose, tekstuur- en melodiese hoedanighede gebruik. Die volledige kragte bestaan uit:

2 fluite
2 hobo's,
2 klarinette (in A, C en B-mol)
2 fagotte
1 kontrafagot
4 horings (in D, E-mol, B-mol-basso, E en G)
2 trompette (D, B-mol en C)
3 trombone (alt, tenoor en bas)
keteltromme
orrel-continuo
strykers (viole (I en II, altviole, tjello's en basviole)
soliste (sopraan, alt, tenoor en bas)
gemengde koor

Struktuur

Die Missa Solemnis bestaan uit vyf bewegings, wat ooreenstem met die eerste vyf dele van die ordinarium.

Let wel: Onder "Nota" is die opmerkings in kursief self deur die komponis in die partituur geskryf.

Deel	Beweging	Mates	Incipit	Mates	Tempo	Orestrasie	Toonaard	Meter	Nota
1	Kyrie	224	Kyrie eleison	86	Assai sostenuto	Soliste, koor en orkes	D-majeur	2/2	"Mit Andacht"
			Christe eleison	42	Andante assai ben marcato		B-mineur	3/2
			Kyrie eleison	96	Tempo I		D-majeur	2/2
2	Gloria in excelsis Deo, oftewel die Groot Doksologie	569	Gloria in excelsis Deo	130	Allegro vivace	Koor en orkes	D-majeur	3/4	"Gloria"-tema
			Gratias agimus tibi	43	Meno Allegro	Soliste, koor en orkes	B-mol-majeur
			Domine Deus	56	Tempo I		B-mol-majeur, F-majeur		"Gloria"-tema
			Qui tollis peccata mundi	80	Larghetto		D-mineur, D-majeur, B-mol-majeur, D-majeur	2/4
			Quoniam tu solus Sanctus	50	Allegro maestoso	Koor en orkes	D-majeur	3/4
			In gloria Dei Patris. Amen	99	Allegro, ma non troppo e ben marcato	Soliste, koor en orkes		4/4	Fuga
				66	Poco piu Allegro	Soliste, koor en orkes		2/2	Fuga
				45	Presto	Koor en orkes		3/4	Rekapitulasie van "Gloria in excelsis Deo"
3	Credo, oftewel die Niceense geloofsbeleidenis	473	Credo in unum Deum	124	Allegro ma non troppo	Koor en orkes	B-mol-major		"Credo"-tema
			Et incarnatus est	20	Adagio	Soliste, koor en orkes	D (Dories)
			Et homo factus est	12	Andante	Tenoor, koor en orkes	D-majeur	3/4	Tenoorsolo
			Crucifixus etiam pro nobis	32	Adagio espressivo	Soliste, koor en orkes	D-mineur	3/4
			Et resurrexit tertia die	6	Allegro	Koor	G (Miksolidies)	4/4	A cappella-koor
			Et ascendit in coelum	70	Allegro molto	Koor en orkes	F-majeur	2/4
			Credo in Spiritum Sanctum	42	Allegro ma non troppo		F-majeur	4/4	"Credo"-tema
			Et vitam venturi... Amen	67	Allegretto ma non troppo		B-mol-majeur	3/2	Dubbelfuga
				60	Allegro con moto				Dubbelfuga
				40	Grave	Koor, soliste en orkes
4	Sanctus	235	Sanctus, Sanctus, Sanctus	33	Adagio	Soliste en orkes	D-majeur	2/4	"Mit Andacht"
			Pleni sunt coeli	19	Allegro pesante			4/4	Fuga
			Osanna in excelsis	27	Presto			3/4
			-	32	Sostenuto ma non troppo	Orkes	G-majeur	3/4	"Praeludium"
			Benedictus qui venit	124	Andante molto cantabile e non troppo mosso	Soliste, koor, soloviool en orkes	G-majeur, C-majeur, G-majeur	12/8	Vioolsolo
5	Agnus Dei	434	Agnus Dei	95	Adagio	Soliste, koor en orkes	B-mineur	4/4
			Dona nobis pacem	68	Allegretto vivace		D-majeur	6/8	"Bitte um innern und äussern Frieden"
				26	Allegro assai		B-mol-majeur	4/4	Militêre episode 1
				76	Tempo I		F-majeur, D-majeur	6/8	Aanhaling uit Händel se Messiah: "And he shall reign"
				88	Presto		D-majeur, B-mol-majeur	2/2	Militêre episode 2
				81	Tempo I		B-mol-major, D-majeur	6/8

'n Uivoering van die volledige werk duur tussen 70 en 90 minute lank.

Ontleding

Die komposisie toon Beethoven se kenmerkende minagting van die kunstenaar. Dit is op verskeie plekke sowel tegnies as fisiek veeleisend, met skielike veranderinge aan dinamiek, metrum en tempo. Dit gebeur dwarsdeur die mis. In die opening van die Kyrie, byvoorbeeld, word die lettergrepe "Ky-ri" óf forte óf sforzando gesing en gespeel, maar die laaste lettergreep "-e" is piano. Soos hieronder aangedui, is die herhaling van die "Et vitam venturi"-fuga besonder veeleisend, aangesien dit subtiel verskil van die vorige weergawes van die tema en teentema, en teen ongeveer twee keer die tempo uitgevoer word. Die orkesdele sluit ook baie veeleisende afdelings in, insluitend die vioolsolo in die Sanctus en van die veeleisendste werke in die repertorium vir fagot en kontrafagot. Die moeilikheidsgraad van die stuk, gekombineer met die vereistes vir 'n volle orkes, groot koor en hoogs opgeleide soliste, sowel vokaal as instrumentaal, beteken dat dit nie dikwels deur amateur- of semiprofessionele ensembles uitgevoer word nie.

Kyrie

Die Kyrie is moontlik die mees tradisionele beweging, in 'n tradisionele ABA-struktuur gestruktureer. Die drie groot openingsakkoorde in D-majeur kontrasteer skerp met die vierde pianissimo reaksie: (GOD/mens), gevolg deur nederige dog statige koorwerk in die eerste gedeelte en meer kontrapuntale vokale teksture in die "Christe eleison"-degeelte. Die vier vokale soliste en die koor deel deurgaans die tematiese materiaal, eersgenoemde veral in die "Christe eleison"-gedeelte.

Gloria

Elke gedeelte van die Gloria word gekenmerk deur snel verskuiwende teksture en temas beklemtoon elke gedeelte van die Gloria-teks. Die begin van die beweging is bykans ensiklopedies is in sy verkenning van 3/4-tyd. Die beweging eindig met die eerste van die werk se twee fugas op die teks "In gloria Dei patris. Amen", wat lei tot 'n rekapitualsie van die aanvanklike Gloria-teks en musiek.

Credo

Die Credo kan in vier dele verdeel word:

"Credo in unum Deum" tot en met "descendit de coelis" in B-mol
"Et incarnatus est' tot en met "Et resurrexit" in D
"Et ascendit" tot en met Credo-rekapitulasie in F
Fuga en koda "Et vitam venturi saeculi. Amen" in B-mol

Die beweging begin met 'n akkoordsekwent wat later weer in die beweging gebruik sal word om modulasies te bewerkstellig. Die woord "Credo" word herhaaldelik in 'n tweenootmotief gesing, en die werk sluit dus aan by die tradisie van sogenaamde "Credo"-misse, insluitend Wolfgang Amadeus Mozart se Missa brevis in F-majeur, K. 192 en die Mis in C-majeur, K. 257.^[4] Die aangrypende modale harmonieë van die "Et incarnatus"-gedeelte beweeg tot steeds meer ekspressiewe hoogtes deur die "Crucifixus", en in 'n merkwaardige, a cappella-toonsetting van die "Et resurrexit", wat verby is amper voordat dit begin het. Die opvallendste gedeelte van dié beweging is egter die slotfuga op "Et vitam venturi saeculi", wat een van die moeilikste passasies in die koorrepertorium insluit, wanneer die tema teen verdubbelde tempo terugkeer vir 'n opwindende slot.

Sanctus

Tot en met die "Benedictus" van die Sanctus is die Missa solemnis van redelik normale klassieke proporsies. Maar dan, ná 'n orkesvoorspel, betree 'n soloviool in sy hoogste omvang – 'n simbool van die Heilige Gees wat na die aarde neerdaal in 'n merkwaardige, lang uitbreiding van die teks.

Agnus Dei

'n Toonsetting van die pleidooi "miserere nobis" (Afrikaans: wees ons genadig), wat in B-mineur en aanvanklik slegs die manstemme gesing, lei uiteindelik tot 'n helder gebed in D-majeur "dona nobis pacem" (Afrikaans: gee ons vrede) in 'n pastorale styl. Na 'n kort fugale ontwikkeling word dit skielik en dramaties deur oorlogsgeluide onderbreek ('n konvensie in die 18de eeu, soos in Haydn se Missa in tempore belli), maar ná herhaalde pleidooie van "miserere", herstel dit uiteindelik en tot 'n vreedsame einde.

Kritiese ontvangs

Sommige kritici was ontsteld dat, soos Theodor W. Adorno dit gestel het, "there is something peculiar about the Missa solemnis."^[5] In baie opsigte is dit 'n atipiese werk; Die volgehoue tematiese ontwikkeling, wat een van Beethoven se kenmerke is, ontbreek in die werk. Die fugas aan die einde van die Gloria en Credo belyn dit met die werke uit sy laat periode, maar sy gelyktydige belangstelling in die tema-en-variasiesvorm is afwesig. In plaas daarvan bied die Missa Solemnis 'n deurlopende musikale narratief, bykans sonder enige herhaling – veral in die Gloria en Credo, die twee langste bewegings. Die styl, het Adorno opgemerk, is kom ooreen met die behandeling van temas in nabootsing, wat 'n mens in die werke van die Vlaamse meesters soos Josquin des Prez en Johannes Ockeghem aantref. Dit is egter onduidelik of Beethoven hul tegnieke doelbewus nageboots het om aan die eise van die teks van die mis te voldoen. Donald Tovey het Beethoven op 'n ander manier met die vroeëre tradisie verbind:^[6]

Not even Bach or Handel can show a greater sense of space and of sonority. There is no earlier choral writing that comes so near to recovering some of the lost secrets of the style of Palestrina. There is no choral and no orchestral writing, earlier or later, that shows a more thrilling sense of the individual colour of every chord, every position, and every doubled third or discord. Michael Spitzer bied 'n alternatiewe siening van die historiese konteks van Beethoven se miskomposies aan:^[7]

Gregorian melodies, of course, continued to be used in the Mass throughout the eighteenth century; but by Beethoven's time they were relatively rare, especially in orchestral Masses. The one composer who still used them extensively is Michael Haydn, in his a cappella Masses for Advent and Lent. It is significant that in some of these he limits the borrowed melody to the Incarnatus and expressly labels it "Corale." In the Missa dolorum B. M. V. (1762) it is set in the style of a harmonized chorale, in the Missa tempore Qudragesima of 1794 note against note, with the Gregorian melody (Credo IV of the Liber Usualis) appearing in the soprano. I have little doubt that Beethoven knew such works of Michael Haydn, at that time the most popular composer of sacred music in Austria.

Opnames

Klankopnames

Jaar	Dirigent	Orkes en koor	Soliste	Etiket
1928	Bruno Kittel	Berlynse Filharmoniese Orkes, Bruno-Kittel Koor	Lotte Leonard/Emmy Land, Elenor Schlosshauer-Reynolds, Anton Maria Topitz/Eugen Transky, Wilhelm Guttmann/Hermann Schey	Polydor
1935	Arturo Toscanini	New York Filharmoniese Orkes, New York Schola Cantorum	Elisabeth Rethberg, Marion Telva, Giovanni Martinelli, Ezio Pinza	Archipel
1937	Thomas Beecham	Londense Filharmoniese Orkes, Leeds Feeskoor	Isobel Baillie, Mary Jarred, Heddle Nash, Keith Falkner	EMI
1938	Sergey Koussevitzky	Boston Simfonieorkes, Radcliffe Choral Society, Harvard Glee Club	Jeanette Vreeland, Anna Kaskas, John Priebe, Norman Cordon	RCA
1939	Arturo Toscanini	BBC Simfonieorkes BBC Koorgemeenskap	Zinka Milanov, Kerstin Thorborg, Koloman von Pataky, Nicola Moscona	Archipel
1940	Clemens Krauss	Koor en orkes van die Weense Staatsopera	Trude Eipperle, Luise Willer, Julius Patzak, Georg Hann	Archipel
1940	Arturo Toscanini	NBC Simfonieorkes, Westminster Koor	Zinka Milanov, Bruna Castagna Jussi Björling, Alexander Kipnis	Music and Arts
1946	Erich Kleiber	Teatro Colon-orkes en koor	Nilda Hoffmann, Mafalda Rinaldi, Lydia Kindermann, Kolomon von Pataky	Archipel
1948	Bruno Walter	New York Filharmoniese Orkes, Westminster-koor	Eleanor Steber, Nan Merriman, Walter Hain, Lorenzo Alvary	Music and Arts
1948	Erich Kleiber	Stockholm Filharmoniese Orkes en Koor	Birgit Nilsson, Lisa Tunnel, Gosta Backlein, Sigurd Bjorling	Music and Arts
1950	Otto Klemperer	Weense Simfonieorkes Akademiekoor van Wene	Ilona Steingruber, Elsa Schürhoff, Ernst Maykut, Otto Wiener	Vox
1953	Arturo Toscanini	NBC Simfonieorkes, Robert Shaw Chorale	Lois Marshall, Nan Merriman, Eugene Conley, Jerome Hines	RCA
1955	Otto Klemperer	Keulen Radiosimfonieorkes, Keulen Radiokoor, Koor van die Noordduitse Radio	Annelies Kupper, Sieglinde Wagner, Rudolf Schock, Josef Greindl	Archiphon
1955	Karl Böhm	Berlynse Filharmoniese Orkes Koor van die Sint Hedwigs-katedraal	Maria Stader, Marianna Radev, Anton Dermota, Josef Greindl	Deutsche Grammophon
1955	Volkmar Andrae	Weense Simfonieorkes Weense Singverein	Teresa Stich-Randall, Hilde Rössel-Majdan, Julius Patzak, Gottlob Frick	Archipel
1957	Carl Schuricht	Noordwesduitste Filharmonie, Koor van die Sint Hedwigs-katedraal	Maria Stader, Elsa Cavelti, Ernst Haefliger, Heinz Rehfuss	Archiphon
1957	Otto Klemperer	Concertgebouw Orkes, Toonkunstkoor Amsterdam, Collegium Musicum Amstelodamense	Elisabeth Schwarzkopf, Nan Merriman, József Simándy, Heinz Rehfuß	Archipel
1959	Herbert von Karajan	Weense Filharmoniese Orkes, Weense Singverein	Leontyne Price, Christa Ludwig, Nicolai Gedda, Nicola Zaccaria	EMI
1960	Leonard Bernstein	New York Filharmoniese Orkes, Westminster-koor	Eileen Farrell, Carol Smith, Richard Lewis, Kim Borg	Columbia
1960	Herbert von Karajan	Philharmonia-orkes Wiener Singverein	Elisabeth Schwarzkopf, Christa Ludwig, Nicolai Gedda, Nicola Zaccaria	Testament
1963	Günter Wand	Keulse Gürzenich-orkes, Gürzenich-koor	Leonore Kirchstein, Jeanne Deroubaix, Peter Schreier, Günther Morbach	Nonesuch. Testament
1965	Otto Klemperer	New Philharmonia Orkes en Koor	Elisabeth Söderström, Marga Höffgen, Waldemar Kmentt, Martti Talvela	EMI
1966	Herbert von Karajan	Berlynse Filharmoniese Orkes, Weense Singverein	Gundula Janowitz, Christa Ludwig, Fritz Wunderlich, Walter Berry	Deutsche Grammophon
1967	Eugene Ormandy	Philadelphia Orkes, Singing City Kore	Martina Arroyo, Maureen Forrester, Richard Lewis, Cesare Siepi	Columbia
1967	George Szell	Cleveland Orkes en Koor	Sara Mae Endich, Florence Kopleff, Ernst Haefliger, Ezio Flagello	Urania
1970	Eugen Jochum	Concertgebouw Orkes, Nederlandse Radiokoor	Agnes Giebel, Marga Höffgen, Ernst Haefliger, Karl Ridderbusch	Philips
1973	William Steinberg	Keulse Radiosimfonieorkes, Keulse Radiokoor	Heather Harper, Julia Hamari, Sven Olof Eliasson, Peter Meven	ica classics
1974	Karl Böhm	Weense Filharmoniese Orkes, Weense Konsertvereniging Staatsoperakoor	Margaret Price, Christa Ludwig, Wiesław Ochman, Martti Talvela	Deutsche Grammophon
1975	Herbert von Karajan	Berlynse Filharmoniese Orkes, Weense Singverein	Gundula Janowitz, Agnes Baltsa, Peter Schreier, Jose Van Dam	EMI
1975	Carlo Maria Giulini	Londense Filharmoniese Orkes New Philharmonia Koor	Heather Harper, Janet Baker, Robert Tear, Hans Sotin	EMI
1977	Rafael Kubelík	Koor en Simfonieorkes van die Beierse Radio	Helen Donath, Brigitte Fassbänder, Peter Schreier, John Shirley-Quirk	Orfeo
1977	Colin Davis	Londense Simfonieorkes en -koor	Anna Tomova-Sintow, Patricia Payne, Robert Tear, Robert Lloyd	Philips
1978	Georg Solti	Chicago Simfonieorkes en -koor	Lucia Popp, Yvonne Minton, Mallory Walker, Gwynne Howell	Decca
1978	Leonard Bernstein	Concertgebouw Orkes, Radiokoor van die NOS, Hilversum	Edda Moser, Anna Schwarz, René Kollo, Kurt Moll	Deutsche Grammophon
1982	Georg Solti	Londense Filharmoniese Orkes, Edinburgh-feeskoor	Helen Donath, Doris Soffel, Siegfried Jerusalem, Hans Sotin	LPO
1985	Herbert von Karajan	Berlynse Filharmoniese Orkes, Weense Singverein	Lella Cuberli, Trudeliese Schmidt, Vinson Cole, José van Dam	Deutsche Grammophon
1985	Michael Gielen	ORF Radiosimfonieorkes van Wene, Weense Singverein	Alison Hargan, Marjana Lipovšek, Thomas Moser, Matthias Hölle	Orfeo
1987	Michael Gielen	SWF-Simfonieorkes Baden-Baden, Praag Filharmoniese Orkes	Phyllis Bryn-Julson, Marjana Lipovšek, Josef Protschka, Kurt Rydl	Intercord/Aurophon
1987	Terje Kvam	The Hanover Band, Oslo-katedraalkoor	Marianne Hirsti, Carolyn Watkinson, Andrew Murgatroyd, Michael George	Nimbus
1988	Antal Doráti	Europese Simfonieorkes, Koor van die University van Maryland	Tina Kiberg, Rosemarie Lang, William Cochran, Mikhail Krutikov	BIS
1988	Antal Doráti	Europese Simfonieorkes, Koor van die University van Maryland	Barbara Martig-Tüller, Rosemarie Lang, William Cochran, Thomas Brandis	Melodiya
1988	Robert Shaw	Atlanta Simfoniekoor en -orkes	Sylvia McNair, Janice Taylor John Aler, Tom Krause	Telarc
1989	John Eliot Gardiner	Orchestre Révolutionnaire et Romantique Monteverdi Koor	Charlotte Margiono, Catherine Robbin, William Kendall, Alastair Miles	Archiv Produktion
1989	Helmuth Rilling	Bach-Collegium Stuttgart, Gächinger Kantorei Stuttgart	Pamela Coburn, Florence Quivar, Aldo Baldin, Andreas Schmidt	Hänssler
1990	Jeffrey Tate	Engelse Kamerorkes, Tallis Kamerkoor	Carol Vaness, Waltraud Meier, Hans Peter Blochwitz, Hans Tschammer	EMI
1991	Daniel Barenboim	Chicago Simfonieorkes en -koor	Tina Kiberg, Waltraud Meier John Aler, Robert Holl	Erato
1991	James Levine	Weense Filharmoniese Orkes, Leipzig Radiokoor, Sweedse Radiokoor, Eric Ericson-kamerkoor	Cheryl Studer, Jessye Norman, PlácidoDomingo, Kurt Moll	Deutsche Grammophon
1992	Nikolaus Harnoncourt	Europese Kamerorkes, Arnold Schoenberg Koor	Eva Mei, Marjana Lipovsek, Anthony Rolfe Johnson, Robert Holl	Teldec
1993	Rudolf Barshai	Russiese Nasionale Orkes, Sveshnikov-mannekoor, Moskou Radio-kinderkoor	Ursula Fiedler, Barbara Hölzl, Werner Hollweg, Jakob Stämpfli	Capriole
1994	Georg Solti	Berlynse FIlharmoniese Orkes Berlynse Radiokoor	Julia Varady, Iris Vermillion, Vinson Cole, René Pape	Decca
1996	Kurt Masur	Gewandhaus-orkes Leipzig, Leipzig Radiokoor	Anna Tomowa-Sintow, Annalies Burmeister, Peter Schreier, Hermann Christian Polster	Berlin Classics
2001	David Zinman	Tonhalle Orkes Zürich, Switserse Kamerkoor	Luba Orgonasova, Anna Larsson, Rainer Trost, Franz-Josef Selig	Arte Nova
2001	Roger Norrington	Radiosimfonieorkes Stuttgart van die SWR, NDR-koor, SWR Vokalensemble	Amanda Halgrimson, Cornelia Kallisch, John Aler, Alastair Miles	Hänssler
2002	Philippe Herreweghe	Orchestre des Champs-Elysées, Collegium Vocale Gent La Chapelle Royale	Rosa Mannion, Birgit Remmert, James Taylor, Cornelius Hauptmann	Harmonia Mundi
2003	Kenneth Schermerhorn	Nashville Simfonieorkes en -koor	Lori Phillips, Robynne Redmon, James Taylor, Jay Baylon	Naxos
2006	Colin Davis	Simfonieorkes en -koor van die Beierse Radio	Luba Orgonasova, Jadwiga Rappé, Uwe Hellmann, Jan-Hendrik Rootering	RCA
2007	Gustav Kuhn	Bolzano-Trento Haydn-orkes, Koorakademie van die Tiroolse Fees	Ingrid Kaiserfeld, Hermine Haselbock, Wolfram Wittekind, Liang Li	Col Legno
2008	Valentin Radu	Ama Deus Ensemble	Sarah Davis, Jody Kidwell, Timothy Bentch, Ed Bara	Lyrichord
2010	Alan Gilbert	New York Filharmoniese Orkes, New York Choral Artists	Christine Brewer, Jane Henschel, Anthony Dean Griffey, Eric Owens	NY Philharmonic
2010	Enoch zu Guttenberg	KlangVerwaltung Orkes en Koor	Susanne Bernhard, Anke Vondung, Pavol Breslik, Yorck Felix Speer	Farao Classics
2011	Charles Mackerras	Sydney Simfonieorkes, Sydney Filharmonia Koor	Rosamund Illing, Elizabeth Campbell, Christopher Doig, Rodney Macann	ABC Classics
2012	Herbert Blomstedt	Gewandhaus Orkes, MDR Radiokoor	Simone Schneider, Gerhild Romberger, Richard Croft, Jochen Kupfer	Querstand
2012	Christoph Eschenbach	Londen Filharmoniese Orkes en Koor	Anne Schwanewilms, Annette Jahns, Nikolai Schukoff, Dietrich Henschel	LPO
2012	Philippe Herreweghe	Orchestre des Champs-Elysées, Collegium Vocale Gent	Marlis Petersen, Gerhild Romberger, Benjamin Hulett, David Wilson-Johnson	PHI
2012	John Eliot Gardiner	Orchestre Révolutionnaire et Romantique, Monteverdi Choir	Lucy Crowe, Jennifer Johnston, James Gilchrist, Matthew Rose	SDG
2014	Bernard Haitink	Simfonieorkes en Koor van die Beierse Radio	Genia Kühlmeier, Elisabeth Kulman, Mark Padmore, Hanno Müller-Brachmann	BR Klassik
2015	Nikolaus Harnoncourt	Concentus Musicus Wien, Arnold Schoenberg Koor	Laura Aikin, Bernarda Fink, Johannes Chum, Ruben Drole	Sony
2017	Daniel Reuss	Orkes van die Agtiende Eeu, Cappella Amsterdam	Carolyn Sampson, Marianne Beate Kielland, Thomas Walker, David Wilson-Johnson	Glossa
2017	Marek Janowski	Radiosimfonieorkes Berlyn, MDR-Radiokoor Leipzig	Regine Hangler, Elisabeth Kulman, Christian Elsner, Franz-Josef Selig	Pentatone
2018	Masaaki Suzuki	Bach Collegium Japan	Ann-Helen Moen, Roxana Constantinescu, James Gilchrist, Benjamin Bevan	BIS
2019	Frieder Bernius	Hofkapel Stuttgart, Stuttgartse Kamerkoor	Johanna Winkel, Sophie Harmsen, Sebastian Kohlhepp, Arttu Kataja	Carus
2021	René Jacobs	Freiburgse Barokorkes, RIAS Kamerkoor	Polina Pastirchak, Sophie Harmsen, Steve Davislim, Johannes Weisser	Harmonia Mundi
2023	Jordi Savall	Le Concert des Nations, La Capella Nacional de Catalunya	Lina Johnson, Olivia Vermeulen, Martin Platz, Manuel Walser	AliaVox

Video

Year	Conductor	Orchestra and choir	Soloists	Label
1977	Rafael Kubelík	Simfonieorkes en Koor van die Beierse Radio	Helen Donath, Brigitte Fassbänder, Peter Schreier, John Shirley-Quirk
1978	Leonard Bernstein	Concertgebouw Orkes, Radiokoor van die NOS, Hilversum	Edda Moser, Anna Schwarz, René Kollo, Kurt Moll
1990	Herbert von Karajan	Berlynse Filharmoniese Orkes, WeenseSingverein	Anna Tomowa-Sintow, Ruža Baldani, Eric Tappy, José van Dam	Deutsche Grammophon
1994	John Eliot Gardiner	Simfonieorkes en Koor van die Noordduitse Radio, Monteverdi Koor	Luba Orgonasova, Catherine Robbin, Anthony Rolfe Johnson, Alastair Miles	ZDF
2005	Fabio Luisi	Staatskapel Dresden, Saksiese Staatsoperakoor Dresden	Camilla Nylund, Birgit Remmert, Christian Elsner, René Pape	EuroArts
2005	Gilbert Levine	Koninklike Filharmoniese Orkes, Londen Filharmoniese Koor	Bozena Harasimowicz, Monica Groop, Jerry Hadley, Franz-Josef Selig	Arthaus Musik
2014	John Eliot Gardiner	Orchestre Révolutionnaire et Romantique Monteverdi Koor	Lucy Crowe, Jennifer Johnston, Michael Spyres, Mathew Rose	BBC
2016	Nikolaus Harnoncourt	Concertgebouw Orkes, Nederlandse Radiokoor	Marlis Petersen, Elisabeth Kulman, Werner Güra, Gerald Finley	C Major
2016	Andrés Orozco-Estrada	Sinfonieorkes van die Hessiese Radio, Weense Singverein	Regine Hangler, Katrin Wundsam, Steve Davislim, Hanno Müller-Brachmann
2016	Daniel Reuss	Orkes van die Agtiende Eeu, Cappella Amsterdam	Carolyn Sampson, Marianne Beate Kielland, Thomas Walker, David Wilson-Johnson	Avrotros/NPO
2019	Frieder Bernius	Hofkapel Stuttgart, Stuttgart Kamerkoor	Johanna Winkel, Sophie Harmsen, Sebastian Kohlhepp, Arttu Kataja	Naxos
2020	Christian Thielemann	Staatskapel Dresden, Saksiese Staatoperakoor Dresden	Krassimira Stoyanova, Elina Garanča, Michael Schade, Franz-Josef Selig	C Major
2021	John Eliot Gardiner	Simfonieorkes en -koor van die Beierse Radio	Lucy Crowe, Gerhild Romberger, Julian Prégardien, Tareq Nazmi
2021	Riccardo Muti	Weense Filharmoniese Orkes, Konsertvereniging van die Staatoperakoor	Rosa Feola, Alisa Kolosova, Dmitry Korchak, Ildar Abdrazakov	Unitel
2022	Philippe Herreweghe	Orchestre des Champs-Elysées, Collegium Vocale Gent	Eleanor Lyons, Eva Zaïcik, Ilker Arcayürek, Hanno Müller-Brachmann

Verwysings

↑ Elliot Forbes (ed.), Thayer's Life of Beethoven, Princeton, 1970, vol. II, p. 908, p. 925
↑ Hess, W. (red.). S.d. Beethoven: Missa Solemnis. Voorwoord. Edition Eulenburg No. 951.
↑ Sien: Beethoven, L. van. 1965. Missa solemnis, Op. 123. "Kyrie". Tutzing: Schneider (faksimilee-uitgawe).
↑ Stauffer, G.B. 2003. Bach – The mass in B minor: The great Catholic mass, bl. 103.
↑ Adorno, T.W. 1976. Alienated masterpiece: The Missa solemnis. In Telos 28:113–124. DOI: journal.telospress/cgi/doi/10.3817/0676028113.
↑ Tovey, D.F. 1937. Essays in musical analysis. Volume V. Londen: Oxford University Press, bl. 165.
↑ Spitzer, M. 2005. Beethoven. Eerste uitgawe. Oxon: Routledge, bl. 123–124.

Bronnelys

Lester, J. 1970. Revisions in the Autograph of the Missa Solemnis Kyrie. In Journal of the American Musicological Society 23 (3):420–438. DOI: https://doi.org/10.2307/830614.

Eksterne skakels

Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Mis in D-majeur, op. 106 (Missa Solemnis) (Beethoven)
Bladmusiek by die International Music Score Library
Kristin Diana Trayer: Ludwig van Beethoven's Missa Solemnis, Mass in D, Op.123 fulminiesaette.it
Jan Swafford: Missa Solemnis, a Divine Bit of Beethoven, NPR

[1] Elliot Forbes (ed.), Thayer's Life of Beethoven, Princeton, 1970, vol. II, p. 908, p. 925

[2] Hess, W. (red.). S.d. Beethoven: Missa Solemnis. Voorwoord. Edition Eulenburg No. 951.

[3] Sien: Beethoven, L. van. 1965. Missa solemnis, Op. 123. "Kyrie". Tutzing: Schneider (faksimilee-uitgawe).

[4] Stauffer, G.B. 2003. Bach – The mass in B minor: The great Catholic mass, bl. 103.

[5] Adorno, T.W. 1976. Alienated masterpiece: The Missa solemnis. In Telos 28:113–124. DOI: journal.telospress/cgi/doi/10.3817/0676028113.

[6] Tovey, D.F. 1937. Essays in musical analysis. Volume V. Londen: Oxford University Press, bl. 165.

[7] Spitzer, M. 2005. Beethoven. Eerste uitgawe. Oxon: Routledge, bl. 123–124.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]