NG gemeente Lyttelton

Die NG gemeente Lyttelton is ’n gemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk in die suide van Pretoria. Dit is gestig as Pretoria-Suid, maar die naam is omstreeks 1950 verander na Lyttelton.

Stigting

Die gemeente is 'n dogtergemeente van die moedergemeente Pretoria. By sy afstigting is Pretoria beroof van sy laaste buitewyke. Die kerkraad van Pretoria was bevrees dat as hierdie dogter sou afstig die ou moeder ekonomies sou onder gaan. Dit was egter (ten minste in die eerste dekades ná afstigting) 'n ongegronde vrees.

Die stigting van Pretoria-Suid het geskied onder voorsitterskap van dr. H.D.A. du Toit (destyds predikant van Bronberg) op 26 April 1944. Die jaar 1944 was 'n tydperk van geweldige uitbreidings in die getal NG gemeentes in die destydse Transvaal. In dieselfde jaar is in Johannesburg die NG gemeente Bezuidenhoutsvallei, NG gemeente Kriel (Maraisburg), NG gemeente Ferndale (later Randburg) en NG gemeente Parkhurst afgestig. In Pretoria is ook Onderstepoort, Villieria en Quaggapoort afgestig en elders in die provinsie Krugersdorp-Noord, Sanddrif, Rustenburg-Oos, Bremersdorp, Albertyn en Vereeniging-Wes.

Die kerkraad het met die stigting uit vier ouderlinge en vyf diakens bestaan. Die skriba en kassier (D.J. Haupt en A.J.E. Brown) is ook in hul hoedanigheid gekies. Gedurende 1945 is ds. Beyers Naudé (die latere bekende stryder vir gelyke regte vir alle Suid-Afrikaners) as eerste leraar op Irene as middelpunt van die gemeente bevestig.

Hoewel by die eerste kerkraadsvergadering op 5 Mei 1944 aan huis van diaken Haupt besluit is dat die kerkgebou op Irene te staan sal kom, het die energieke leraar met sy versiende blik, gaandeweg die kerkraad so oortuig van die praktiese onuitvoerbaarheid van hierdie besluit dat die kerkraad in 1947 twee doeltreffende kerksale gebou het: die een op Olifantsfontein en die ander in Lyttelton. Vir sommige lidmate op en om Irene was dit 'n teleurstelling, veral waar die kerkboufonds reeds ongeveer £3 000 beloop het. Met taktvolle leiding het ds. Naudé die donateurs beweeg om hulle toestemming te gee dat hulle bydraes kon gebruik word vir die boukoste van die twee sale.

In 1948 is ds. D.A. Louw in Lyttelton as medeleraar van Pretoria-Suid bevestig. Die ledetal was toe nog nie 1 000 nie. Dadelik moes voorsiening gemaak word vir 'n pastorie. Binne twee jaar het die gemeente 'n boukoste van £17 000 aangegaan. Op 4 Junie 1948 is die gemeente Olifantsfontein van Pretoria-Suid afgestig met ongeveer 470 lidmate. Ds. Naudé is na die afstigting beroep as die eerste leraar van Olifantsfontein, wat reeds drie jaar later 'n bloeiende selfstandige gemeente was onder die bearbeiding van dr. F.E. O'B. Geldenhuys, die actuarius van die Transvaalse Kerk. Ook by hierdie afstigting het sommige gevrees dat die Lyttelton-gemeente nie sonder die buitewyke van Olifantsfontein sou kon bestaan nie.

In 1951 berig Ons gemeentelike feesalbum: “Die afgelope jaar toon 'n inkomste van byna £5 000. Die kerkraad bestaan tans uit 24 ouderlinge en 23 diakens. Die ledetal oorskry reeds die 900-merk. 'n Aangename gees van samewerking is een van die mooi eienskappe van die gemeente. Met die vinnige uitbreiding van Lyttelton sal 'n verdere afstigting eersdaags oorweeg moet word.”

Enkele leraars

Christiaan Frederick Beyers Naudé, 1942 - 1948
Jan Johannes Human, 1955 - 1962
Helgard Muller du Plessis, 1 November 1967 – 1973
Cornelius Ignatius van Heerden, 1972 - 1983
Frans Lodewyk Cloete, 11 Augustus 1978 – 29 September 1984 (aanvaar sy emeritaat)
Landi Botha, 2020 – hede

Bronne

(af) Olivier, ds. P.L. (samesteller), Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.

Sien

Gereformeerde kerk Lyttelton

Eksterne skakels

(en) Besonderhede oor die kerkgebou op die webtuiste Artefacts.co.za. Webtuiste besoek op 20 Julie 2015.