NG gemeente Villieria

Die NG gemeente Villieria is ’n gemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk in Pretoria.

Die kerkgebou.

Ds. H.J.C. Reyneke was net leraar van Villieria van 1949 tot 1951 waarna hy die dogtergemeente Pierneef se eerste leraar geword het.

Ds. G.F.K. Carstens, leraar van 1951 tot 1953, waarna Rietfontein-Noord, wat waarskynlik 'n dogtergemeente van Villieria is.

Ds. W.J. Lubbe, leraar van 1952 tot 1955.

Ds. W.M. Strydom, medeleraar van 1954 tot 1956, waarna leraar van Kameeldrif.

Ds. P.N. de Lange, die gemeente se leraar omstreeks 1957.

Ds. J.J. Loots, leraar van 1956 tot 1958 en daarna eerste leraar van die dogtergemeente Villieria-Oos.

Stigting

Die gemeente is op 22 Januarie 1944 van die gemeente Eloffsdal met 'n ledetal van ongeveer 1 000 afgestig. Die jaar 1944 was 'n tydperk van geweldige uitbreidings in die getal NG gemeentes in die destydse Transvaal. In dieselfde jaar is in en om Johannesburg die NG gemeente Bezuidenhoutsvallei, NG gemeente Kriel (Maraisburg), NG gemeente Ferndale (later Randburg) en NG gemeente Parkhurst afgestig. In Pretoria is ook Onderstepoort, Quaggapoort en Lyttelton afgestig en elders in die provinsie Krugersdorp-Noord, Sanddrif, Rustenburg-Oos, Bremersdorp, Albertyn en Vereeniging-Wes.

Ds. L.L.N. Botha is op 10 Februarie 1945 as eerste leraar van die gemeente bevestig. Heersende oorlogsomstandighede het die uitbreiding sodanig gestrem dat die leraar meer as 'n jaar in 'n tydelike pastorie gehuisves moes word alvorens die permanente een voltooi en bewoon kon word, terwyl die kerksaal wat tot beskikking van die gemeente was en wat slegs akkommodasie vir ongeveer 250 lidmate gebied het, weens gebrek aan die nodige boupermit, nie vergroot kon word nie.

Kerkbou

Agttien maande ná die stigting van die gemeente is die kerkboufonds van stapel gestuur en twee jaar later is 'n aanvang gemaak, met die bou van die kerk. Desember 1948 was 'n groot maand vir hierdie gemeente, want toe is die hoeksteen van die nuwe kerkgebou gelê, is 'n medeleraar beroep en is 'n aanvang gemaak met die bou van 'n tweede pastorie. Laasgemelde is einde Maart 1949 voltooi en 'n week later is die medeleraar, naamlik ds. H.J.C. Reyneke, in die gemeente ontvang en bevestig. Vyf maande later is die kerk gebou en teen die einde van daardie jaar die vergrote en verboude kerksaal ingewy.

Afstigtings

Die verstedeliking van die Afrikanervolk het hom in hierdie gemeente besonder laat geld en die uitbreiding was fenomenaal sodat die ledetal ná twee jaar byna verdubbel het, met die gevolg dat afstigting onvermydelik was. In Augustus 1946 het die eerste afstigting, naamlik die gemeente Derdepoort, met 750 lidmate plaasgevind. Op 30 September 1950 is die gemeente Pierneef met 'n ledetal van 425 afgestig en kort daarna het die medeleraar, ds. Reyneke, die beroep daarheen aangeneem.

In 1951 berig Ons gemeentelike feesalbum: “In sy korte bestaan van slegs sewe jaar het die gemeente sodanig uitgebrei dat twee gemeentes afgestig en 'n bouprogram van ongeveer £36 000 uitgevoer is.” Gedurende Mei 1951 het die kerkraad besluit om weer 'n medeleraar te beroep en is ook op 'n verdere bouprogram ten bedrae van ongeveer £12 000 besluit in daardie gedeeltes waar toekomstige afstigtings moet plaasvind.

Op 24 Augustus 1951 is ds. G.F.K. Carstens as medeleraar ontvang en bevestig. Destyds was die gemeente se kerkraad seker een van die grootste in die land: in 1951 het dit uit 102 lede bestaan, terwyl dit voor die jongste afstigting 116 was. Die medewerker skryf in Ons gemeentelike feesalbum: “Om so 'n groot kerkraad op volle sterkte te hou, is voorwaar nie 'n gemaklike taak nie, in besonder waar dit stedelike gebiede geld waar lidmate kom en gaan; dog in hierdie geval moet met dankbaarheid teenoor die Meester gekonstateer word dat daar altyd manne gevind kon word wat na vore gekom het in antwoord op die roepstem van die gemeente om ons Here Jesus hier te dien.”

Die volgende leraars het by die gemeente diens gedoen.

• L.L.N. Botha: Februarie 1945 tot November 1951.
• HJ.C. Reyneke: April 1949 tot Desember 1950.
• G.F.K. Carstens: Augustus 1951 tot Augustus 1952. 4. W J. Lubbe: Oktober 1952 tot Februarie 1955. 5. W.M. Strydom: Maart 1954 tot Augustus 1956. 6. P.N.V. de Lange: Julie 1955 tot Maart 1958. 7. JJ.G. Loots: Desember 1956 totJanuarie 1958. 8. P. Rossouw: Mei 1958 tot Desember 1961. 9. R.B. Murray: Desember 1962 tot Julie 1971. 10. A.S. Burden: September 1971 tot Maart 1975. (Oorlede parkering bekom is, intussen gebruik is vir die oprig- in diens) 11. J.C. Carstens: Februarie 1972 tot Augustus 1979. 12. C. v.d. Merwe. du Toit: Januarie 1975 tot April 1979. 13. J.A. du Randt: Augustus 1979 tot Augustus 1983. 14. G. J. Cloete: Augustus 1976 tot Desember 1991. 15. J.L.C. Pienaar: Desember 1983 tot Mei 1985. 16. CJ. Swarts: Januarie 1986 tot Junie 1988 17. J J. Gerber: September 1988 tot Oktober 1969 18. J. Olivier: Julie 1992 tot Januarie 2003 19. J.A. Cronje: Oktober 1992 tot Augustus 1996 (tentmakerleraar). 20. E.D. Botha: Junie 1993 tot Desember 2000 (polisiekapelaan). 21. B. Powell: Maart 1997 tot Maart 2006 22. J. Strydom: Oktober 2001 23. R. Rheeder: Julie 2003 24. P.W. Van Deventer: Junie 2005 tot Februarie 2012 25. F.F. Du Toit: 26. J. Slabbert: Januarie 2022

Kort oorsig van ontstaan van gemeente

Die ou saaltjie

Dat die ou saaltjie 'n besondere plek in die harte van veral die ouer lidmate inneem, is verstaanbaar want die saaltjie was nog altyd ten nouste met die verhaal van die gemeente verweef. Hier het alles begin en vir baie jare was die saaltjie die middelpunt van die gemeentelike aktiwiteite. Korn ons volg die verhaal daar van die beginjare af.

Skenking van grond

In die dertigerjare is die Villieria-gebied as een van die buitewyke van die gemeente Eloff sdal bedien. Vir baie inwoners van hierdie wyk was dit uiters moeilik om kerk- en biduurbyeenkomste by te woon, wat verstaanbaar is as in gedagte gehou word dat vervoermiddels eintlik in daardie tyd 'n rariteit was. Die gedagte het toe by 'n sekere diaken Louw Badenhorst opgekom om 'n stuk grond aan die gemeente Eloffsdal te skenk vir die doel om 'n saal in hierdie afgelee wyk op te rig. Die verdere inisiatief het van die susters van hierdie wyk uitgegaan wat as 'n biduurgroepie geld vir die bo van 'n saaltjie begin insamel het.

Bloekompale en bokseile

'n Paar maande na die aanvanklike skenking deur br. Badenhorst, skenk br. Jan Morgan 'n aantal bloekompale waarmee die eerste sogenaamde tabemakel opgerig is. Gehuurde spoorwegseile is oor die stellasie getrek wanneer die tabemakel vir funksies gebruik is. Ongeveer 'n jaar later word die ingesamelde bedrag van R500 aan die Kerkraad van Eloffsdal aangebied met die versoek om 'n verdere R500 byte voeg en dan 'n kerksaal in Villieria te laat bou. Aan hierdie versoek word gehoor gegee en op 27 Julie 1934 le ds. Bennie Swart van die gemeente Eloffsdal die hoeksteen van hierdie eerste saaltjie.

Afstigting

Die bou van hierdie eerste saaltjie was die eerste tree in die rigting van die stigting van 'n eie gemeente. Hierdie ideaal word dan ook op die aand van 22 Januarie 1944 'n werklikheid tydens die afstigtingsvergadering. 'n Merkwaardige waameming is dat daar tydens hierdie af stigtingsvergadering net 130 lede uit 'n moontlike 1050 lidmate teenwoordig was.

Wyle prof. H.D.A. du Toit

'n Interessante stukkie geskiedenis is dat wyle prof. H.D.A. du Toit die voorsitter van die Ringskommissie was wat die afstigting waargeneem het. Destyds was hy studenteleraar van die gemeente Pretoria-Oos.

Eerste kerkraad

Die heel eerste kerkraad van die gemeente het uit die volgende broers bestaan: Ouderlinge LJ.S. Bezuidenhout, P.A.W. Harmse, M.H. Kapp, A.Z.A. Labuschagne, C.A. Luus, AJ. Meyer, JJ. Morgan, P. Mouton, GJ. Olivier, J.F. Stigling, W J. van Eeden, A.W.L. van Zyl en G.C. Venter. Diakens H.H. Brummer, G.M. Butler, J.H. du Plessis, S. Farrell, A.G.Joubert, A.W. Korf, C.R. Kruger, W .H. Liebenberg, J.E. Steyn, D. van der Merwe en C. Wabeke. Die ander ampsdraers was diaken W.B. Danzfuss (kassier), W J. Coetzer (koster) en mev J .J. Morgan (orreliste).

Bruidskat

As bruidskat het die nuwe gemeente R2 000,00 en die saaltjie van die moedergemeente ontvang. Spoedig was die saaltjie, met sitplek vir 100 mense, ontoereikend omrede die geweldige groei wat hier in die Moot plaasgevind het en is planne beraam om dit te vergroot sodat sitplek aan 200 mense gebied kon word. Die beoogde vergroting kry in Mei 1944 egter 'n terugslag toe die boukontroleur 'n boupermit weier. Die destydse boukommissie laat horn egter nie onderkry nie en koop intussen erwe nommers 1509, 1510 en 1511 onmiddellik ten noorde van die saaltjie vir die totale bedrag van R22 000,00 en die moontlikheid van 'n eie kerkgebou word ondersoek. Intussen word die beoogde vergroting van die saaltjie agterwee gehou.

Deur bou-inspekteur betrap

Hoewel die vergroting uitgestel is, word daar planne beraam om die saaltjie darem so effens op te knap. Soos maar altyd by sulke beplannings, is daar ook nou die aantal gewillige broers om die werk te onderneem. Blykbaar was die bouers van destyds ook reeds deur wetgewing tot 'n rustydjie verplig want op die kerkraadsvergadering van 13 Januarie 1947 word berig dat br. Du Toit deur inspekteurs van die vakunie betrap is terwyl hy met herstelwerk aan die saaltjie besig was en die werk moes gevolglik staak.

Bronne

• (nl) Maeder, ds. G.A. en Zinn, Christian. 1917. Ons Kerk Album. Kaapstad: Ons Kerk Album Maatschappij Bpkt.
• (af) Olivier, ds. P.L. (samesteller), Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.
• Slabbert, ds. J. (samesteller), 80 Jarige Feesviering, NGK Villieria, 2024.