Wikipedia

Seksuele oriëntasie

blywende patroon van seksuele aantrekking

Seksuele oriëntasie is ’n blywende patroon van romantiese of seksuele aantrekking (of ’n kombinasie daarvan) tot mense van die teenoorgestelde geslag of gender, dieselfde geslag of gender of albei geslagte of genders. Hierdie aantrekking word gewoonlik homo-, hetero- of biseksualiteit genoem,[1][2][3] terwyl aseksualiteit (die gebrek aan aantrekking tot ander) soms as die vierde kategorie geïdentifiseer word.[4][5]

Simbole van seksuele oriëntasie.

Dié kategorieë is aspekte van die meer genuanseerde aard van seksuele identiteit en terminologie.[3] Mense kan ook ander terme verkies, soos "panseksueel" of "poliseksueel",[3][6] of geeneen van hulle nie.[1] Volgens die Amerikaanse Sielkundevereniging verwys seksuele oriëntasie ook "na ’n persoon se sin van identiteit wat op daardie aantrekkings gebaseer is, verwante gedrag en lidmaatskap van ’n gemeenskap van ander met dieselfde aantrekking".[1][7]

"Androfilie en ginefilie" is terme wat in gedragswetenskap gebruik word om seksuele aantrekking te beskryf as ’n alternatief vir die bekender begrippe. Androfilie is ’n seksuele aantrekking tot manlikheid en ginefilie tot vroulikheid.[8] Die term "seksuele voorkeur" oorvleuel in ’n groot mate met "seksuele oriëntasie", maar daar word gewoonlik ’n onderskeid getref in sielkundige navorsing.[9] Iemand wat hom as biseksueel beskou, kan byvoorbeeld een geslag bo ’n ander verkies.[10] "Seksuele voorkeur" kan ook dui op ’n mate van keuse,[9][11][12] terwyl daar konsensus is dat seksuele oriëntasie nie ’n keuse is nie.[13][14][15]

Wetenskaplikes weet nie wat presies die oorsaak van seksuele oriëntasie is nie, maar volgens teorieë word dit veroorsaak deur ’n ingewikkelde wisselwerking tussen genetiese, hormonale en omgewingsfaktore.[13][15][16] Hoewel nie ’n enkele teorie algemeen ondersteun word nie, is wetenskaplikes ten gunste van biologiesgebaseerde teorieë.[13] Daar is aansienlik meer bewyse van niesosiale, biologiese oorsake van seksuele oriëntasie as sosiale oorsake, veral vir mans.[17][18][19] Daar is geen voldoende bewyse dat ouers of vroeë kinderondervindings ’n rol speel nie.[20] Die meeste mense is heteroseksueel, terwyl ’n minderheid meen hulle is homo- of biseksueel.[17][18]:8[19]:9-10 ’n Persoon se seksualiteit kan op enige plek op ’n skaal voorkom, van net aangetrokke tot lede van die teenoorgestelde geslag tot net aangetrokke tot lede van dieselfde geslag.[1]

Seksuele oriëntasie word hoofsaaklik bestudeer in biologie, neurowetenskap en sielkunde (insluitende seksuologie), maar is ook ’n veld in sosiologie, geskiedenis en die reg.[21]

Definisies

wysig

Onderskeid tussen terme

wysig
 
Die woorde "aseksuele" en "biseksuele" op 'n vlag tydens die Pride-optog in 2016 in Mexikostad.

Seksuele oriëntasie word gewoonlik verdeel in hetero-, homo- en biseksualiteit, met aseksualiteit wat deur sommige navorsers as ’n vierde kategorie beskou word en gedefinieer word as ’n gebrek aan ’n tradisionele seksuele oriëntasie.[22] ’n Aseksueel het min of geen seksuele belangstelling in ander nie[4][5] en daar is aansienlike debatvoering oor of dit as ’n seksuele oriëntasie beskou moet word.[4][5]

Die meeste definisies oor seksuele oriëntasie sluit ’n sielkundige komponent in (soos op wie ’n persoon se erotiese begeertes gemik is) asook ’n gedragskomponent (wat fokus op die geslag van die persoon se seksmaats). Sommige mense verkies om eenvoudig ’n individu se eie definisie of identiteit te volg. In die wetenskap word geglo "die kernaantrekkings wat die basis vir volwasse seksuele oriëntasie vorm, kom gewoonlik tussen die middelkinderjare en vroeë adolessensie te voorskyn".[1]

Die Amerikaanse Sielkundevereniging verklaar seksuele oriëntasie "verwys na ’n blywende patroon van emosionele, romantiese en/of seksuele aantrekking tot mans, vroue of albei geslagte", en dat dié reeks aantrekkings en gedrag "in verskeie kulture en nasies dwarsoor die wêreld beskryf word. Baie kulture gebruik identiteitsetikette om mense te beskryf wat uiting aan hierdie aantrekkings gee. In die Verenigde State is die algemeenste etikette lesbiërs (vroue wat aangetrokke voel tot vroue), gay mans (mans wat aangetrokke voel tot mans) en biseksuele mense (mans of vroue wat tot albei geslagte aangetrokke voel). Sommige mense kan egter ander etikette gebruik, of geen." Die vereniging noem ook dat seksuele oriëntasie "verskil van ander komponente van geslag en gender, insluitende biologiese geslag (die antomiese, fisiologiese en genetiese eienskappe wat verbind word met manlik of vroulik wees), genderidentiteit (die sielkundige gevoel van manlik of vroulik wees) en sosiale genderrol (die kulturele norme wat vroulike en manlike gedrag definieer)".[1]

Seksuele identiteit en gedrag is nou verwant aan seksuele oriëntasie, maar daar is ’n verskil: Seksuele identiteit verwys na ’n individu se begrip van die self en gedrag na die persoon se seksdade, terwyl oriëntasie verwys na fantasieë en begeertes.[23] Individue kan in hulle gedrag uiting gee aan hulle seksuele oriëntasie, of nie.[1] Van mense met ’n nieheteroseksuele oriëntasie wat nie ooreenstem met hulle seksuele identiteit nie, word soms gesê hulle is "in die kas". Die term weerspieël egter dalk ’n sekere kulturele verband en ’n spesifieke oorgangstadium in gemeenskappe wat seksuele minderhede geleidelik integreer. In studies oor seksuele oriëntasie gebruik wetenskaplikes gewoonlik die terme "konkordansie" (ooreenstemming) en "diskonkordansie" (nieooreenstemming) as hulle verwys na die mate waarin ’n persoon se seksuele aantrekkings, gedrag en identiteit ooreenstem. Van ’n vrou wat tot ander vroue aangetrokke is, maar haarself as heteroseksueel beskou en net seksuele verhoudings met mans het, kan dus gesê word sy ondervind diskonkordansie tussen haar seksuele oriëntasie (homoseksueel of lesbies) en haar seksuele identiteit en gedrag (heteroseksueel).[24]

"Seksuele identiteit" kan ook gebruik word om ’n persoon se waarneming van sy eie "geslag", eerder as seksuele oriëntasie, te beskryf. Die term "seksuele voorkeur" het min of meer dieselfde betekenis as "seksuele oriëntasie" en die terme word soms afwisselend gebruik, maar die Amerikaanse Sielkundevereniging sê "seksuele voorkeur" dui op ’n mate van vrywillige keuse.[9] Die vereniging se komitee vir gay en lesbiese sake beskou die term as ’n woord wat "heteroseksuele vooroordeel" bevorder.[9] Die term "seksuele oriëntasie" is deur die Nieu-Seeland-Amerikaanse seksuoloog John Money uitgedink in die plek van "seksuele voorkeur" omdat aantrekking nie noodwendig ’n keuse is nie.[25]

Androfilie, ginefilie en ander terme

wysig
 
Androfilie en ginefilie.

"Androfilie" en "ginefilie" is terme wat in gedragswetenskap gebruik word om seksuele aantrekking te beskryf as alternatief vir die begrippe hetero- en homoseksueel. Hulle word gebruik om die voorwerp van ’n persoon se aantrekking te beskryf sonder om ’n geslagsrol of genderidentiteit aan die persoon te koppel.

   
Die simbole vir poliseksualiteit (links) en panseksualiteit (regs).

Verwante terme soos "panseksueel" en "poliseksueel" heg ook nie sulke rolle aan die persoon nie.[6][26]

Deur androfilie en ginefilie te gebruik kan verwarring en aanstoot voorkom word wanneer gepraat word van mense in nie-Westerse kulture, sowel as in die beskrywing van interseks[27] en transgender mense. Die Indiese psigiater Anil Aggrawal verduidelik die terme "is nodig om enorme probleme te oorkom in die bepaling van die seksuele oriëntasie van trans[28] mans en vroue. Dit is byvoorbeeld moeilik om te besluit of ’n trans man wat eroties tot mans aangetrokke voel ’n heteroseksuele vrou of homoseksuele man is; en of ’n trans vrou wat tot vroue aangetrokke voel ’n heteroseksuele man of lesbiese vrou is.

Enige poging om hulle te klassifiseer kan nie net verwarring veroorsaak nie, maar aanstoot gee. In sulke gevalle is dit beter om in die definiëring van seksuele aantrekking eerder te fokus op die voorwerp van die persoon se aantrekking as op die geslag of gender van die persoon."[29]

Die Amerikaanse seksuoloog Milton Diamond skryf: "Dit is beter om die terme heteroseksueel, homoseksueel en biseksueel as byvoeglike naamwoorde te gebruik, nie as selfstandige naamwoorde nie, en dit is eerder van toepassing op gedrag, nie mense nie. Dié gebruik is veral voordelig wanneer die maats van transseksuele of interseks individue bespreek word. Dié nuwer terme dra nie die sosiale gewig van die voriges nie."[30]

Same gender loving, of SGL, is ’n term wat deur sommige Afro-Amerikaners gebruik word vir ’n homoseksuele identiteit.[31]

Gender, transgender, cisgender en konformiteit

wysig

Die vroegste skrywers oor seksuele oriëtasie het gewoonlik geglo dit is wesentlik gekoppel aan ’n persoon se eie geslag. Daar is byvoorbeeld geglo ’n persoon met ’n tipiese vroulike liggaam wat tot ander persone met ’n vroulike liggaam aangetrokke is, sou manlike eienskappe hê, en omgekeer.[32]

 
Kathoey, of Ladyboys, in Thailand.

Die mening is gedeel deur die meeste belangrike teoretici oor seksuele oriëntasie van die middel 19de tot vroeë 20ste eeu, onder andere Carl Jung en Sigmund Freud, asook deur baie homoseksuele mense self. Dié begrip van homoseksualiteit as seksuele omkering is egter toe al betwis, en deur die tweede helfte van die 20ste eeu is genderidentiteit al hoe meer beskou as ’n verskynsel apart van seksuele oriëntasie. Transgender en cisgender mense kan aangetrokke voel tot mans, vroue of albei, hoewel die voorkoms van verskillende seksuele oriëntasies heeltemal verskil in dié gemeenskappe. ’n Individuele homoseksuele, heteroseksuele of biseksuele persoon kan manlik, vroulik of androgeen wees. Daarbenewens beskou baie lede en ondersteuners van lesbiese en gay gemeenskappe nou die "gender-konformerende heteroseksueel" en die "gender-niekonformerende homoseksueel" as negatiewe stereotipes. In studies deur J. Michael Bailey en Kenneth Zucker is egter bevind die meeste gay mans en lesbiërs in die studie het aangedui dat hulle in hulle kinderjare verskeie mates van gender-niekonformiteit ervaar het.[33]

Transgender mense identifiseer vandag met die seksuele oriëntasie wat ooreenstem met hulle gender. Dit beteken ’n trans vrou wat net tot vroue aangetrokke is, sal dikwels as ’n lesbiër identifiseer en ’n trans man wat net tot vroue aangetrokke voel as ’n heteroseksuele man.

Verhoudings buite oriëntasie

wysig

Gay en lesbiese mense kan om verskeie redes seksuele verhoudings met mense van die teenoorgestelde geslag hê, onder meer die begeerte om ’n tradisionele gesin te hê en vrees vir diskriminasie en godsdienstige verwerping.[34][35][36][37][38]

Terwyl sommige LGBT-mense hulle seksuele oriëntasie vir hulle eggenote wegsteek, ontwikkel ander ’n positiewe gay of lesbiese identiteit terwyl hulle in ’n suksesvolle heteroseksuele huwelik is.[39][40][41] Om uit die kas te klim teenoor jouself, ’n eggenoot van die teenoorgestelde geslag en kinders kan baie uitdagings inhou.[42]

Oorsake

wysig

Die presiese oorsake van ’n spesifieke seksuele oriëntasie is nog nie vasgestel nie. Baie navorsing is reeds gedoen om die invloed van genetika, hormone, ontwikkelingsdinamika en sosiale en kulturele invloede te bepaal, en dit het baie mense laat glo biologie en omgewingsfaktore speel ’n komplekse rol in die vorming daarvan.[13][14][15] Eens is geglo homoseksualiteit is die gevolg van ’n foutiewe sielkundige ontwikkeling vanweë ondervindings as kind en probleemverhoudings, insluitende seksuele misbruik. Daar is intussen bevind dié idees berus op vooroordeel en waninligting.[1][2]

Biologie

wysig
 
Die boodskap op dié vrou se T-hemp lui: "Kan jy enige verskil sien? Ek kan nie."

In navorsing is verskeie biologiese faktore geïdentifiseer wat verband kan hou met die ontwikkeling van seksuele oriëntasie, onder meer gene, voorgeboortelike hormone en breinstruktuur. Geen enkele oorsaak is al geïdentifiseer nie en navorsing op dié gebied duur voort.[43]

Hoewel navorsers gewoonlik glo seksuele oriëntasie word nie deur een spesifieke faktor bepaal nie, maar deur ’n kombinasie van genetiese, hormonale en omgewingsinvloede,[13][15][16] en dat biologiese faktore ’n komplekse interaksie van genetiese faktore en die vroeë omgewing in die baarmoeder behels,[15][20] glo hulle biologiese faktore is die belangrikste oorsaak.[13] Daar is aansienlik meer bewyse van niesosiale, biologiese oorsake as sosiale oorsake, veral by mans.[17] Wetenskaplikes glo nie seksuele oriëntasie is ’n keuse nie,[13][14][15] en sommige glo dit word met bevrugting bepaal.[44] Verder is in wetenskaplike studies ’n aantal statistiese biologiese verskille tussen gay en heteroseksuele mense gevind, wat dieselfde oorsake kan hê as seksuele oriëntasie self.[45]

Genetiese faktore

wysig

Gene kan verband hou met die ontwikkeling van seksuele oriëntasie. Uit studies met tweelinge in 2001 lyk dit of gene as ’n groot faktor uitgesluit kan word,[43] terwyl studies met tweelinge in 2010 bevind het homoseksualiteit word deur beide gene en omgewingsfaktore bepaal.[46]

In 2012 is ’n groot, omvattende genoomwyeverband-studie van manlike seksuele oriëntasie deur verskeie onafhanklike groepe navorsers gedoen.[47] ’n Aansienlike verband is ontdek tussen homoseksualiteit en gene op chromosoom Xq28 en chromosoom 8 in die perisentromeerstreek. Die skrywers se gevolgtrekking was: "Ons bevindings, wat gemaak is teen die agtergrond van vorige werk, dui daarop dat genetiese variasie in elk van hierdie streke bydra tot die ontwikkeling van die belangrike sielkundige eienskap manlike seksuele oriëntasie." Dit was die grootste studie oor die genetiese basis van homoseksualiteit nog en is in November 2014 aanlyn gepubliseer.[48]

Hormone

wysig

Volgens die hormoonteorie van seksualiteit beïnvloed blootstelling aan hormone die seksuele oriëntasie wat later in die volwasse lewe voorkom, net soos wat blootstelling aan sekere hormone ’n rol speel in geslagsdifferensiasie. Fetale hormone kan beskou word as óf die primêre invloed op volwasse seksuele oriëntasie óf ’n medefaktor wat saamwerk met gene of omgewings- en sosiale toestande.[49]

Vir mense is die norm dat vroue twee X-geslagschromosome het en mans een X- en een Y-chromosoom. Die verstekontwikkeling van ’n menslike fetus is as vroulik, en die Y-chromosoom bring die veranderings mee wat lei tot manlike ontwikkeling. Dié differensiasieproses word aangedryf deur die androgene hormone, veral testosteroon en dihidrotestosteroon (DHT). Die nuut gevormde testikels van die fetus is verantwoordelik vir die afskeiding van androgene, en dit sal saamwerk om die seksuele differensiasie van die ontwikkelende fetus aan te help, insluitende sy brein. Dit lei tot geslagsverskille tussen mans en vroue.[50] Daarom het wetenskaplikes op verskeie maniere die uitwerking getoets wanneer die vlakke van androgeenblootstelling verander word in soogdiere tydens die fetusstadium en vroeë lewe.[51]

Volgorde van geboorte

wysig

Aansienlike navorsing het aangetoon die moontlikheid van ’n man om gay te wees, neem toe met die getal ouer broers van hom by dieselfde ma. Wetenskaplikes skryf dié "effek van broederlike geboortevolgorde" toe aan ’n voorgeboortelike biologiese meganisme – spesifiek ’n moederlike immuniteitsreaksie op manlike fetusse – omdat dit net teenwoordig is by mans met ouer biologiese broers, en nie met ouer stief- of aangenome broers nie.

 
Die "effek van broederlike geboortevolgorde" begin wanneer selle van ’n manlike fetus in die moeder se sirkulasie beland.

Dié proses, bekend as die "moederlike immuniseringshipotese", sou begin wanneer selle van ’n manlike fetus tydens swangerskap in die moeder se sirkulasie beland. Dié selle bevat Y-proteïene, wat vermoedelik ’n rol speel in die vermanliking van die brein (geslagsdifferensiasie) tydens die fetus se ontwikkeling. Die ma se immuunstelsel vervaardig teenliggaampies teen dié Y-proteïene.

Die teenliggaampies word later losgelaat op toekomstige manlike fetusse en meng in in die vermanlikingsrol van Y-proteïne. Dit laat die streke van die brein wat vir seksuele oriëntasie verantwoordelik is, in die vroulike "verstek"-vorm, en dit laat die seun meer tot mans as tot vroue aangetrokke voel. Biochemiese bewyse vir dié hipotese is in 2017 geïdentifiseer toe bevind is vroue met ’n gay seun, veral as hy ouer broers het, het aansienlik hoër vlakke van teenliggaampies teen die Y-proteïen NLGN4Y as ma's met heteroseksuele seuns.[52][53]

Die uitwerking neem toe met elke daaropvolgende seun, wat beteken die kans dat die volgende seun gay sal wees, neem met 38-48% toe. Dit beteken nie alle of die meeste seuns sal gay wees ná verskeie swangerskappe met seuns nie, maar die kans neem wel toe – van sowat 2% vir die oudste seun tot 4% vir die tweede seun, 6% vir die derde seun, ens.[52][54]

Wetenskaplikes raam tussen 15% en 29% van gay mans se seksuele oriëntasie is deur dié effek veroorsaak, maar die syfer kan hoër wees omdat vorige miskrame en aborsies van manlike fetusse die ma aan die teenliggaampies kon blootgestel het. Die effek sal waarskynlik nie van toepassing wees op eersgebore seuns nie; volgens wetenskaplikes kan hulle oriëntasie moontlik toegeskryf word aan gene, voorgeboortelike hormone en ander moederlike immuniteitsreaksies wat ook breinontwikkeling beïnvloed.[53] Ray Blanchard en Anthony Bogaert kry die krediet daarvoor dat hulle die effek in die 1990's ontdek het, en Blanchard beskryf dit as "een van die betroubaarste epidemiologiese veranderlikes wat nog geïdentifiseer is in die bestudering van seksuele oriëntasie".[55][56]

Omgewingsfaktore

wysig

In genetika word enige faktor wat niegeneties is, beskou as ’n omgewingsinvloed. Omgewingsinvloed impliseer egter nie outomaties dat die sosiale omgewing seksuele oriëntasie beïnvloed of daartoe bydra nie. Daar is ’n uitgebreide niesosiale omgewing wat niegeneties, maar steeds biologies is, soos voorgeboortelike ontwikkeling, wat seksuele oriëntasie waarskynlik help vorm.[17]:76

Daar is geen beduidende bewyse dat ondervindings in die vroeë kinderjare, opvoeding, seksuele misbruik of ander negatiewe lewensgebeure seksuele oriëntasie beïnvloed nie. Hipoteses vir die uitwerking van die nageboortelike sosiale omgewing op seksuele oriëntasie is swak, veral vir mans.[17] Die houding van die ouers kan wel help bepaal of die kinders hulle openlik met hulle seksuele oriëntasie vereenselwig.[1][13][20][57] Ouers en volwassenes kan ook negatief reageer op gender-nonkonformiteit en dit kan lei tot mishandeling. In vroeëre hipoteses is kindermishandeling wat sommige nieheteroseksuele mense ondervind het, genoem as die "oorsaak" van nieheteroseksuele oriëntasies, maar dit word nie deur deegliker ondersoeke ondersteun nie.[17]

Navorsing het al gender-nonkonformiteit in die vroeë kinderjare met homoseksualiteit verbind; gay mans was volgens studies oor die algemeen van ’n vroeë ouderdom af vrouliker en lesbiërs manliker. Dieselfde geld vir biseksuele mense, maar in ’n mindere mate. Dié vroeë gender-nonkonformiteit dui daarop dat nieheteroseksuele oriëntasies afhang van vroeë biologiese faktore (genetiese, hormonale en ander faktore tydens die ontwikkeling van die fetus), omdat dit ontstaan sonder die invloed van die omgewing of ouers.

Pogings om oriëntasie te verander

wysig

Verskeie maniere bestaan om homoseksuele oriëntasie te probeer verander. Dit sluit in gedragstegnieke, kognitiewegedragsterapie, herstellingsterapie, psogoanalitiese metodes, mediese benaderings, en godsdienstige en spirituele metodes.[58] Geen groot organisasies vir geestesgesondheid steun pogings om seksuele oriëntasie te verander nie en feitlik almal het beleide aanvaar wat mense in die beroep en van die publiek maan teen sulke behandelings.[7][59][60][61]

In 2009 het ’n taakgroep van die Amerikaanse Sielkundevereniging ’n stelselmatige beoordeling van sielkundegeskrifte oor die verandering van oriëntasie (SOCE) gedoen en tot die volgende slotsom gekom:

Pogings om seksuele oriëntasie te verander sal waarskynlik onsuksesvol wees en hou ’n mate van risiko van skade in, in teenstelling met die bewerings van SOCE-praktiseerders en -voorstanders. Terwyl die navorsing en kliniese geskrifte wys dat seksuele en romantiese aantrekkings, gevoelens en gedrag met betrekking tot dieselfde geslag normaal en positiewe variasies van menslike seksualiteit is, ongeag seksueleoriëntasie-identiteit, het die taakgroep tot die gevolgtrekking gekom dat die bevolking wat SOCE ondergaan, geneig is om sterk konserwatiewe godsdienstige sienings te hê wat daartoe lei dat hulle hulle seksuele oriëntasie wil verander. Die regte regstellende terapeutiese ingrypings vir dié wat SOCE wil ondergaan, behels dat terapeute kliënte aanvaar, steun en verstaan en hulle help met aanvaarding, sosiale steun en identiteitsverkenning en -ontwikkeling, sonder om ’n spesifieke vorm van seksuele oriëntasie af te dwing.[58]

In 2012 het die Pan-Amerikaanse Gesondheidsorganisasie (die Noord- en Suid-Amerikaanse tak van die Wêreldgesondheidsorganisasie) ’n verklaring uitgereik waarin hulle waarsku teen dienste wat beweer hulle "genees" mense met nieheteroseksuele oriëntasies, omdat hulle nie mediese regverdiging het nie en ’n enstige bedreiging inhou vir die gesondheid en welsyn van die betrokke mense. Die organisasie het ook genoem dat die wêreldwye wetenskaplike en professionele konsensus is dat homoseksualiteit ’n normale en natuurlike variasie van menslike seksualiteit is en nie as ’n patologiese toestand beskou word nie. Die organisasie het ook ’n beroep gedoen op regerings, akademiese instellings, professionele verenigings en die media om sulke praktyke te ontmasker en om respek vir diversiteit te bevorder. Volgens die organisasie is gay minderjariges al gedwing om dié "terapieë" teen hulle wil te ondergaan en is hulle so van hulle vryheid ontneem, en soms word hulle verskeie maande lank in isolasie aangehou – iets wat deur verskeie liggame van die Verenigde Nasies aangemeld is.

Die Pan-Amerikaanse Gesondheidsorganisasie beveel aan dat sulke wanpraktyke deur nasionale wette veroordeel en aan sankies en boetes onderwerp word, omdat hulle ’n oortreding van die etiese beginsels van gesondheidsorg verteenwoordig en menseregte oortree wat deur internasionale en streeksooreenkomste beskerm word.[62]

Beoordeling en meting

wysig

Wisselende definisies en streng sosiale norme oor seksualiteit kan dit moeilik maak om die hoeveelheid mense met ’n spesifieke seksuele oriëntasie te bepaal.

Kinsey-skaal

wysig

Die Kinsey-skaal is die eerste keer in 1948 gepubliseer in Seksuele Gedrag in die Menslike Man deur Alfred Kinsey, Wardell Pomeroy en Clyde Martin. Dit het ook in 1953 verskyn in Seksuele Gedrag in die Menslike Vrou.[63] Die skaal is ontwerp as teenvoeter vir die oortuiging van destyds dat mense óf hetero- óf homoseksueel is en dat dit twee teenpole in die wêreld van seks verteenwoordig.[64] Ter erkenning dat ’n aansienlike deel van die bevolking nie heeltemal hetero- of homoseksueel is nie en dat sulke mense beide hetero- en homoseksuele gedrag en psigiese reaksies kan openbaar, het Kinsey et al. gesê:

Mans verteenwoordig nie twee afsonderlike bevolkings, heteroseksueel en homoseksueel, nie. Die wêreld kan nie in skape en bokke verdeel word nie. Nie alle dinge is óf swart óf wit nie . . . Die lewende wêreld is in elke opsig ’n kontinuum. Hoe gouer ons dit oor menselike seksuele gedrag leer, hoe gouer sal ons ’n deeglike begrip van die realiteite van seks kry.
—Kinsey et al. (1948) p. 639.

Die Kinsey-skaal verskaf ’n klassifikasie van seksuele oriëntasie wat geskoei is op die aantal hetero- en homoseksuele ondervindings en psigiese reaksies op ’n spesifieke tyd in ’n mens se geskiedenis.[65] ’n Posisie op die skaal word deur die volgende definisies bepaal:[66]

Posisie Beskrywing
0 Uitsluitlik heteroseksueel. Individue maak geen fisieke kontak wat lei tot erotiese prikkeling of orgasme en het geen psigiese reaksie op individue van dieselfde geslag nie.
1 Oorwegend heteroseksueel/sporadies homoseksueel. Individue het net sporadiese homoseksuele kontak wat ’n fisieke of psigiese reaksie behels, of ’n sporadiese psigiese reaksie sonder fisieke kontak.
2 Oorwegend heteroseksueel, maar meer as sporadies homoseksueel. Individue het meer as sporadiese homoseksuele ondervindings of reageer taamlik definitief op homoseksuele stimulusse.
3 Ewe veel heteroseksueel en homoseksueel. Individue is omtrent ewe veel heteroseksueel en homoseksueel in hulle ondervindings en psigiese reaksies.
4 Oorwegend homoseksueel, maar meer as sporadies heteroseksueel. Individue het meer openlike homoseksuele aktiwiteit of psigiese reaksies, terwyl hulle steeds ’n taamlike mate van heteroseksuele aktiwiteit handhaaf of taamlik definitief reageer op heteroseksuele kontak.
5 Oorwegend homoseksueel/net sporadies heteroseksueel. Individue is feitlik heeltemal homoseksueel wat betref aktiwiteite en reaksies.
6 Uitsluitlik homoseksueel. Individue wat uitsluitlik homoseksueel is, in beide hulle openlike ondervindings en psigiese reaksies.

Die Kinsey-skaal is geloof omdat dit die tweeledige klassifikasie van seksuele oriëntasie verwerp en ’n nuwe perspektief op menslike seksualiteit verskaf. Ondanks die sewe kategorieë, wat ’n akkurater beskrywing van seksuele oriëntasie verskaf, is dit steeds moeilik om te bepaal in watter kategorie individue val. In ’n groot studie waarin seksuele reaksies in homoseksuele mans en vroue vergelyk is, het Masters en Johnson bespreek hoe moeilik dit is om Kinsey-posisies aan deelnemers toe te ken.[67] Volgens hulle was dit veral moeilik om die posisies 2-4 toe te ken aan individue met ’n groot aantal hetero- én homoseksuele ondervindings.

 
’n Skematiese voorstelling van die Kinsey-skaal.

Weinrich et al. (1993) en Weinberg et al. (1994) het die skaal gekritiseer omdat dit individue wat verskil vanweë verskillende dimensies van seksualiteit, in dieselfde kategorieë saamvoeg.[68][69] Kinsey het twee dimensies van seksuele oriëntasie in ag geneem: openlike seksuele ondervindings en psigoseksuele reaksies. Waardevolle inligting gaan verlore deur die twee waardes saam te bereken. ’n Persoon met oorwegend psigiese reaksies tot dieselfde geslag verskil van iemand met relatief min reaksie, maar baie ondervindings met dieselfde geslag. Dit sou beter gewees het as Kinsey dié waardes apart bereken het. Verder is daar nie net twee dimensies van seksualiteit nie; ’n mens kan ook aantrekking, identifikasie, lewenstyl, ens. in ag neem.

Nog kritiek teen die Kinsey-skaal is dat dit hetero- en homoseksualiteit op dieselfde skaal meet.[70] Navorsing in die 1970's het bewys manlikheid en vroulikheid word beter as aparte begrippe op ’n aparte skaal gemeet, in plaas daarvan dat dit twee uiterstes op dieselfde skaal verteenwoordig.[71] Op ’n enkele skaal beteken dit hoe meer vroulik iemand is, hoe minder manlik is hy of sy, en omgekeerd. Iemand kan byvoorbeeld baie manlik én baie vroulik wees, of baie heteroseksueel én baie homoseksueel, of nie baie van enigeen nie.[72]

Klein-rooster vir seksuele oriëntasie

wysig

In antwoord op die kritiek teen die Kinsey-skaal wat net twee dimensies van seksuele oriëntasie meet, het Fritz Klein die Klein-rooster vir seksuele oriëntasie, ’n multidimensionele skaal, geskep. Hy het dit in sy boek The Bisexual Option (1978) bekendgestel. Dit gebruik ’n sewepuntskaal om sewe verskillende dimensies van seksualiteit te meet in drie verskillende stadiums van ’n individu se lewe: verlede (van vroeë adolessensie tot ’n jaar tevore), hede (binne die vorige 12 maande) en die ideaal (wat ’n mens sou gekies het as dit geheel en al sy eie keuse was).

Sell-beoordeling

wysig

Die Sell-beoordeling van Seksuele Oriëntasie (SASO) is ontwikkel om die grootste besware teen die Kinsey-skaal en Klein-rooster uit te skakel. Dit meet seksuele oriëntasie op ’n kontinuum, neem verskeie dimensies in ag en oorweeg hetero- en homoseksualiteit apart. Eerder as om ’n finale oplossing te bied tot die vraag van hoe om seksuele oriëntasie die beste te meet, is die SASO bedoel om bespreking en debat te ontlok oor die meting van seksuele oriëntasie.[70]

Die SASO bestaan uit 12 vrae. Ses hiervan beoordeel seksuele aantrekking, vier beoordeel seksuele gedrag en twee beoordeel seksuele identiteit. Vir elke vraag op die skaal wat homoseksualiteit meet, is daar ’n ooreenstemmende vrae wat heteroseksualiteit meet; daar is dus ses ooreenstemmende pare vrae. Saam gee die ses pare vrae en antwoorde ’n profiel van ’n individu se seksuele oriëntasie. Die resultate kan verder vereenvoudig word in vier opsommimgs wat spesifiek antwoorde in ag neem wat ooreenstem met homo-, hetero-, bi- of aseksualiteit.[73]

Van al die vrae het Sell dié oor seksuele aantrekking as die belangrikste beskou. Vrae oor identiteit en gedrag word gemeet om bykomende inligting te verskaf, want hulle het albei baie te doen met seksuele aantrekking en oriëntasie. Daar was nog nie groot kritiek teen die SASO nie, meer daar bestaan kommer daaroor dat die betroubaarheid en geldigheid daarvan nog nie ondersoek is nie.[73]

Probleme met beoordeling

wysig

Navorsing oor seksuele oriëntasie gebruik gewoonlik die drie komponente seksuele aantrekking, gedrag en identiteit. Daar is egter net ’n klein samehangende verhouding tussen die mate van homo- en heteroseksuele gedrag in ’n persoon se lewe en dié persoon se keuse om homself te definieer as bi-, homo of heteroseksueel.[74] Aantrekking en gedrag kan ’n weerspieëling wees van nuuskierigheid, eksperimentering en sosiale druk, en is nie noodwendig ’n aanduiding van ’n onderliggende seksuele oriëntasie nie. ’n Vrou kan byvoorbeeld fantasieë hê oor seks met ’n ander vrou, maar nooit daarop reageer nie en net seks met die teenoorgestelde geslag hê. As seksuele oriëntasie volgens aantrekking beoordeel word, sou dié vrou as homoseksueel beskou kon word, maar haar gedra dui op heteroseksualiteit.

 
Gay Pride, Parys, 2009.

Omdat daar geen navorsing is om aan te dui watter een van dié komponente die belangrikste is in die bepaling van seksuele oriëntasie nie, word al drie onafhanklik gebruik en verskaf hulle verskillende resultate. Savin Williams (2006) bespreek dié kwessie en merk op dat dit nie eintlik moontlik is om seksuele oriëntasie met net een komponent te bepaal nie. As "homoseksueel" byvoorbeeld gedefinieer word deur homoseksuele gedrag, word gay maagde uitgesluit, asook mense wat tot dieselfde geslag aangetrokke voel maar net met die teenoorgestelde geslag seks het, en heteroseksuele wat nou en dan seks met lede van dieselfde geslag het om ’n ander rede as verkose seksuele gedrag, sal die verkeerde syfer oplewer.[75]

Nog ’n faktor by sulke skale wat aandag moet geniet, is die bepaling van die voorkoms van verskillende seksuele oriëntasies in ’n bevolking. Die syfers vir die voorkoms van homoseksualiteit wissel na gelang van ’n individu se ouderdom, kultuur en geslag, asook watter komponent van seksuele oriëntasie gemeet word. As net aantrekking tot dieselfde geslag gemeet word, sal dit dus dui op ’n groter voorkoms van homoseksualiteit in ’n bevolking as wanneer gedrag en identiteit gemeet word. Verder is ’n aanduiding van homoseksuele gedrag ook groter as dié van homoseksuele identiteit.[76]

Seksualiteit is ook veranderlik en kan deur ’n mens se lewe wissel. Diamond (2003) het bevind twee derdes van vroue wat getroets is, het oor sewe jaar hulle seksuele identiteit minstens een keer verander, terwyl baie gesê het die etiket is nie omvattend genoeg om die diversiteit van hulle seksuele en romatiese gevoelens weer te gee nie. Vroue wat ’n biseksuele en lesbiese identifikasie uitgesluit het, het egter nie selfdegeslag-seksualiteit uitgesluit nie en die moontlikheid aangedui van toekomstige selfdegeslag-aantrekking of -gedrag. Een vrou het gesê: "Ek is hoofsaaklik straight, maar ek is een van daardie mense wat, in die regte omstandighede, my siening kan verander."[77] Resultate kan dus verskil in verskillende studies na gelang van watter komponente gemeet word en wanneer die studie gedoen word. Dit maak dit moeilik om te bepaal wie is homoseksueel en wie nie, en wat die algehele voorkoms in ’n bevolking is.[1]

Die volgende tabel dui aan hoe baie die voorkoms van homoseksualiteit kan wissel na gelang van ouderdom, plek en die komponent van seksuele oriëntasie wat gemeet is:

Voorkoms van homoseksualiteit
Aantrekking Gedrag Identiteit
Land: ouderdomsgroep vroue Mans Vroue Mans Vroue Mans
VSA: jeug[78] 6% 3% 11% 5% 8% 3%
VSA: jong volwassenes[79] 13% 5% 4% 3% 4% 3%
VSA: volwassenes[80] 8% 8% 4% 9% 1% 2%
Australië: volwassenes[81] 17% 15% 8% 16% 4% 7%
Turkye: jong volwassenes[82] 7% 6% 4% 5% 2% 2%
Noorweë: adolessente[83] 21% 9% 7% 6% 5% 5%

Moontlike oplossings

wysig

In die artikel "Who's Gay? Does It Matter?" stel die sielkundige Ritch Savin-Williams twee verskillende benaderings voor om seksuele oriëntasie te meet totdat ’n betroubare manier van toetsing ontwikkel word wat navorsing in staat sal stel om die voorkoms, oorsake en gevolge van homoseksualiteit betroubaar te identifiseer.[75]

Hy stel eerstens voor dat groter aandag aan seksuele opwekking (sexual arousal) en aantrekking gegee moet word as aan gedrag en identiteit, omdat dit minder afhang van selfmisleiding, sosiale toestande en wisselende betekenisse. Om aantrekking en opwekking te meet stel hy voor dat biologiese metodes ontwikkel en gebruik word. Daar is talle biologiese/fisiologiese maniere wat bestaan vir die bepaling van tekens van seksuele oriëntasie, soos toetse vir seksuele opwekking, breinreaksie, oogbewegings, liggaamsreukvoorkeure, links- en regshandigheid, ens.

Hy stel tweedens voor navorsers moet ophou om die komponente van seksuele oriëntasie saam te meet en dat hulle net een komponent meet wat op die betrokke navorsing van toepassing is, byvoorbeeld:

  • Vir navorsing oor seksueel oordraagbare infeksies en MIV, meet seksuele gedrag;
  • Om interpersoonlike verhoudings te bepaal, meet seksuele/romantiese aantrekking; en
  • Om politieke ideologie te beoordeel, gebruik seksuele identiteit.

Seksuele opwekking

wysig

Die bestudering van seksuele opwekking het ’n vrugbare manier blyk te wees om te verstaan hoe mans en vroue verskil as genders en in terme van seksuele oriëntasie. In ’n kliniese meting kan vaginale en peniele pletismografie gebruik word om bloedvloei na die geslagsdele te meet in reaksie op verskillende soorte erotiese materiaal.[84]

Die uitslag kan verskil tussen mans en vroue. In ’n studie van patrone van seksuele opwekking[85] is bevind wanneer vroue na sekstonele kyk tussen ’n vrou en vrou, man en man, en man en vrou (orale seks of penetrasie) toon hulle opwekkingspatrone wat nie so goed soos by mans met hulle selfverklaarde seksuele oriëntasie ooreenstem nie. Heteroseksuele en lesbiese vroue se seksuele opwekking verskil nie veel na gelang van die gender (mans of vroue) van die seksmaats of van die soort seksaktiwiteit (hetero- of homoseksueel) nie. Mans se seksuele opwekking stem beter ooreen met hulle selfverklaarde oriëntasie: Heteroseksuele mans wys groter tekens van opwekking met sekstonele tussen ’n vrou en vrou, en kleiner tekens met tonele tussen ’n vrou en man en man en man. Homo- en biseksuele mans word meer geprikkel deur tonele tussen ’n man en man, en minder deur ander stimulusse.

Ook in ’n ander studie[86] is bevind mans en vroue se patrone van seksuele opwekking verskil. Vroue is geprikkel deur beide menslike (homo- en heteroseksuele) en niemenslike seks (tussen bonobo's). Mans is nie geprikkel deur niemenslike seks nie, maar hulle opwekkingspatrone het ooreengestem met hulle spesifieke seksuele voorkeur (vroue vir heteroseksuele en mans vir homoseksuele).

Wetenskaplikes gebruik deesdae ook beinskanderings om veranderings in breinaktiwiteit te meet wat met seksuele opwekking plaasvind. In ’n studie oor hoe hetero- en homoseksuele mans se brein reageer op foto's van naakte mans en vroue[87] is bevind beide hetero- en homoseksuele mans reageer positief op foto's van hulle verkose geslag, en dat hulle dieselfde breinstreke gebruik. Die enigste verskil tussen die twee groepe was in die amigdala, ’n breinstreek wat betrokke is in die regulering van vrees.[88]

Kultuur

wysig
 
’n Illustrasie wat die stigma uitbeeld wat aan ’n biseksuele vrou kan kleef.

Navorsing dui daarop dat seksuele oriëntasie onafhanklik van kulturele en ander sosiale invloede is, maar dat openlike erkenning van ’n persoon se seksuele oriëntasie verhinder kan word deur ’n homofobiese/heteroseksistiese opset. Sosiale stelsels soos taal, godsdiens en etniese tradisies kan ’n groot invloed hê op die erkenning van ’n seksuele oriëntasie. Dit kan weer navorsing oor seksuele oriëntasie beïnvloed.

Die meeste studies oor LGBT-bevolkings word onder wit, goedopgevoede middelklasmense gedoen, hoewel beperkte navorsing ook onder ander kulture voorkom.[89]

Die integrasie van seksuele oriëntasie met sosiaalkulturele identiteit kan moeilik wees vir LGBT-individue. Mense kan óf dink hulle seksuele oriëntasie definieer hulle seksuele indentiteit óf nie, want hulle voorkeure kan ook mettertyd verander,[90] of hulle identifiseer net beter met ’n ander aspek van hulle identiteit, soos ’n gesinsrol. Terwyl klem in Amerika gelê word op individuele eienskappe en die self as onveranderend en konstant beskou word, plaas die Oos-Asiatiese kulture groter klem op ’n persoon se rol in sosiale hierargieë en beskou hulle die self as vloeibaar en buigsaam.[91]

Dié kultuurverskille het baie implikasies vir kennis van die self, insluitende die waarneming van seksuele oriëntasie.

Taal

wysig

Vertaling is ’n groot struikelblok wanneer verskillende kulture vergelyk word. Terme wat in een taal voorkom, word soms nie in ’n ander taal aangetref nie.[92][93] Taal kan maak dat ’n individu met ’n etiket identifiseer wat dalk of dalk nie hulle ware oriëntasie weerspieël nie. Terme wat na kategorieë van seksuele oriëntasie verwys, kan in die massamedia van organisasie tot organisasie verskil.[94]

Boonop kan nuwe woorde ontstaan wat sekere terme beter verduidelik of komplekse vertolkings van seksuele oriëntasie beter beskryf. Ander woorde kan verskillende betekenisse hê. Die Spaanse terme marido en mujer vir "man" en "vrou" in ’n huwelik is byvoorbeeld onlangs vervang deur die genderneutrale terme cónyuges of consortes, wat "gades" beteken.[94]

Waarnemings

wysig

Een persoon kan dink hy weet wat ’n ander se seksuele oriëntasie is deur ag te slaan op sy voorkoms, klere, stem en vriende. Dit word soms gaydar genoem; sommige studies het bevind oriëntasie kan van gesigsfoto's afgelei word.[95][96][97] In navorsing in 2015 is bevind "gaydar" is ’n alternatiewe etiket in die gebruik van LGBT-stereotipes om oriëntasie te raai en dat gesigsvorm nie ’n akkurate aanduiding van oriëntasie is nie.[98]

Waargenome seksuele oriëntasie kan beïnvloed hoe iemand behandel word. Die FBI het byvoorbeeld gerapporteer 15,6% van haatmisdade in Amerika wat in 2004 by die polisie aangemeld is, was weens ’n vooroordeel teenoor seksuele oriëntasie.[99]

In Euro-Amerikaanse kulture word gewoonlik aangeneem iemand is heteroseksueel totdat die teendeel gespesifiseer word. Kulturele norme, waardes, tradisies en wette bevorder heteroseksualiteit,[100] insluitende die idee van huwelike en gesinne.[89] Pogings word aangewend om dié houdings te verander en wette word al hoe meer aangeneem om gelykheid te bevorder.[94]

Rassisme en oriëntasie

wysig

In sekere lande, soos Amerika, bevind niewit LGBT-individue hulle in ’n dubbele minderheid, omdat hulle nie heeltemal deur hoofsaaklik wit LGBT-gemeenskappe aanvaar word nie, en ook nie in hulle etniese groep nie.[101][102] Soms vermeng rassestereotipes met genderstereotipes, sodat Asiaties-Amerikaanse LGBT's beskou word as passief en vroulik, terwyl Afro-Amerikaanse LGBT's beskou word as manliker en aggressiewer.[89]

Godsdiens

wysig

Seksualiteit in ’n godsdiensverband is dikwels omstrede, veral seksuele oriëntasie. In die verlede het denominasies homoseksualiteit in ’n negatiewe lig beskou en mense gestraf vir selfdegeslagverhoudings. Al hoe meer godsdienste en denominasies aanvaar deesdae homoseksualiteit. Dit is moontlik om seksuele en godsdienstige identiteit te integreer, na gelang van die vertolking van godsdienstekste.

Internet en media

wysig

Die internet het seksuele oriëntasie op twee maniere beïnvloed: Dit help moderne beskouings vorm omdat dit ’n algemene platform vir besprekings oor seksuele oriëntasie en identiteit is;[94] en dit laat die anonieme verkryging van seksmaats toe en vergemaklik kommunikasie en verbinding tussen ’n groot hoeveelheid mense.[103]

Seksuele oriëntasie in Suid-Afrika

wysig

Suid-Afrika was die vyfde land ter wêreld, die eerste Afrikaland en die tweede land buite Europa wat huweliksregte aan pare van dieselfde geslag verleen het.[104]

Onder apartheid en die regerende Nasionale Party (van 1948 tot 1994) was homoseksualiteit ’n misdaad waarvoor tot sewe jaar tronkstraf opgelê kon word. Dié wet is gebruik om die gay gemeenskap te teister en hulle geleenthede en aktivisme te verbied.[105]

 
Die LGBTQ-vlag van Suid-Afrika.

In 1993 het die African National Congress in die Handves van Regte die wetlike erkenning van selfdegeslaghuwelike bekragtig,[106] en die tussentydse Grondwet het diskriminasie op grond van seksuele oriëntasie verbied. Dit is in die nuwe Grondwet behou wat in 1996 goedgekeur is, danksy die werk van lede van die Suid-Afrikaanse LGBT-gemeenskap.[107] As gevolg daarvan het Suid-Afrika die eerste land ter wêreld geword wat diskriminasie op grond van seksuele oriëntasie in sy Grondwet verbied het.

Seksie 9 van die Grondwet van Suid-Afrika verbied diskriminasie op grond van geslag, gender of seksuele oriëntasie. Die Konstitusionele Hof het daarna gelas die seksie is ook van toepassing op transgender mense.[108] Suid-Afrika was ook die eerste land wat interseks mense eksplisiet in wette teen diskriminasie genoem het. Die aktivis Sally Gross het in 2000 gehelp om die term "interseks" in nasionale wette te laat insluit.[109][110]

Die Suid-Afrikaanse reg verbied ook haatspraak en teistering op grond van enige diskriminasie. Suid-Afrika het nie ’n wet wat groter boetes vir haatmisdade vereis nie, maar haat wat deur homofobie aangewakker is, is al in die howe gebruik as verswarende omstandighede vir strafoplegging.[111][112]

Suid-Afrika se wette maak ook daarvoor voorsiening dat mense kan aansoek doen om hulle geslagstatus in die bevolkingsregister te laat verander en om nuwe identiteitsdokumente en paspoorte te kry wat hulle genderidentiteit aandui. Mediese of chirurgiese behandeling soos hormoonvervangingsterapie is daarvoor nodig, maar nie ’n geslagsveranderingsoperasie nie.[113]

Verwysings

wysig
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 "Sexual Orientation & Homosexuality". American Psychological Association. 2020. Besoek op 6 Februarie 2020.
  2. ↑ 2,0 2,1 "Sexual Orientation". American Psychiatric Association. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Julie 2011. Besoek op 1 Januarie 2013.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 "Definitions Related to Sexual Orientation and Gender Diversity in APA Documents" (PDF). American Psychological Association. 2015. p. 6. Besoek op 6 Februarie 2020.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Marshall Cavendish Corporation, red. (2009). "Asexuality". Sex and Society. Vol. 2. Marshall Cavendish. pp. 82–83. ISBN 978-0-7614-7905-5. Besoek op 2 Februarie 2013.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Bogaert, AF (April 2015). "Asexuality: What It Is and Why It Matters". The Journal of Sex Research. 52 (4): 362–379. doi:10.1080/00224499.2015.1015713. PMID 25897566. S2CID 23720993.
  6. ↑ 6,0 6,1 Firestein, Beth A. (2007). Becoming Visible: Counseling Bisexuals Across the Lifespan. Columbia University Press. p. 9. ISBN 978-0-231-13724-9. Besoek op 3 Oktober 2012.
  7. ↑ 7,0 7,1 "Case No. S147999 in the Supreme Court of the State of California, In re Marriage Cases Judicial Council Coordination Proceeding No. 4365(...) – APA California Amicus Brief — As Filed" (PDF). p. 33 n. 60 (p. 55 per Adobe Acrobat Reader);citation per id., Brief, p. 6 n. 4 (p. 28 per Adobe Acrobat Reader). p. 30. Besoek op 13 Maart 2013.{{cite web}}: AS1-onderhoud: ander (link)
  8. ↑ Schmidt J (2010). Migrating Genders: Westernisation, Migration, and Samoan Fa'afafine, p. 45 Ashgate Publishing, Ltd., ISBN 978-1-4094-0273-2
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 "Avoiding Heterosexual Bias in Language" (PDF). American Psychological Association. Besoek op 19 Julie 2011.
  10. ↑ Rosario, M.; Schrimshaw, E.; Hunter, J.; Braun, L. (2006). "Sexual identity development among lesbian, gay, and bisexual youths: Consistency and change over time". Journal of Sex Research. 43 (1): 46–58. doi:10.1080/00224490609552298. PMC 3215279. PMID 16817067.
  11. ↑ Friedman, Lawrence Meir (1990). The republic of choice: law, authority, and culture. Harvard University Press. p. 92. ISBN 978-0-674-76260-2. Besoek op 8 Januarie 2012.
  12. ↑ Heuer, Gottfried (2011). Sexual revolutions: psychoanalysis, history and the father. Taylor & Francis. p. 49. ISBN 978-0-415-57043-5. Besoek op 8 Januarie 2011.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 13,6 13,7 Frankowski BL; American Academy of Pediatrics Committee on Adolescence (Junie 2004). "Sexual orientation and adolescents". Pediatrics. 113 (6): 1827–32. doi:10.1542/peds.113.6.1827. PMID 15173519.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Gloria Kersey-Matusiak (2012). Delivering Culturally Competent Nursing Care. Springer. p. 169. ISBN 978-0-8261-9381-0. Besoek op 10 Februarie 2016.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,5 Lamanna, Mary Ann; Riedmann, Agnes; Stewart, Susan D (2014). Marriages, Families, and Relationships: Making Choices in a Diverse Society. Cengage Learning. p. 82. ISBN 978-1-305-17689-8. Besoek op 11 Februarie 2016.
  16. ↑ 16,0 16,1 Gail Wiscarz Stuart (2014). Principles and Practice of Psychiatric Nursing. Elsevier Health Sciences. p. 502. ISBN 978-0-323-29412-6. Besoek op 11 Februarie 2016.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 17,5 Bailey JM, Vasey PL, Diamond LM, Breedlove SM, Vilain E, Epprecht M (2016). "Sexual Orientation, Controversy, and Science". Psychological Science in the Public Interest. 17 (21): 45–101. doi:10.1177/1529100616637616. PMID 27113562.
  18. ↑ 18,0 18,1 LeVay, Simon (2017). Gay, Straight, and the Reason Why: The Science of Sexual Orientation. Oxford University Press. ISBN 9780199752966.
  19. ↑ 19,0 19,1 Balthazart, Jacques (2012). The Biology of Homosexuality. Oxford University Press. ISBN 9780199838820.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 "Submission to the Church of England's Listening Exercise on Human Sexuality". The Royal College of Psychiatrists. Besoek op 13 Junie 2013.
  21. ↑ Cruz, David B. (1999). "Controlling Desires: Sexual Orientation Conversion and the Limits of Knowledge and Law" (PDF). Southern California Law Review. 72 (5): 1297–400. PMID 12731502. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 19 September 2017. Besoek op 21 Mei 2015.
  22. ↑ Bogaert, Anthony F (2004). "Asexuality: prevalence and associated factors in a national probability sample". Journal of Sex Research. 41 (3): 279–87. doi:10.1080/00224490409552235. PMID 15497056. S2CID 41057104.
  23. ↑ Reiter L. (1989). "Sexual orientation, sexual identity, and the question of choice". Clinical Social Work Journal. 17 (2): 138–50. doi:10.1007/bf00756141. S2CID 144530462.
  24. ↑ Ross, Michael W.; Essien, E. James; Williams, Mark L.; Fernandez-Esquer, Maria Eugenia. (2003). "Concordance Between Sexual Behavior and Sexual Identity in Street Outreach Samples of Four Racial/Ethnic Groups". Sexually Transmitted Diseases. American Sexually Transmitted Diseases Association. 30 (2): 110–113. doi:10.1097/00007435-200302000-00003. PMID 12567166. S2CID 21881268.
  25. ↑ Ehrhardt, Anke A. (Augustus 2007). "John Money, Ph.D.". The Journal of Sex Research. 44 (3): 223–224. doi:10.1080/00224490701580741. JSTOR 20620298. PMID 3050136. S2CID 147344556.
  26. ↑ Rice, Kim (2009). "Pansexuality". In Marshall Cavendish Corporation (red.). Sex and Society. Vol. 2. Marshall Cavendish. p. 593. ISBN 978-0-7614-7905-5. Besoek op 3 Oktober 2012.
  27. ↑ "Interseks" in die AWS. Aanlyn by viva-afrikaans.org (intekening nodig). Besoek op 11 NNovember 2020.
  28. ↑ "Trans" in die Algemene Woordeboek van Eietydse Afrikaans (AWEA). Aanlyn by viva-afrikaans.org. Besoek op 10 November 2020.
  29. ↑ Aggrawal, Anil (2008). Forensic and medico-legal aspects of sexual crimes and unusual sexual practices. CRC Press, ISBN 978-1-4200-4308-2
  30. ↑ Diamond M (2010). Sexual orientation and gender identity. In Weiner IB, Craighead EW eds. The Corsini Encyclopedia of Psychology, Volume 4. p. 1578. John Wiley and Sons, ISBN 978-0-470-17023-6
  31. ↑ "Communities of African Descent Media Resource Kit". Gay & Lesbian Alliance Against Defamation. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Oktober 2006. Besoek op 3 Februarie 2007.
  32. ↑ Minton HL (1986). "Femininity in men and masculinity in women: American psychiatry and psychology portray homosexuality in the 1930s". Journal of Homosexuality. 13 (1): 1–21. doi:10.1300/J082v13n01_01. PMID 3534080.
    Terry, J. (1999). An American obsession: Science, medicine, and homosexuality in modern society. Chicago: University of Chicago Press
  33. ↑ Bailey J.M., Zucker K.J. (1995). "Childhood sex-typed behavior and sexual orientation: a conceptual analysis and quantitative review". Developmental Psychology. 31 (1): 43–55. doi:10.1037/0012-1649.31.1.43. S2CID 28174284.
  34. ↑ Butler, Katy (7 Maart 2006). "Many Couples Must Negotiate Terms of 'Brokeback' Marriages". New York Times.
  35. ↑ Hentges, Rochelle (4 Oktober 2006). "How to tell if your husband is gay". Pittsburgh Tribune-Review. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Oktober 2006.
  36. ↑ Higgins, Daryl J. (30 Junie 2012). "Taylor & Francis Online : Gay Men from Heterosexual Marriages". Journal of Homosexuality. 42 (4): 15–34. doi:10.1300/J082v42n04_02. PMID 12243483. S2CID 32047519.
  37. ↑ Stack, Peggy Fletcher (5 Augustus 2006), "Gay, Mormon, married", The Salt Lake Tribune, archived from the original on 21 Junie 2013, https://web.archive.org/web/20130621165041/http://www.sltrib.com/faith/ci_4138478 
  38. ↑ "Gay No More". psychologytoday.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Mei 2007.
  39. ↑ Hays D; Samuels A (1989). "Heterosexual women's perceptions of their marriages to bisexual or homosexual men". J Homosex. 18 (1–2): 81–100. doi:10.1300/J082v18n01_04. PMID 2794500.
  40. ↑ Coleman E (1981). "Bisexual and gay men in heterosexual marriage: conflicts and resolutions in therapy". J Homosex. 7 (2–3): 93–103. doi:10.1300/J082v07n02_11. PMID 7346553.
  41. ↑ Matteson DR (1985). "Bisexual men in marriage: is a positive homosexual identity and stable marriage possible?". J Homosex. 11 (1–2): 149–71. doi:10.1300/J082v11n01_12. PMID 4056386.
  42. ↑ Nascimento, Geysa Cristina Marcelino; Scorsolini-Comin, Fabio; Nascimento, Geysa Cristina Marcelino; Scorsolini-Comin, Fabio (September 2018). "Revealing one's Homosexuality to the Family: An Integrative Review of the Scientific Literature". Trends in Psychology (in Engels). 26 (3): 1527–1541. doi:10.9788/tp2018.3-14pt. ISSN 2358-1883.
  43. ↑ 43,0 43,1 Bearman, P.S.; Bruckner, H. (2001). "Opposite-sex twins and adolescent same-sex attraction" (PDF). American Journal of Sociology. 107 (5): 1179–205. CiteSeerX 10.1.1.483.4722. doi:10.1086/341906. S2CID 13094910. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 20 Desember 2012.
  44. ↑ Vare, Jonatha W. en Terry L. Norton. "Understanding Gay and Lesbian Youth: Sticks, Stones and Silence." Cleaning House 71.6 (1998): 327–31: Education Full Text (H.W. Wilson). Web. 19 April 2012.
  45. ↑ Rahman, Qazi. "'Gay genes': science is on the right track, we're born this way. Let's deal with it". The Guardian. Besoek op 3 Januarie 2020.
  46. ↑ Långström, Niklas; Rahman, Qazi; Carlström, Eva; Lichtenstein, Paul (1 Februarie 2010). "Genetic and Environmental Effects on Same-sex Sexual Behavior: A Population Study of Twins in Sweden". Archives of Sexual Behavior (in Engels). 39 (1): 75–80. doi:10.1007/s10508-008-9386-1. ISSN 0004-0002. PMID 18536986. S2CID 11870487.
  47. ↑ Sanders, A.R.; Martin, E.R.; Beecham, G.W.; Guo, S.; Dawood, K.; Rieger, G.; Badner, J.A.; Gershon, E.S.; Krishnappa, R.S. (Mei 2015). "Genome-wide scan demonstrates significant linkage for male sexual orientation". Psychological Medicine. 45 (7): 1379–88. doi:10.1017/S0033291714002451. ISSN 0033-2917. PMID 25399360. S2CID 4027333.
  48. ↑ Sanders, A.R.; Martin, E.R.; Beecham, G.W.; Guo, S.; Dawood, K.; Rieger, G.; Badner, J.A.; Gershon, E.S.; Krishnappa, R.S.; Kolundzija, A.B.; Duan, J.; Gejman, P.V.; Bailey, J. M. (17 November 2014). "Genome-wide scan demonstrates significant linkage for male sexual orientation". Psychological Medicine. 45 (7): 1379–1388. doi:10.1017/S0033291714002451. PMID 25399360. S2CID 4027333.
  49. ↑ Wilson, G., & Q. Rahman, Born Gay: The Psychobiology of Human Sex Orientation, op. cit.
  50. ↑ Siiteri, PK; Wilson, JD (Januarie 1974). "Testosterone formation and metabolism during male sexual differentiation in the human embryo". The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism. 38 (1): 113–25. doi:10.1210/jcem-38-1-113. PMID 4809636.
  51. ↑ LeVay, Simon (2011). Gay, Straight, and the reason why. The science of sexual orientation. Oxford University Press. pp. 45–71, 129–56. ISBN 978-0-19-993158-3.
  52. ↑ 52,0 52,1 Balthazart, Jacques (9 Januarie 2018). "Fraternal birth order effect on sexual orientation explained". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 115 (2): 234–236. doi:10.1073/pnas.1719534115. ISSN 0027-8424. PMC 5777082. PMID 29259109.
  53. ↑ 53,0 53,1 Bogaert, Anthony F.; Skorska, Malvina N.; Wang, Chao; Gabrie, José; MacNeil, Adam J.; Hoffarth, Mark R.; VanderLaan, Doug P.; Zucker, Kenneth J.; Blanchard, Ray (9 Januarie 2018). "Male homosexuality and maternal immune responsivity to the Y-linked protein NLGN4Y". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 115 (2): 302–306. doi:10.1073/pnas.1705895114. ISSN 0027-8424. PMC 5777026. PMID 29229842.
  54. ↑ Blanchard R (1997). "Birth order and sibling sex ratio in homosexual versus heterosexual males and females". Annual Review of Sex Research. 8: 27–67. PMID 10051890.
  55. ↑ Bogaert, Anthony F.; Skorska, Malvina (1 April 2011). "Sexual orientation, fraternal birth order, and the maternal immune hypothesis: A review". Frontiers in Neuroendocrinology. Sexual Differentiation of Sexual Behavior and Its Orientation (in Engels). 32 (2): 247–254. doi:10.1016/j.yfrne.2011.02.004. ISSN 0091-3022. PMID 21315103. S2CID 45446175.
  56. ↑ Baofu, Peter (14 Desember 2009). The Future of Post-Human Sexuality: A Preface to a New Theory of the Body and Spirit of Love Makers (in Engels). Cambridge Scholars Publishing. ISBN 978-1-4438-1817-9.
  57. ↑ Susan E. Golombok & Fiona L. Tasker, Do Parents Influence the Sexual Orientation of Their Children?, in J. Kenneth Davidson sr., & Nelwyn B. Moore, Speaking of Sexuality: Interdisciplinary Readings (Los Angeles: Roxbury Publishing, 2001) (ISBN 1-891487-33-7), pp. 302–03
  58. ↑ 58,0 58,1 "Appropriate Therapeutic Responses to Sexual Orientation" (PDF). American Psychological Association. 2009. pp. 63, 86. Besoek op 3 Februarie 2015.
  59. ↑ Expert affidavit of Gregory M. Herek, Ph.D.
  60. ↑ Statement from the Royal College of Psychiatrists' Gay and Lesbian Mental Health Special Interest Group Geargiveer 18 November 2018 op Wayback Machine.
  61. ↑ Australian Psychological Society: Sexual orientation and homosexuality.
  62. ↑ ""Therapies" to change sexual orientation lack medical justification and threaten health". Pan American Health Organization. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Mei 2012. Besoek op 26 Mei 2012.
  63. ↑ Kinsey (1953). Sexual Behavior in the Human Female. Indiana University Press. p. 499. ISBN 978-4-87187-704-6.
  64. ↑ Kinsey (1948). Sexual Behavior in the Human Male. Indiana University Press. ISBN 978-0-253-33412-1.
  65. ↑ Kinsey; et al. (1948). Sexual Behavior in the Human Male. p. 639.
  66. ↑ Kinsey; et al. (1948). Sexual Behavior in the Human Male. pp. 639–41.
  67. ↑ Masters and Johnson (1979). Homosexuality in Perspective. ISBN 978-0-316-54984-4.
  68. ↑ Weinrich, J.; et al. (1993). "A factor analysis of the Klein Sexual Orientation Grid in two disparate samples". Archives of Sexual Behavior. 22 (2): 157–68. doi:10.1007/bf01542364. PMID 8476335. S2CID 34708645.
  69. ↑ Weinberg; et al. (1994). Dual Attraction. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-508482-5.
  70. ↑ 70,0 70,1 Sell, R.L. (1997). "Defining and measuring sexual orientation: A review". Archives of Sexual Behavior. 26 (6): 643–58. doi:10.1023/A:1024528427013. PMID 9415799. S2CID 29774549.
  71. ↑ Bem, S.L. (1981). Bem sex-rol inventory professional manual. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
  72. ↑ Shively, M.G.; DeCecco, J.P. (1977). "Components of sexual identity". Journal of Homosexuality. 3 (1): 41–48. doi:10.1300/j082v03n01_04. PMID 591712.
  73. ↑ 73,0 73,1 Sell, R.L. (1996). "The Sell assessment of sexual orientation: Background and scoring". Journal of Lesbian, Gay, and Bisexual Identity. 1: 295–310.
  74. ↑ Rust, Paula (2000). Bisexuality in the United States: A Social Science Reader. Columbia University Press. p. 167. ISBN 978-0-231-10226-1.
  75. ↑ 75,0 75,1 Savin-Williams, R. (2006). "Who's Gay? Does it Matter?". Current Directions in Psychological Science. 15: 40–44. doi:10.1111/j.0963-7214.2006.00403.x. S2CID 40586896.
  76. ↑ Laumann; et al. (1994). The Social Organization of Sexuality. University of Chicago Press. p. 301. ISBN 978-0-226-46957-7.
  77. ↑ Diamond, L.M. (2003). "Was it a phase? Young women's relinquishment of lesbian/bisexual identities over a 5-year period". Journal of Personality and Social Psychology. 84 (2): 352–64. doi:10.1037/0022-3514.84.2.352. PMID 12585809.
  78. ↑ Mosher, W; Chandra, A.; Jones, J. "Sexual behaviour and selected health measures: Men and women 15–44 years of age, United States, 2002". Advance Data from Vital and Health Statistics. 362.
  79. ↑ Savin-Williams, R.; Ream, G.L. (2003). "Suicide attempts among sexual-minority male youth". Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology. 32 (4): 509–22. doi:10.1207/S15374424JCCP3204_3. PMID 14710459. S2CID 24999339.
  80. ↑ Laumann; et al. (1994). The Social Organization of Sexuality. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-46957-7.
  81. ↑ Dunne, M.; Bailey, J.; Kirk, K.; Martin, N. (2000). "The subtlety of sex –atypicality". Archives of Sexual Behavior. 29 (6): 549–65. doi:10.1023/A:1002002420159. PMID 11100262. S2CID 17955872.
  82. ↑ Eskin, M.; Kaynak-Demir, H.; Demis, S. (2005). "Same-sex sexuall orientation, childhood sexual abuse, and suicidal behaviour in university students in Turkey". Archives of Sexual Behavior. 34 (2): 185–95. doi:10.1007/s10508-005-1796-8. PMID 15803252. S2CID 2103633.
  83. ↑ Wichstrom, L.; Hegna, K. (2003). "Sexual orientation and suicide attempt: A longitudinal study of the general Norwegian adolescent population". Journal of Abnormal Psychology. 112 (1): 144–51. doi:10.1037/0021-843X.112.1.144. PMID 12653422.
  84. ↑ Wilson, G., & Q. Rahman, Born Gay: The Psychobiology of Human Sex Orientation (Londen: Peter Owen Publishers, 2005), p. 21.
  85. ↑ Chivers, Meredith L.; Gerulf Rieger; Elizabeth Latty; J. Michael Bailey (2004). "A Sex Difference in the Specificity of Sexual Arousal" (PDF). Psychological Science. 15 (11): 736–44. doi:10.1111/j.0956-7976.2004.00750.x. PMID 15482445. S2CID 5538811.
  86. ↑ Chivers, Meredith L.; J. Michael Bailey. (2005). "A sex difference in features that elicit genital response". Biological Psychology. 70 (2): 115–20. doi:10.1016/j.biopsycho.2004.12.002. PMID 16168255. S2CID 7637198.
  87. ↑ Safron, Adam; Bennett, Barch; Bailey, J. Michael; Gitelman, Darren R.; Parrish, Todd B.; Reber, Paul J. (2007). "Neural Correlates of Sexual Arousal in Homosexual and Heterosexual Men". Behavioral Neuroscience. 121 (2): 237–48. doi:10.1037/0735-7044.121.2.237. PMID 17469913. S2CID 16030669.
  88. ↑ LeDoux JE, The Emotional Brain (New York: Simon & Schuster, 1996).
  89. ↑ 89,0 89,1 89,2 Garnets, L. & Kimmel, D.C. (reds.). (2003). Psychological perspectives on lesbian, gay and bisexual experiences. New York: Columbia University Press
  90. ↑ Mock, S.E.; Eibach, R.P. (2011). "Stability and change in sexual orientation identity over a 10-year period in adulthood". Archives of Sexual Behavior. 41 (3): 641–48. doi:10.1007/s10508-011-9761-1. PMID 21584828. S2CID 15771368.
  91. ↑ Markus H.R.; Kitayama S. (1991). "Culture and the self: Implications for cognition, emotion, and motivation". Psychological Review. 98 (2): 224–53. CiteSeerX 10.1.1.320.1159. doi:10.1037/0033-295X.98.2.224.
  92. ↑ Minwalla O.; Rosser B.R.S.; Feldman J.; Varga C. (2005). "Identity experience among progressive gay Muslims in North America: A qualitative study within Al-Fatiha" (PDF). Culture, Health & Sexuality. 7 (2): 113–28. CiteSeerX 10.1.1.464.9089. doi:10.1080/13691050412331321294. PMID 16864192. S2CID 30150323. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 4 Februarie 2020. Besoek op 11 November 2020.
  93. ↑ Sechrest, L.; Fay, T.L.; Zaidi, M.H. (1972). "Problems of Translation in Cross-Cultural Research". Journal of Cross-Cultural Research. 3 (1): 41–56. doi:10.1177/002202217200300103. S2CID 145766651.
  94. ↑ 94,0 94,1 94,2 94,3 Santaemilia, J. (2008). 'War of words' on New (Legal) Sexual Identities: Spain's Recent Gender-Related Legislation and Discursive Conflict. In J. Santaemilia & P. Bou (reds.). Gender and sexual identities in transition: international perspectives, pp. 181–98. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing.
  95. ↑ Rule, NO (2011). "The influence of target and perceiver race in the categorisation of male sexual orientation". Perception. 40 (7): 830–39. doi:10.1068/p7001. hdl:1807/33198. PMID 22128555. S2CID 23790518.
  96. ↑ Johnson, KL; Ghavami, N (2011). Gilbert, Sam (red.). "At the crossroads of conspicuous and concealable: What race categories communicate about sexual orientation". PLOS ONE. 6 (3): e18025. Bibcode:2011PLoSO...618025J. doi:10.1371/journal.pone.0018025. PMC 3069043. PMID 21483863.
  97. ↑ Rule, NO; Ishii, K; Ambady, N; Rosen, KS; Hallett, KC (2011). "Found in translation: Cross-cultural consensus in the accurate categorization of male sexual orientation" (PDF). Personality and Social Psychology Bulletin. 37 (11): 1499–507. doi:10.1177/0146167211415630. PMID 21807952. S2CID 3847105.
  98. ↑ Cox, William T.L.; Devine, Patricia G.; Bischmann, Alyssa A.; Hyde, Janet S. (2015). "Inferences About Sexual Orientation: The Roles of Stereotypes, Faces, and The Gaydar Myth". The Journal of Sex Research. 52 (8): 1–15. doi:10.1080/00224499.2015.1015714. PMC 4731319. PMID 26219212.
  99. ↑ "Crime in the United States 2004: Hate Crime". FBI. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 April 2007. Besoek op 4 Mei 2007.
  100. ↑ Rust, P.C. (2003). Finding a Sexual Identity and Community: Therapeutic Implications and Cultural Assumptions in Scientific Models of Coming Out. In L. Garnets & D.C. Kimmel (reds.) Psychological perspectives on lesbian, gay and bisexual experiences (pp. 227–69). New York: Columbia University Press
  101. ↑ Cheng, P. (2011). "Gay Asian Masculinities and Christian Theologies". Cross Currents. 61 (4): 540–48. doi:10.1111/j.1939-3881.2011.00202.x. S2CID 170388404.
  102. ↑ Masequesmay, G. (2003). "Emergence of queer Vietnamese America". Amerasia Journal. 29 (1): 117–34. doi:10.17953/amer.29.1.l15512728mj65738. S2CID 146235953.
  103. ↑ Davis, M.; Hart, G.; Bolding, G.; Sherr, L.; Elford, J. (2006). "Sex and the Internet: Gay men, risk reduction and serostatus". Culture, Health & Sexuality. 8 (2): 161–74. doi:10.1080/13691050500526126. PMID 16641064. S2CID 7585088.
  104. ↑ "Same-Sex Marriage Around the World". Pew Research Center. 17 Mei 2019.
  105. ↑ "Gay rights win in South Africa". BBC News. 9 Oktober 1998. Besoek op 23 Desember 2014.
  106. ↑ "Archived copy". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Maart 2015. Besoek op 2 April 2015.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  107. ↑ de Ru, H. (1 Februarie 2013). "A historical perspective on the recognition of same-sex unions in South Africa". Fundamina. 19 (2): 221–250 – via SciELO.
  108. ↑ De Vos, Pierre (14 Julie 2010). "Christine, give them hell!". Constitutionally Speaking. Besoek op 12 Julie 2011.
  109. ↑ Eighth Day of Intersex: Sally Gross Geargiveer 18 Maart 2014 op Wayback Machine, Organisation Intersex International Australia, 2 November 2011
  110. ↑ Mokoena, Nthabiseng (Oktober 2015), "Remembering Sally, and the intersex movement in South Africa", Intersex Awareness Day, archived from the original on 2016-10-09, https://web.archive.org/web/20161009104909/http://intersexday.org/en/remembering-sally-south-africa/ 
  111. ↑ Hess, Lauren (1 Februarie 2012). "Activists happy with lesbian's killers' sentencing". News24. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Julie 2018. Besoek op 13 Februarie 2012.
  112. ↑ Triangle Project (1 Februarie 2012). "Zoliswa Nkonyana murder trial: hate and intolerance cited as aggravating factor in sentencing". Persberig. https://www.facebook.com/note.php?note_id=10150645029828594. Besoek op 13 Februarie 2012. 
  113. ↑ "Changing your name and gender in your identity document: the Alteration of Sex Description Act 49 of 2003" (PDF). Gender Dynamix. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 4 Maart 2016. Besoek op 29 September 2013.

Nog leesstof

wysig

Skakels

wysig
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Seksuele_oriëntasie&oldid=2652796"