Androginie is wanneer 'n mens beide manlike en vroulike eienskappe besit.[1] Androginie kan gebruik word in verband met biologiese geslag, genderidentiteit of genderuitdrukking. Wanneer "androginie" verwys na gemengde biologiese geslagseienskappe in mense, verwys dit dikwels na interseks mense, wat gebore is met aangebore variasies wat dit moeilik maak om hulle geslag by geboorte te bepaal. In vergelyking is hermafroditisme die besit van beide manlike en vroulike voortplantingsorgane.[2] Dit word deesdae as neerhalend beskou as dit vir mense gebruik word.

'n Rebis van 1617. Dit is 'n gesamentlike manlike en vroulike figuur wat in die Middeleeue en vroeë moderne gekiedenis 'n algemene androginiese ikoon was.

Wat genderidentiteit betref, kan androginiese individue identifieer met niebinêre identiteite. Ander kan as transgender identifiseer. Op fisieke gebied kan 'n androginiese voorkoms bereik word deur persoonlike versorging, modes en hormoonbehandeling.

Androginie word vroeg in die geskiedenis al in geskrifte aangetref, asook in baie kulture wêreldwyd – van antieke Sumer tot latere Mesopotamiese kulture en die Griekse mitologie. Volgens Plato se Simposium het die mensdom as drie geslagte begin: man-mans, vrou-vroue en man-vroue. Sommige filosowe het in die laat oudheid die idee van androginie voorgestel as die mens se oorspronklike en perfekte toestand.

Die Westerse esoterisme se omarming van androginie het tot in die moderne geskiedenis voortgeduur. Die simbolisme en betekenis van androginie was sentraal in die idees van die sommige mistici en filosowe. Die filosofiese begrip van die "Universele Androgien" – 'n perfekte vermenging van die geslagte wat die huidige korrupte wêreld voorafgegaan het en/of die utopie van die volgende wêreld sal wees – is ook belangrik in sommige vorme van die geloof van die Orde van die Rosekruis.

In die middel 18de eeu nog was die macaroni's van Georgiaanse Engeland 'n welgestelde subkultuur van jong mans wat bekend was vir die uitdrukking van androginiese identiteit.

In die 1900's, van om en by die Eerste Wêreldoorlog, het genderrolle begin vervaag en modeontwerpers soos Coco Chanel het broeke vir vroue ontwerp. In die 1960's en 1970's het die vrouebevrydingsbeweging waarskynlik tot idees bygedra en modeontwerpers soos Yves Saint Laurent beïnvloed.

Bekende sangers wat in die moderne tyd 'n androginiese styl met hulle kleredrag bekend gestel het, was Elvis Presley, Mick Jagger, Boy George, Yoshiki, Grace Jones en Annie Lennox.

Etimologie

wysig

Die term is afgelei van die Griekse ἀνδρόγυνος (van ἀνήρ andro, "man", en γυνή gunē, gyné, "vrou-") deur die Latynse androgynus.[3]

Geskiedenis

wysig

Androginie word in vroeë geskiedkundige geskrifte en in baie kulture aangetref. In antieke Sumer was androginiese en interseks mans nou in die kultus van Inanna betrokke.[4]:157–158 'n Groep priesters bekend as gala het in Inanna se tempels gewerk, waar hulle rou- en klaagliedere uitgevoer het.[4]:285 Gala het vrouename aangeneem, in 'n dialek gepraat wat tradisioneel vir vroue gereserveer is en blykbaar seks met ander mans gehad.[5]

 
Isjtar in die Louvre.

In latere Mesopotamiese kulture was kurgarrū en assinnu diensknegte van die godin Isjtar (Inanna se Oos-Semitiese eweknie). Hulle het vroueklere gedra en oorlogsdanse in Isjtar se tempels uitgevoer.[5] Volgens verskeie Akkadiese spreekwoorde het hulle blykbaar ook seks met ander mans gehad.[5] In een Akkadiese gesang word beskryf hoe Isjtar mans in vroue verander.[5]

Die tweede-eeuse Misjna, 'n stigtersgeskrif van die Rabbynse Judaïsme, noem die term androgynos 32 keer. Op een plek beskryf rabbi Meir die androgynos as "'n skepping in sy eie soort, wat die wysgeers nie kon besluit manlik of vroulik is nie".[6]

Die Griekse mite van Hermafroditos en Salmakis, twee gode wat in 'n enkele onsterflike saamgesmelt het, verskaf 'n verwysingsraamwerk wat eeue lank in die Westerse kultuur gebruik is. Androginie en homoseksualiteit word aangetref in Plato se Simposium, in 'n mite waar die mensdom as drie geslagte begin het: man-mans wat van die son af kom, vrou-vroue van die aarde af en man-vroue van die maan af.[7] Dit is een van die vroegste verwysings na androginie - en die enigste geval in klassieke Griekse geskrifte waar vroulike homoseksualiteit (lesbianisme) genoem word.

Filosowe soos Filo van Alexandrië en vroeë Christelike leiers soos Origenes het in die laat oudheid voortgegaan om die idee van androginie voor te stel as die mens se oorspronklike en perfekte toestand.[8] In die Middeleeuse Europa het die begrip androginie 'n belangrike rol gespeel in beide teologiese debatte en alchemiese teorie. Invloedryke teoloë soos Johannes van Demankus en Johannes Scotus het ook die idee van androginie van voor die sondeval verkondig wat deur die vroeë Kerkvaders voorgestel is.[8]

Moderne geskiedenis

wysig
Emanuel Swedenborg (links) en Jakob Böhme.

Die Westerse esoterisme se omarming van androginie het tot in die moderne geskiedenis voortgeduur.

'n Antologie van 1550 van alchemiese denkrigtings, De Alchemia, sluit die invloedryke "Bidsnoer van die Filosowe" in, waarin die heilige huwelik van die manlike beginsel (Sol) met die vroulike beginsel (Luna) gelei het tot die geboorte van die "Goddelike Androgien", 'n voorstelling van die alchemiese hermetiese geloof in dualisme, transformasie en die transendente perfeksie van die eenwording van teenoorgesteldes.[9]

Die simbolisme en betekenis van androginie was sentraal in die idees van die Duitse mistikus Jakob Böhme en die Sweedse filosoof Emanuel Swedenborg. Die filosofiese begrip van die "Universele Androgien" (of "Universele Hermafrodiet") – 'n perfekte vermenging van die geslagte wat die huidige korrupte wêreld voorafgegaan het en/of die utopie van die volgende wêreld sal wees – is ook belangrik in sommige vorme van die geloof van die Orde van die Rosekruis.[10][11]

In die middel 18de eeu was die macaroni's van Georgiaanse Engeland 'n welgestelde subkultuur van jong mans wat bekend was vir die uitdrukking van androginiese identiteit.[12] Hulle besonder groot pruike, uitspattige klere en sentimentele gedrag het 'n hewige teenreaksie van konserwatiewes van die tydperk ontlok. In 1770 het die Oxfordwoordeboek verklaar:

"There is indeed a kind of animal, neither male nor female, a thing of the neuter gender, lately started up among us. It is called a macaroni."

— Oxford English Dictionary[13]

'n Voorbeeld was die portretkunstenaar Richard Cosway, wat "die macaronikunstenaar" genoem is.[14]

Biologiese geslag

wysig

Die woord "androginie" is histories toegepas op mense met 'n mengsel van manlike en vroulike geslagseienskappe en is soms as sinoniem vir die woord "hermafrodiet" gebruik.[15] In sommige dissiplines, soos botanie, word "androginies" en "hermafrodities" steeds om die beurt gebruik.

Wanneer androginie gebruik word om na fisieke eienskappe te verwys, verwys dit dikwels na iemand wie se biologiese geslag moeilik is om dadelik by geboorte vas te stel omdat hulle gemengde manlike en vroulike eienskappe het. Omdat androginie dui op bykomende betekenisse wat verband hou met genderidentiteit en -uitdrukking wat niks met biologiese geslag te doen het nie, word die woord vandag selde gebruik om gemengde biologiese geslagseienskappe in mense te beskryf.[16]

Genderidentiteit

wysig

'n Individu se genderidentiteit – sy persoonlike aanvoeling van sy eie gender – kan as androginies beskryf word as hulle voel hulle het beide manlike en vroulike eienskappe. Die woord kan verwys na iemand wat nie netjies in een van die geslagsrolle van hulle gemeenskap pas nie, of na iemand wie se gender 'n mengsel van manlik en vroulik is (nie noodwendig half-half nie). Baie androginiese individue identifiseer as geestelik of emosioneel beide manlik en vroulik.

Hulle kan ook as genderneutraal, "genderqueer" of "niebinêr" identifiseer. 'n Androginiese persoon kan vrylik deelneem aan wat as manlike en vroulike gedrag beskou word, en kan hulle dissosieer van die gedrag wat tipies toegeskryf word aan die gender waartoe hulle sosiaal of fisiek behoort.[17]

Sommige nie-Westerse gemeenskappe erken bykomende androginiese genderidentiteite wat die "derde geslag" genoem word.

Genderuitdrukking

wysig
 
Louise Brooks was die beliggaming van die flapper. Flappers het tradisionele genderrolle teengestaan, en het mansagtige haarstyle en androginiese figure gehad.[18]

Genderuitdrukking wat 'n mengsel van manlike en vroulike eienskappe behels, kan as androginies beskryf word. Die kategorieë manlik en vroulik word maatskaplik bepaal en berus op gedeelde waarnemings van kleredrag, gedrag, kommunikasiestyl en ander aspekte van hoe 'n mens jou voordoen. In sommige kulture word androginiese genderuitdrukking gevier, terwyl dit in ander beperk is of onderdruk word.

Die woord genderqueer word dikwels deur androginiese individue gebruik om na hulleself te verwys, maar die terme "genderqueer" en "androginies" is nie dieselfde of uitruilbaar nie.[19] "Genderqueer", vanweë sy verbintenis met die queer kultuur, het sosiopolitieke konnotasies wat "androginies" nie het nie. Om dié rede kan sommige androginiese mense die etiket "genderqueer" onakkuraat, ontoepaslik of beledigend ervaar.

'n Alternatief vir androginie is genderrol-transendensie: die siening dat individuele bevoegdheid op 'n persoonlike basis beoordeel moet word, en nie op die basis van manlikheid, vroulikheid of androginie nie.[20]

In agenderisme word die verdeling van mense in mans en vroue (in die fisieke sin), as verkeerd en kunsmatig beskou.[21] Agender individue verwerp gender-etikettering in die waarneming van selfidentiteit en ander sake.[22][23][24][25] Hulle beskou hulleself as 'n "persoon" en nie as "man" of "vrou" nie.[22]:p.16 Volgens E.O. Wright kan genderlose mense eienskappe, gedrag en 'n gesindheid openbaar wat ooreenstem met wat tans as manlik of vroulik beskou word, en dié kombinasie kan van persoon tot persoon verskil. Dit beteken egter nie almal sal in die afwesigheid van genderverhoudings androginies in hulle identiteit en praktyke wees nie. Wat met die idee van genderloosheid verdwyn, is enige verwagting dat sommige eienskappe en gesindhede streng volgens 'n persoon se biologiese geslag bepaal word.[26]

Moderne neigings

wysig

Deur die grootste deel van die Westerse geskiedenis het sosiale reëls mense se kleredrag streng volgens gender bepaal. Broeke was tradisioneel net vir mans.[27]

 
Coco Chanel met 'n broek en matroostrui, 1928.

In die 1900's, van om en by die Eerste Wêreldoorlog, het genderrolle begin vervaag en modeontwerpers soos Paul Poiret en Coco Chanel het broeke vir vroue ontwerp. Die flapper-styl vir vroue van dié tydperk het broeke en 'n netjiese bobhaarstyl ingesluit, en dit het vroue 'n androginiese voorkoms gegee.[28] Coco Chanel, wat self graag broeke gedra het, het broekmodes vir vroue ontwerp soos strandpajamas en perdryuitrustings.[27] In die 1930's het glansryke aktrises soos Marlene Dietrich baie betower en geskok met hulle broeke en androginiese styl. Dietrich word onthou as een van die eerste aktrises wat 'n broek na 'n première gedra het.[29]

 
Yves Saint Laurent se aandpak "Le Smoking", wat in 1966 geskep is.

In die 1960's en 1970's het die vrouebevrydingsbeweging waarskynlik tot idees bygedra en modeontwerpers soos Yves Saint Laurent beïnvloed.[30] Hy het Le Smoking-aandpak vir vroue in 1966 bekend gestel, terwyl Helmut Newton se erotiese androginiese foto's daarvan dit ikonies en klassiek gemaak het.[31]

Elvis Presley het 'n androginiese styl in ruk-en-rol bekend gestel.[32] Sy mooi gesig en gebruik van ooggrimering het baie mense laat dink hy is 'n taamlik "verwyfde man".[33] Toe die Rolling Stones in 1969 in Londen se Hyde Park optree, het Mick Jagger 'n wit "mansrok" gedra.[34] Dit is beskou as die verpersoonliking van die Swinging Sixties.[35]

 
Die popsterre Boy George (op foto) en Annie Lennox het in Desember 1983 op die voorblad van die tydskrif Smash Hits verskyn met die opskrif: "Which one is the boy?"[36]

In 1972 het David Bowie sy alter ego Ziggy Stardust bekend gestel, 'n karakter wat 'n simbool van seksuele dubbelsinnigheid was, toe hy die album The Rise and Fall of Ziggy Stardust and Spiders from Mars uitreik.[37]

 
Yoshiki, 'n sanger, liedjieskrywer, rolprentregisseur en modeontwerper van Japan wat as androginies bekend is.
 
Grace Jones tydens 'n optrede in 2015.

Marc Bolan, nog 'n baanbreker van glam rock, het in 1971 op die BBC se Top of the Pops verskyn met blinkers en satynklere. Volgens die koerant The Independent het sy voorkoms "'n generasie tieners toegelaat om met die idee van androginie te begin speel".[38] Die Weseinde-musiekspel van 1973 The Rocky Horror Show het ook seksuele vloeibaarheid uitgebeeld.[39]

In die 1980's het nuwe modeontwerpers voortgegaan om die sosiale idees van gender uit te tart. Hulle het klem gelê op androginie in modeontwerp en gendersake. Dié beeld is ook deur popsterre soos Annie Lennox en Boy George uitgedra.[40][41]

Japannese ontwerpers het in die 1980's begin om androginiese modes gewild te maak, soos veral gesien is in die werk van Yohji Yamamoto en Rei Kawakubo. Hulle was die skeppers van 'n tipiese Japannese styl wat geskoei was op genderdubbelsinnigheid.[42]

Yamamoto het gesê sy dink dit is onnodig dat mans en vroue verskillende style dra. "Ek het altyd gewonder wie besluit het dat mans en vroue se klere verskillend moet lyk."[43]

Kragkleredrag vir vroue het in die 1980's selfs prominenter geword, terwyl dit vroeër hoofsaaklik deur mans gebruik is om invloedryk en magtig te lyk. In die artikel “The Menswear Phenomenon” deur Kathleen Beckett in 1984 in Vogue word die begrip kragkleredrag bespreek. Vroue het in die 1980's werke gekry wat hulle op 'n gelyke voet met mans geplaas het en hulle het dienooreenkomstig begin aantrek. Dit het 'n gewilde styl vir vroue geword.[44] Vroue het begin agterkom hulle kan mans met hulle kleredrag oorreed om meer aandag aan hulle intellektuele vermoëns te gee, eerder as aan hulle fisieke aantrekkingskrag.

In dié tyd het Grace Jones, 'n sanger en model, se androginiese voorkoms die publiek laat regop sit. Haar styl het baie mense geïnspireer en sy het 'n androginiese stylikoon vir moderne glansrykes geword.[45]

Androginie het in die vroeë 21ste eeu nog groter prominensie in die populêre kultuur gekry.[46] Beide die modenywerheid[47] en popkultuur het die androginiese voorkoms aanvaar en selfs gewild gemaak.

In 2016 het Louis Vuitton bekend gemaak dat Jaden Smith aan hulle vroueklereveldtog sou deelneem. Danksy gebeure soos dié is gendervloeibaarheid in die mode lewendig in die media bespreek, met mense soos Lady Gaga en Ruby Rose wat aan die begrip uiting gegee het. Jaden Smith en ander jong individue het die beweging geïnspireer met hulle beroep dat klere nie meer genderspesifiek moet wees nie, wat beteken mans moet rompe kan dra en vroue boksbroeke as hulle sou wou.[48]

Simbole en ikonografie

wysig

In die antieke en Middeleeuse wêreld is androginiese mense en/of hermafrodiete in die kuns voorgestel deur die boodskapperstaf (caduceus), 'n staf met transformerende kragte in die Griekse en Romeinse mitologie. Die boodskapperstaf is deur Tiresias geskep en verteenwoordig sy transformasie in 'n vrou deur Juno as straf omdat hy na parende slange geslaan het. Die staf is later deur Hermes/Mercurius gedra en was die basis vir die sterrekundige simbool vir die planeet Mercurius en die botaniese teken vir hermafrodiete. Die teken word soms vir androginiese mense gebruik.

Nog 'n algemene androginiese ikoon in die Middeleeue en vroeë moderne gekiedenis was die rebis, 'n gesamentlike manlike en vroulike figuur, dikwels met son- en maanmotiewe. Nog 'n simbool is wat vandag die "sonkruis" genoem word en wat die kruis vir manlik verenig met die sirkel vir vroulik.[49] Die teken is nou die sterrekundige simbool vir die planeet Aarde.[50]

Verwysings

wysig
  1. Chris Park; Michael Allaby (2017). A Dictionary of Environment and Conservation (3de uitg.). Oxford University Press. p. Androgyny. ISBN 9780191826320.
  2. Britannica, The Editors of Encyclopaedia. Encyclopedia Britannica. p. Hermaphroditism. Besoek op 29 Januarie 2022.
  3. "Online Etymology Dictionary: androgynous". Besoek op 13 Julie 2013.
  4. 4,0 4,1 Leick, Gwendolyn (2013) [1994]. Sex and Eroticism in Mesopotamian Literature. New York City, New York: Routledge. ISBN 978-1-134-92074-7. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Maart 2023. Besoek op 26 Mei 2020.
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 Roscoe, Will; Murray, Stephen O. (1997). Islamic Homosexualities: Culture, History, and Literature. New York City, New York: New York University Press. pp. 65–66. ISBN 0-8147-7467-9. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Maart 2023. Besoek op 9 Oktober 2020.
  6. "Mishnah Bikkurim 4:5". www.sefaria.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Augustus 2021. Besoek op 10 Augustus 2021.
  7. Plato; Cobb, William S. (1993). The Symposium and The Phaedrus: Plato's erotic dialogues. SUNY series in ancient Greek philosophy. Albany, NY: State Univ. of New York Press. ISBN 978-0-7914-1617-4.
  8. 8,0 8,1 van der Lugt, Maaike, "Sex Difference in Medieval Theology and Canon Law," Medieval Feminist Forum (University of Iowa) vol. 46 no. 1 (2010): 101–121
  9. Hauck, Dennis William (2008). The Complete Idiot's Guide to Alchemy. New York: Alpha Books. ISBN 9781592577354. OCLC 176917711.
  10. Atkinson, William Walker (2012). Marsh, Clint (red.). The Secret Doctrine of the Rosicrucians. San Francisco, CA: Weiser Books. pp. 52–61. ISBN 9781578635344. OCLC 792888485.
  11. Rosicrucian Order, AMORC (13 Desember 2011). "Rosicrucian Prophecies" (PDF). rose-croix.org (in Engels (VSA)). Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 15 Desember 2017. Besoek op 4 Desember 2017.
  12. Rauser, Amelia (2004). "Hair, Authenticity, and the Self-Made Macaroni". Eighteenth-Century Studies. 38 (1): 101–117. ISSN 0013-2586.
  13. Shipley, Joseph Twadell (1 Julie 2001). The Origins of English Words: A Discursive Dictionary of Indo-European Roots (in Engels). JHU Press. ISBN 978-0-8018-9643-9. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Maart 2023. Besoek op 3 April 2022.
  14. McNeil, Peter (1 Januarie 2018). Pretty Gentlemen: Macaroni Men and the Eighteenth-century Fashion World (in Engels). Yale University Press. ISBN 978-0-300-21746-9. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Maart 2023. Besoek op 13 April 2022.
  15. "Androgyny | psychology".
  16. "What is intersex? | Intersex Society of North America".
  17. Woodhill, Brenda; Samuels, Curtis (2004). "Desirable and Undesirable Androgyny: A Prescription for the Twenty-First Century". Journal of Gender Studies. 13: 15–28. doi:10.1080/09589236.2004.10599911. S2CID 146597061.
  18. New world coming: the 1920s and the making of modern America. New York: Scribner, 2003, p. 253, ISBN 978-0-684-85295-9.
  19. "Definition of GENDERQUEER".
  20. Pleck, J. H. (1995). "The gender-role strain paradigm". In R. F. Levant & W. S. Pollack (reds.), A new psychology of men. New York: Basic Books.
  21. Butler, Judith P. (1993). Bodies that Matter: On the Discursive Limits of 'Sex'. New York: Routledge. pp. 2–3. ISBN 9780415903660. Besoek op 12 Oktober 2014.
  22. 22,0 22,1 Galupo, M. Paz; Pulice-Farrow, Lex; Ramirez, Johanna L. (2017). "Like a Constantly Flowing River": Gender Identity Flexibility Among Nonbinary Transgender Individuals. pp. 163–177. doi:10.1007/978-3-319-55658-1_10. ISBN 978-3-319-55656-7.
  23. Johanna Schorn. "Taking the "Sex" out of Transsexual: Representations of Trans Identities in Popular Media" (PDF). Inter-Disciplinary.Net. Universität zu Köln. p. 1. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 25 Oktober 2014. Besoek op 6 Februarie 2017.
  24. Galupo, M. Paz; Henise, Shane B.; Davis, Kyle S. (2014). "Transgender microaggressions in the context of friendship: Patterns of experience across friends' sexual orientation and gender identity". Psychology of Sexual Orientation and Gender Diversity. 1 (4): 462. CiteSeerX 10.1.1.708.6228. doi:10.1037/sgd0000075.
  25. Sumerau, J. E.; Cragun, R. T.; Mathers, L. A. B. (2015). "Contemporary Religion and the Cisgendering of Reality". Social Currents. 3 (3): 2. doi:10.1177/2329496515604644. S2CID 148049302.
  26. Erik Olin Wright (2011). "In defense of genderlessness (The Sex-Gender Distinction)". In Axel Gosseries, Philippe Vanderborght (red.). Arguing about justice (in Engels). Louvain: Presses universitaires de Louvain. pp. 403–413. ISBN 9782874632754. Besoek op 6 Februarie 2017.
  27. 27,0 27,1 Ewing, E.; Mackrell, A. (2002). History of Twentieth Century Fashion. LA: Quite Specific Media Group Ltd.
  28. Köksal, Duygu; Falierou, Anastasia (10 Oktober 2013). A Social History of Late Ottoman Women: New Perspectives (in Engels). BRILL. ISBN 9789004255258.
  29. "Harriet Fisher". The Queen of Androgyny – Marlene Dietrich – Blog. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Junie 2016. Besoek op 22 Mei 2016.
  30. Commentator, Sally Kohn, CNN Political (21 Julie 2015). "The Seventies: The sex freakout". CNN. Besoek op 22 Mei 2016. {{cite news}}: |first= has generic name (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  31. Moet, Sophie (1 Mei 2014). "Androgyny and Feminism". Sophie Moet. Besoek op 22 Mei 2016.
  32. "Elvis Never Gets Credit for One of His Greatest Gifts to Rock 'n Roll". Observer (in Engels (VSA)). 8 Januarie 2016. Besoek op 23 Mei 2016.
  33. Daniel, Pete (1 Januarie 2000). Lost Revolutions: The South in the 1950s (in Engels). Univ of North Carolina Press. ISBN 9780807848487.
  34. Baker, Lindsay. "His or hers: Will androgynous fashion catch on?". www.bbc.com. Besoek op 22 Mei 2016.
  35. "Mick Jagger's white dress cast him as a romantic hero". The Daily Telegraph. Besoek op 22 Mei 2016.
  36. Steward, Sue (1984). Signed, Sealed, and Delivered: True Life Stories of Women in Pop. South End Press. p. 51.
  37. Lalovic, Itana (19 November 2013). "Androgyny in the fashion world". Wall Street International (in Engels (VSA)). Besoek op 22 Mei 2016.
  38. "Box-set billed as the definitive guide to Seventies music genre has further ostracised its disgraced former star". The Independent. Besoek op 15 September 2017
  39. "We Live in the World 'Rocky Horror' Created". Flavorwire (in Engels (VSA)). 25 September 2015. Besoek op 22 Mei 2017.
  40. "Boy George, The Man". The Washington Post. Besoek op 14 November 2021.
  41. Andrew Anthony (10 Oktober 2010). "Annie Lennox: the interview". The Observer. Londen, VK. Besoek op 2 Oktober 2012.
  42. "Global Influences: Challenging Western Traditions". London: Berg.
  43. "How Japanese designers pioneered gender-neutral dressing". The Independent (in Engels). 13 Desember 2015. Besoek op 2 Mei 2024.
  44. "The Menswear Phenomenon". Vogue; Conde Nast.
  45. "Androgynous Fashion Moments". Highsnobiety. 14 Mei 2015. Besoek op 23 Mei 2016.
  46. "Androgyny becoming global?". uniorb.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Desember 2010. Besoek op 17 Desember 2010.
  47. Wendlandt, Astrid. "Androgynous look back for spring". Reuters. Besoek op 17 Desember 2010.
  48. "Gender Fluidity in the Fashion Industry". Cub Magazine. 8 Februarie 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Februarie 2017. Besoek op 19 Februarie 2017.
  49. William Wallace Atkinson, The Secret Doctrines of the Rosicrucians (Londen: L.N. Fowler & Co., 1918), 53-54.
  50. "Solar System Symbols". Solar System Exploration: NASA Science. Besoek op 31 Desember 2018.

Skakels

wysig