Slawerny

Slawerny is 'n toestand waarin 'n mens, bekend as 'n slaaf, gedwonge en sonder vergoeding onder die beheer van 'n ander persoon werk. Die doel daarvan is omtrent altyd om die arbeid van die slaaf uit te buit. Slawe word die wettige of onwettige eiendom van hulle eienaars, en kan dus na willekeur gekoop of verkoop word.

'n Arabiese Slawemark – skildery deur Jean-Léon Gérôme in ca. 1866

Kulturele perspektiewe

Volgens Aristoteles is slawerny 'n natuurlike toestand vir sommige rasse, indien nie deur instink nie, dan wel deur afkoms. In die 16de eeu het die Spanjaarde en Portugese begin om Afrika-slawe na die Amerikas te verskeep. Hierdie lande het kolonies in die tropiese klimaat van Suid- en Sentraal-Amerika begin vestig en produkte van hierdie gebiede, soos tabak, suiker, koffie, katoen en rys, na Europa en Groot-Brittanje uitgevoer. Die aanvraag na hierdie produkte het al hoe groter geword en die enigste manier hoe hulle kon met produksie voorbly, was om slawe van Afrika af in te voer. Gedurende die 1760's het slawerny sonder enige teenkanting plaasgevind. Maar tydens die 18de eeu het die regte van mense en politiek na vore begin tree en morele kwessies het aandag begin kry. Slawerny is in 1772 in Engeland onwettig verklaar. Kort ná Engeland het Skotland in 1778 slawerny ook onwettig verklaar.

Slawerny in Suid-Afrika

Slawerny is deel van Suid-Afrika se vroeë koloniale geskiedenis. Die eerste slaaf wat aan die Kaap aangekom het, was Abraham van Batavia. Hy het in 1653, op die skip Malacca, weggekruip en is gevang toe hy aan land gestap het. Hy was die slaaf van Cornelis Lichthart van Batavia en moes vir drie jaar in die Kaap werk voordat hy teruggestuur is na Batavia.

Jan van Riebeeck het aansoek gedoen om meer slawe omdat slawe ’n goedkoper vorm van arbeid was as personeel van die kompanjie aangesien slawe nie kon aandring op ’n salaris nie. Die eerste groot groep slawe het op 28 Maart 1658 op die skip Amersfoort gearriveer. 82 slawe het in die Kaap geland en hulle was gebruik om in die lande en tuine van die te werk. Sommige slawe is oorhandig om as slawe te dien vir die amptenare van die Kompanjie. ’n Tweede groep van 148 slawe het in Mei 1658 gearriveer aan boord van die Hasselt, waarvan ’n aantal verkoop is aan die vryburgers as slawe. Alle slawe het nie slawerny aanvaar nie. Sommige slawe soos Alexander van Colombo het ontsnap uit die Kaap.

Dokumente van die Hasselt toon aan hoe slawe aan die kus van Guinee verkry is. Hieruit bleik dit dat konings uit Afrika lande gedien het as middelmanne in die slawehandel. Hulle het eenvoudig mense van naburige state gevang en te koop aangebied aan slawerny skepe. Die Europeërs het nie self slawehandel in Afrika begin nie maar bloot dit uitgebuit. Slawehandel in Afrika was reeds ’n ou praktyk wat deur die Arabiere gevestig is van die 7de eeu af. Tot een derde van die bevolking van vroeë state van Islam in die westelike Soedan, was slawe. Slawehandel was die produk van Afrika leiers wat oorlog gemaak het met naburige stamme en hulle gevang en verkoop het as slawe.

Slawe het ’n groot rol gespeel in die vestiging van Europeërs in die Kaap en het slawe was byvoorbeeld aangewend in die bou van die Kasteel die Goeie Hoop asook in die begin van die wynbedryf in Suid-Afrika.

In 1795 is die martel van slawe deur die Britse regering verbied en in 1807 is Slawehandel deur Brittanje onwettig verklaar maar dit was steeds wettig om slawe te besit. Slawehandel het voortgeduur in die Suid-Afrikaanse kolonie. Die vrystelling van die slawe is voorafgegaan deur ’n tydperk (1816–33) van gewysigde regulasies om die lot van die slawe te verlig. Werkure is byvoorbeeld vasgepen, slawe kon eiendom besit en kinders onder tien jaar kon nie van hul ouers weggeneem en verkoop word nie. In 1833 is slawerny afgeskaf in Suid-Afrika maar slawe was verplig om ’n verdere vier jaar vir hulle eienaars te werk voordat hulle finaal hulle vryheid teruggekry het.

Sien ook

Bronne

Timeline:Slavery in the Cape Colony, Alistair Boddy-Evans, http://africanhistory.about.com/od/slaveryinsouthafrica/p/SlaveTimeline.htm, (9 Augustus 2009)
The Role of Islam in African Slavery, Alistair Boddy-Evans, http://africanhistory.about.com/od/slavery/a/IslamRoleSlavery01.htm, (9 Augustus 2009)
2000, AM van Rensburg, The secret modus operandi used to obtain slaves from Guinea for the Cape: the ship Hasselt – 1658, Familia Vol 27 p. 78-90
2001, AM van Rensburg, cape Slavery and Madagascar, familia, Vol. 38. Bl. 186-198
Slawerny in Suid-Afrika, http://www.mieliestronk.com/slaaf.html (9 Augustus 2009)
A history of South African slavery, http://www.sahistory.org.za/pages/governence-projects/slavery/slavery.htm, (9 Augustus 2009)
Slavery where it is practiced today, Religious tolerance.org, http://www.religioustolerance.org/sla_world.htm ( 9 Augustus 2009)
Slavery, Engelse Wikipedia, en:Slavery#Slavery in Africa, (9 Augustus 2009)