Stonewall-onluste

Die Stonewall-onluste of Stonewall-oproer was ’n reeks spontane, gewelddadige demonstrasies deur lede van die gay (LGBT)-gemeenskap teen ’n polisieklopjag in die vroeë oggendure van 28 Junie 1969 op die Stonewall Inn in die Greenwich Village-buurt van Manhattan, New York. Dit word algemeen beskou as die belangrikste voorval wat gelei het tot die gaybevrydingsbeweging en die moderne stryd vir LGBT-regte in die VSA.

Die terrein van die Stonewall Inn tydens die LGBT Pride-naweek in 2016, ’n dag nadat president Barack Obama die stigting van die Stonewall- nasionale monument aangekondig het en minder as twee weke ná die skietery in die Pulse-nagklub in Orlando.

Gay Amerikaners het in die 1950's en 1960's met ’n antigayregstelsel te doen gehad. Vroeë homofiele groepe (soos gay groepe genoem is) het probeer bewys dat gays in die gemeenskap opgeneem kon word en het opvoeding sonder konfrontasie vir beide homoseksuele en heteroseksuele voorgestaan. Die laaste jare van die 1960's was egter baie netelig omdat baie sosiale/politieke bewegings aktief was, insluitende die burgerregtebeweging, die kontrakultuur van die 1960's en die teenkanting teen die Viëtnamoorlog. Hierdie invloede, tesame met die liberale omgewing van Greenwich Village, het saam gelei tot die Stonewall-onluste.

In die 1950's en 1960's het baie min instellings mense verwelkom wat openlik gay was. Dié wat het, was gewoonlik kroeë, hoewel die eienaars en bestuurders selde gay was. In dié tyd was die Stonewall Inn in besit van die Amerikaanse Mafia. Dit het alle soorte klante verwelkom en was gewild onder die armstes en die randfigure in die gay gemeenskap: fopdossers, transgender mense, verwyfde jong mans, butch lesbiërs, manlike prostitute en daklose jeugdiges.

Polisieklopjagte op gay kroeë was in die 1960's algemeen, maar by die Stonewall Inn het die polisie vinnig beheer verloor. Hulle het ’n skare gelok wat aangehits is om te rebelleer. Spanning tussen die polisie en gay inwoners van Greenwich Village het gelei tot hernude onluste die volgende aand, en weer ’n paar aande later. Binne weke het Village-inwoners in aktivistegroepe byeengekom om aan te dring op die reg van gays en lesbiërs om openlik oor hul seksuele oriëntasie te wees sonder die vrees om vervolg te word.

Ná die Stonewall-onluste het gender-, ras-, klas- en ander hindernisse gays en lesbiërs in New York gekeer om ’n verenigde gemeenskap te vorm. Binne ses maande is twee gay aktiviste-organisasies in New York op die been gebring wat op konfrontasietegnieke gekonsentreer het, en drie koerante is gestig om die regte van gays en lesbiërs te bevorder. Binne ’n paar jaar is verskeie gayregte-organisasies dwarsoor die VSA en die wêreld gestig. Op 28 Junie 1970 het die eerste Gay Pride-optogte in New York, Los Angeles, San Francisco en Chicago plaasgevind om die onluste te gedenk. Soortgelyke optogte is in ander stede gereël. Vandag word Gay Pride-parades jaarliks teen einde Junie dwarsoor die wêreld gehou om die Stonewall-onluste te gedenk.

’n Monument is in 2016 op die plek van die onluste opgerig.

Agtergrond

Homoseksualiteit in die 20ste eeu in die VSA

Ná die sosiale omwenteling van die Tweede Wêreldoorlog het baie mense in Amerika ’n brandende begeerte gehad om "die sosiale orde van voor die oorlog te herstel en die magte van verandering af te weer", volgens die historikus Barry Adam. Aangespoor deur die nasionale klem op antikommunisme het senator Joseph McCarthy verhore gehou op soek na kommuniste in die regering, weermag en ander regeringsagentskappe en -instellings, en dit het gelei tot ’n nasionale paranoia. Anargiste, kommuniste en ander mense wat as on-Amerikaans en ondermynend ervaar is, is as veiligheidsrisiko's beskou. Homoseksuele is op die departement van buitelandse sake se lys ingesluit op grond van die teorie dat hulle maklik is om af te pers.

Deur die 1950's en 1960's het die FBI en polisiedepartemente lyste van bekende homoseksuele bygehou, asook van hul geliefkoosde ondernemings en vriende. Die poskantoor het op die hoogte gebly van adresse waarheen materiaal gepos is wat met homoseksualiteit verband hou. Staats- en plaaslike owerhede het op hul spoor gevolg: Kroeë wat gays gereeld besoek het, is toegemaak en hul klante is in hegtenis geneem en hul identiteit in plaaslike koerante onthul. Stede het klopjagte uitgevoer om gay mense weg te hou uit buurte, parke, kroeë en van strande af. Die dra van klere van die teenoorgestelde geslag is verbied en universiteite het lektore afgedank wat vermoedelik gay was. Duisende gay mans en vroue is in die openbaar verneder, fisiek aangerand, afgedank, gevange gehou of in sielsieke-inrigtings toegesluit. Baie het hul privaat en professionele lewe geskei en dubbele lewens gelei.

In 1952 het die Amerikaanse Psigiatriese Vereniging homoseksualiteit in die Diagnostiese en Statistiese Handleiding (DSM) opgeneem as ’n geestesteuring. ’n Groot studie oor homoseksualiteit is gebruik as regverdiging vir die insluiting van die toestand as ’n veronderstelde geheime patologiese vrees vir die teenoorgestelde geslag wat veroorsaak word deur traumatiese ouer-kind-verhoudings. Dié siening was invloedryk in die mediese beroep. In 1956 het die sielkundige Evelyn Hooker egter ’n studie gedoen wat die geluk van goed aangepaste gays met dié van heteroseksuele mans vergelyk het, en geen verskil gevind nie. Haar studie het die mediese gemeenskap verstom en haar die heldin van baie gays en lesbiërs gemaak, maar homoseksualiteit het tot in 1973 in die DSM gebly.

Homofiele aktivisme

In reaksie op hierdie neiging het twee organisasies onafhanklik van mekaar ontstaan om die saak van homoseksuele te bevorder en sosiale geleenthede te skep waar gays en lesbiërs kon byeenkom sonder die vrees om in hegtenis geneem te word. In Los Angeles is die Mattachine-vereniging in 1950 gestig. Hul doelwit was om homoseksuele te verenig, hulle op te voed en regshulp aan "seksuele afwykendes" te verskaf. In die aangesig van enorme teenstand weens sy radikale benadering het die vereniging in 1953 sy fokus verskuif na opneming in die gemeenskap en fatsoenlikheid. Hulle het gereken hulle kon meer mense se mening oor homoseksualiteit verander as hulle bewys gays en lesbiërs is gewone mense en nie anders as heteroseksuele nie. Kort daarna het verskeie vroue in San Francisco in hul sitkamers vergader om die Dogters van Bilitis (DOB) vir lesbiërs te stig. Hoewel die agt vroue aanvanklik wou bymekaarkom om op ’n veilige plek te dans, het hulle soortgelyke doelwitte as die Mattachine ontwikkel namate hul getalle gegroei het, en hulle het hul lede aangemoedig om in die algemene gemeenskap opgeneem te word.

Een van die eerste uitdagings teen onderdrukking deur die regering was in 1953. ’n Organisasie met die naam ONE, Inc. het ’n tyskrif, ONE, gepubliseer. Die Amerikaanse posdiens het geweier om die Augustus-uitgawe oor homoseksuele in heteroseksuele huwelike af te lewer op grond daarvan dat die materiaal obseen was, al was dit in bruinpapier toegedraai. Die saak het eindelik in die hoogeregshof gedraai wat in 1958 beslis het dat ONE, Inc. sy materiaal deur die posdiens mag pos.

Homofiele organisasies het toegeneem en na die ooskus versprei. Die lede het mettertyd dapperder geword. Frank Kameny het die Mattachine van Washington, D.C. gestig. Hy is uit die weermag ontslaan omdat hy gay was en het hulle gedagvaar om heraangestel te word, maar het misluk. Kameny het geskryf homoseksuele is nie anders as heteroseksuele nie. Sy boodskappe was dikwels gerig op geestesgesondheidsamptenare, wat soms Mattachine- en DOB-vergaderings bygewoon het om vir die lede te vertel hulle is abnormaal. In 1965 het Kameny, geïnspireer deur die menseregtebeweging, ’n staking voor die Withuis en ander regeringsgeboue georganiseer om beswaar te maak teen diskriminasie teen werknemers. Die stakings het baie gay mense geskok en van die leiers van die Mattachine en DOB ontstel. Terselfdertyd het die frekwensie en felheid van demonstrasies in die menseregtebeweging en teenstand teen die Viëtnamoorlog deur die 1960's toegeneem, asook botsings met die polisie.

Opstand by Compton's Cafeteria

Aan die rand van die paar klein gay gemeenskappe was mense wat genderverwagtings uitgedaag het. Hulle was verwyfde mans en manlike vroue, of mense wat as die ander geslag gelewe het as die een wat by geboorte aan hulle toegewys is. Sommige het dit deeltyds gedoen en ander voltyds. Hulle is in dié tyd "transvestiete" genoem, en hulle was die opsigtelikste verteenwoordigers van die seksuele minderhede. Hulle het die versigtig geskepte beeld weerspreek wat die Mattachine en DOB voorgehou het dat homoseksuele normale, gerespekteerde mense was.

In 1966 het fopdossers, prostitute en transvestiete in Compton's Cafeteria in San Francisco gesit toe die polisie opdaag om mans wat soos vroue aangetrek is, te arresteer. ’n Opstand het ontstaan: Klante het koppies, pierings en borde rondgegooi en die restaurant se vensters gebreek. ’n Paar dae later, nadat die vensters vervang is, het die groep teruggekeer en dit weer gebreek. Professor Susan Stryker klassifiseer die Compton's Cafeteria-opstand as diskriminasie teen transgender mense eerder as diskriminasie teen seksuele oriëntasie, en verbind dit met kwessies van gender, ras en klas wat deur die homofiele organisasies as onbelangrik afgemaak is. Dit was die begin van transgender-aktivisme in San Francisco.

Greenwich Village

Die Manhattan-buurte Greenwich Village en Harlem was ná die Eerste Wêreldoorlog die tuiste van ’n taamlike getal homoseksuele mans en vroue wat in die weermag was en daarna in groter stede wou gaan woon. Die woongebiede van gays en lesbiërs, wat deur ’n koerant "vroue met kort hare en mans met lang hare" genoem is, het oor die volgende twee dekades ’n kenmerkende subkultuur ontwikkel. Die verbod op alkohol ná die oorlog het gay instellings bevoordeel, want om te drink en ander "immorele" gedrag het ondergrondse bedrywighede geword. New York-stad het wette teen homoseksuele in openbare en privaat ondernemings uitgevaardig, maar omdat die vraag na alkohol groot was, was ondernemings waar gedrink kon word so talryk en van korte duur dat die owerhede nie ’n oog oor almal kon hou nie.

Washington Square Park in Greenwich Village.

Die sosiale onderdrukking van die 1950's het ’n kulturele revolusie in Greenwich Village tot gevolg gehad. ’n Aantal digters, wat later die beatdigters genoem is, het geskryf oor die euwels van dié tyd se sosiale organisasie. Hulle het anargisme, dwelms en hedonistiese plesiere opgehemel. Allen Ginsberg en William S. Burroughs – albei inwoners van Greenwich Village – het ook eerlik en openlik oor homoseksualiteit geskryf. Hul werk het simpatieke, liberale mense aangetrek, asook homoseksuele wat op soek was na ’n gemeenskap.

Teen vroeg in die 1960's was ’n veldtog goed op dreef om van New York se gay kroeë ontslae te raak. Dit was op bevel van die destydse burgemeester, Robert F. Wagner jr., wat bekommerd was oor die stad se beeld aan die vooraand van die Wêreldtentoonstelling van 1964 in New York. Die stad het die kroeë se dranklisensies teruggetrek en polisiemanne in gewone klere het soveel homoseksuele as moontlik in ’n lokval probeer lei. Dit het gewoonlik behels ’n polisieman in gewone klere begin praat met ’n man in ’n kroeg of openbare park; as die gesprek lei in die rigting dat hulle saam kan huis toe gaan, of as die polisieman vir die man ’n drankie koop, is hy in hegtenis geneem vir uitlokking. Volgens ’n berig in die New York Post het ’n polisieman in die aantrekkamer van ’n gim homself tussen die bene gegryp en gekreun; toe ’n man hom vra of alles reg is, is hy in hegtenis geneem. Min advokate sou mense in sulke gevalle verdedig, en van hulle het ’n deel van hul tarief gegee aan die polisieman wat die persoon gearresteer het.

Die Mattachine-vereniging het daarin geslaag om New York se nuwe burgemeester, John Lindsay, sover te kry om die polisieveldtog te beëindig. Hulle was minder suksesvol met die drankwette. Hoewel geen wette bestaan het teen die bediening van homoseksuele nie, het howe die owerhede diskresie toegelaat in die goedkeuring en terugtrekking van dranklisensies aan ondernemings wat "wanordelik" kon raak. Ondanks die talle gay en lesbiese inwoners van Greenwich Village was daar baie min plekke, buiten kroeë, waar hulle openlik kon byeenkom sonder om lastig geval of gearresteer te word.

Nie een van die kroeë wat onder gays en lesbiërs gewild was, is deur gay mense besit nie. Feitlik almal is deur georganiseerde misdaad besit en beheer. Die gereelde klante is sleg behandel, die drank is met water verdun en die pryse was hoog. Hulle het egter ook die polisie betaal om gereelde klopjagte te voorkom.

Stonewall Inn

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Stonewall Inn.

Die ligging van die Stonewall Inn in Greenwich Village.

Die Stonewall Inn, geleë te Christopherstraat 51 en 53, was nes verskeie ander ondernemings in die stad die eiendom van die Genovese-misdaadfamilie. In 1966 het drie lede van die Mafia $3 500 daarin belê om die Stonewall Inn in ’n gay kroeg te omskep nadat dit voorheen ’n restaurant en nagklub vir heteroseksuele was. Een keer per week sou ’n polisieman koeverte vol omkoopgeld invorder; die Stonewall Inn het geen dranklisensie gehad nie. Dit het geen lopende water agter in die kroeg gehad nie – vuil glase is in bakke water afgespoel en dadelik weer gebruik. Daar was geen nooduitgang nie en die toilette het diwels oorgeloop. Hoewel die kroeg nie vir prostitusie gebruik is nie, het dwelmverkope en ander "geldtransaksies" daar plaasgevind. Dit was die enigste kroeg vir gay mans in New York-stad waar die klante kon dans. Dit was die grootste trekpleister vandat dit ’n gay kroeg geword het.

Klante is in 1969 deur ’n uitsmyter ingelaat wat hulle eers deur ’n loergaatjie bekyk het. Die wettige ouderdom om te drink was 18 en om te voorkom dat polisiemanne in gewone klere (wat "Lily Law", "Alice Blue Gown" of "Betty Badge" genoem is) per ongeluk toegelaat word, moes die uitsmyter die besoekers ken of hulle moes gay lyk. Die toegangsgeld oor naweke was $3, waarvoor klante twee kaartjies gekry het wat hulle vir twee drankies kon ruil. Hulle moes hul naam in ’n boek aanteken om te bewys die kroeg is ’n "privaat klub", maar hulle het selde hul regte name geteken.

Daar was twee dansvloere in die Stonewall Inn; die binnekant was swart geverf, wat dit baie donker gemaak het, en die flitsende ligte was ook swart. As iemand die polisie gewaar het, is gewone wit ligte aangeskakel om mense te waarsku om op te hou dans of aan mekaar raak. Agter in die kroeg was ’n kleiner kamer wat deur "queens" besoek is; dit was een van twee kroeë waarheen verwyfde mans wat grimering gedra en hul hare gepluiskam het, kon gaan (maar hulle moes mansklere dra). Net ’n paar trnasvestieste, of mans in vroueklere, is ingelaat. Sowat 98% van die klante was mans, maar ’n paar lesbiërs het die kroeg ook besoek. Jonger, hawelose jong mans wat in die nabygeleë Christopherpark geslaap het, het dikwels probeer inkom sodat ander vir hulle drankies kon koop. Die ouderdom van die klante het gewissel tussen net onder 20 tot vroeë 30's. Daar was ewe veel wit mense, swart mense en Spaans-Amerikaners.

Polisieklopjagte op gay kroeë was volop – sowat een keer per maand per kroeg. Baie kroeë het ekstra drank agter ’n geheime paneel of in ’n motor verder af in die straat gehou sodat sake soos normaal kon voortgaan as die polisie beslag op hul drank gelê het. Die bestuurders van die kroeë het gewoonlik vooraf van die klopjagte geweet danksy wenke van die polisie af, en die klopjagte het vroeg genoeg plaasgevind sodat sake daarna kon voortgaan. Tydens ’n tipiese klopjag is die gewone ligte aangeskakel, die klante moes in ’n ry staan en hul ID's is nagegaan. Dié sonder ID's of in vroueklere is in hegtenis geneem; ander is toegelaat om die kroeg te verlaat. Vroue moes minstens drie vrouekledingstukke dra, anders is hulle ook in hegtenis geneem. Die bestuurders en werknemers is ook gewoonlik gearresteer. Die tydperk net voor 28 Junie 1969 is gekenmerk deur gereelde klopjagte op plaaslike kroeë – onder meer op die Stonewall Inn op die Dinsdag voor die onluste – en die sluiting van die Checkerboard, die Tele-Star en nog twee kroeë in Greenwich Village.

Onluste

Polisieklopjag

Die uitleg van die Stonewall Inn in 1969.

Om 01:20 op Saterdag 28 Junie 1969 het vier polisiemanne in donker pakke, twee in uniform en speurder Charles Smythe en onderinspekteur Seymour Pine by die Stonewall Inn se dubbele deur aangekom en geskree: "Police! We're taking the place!" Stonewall-werknemers kon nie onthou dat hulle soos gewoonlik vooraf ’n wenk gekry het dat daar dié aand ’n klopjag sou wees nie. Volgens Duberman (p. 194) was daar ’n gerug dat een kon plaasvind, maar omdat dit baie later as gewoonlik was, het die bestuur gedink dis ’n vals wenk.

Die historikus David Carter verskaf inligting wat daarop dui die Mafia-eienaars van die Stonewall en die bestuurder het ryk klante afgepers, veral dié wat in die Finansiële Distrik van Manhatten gewerk het. Dit lyk of hulle meer geld uit afpersing gemaak het as uit die verkope van alkohol in die kroeg. Carter meen toe die polisie nie omkoopgeld uit die afpersings kon kry nie, het hulle besluit om die kroeg permanent te sluit. Twee polisiemanne en twee polisievroue in gewone klere was van vroeër die aand af in die kroeg om visuele bewyse te vind terwyl die Public Morals Squad buite op ’n teken van hulle gewag het. Toe hulle binne was, het hulle oor die kroeg se openbare telefoon bystand van die Sixth Precinct gevra. Die musiek is afgeskakel en die hoofligte aangeskakel.

Sowat 205 mense was dié aand in die kroeg. Klante wat nog nie ’n klopjag ervaar het nie, was verward. ’n Paar wat besef het wat aangaan, het by die deur en badkamervensters probeer wegkom, maar die polisie het die deur versper.

Die klopjag het nie afgeloop soos verwag is nie. Die standaardprosedure was dat die klante in ’n ry staan en hul ID's nagegaan word. Polisievroue sou die klante wat soos vroue aangetrek is, na die badkamer neem om na te gaan of hulle regtig vroue is, waarna die mans in vroueklere in hegtenis geneem is. Die mans in vroueklere het dié aand geweier om saam met die polisie te gaan. Dié wat in die ry gestaan het, het geweier om hul ID's te wys. Die polisie het besluit om almal teenwoordig te arresteer nadat die mans in vroueklere in ’n kamer agter in die kroeg van die res geskei is. Maria Ritter, wat toe as ’n man onder haar familie bekend was, het onthou: "My grootste vrees was dat ek in hegtenis geneem sou word. My tweede grootste vrees was dat ’n foto van my in my ma se rok in die koerant sou verskyn of oor televisie gewys sou word!" Beide die klante en polisie onthou dat ’n gevoel van ongemak baie vinnig versprei het. Dit is aangevuur deur die polisie wat sommige van die lesbiërs "onfatsoenlik betas het" terwyl hulle die vroue gevisenteer het.

Die polisie wou die kroeg se alkohol en die mense wat in hegtenis geneem is, in vangwaens wegry. Beslag is gelê op 28 kiste bier en 19 bottels sterk drank, maar die vangwaens het nog nie opgedaag nie. Klante moes dus sowat 15 minute in ’n ry staan en wag. Dié wat nie in hegtenis geneem is nie, is toegelaat om te gaan, maar hulle het hulle nie soos gewoonlik vinnig uit die voete gemaak nie. Hulle het buite gestaan en ’n skare het begin saamdrom om te kyk wat aangaan. Binne minute het tussen 100 en 150 mens buite gestaan. Hoewel die polisie sommige klante uit die kroeg gedwing het deur hulle te stamp of skop, het van die mense wat vrygelaat is, begin om vir die skare te poseer en die polisie op ’n oordrewe manier te salueer. Die skare se aanmoediging het hulle verder aangepor: "Wrists were limp, hair was primped, and reactions to the applause were classic."

Toe die eerste vangwa arriveer, het inspekteur Pine opgelet die skare buite – die meeste van hulle homoseksueel – was minstens 10 keer soveel as die mense wat in hegtenis geneem is, en hulle het almal baie stil geword. Verwarring met die radiokommunikasie het die aankoms van nog ’n vangwa vertraag. Die polisie het begin om Mafialede in die eerste vangwa te laai terwyl die skare gejuig het. Gewone klante is daarna ingelaai, en daarna werknemers van die kroeg. ’n Omstander het geskree: "Gay power!", iemand het "We Shall Overcome" begin sing, en die skare het goedhartig gereageer, maar met ’n "groeiende en intense vyandigheid". ’n Polisieman het ’n transvestiet gestamp en hy het die polisieman met sy handsak oor die kop geslaan. Die skare het begin "boe" skree. Eers is pennies en daarna bierbottels na die vangwa gegooi toe gerugte begin versprei dat klante wat nog in die kroeg was, geslaan word.

’n Gestoei het ontstaan toe ’n vrou in boeie verskeie kere van die kroeg na die vangwa gelei is. Sy het elke keer ontsnap en omtrent 10 minute lank met vier polisiemanne baklei terwyl sy skree en vloek. Sy is "a typical New York butch" en "a dyke-stone butch" genoem en ’n polisieman het haar met ’n knuppel oor die kop geslaan toe sy volgens een omstander kla dat haar boeie te styf was. Omstanders onthou die vrou het na die skare gekyk en geskree: "Hoekom doen julle nie iets nie?" (Die identiteit van die vrou is onbekend, hoewel sy as Stormé DeLarverie geïdentifiseer is deur sommige mense, onder andere haarself, maar weergawes verskil). Die skare het begin baklei toe ’n polisieman haar oplig en in die vangwa tel. "Dit was op daardie oomblik dat die toneel plofbaar geword het."

Uitbreek van geweld

Die polisie het probeer om die skare in toom te hou en het ’n paar mense geslaan dat hulle val, en dit het die omstanders nog verder opgerui. Van die mense in die vangwa het ontsnap toe die polisie hulle onbewaak laat (volgens sommige getuies met opset).

Terwyl die skare die vangwa probeer omgooi het, het twee polisiemotors en die vangwa (met ’n paar stukkend gesnyde bande) dadelik weggery, terwyl inspekteur Pine hulle aangepor het om sou gou moontlik terug te keer. Teen dié tyd het die skare gegroei. Iemand het gesê die rede vir die klopjag was dat "hulle nie die polisie se omkoopgeld betaal het nie". Iemand het daarop geantwoord: "Kom ons betaal hul omkoopgeld!" Munte is na die polisie gegooi terwyl die skare geskree het "Pigs!" en "Faggot cops!" Bierblikke is daarna gegooi. Die polisie het ’n deel van die skare uiteengejaag, van wie sommige ’n bouperseel daar naby ontdek het met stapels stene.

Die polisie, wat nou te doen gehad het met ’n skare van tussen 500 en 600, het verskeie mense gegryp. Onder hulle was die folksanger Dave Van Ronk – wat daarheen gelok is van ’n ander kroeg naby die Stonewall. Hoewel Van Ronk nie gay was nie, het hy met polisiegeweld te doen gekry toe hy aan optogte teen die oorlog deelgeneem het: "Wat my betref, was dit oukei as enigiemand die polisie teengaan . . . Elke keer as jy jou draai, het die polisie die een of ander vegryp gepleeg." Tien lede van die polisie, onder andere twee polisievroue, het hulself, Van Ronk, Howard Smith (’n skrywer vir The Village Voice) en verskeie geboeide aangehoudenes in die Stonewall Inn toegesluit vir hul eie veiligheid.

In verskeie waargawes van die onluste word genoem daar was geen vooraf bestaande of skynbare rede vir die opstand nie; wat gebeur het, was spontaan. Michael Fader verduidelik:

Ons het almal ’n kollektiewe gevoel gehad dat ons genoeg gehad het van hierdie soort kak. Dit was nie iets wat enigiemand vir iemand anders gesê het nie, dit was net asof alles oor die jare tot ’n punt gekom het in daardie spesifieke nag op die een spesifieke plek, en dit was nie ’n georganiseerde protes nie . . . Almal in die skare het gevoel ons sal nooit weer terugdraai nie. Dit was soos die laaste strooi. Dit was tyd om iets terug te eis wat nog altyd van ons weggeneem is . . . Alle soorte mense, alle verskillende redes, maar dit was meestal ’n totale verontwaardiging, woede, hartseer, alles tesame, en alles het bloot gebeur. Dit was die polisie wat die meeste van die verwoesting gesaai het. Ons het regtig probeer om vry te word. En ons het gevoel ons het eindelik vryheid, of die vryheid om ten minste te wys dat ons vryheid wil hê. Ons was nie van plan om gedwee weg te stap en hulle toe te laat om ons rond te stamp nie – dis soos om vir die eerste keer standpunt in te neem en op ’n rêrige sterk manier, en dit is wat die polisie onkant betrap het. Daar was iets in die lug, vryheid wat lankal nodig was, en ons sou daarvoor veg. Dit het verskillende vorme aangeneem, maar die hoofsaak was ons sou nie weggaan nie. En ons het nie.

Dié foto het op Sondag 29 Junie 1969 op die voorblad van The New York Daily News verskyn. Dit wys die "straatkinders" wat eerste met die polisie slaags geraak het.

Die enigste foto wat op die eerste nag van die onluste geneem is, wys die hawelose jeugdiges wat daar naby in Christopherpark geslaap het en met die polisie vassit. In die Mattachine-vereniging se nuusbrief ’n maand later is die volgende verduideliking vir die onluste gegee: "Dit het hoofsaaklik in die smaak geval van mense wat nie welkom is op ander plekke waar homoseksuele sosiaal byeenkom nie of dit nie kan bekostig nie . . . Die Stonewall het ’n tuiste geword vir hierdie kinders. Toe ’n klopjag daarop uitgevoer word, het hulle daarvoor geveg. Dit, en die feit dat hulle niks gehad het om te verloor nie buiten die mees verdraagsame en verligte plek in die stad, verduidelik hoekom."

Eindelik is vullisblikke, vullis, bottels, klippe en stene na die gebou gegooi en die ruite is gebreek. Volgens getuies was "flame queens", prostitute en gay "straatkinders" – die uitgeworpenes van die gay gemeenskap – verantwoordelik vir die eerste vlaag voorwerpe wat gegooi is, asook die uittrek van die parkeermeter wat as ’n stormram gebruik is teen die deur van die Stonewall Inn. Sylvia Rivera, ’n selferkende fopdosser wat tydens die klopjag in die kroeg was, het onthou:

Julle het ons al hierdie jare soos kak behandel? Uh-uh. Nou is dit ons beurt! . . . Dit was een van die beste oomblikke in my lewe.

Die skare het vullis aan die brand gesteek en dit deur die stukkende ruite gedruk. Die polisie het ’n brandslang gegryp, maar omdat daar geen waterdruk was nie kon dit nie die skare uiteenjaag nie; dit het gelyk of dit hulle net aanmoedig. Die deur het oopgevlieg; die polisie het met hul wapens op die skare gemik en gedreig om te skiet. Die skrywer van The Village Voice Howard Smith het gesien hoe iemand vloeistof vir ’n sigaretaansteker in die kroeg inspuit en dit aan die brand steek. Sirenes is gehoor en brandweerwaens het op die toneel verskyn. Die opstand het 45 minute geduur.

Toename in geweld

Die Tactical Patrol Force (TPF) van die New Yorkse polisie het hierna op die toneel aangekom om die polisie wat in die Stonewall vasgevang was, te bevry. Een polisieman se oog was gesny en ’n paar is gekneus deur goed wat gegooi is. Bob Kohler, wat met sy hond gaan stap het, het die TPF sien aankom: "Ek was in genoeg opstande om te weet die pret was verby . . . Die polisie was heeltemal verneder. Dit het nog nooit, ooit gebeur nie. Ek dink hulle was kwater as wat hulle nog ooit was, want almal anders het al in opstand gekom . . . maar die moffies was nie veronderstel om in opstand te kom nie . . . geen groep kon nog ooit die polisie laat terugval nie, so die woede was enorm. Ek bedoel, hulle wou moor."

Dansky hul groter getalle het die polisie enigiemand aangehou wat hulle kon en hulle in vangwaens geplaas om tronk toe te neem, hoewel inspekteur Pine onthou het: "Gevegte het met die transvestiete uitgebreek; hulle wou nie in die vangwa klim nie." Nog ’n getuie het dit bevestig: "Die enigste mense wat ek sien baklei het, was die transvestiete en hulle het woes baklei."

Christopherpark, waar baie van die oproeriges ná die eerste nag se onluste byeengekom het om te praat oor wat gebeur het, bevat nou ’n beeldhouwerk van vier wit figure deur George Segal wat die gebeure gedenk.

Die TPF het ’n falanksformasie gevorm en die strate probeer skoon kry deur stadig vorentoe te masjeer en die skare terug te stoot. Die skare het die polisie openlik bespot. Hulle het gejuig, koorlyne gevorm en op die wysie van Ta-ra-ra Boom-de-ay gesing: "We are the Stonewall girls/ We wear our hair in curls/ We don't wear underwear/ We show our pubic hair." Lucian Truscott het in The Village Voice berig: "’n Stagnante situasie het gelei tot ’n bietjie gay hansworsery in die vorm van ’n koorlyn teenoor ’n lyn polisiemanne met helms en knuppels. Net sodra die koorlyn lekker aan die skop raak, het die TPF vorentoe beweeg en die skare gillende gays met Christopherstraat na Seventh Avenue gedwing." Een getuie het gesê: "Ek kan nie daardie toneel uit my gedagtes kry nie. Die polisiemanne met die knuppels en die koorlyn aan die ander kant . . . Ek het woedend geraak. Want mense word met knuppels bygekom. En hoekom? Oor ’n koorlyn."

Craig Rodwell, die eienaar van ’n boekwinkel, het vertel hoe die oproeriges deur die polisie deur die kronkelende strate gejaag is, en hoe hulle dan om die volgende hoek agter die polisie te voorskyn gekom het. Mense in die skare het motors voorgekeer en een van hulle omgegooi om Christopherstraat te blokkeer. Jack Nichols en Lige Clarke het in hul rubriek in die tydskrif Screw geskryf "enorme skares woedende betogers het die polisie blokke ver gejaag terwyl hulle skree 'Vang hulle!' "

Teen 04:00 was die strate feitlik leeg. Baie mense het op stoepe gesit of in die nabygeleë Christopherpark byeengekom, in alhele ongeloof oor wat gebeur het. Baie getuies onthou die vreemde stilte wat op Christopherstraat neergesak het, hoewel daar steeds "elektrisiteit in die lug" was.

Dertien mense is in hegtenis geneem. Van die mense in die skare is in die hospitaal opgeneem en vier polisiemanne is beseer. Feitlik alles in die Stonewall Inn was gebreek. Inspekteur Pine wou die kroeg daardie aand toemaak en aftakel. Betaaltelefone, toilette, spieëls, blêrkaste en sigaretmasjiene was alles stukkend geslaan, dalk deur die oproeriges of dalk deur die polisie.

’n Tweede nag van onluste

Tydens die beleg van die Stonewall het Craig Rodwell The New York Times, die New York Post en die Daily News gebel en hulle vertel wat gebeur. Al drie koerante het oor die onluste geskryf; die Daily News het ’n berig op die voorblad geplaas. Nuus oor die opstand asook onsinnige gerugte het vinnig deur Greenwich Village versprei en mense het die hele Saterdag na die swart gebrande Stonewall Inn kom kyk. Graffiti het teen die mure van die kroeg verskyn met slagspreuke soos "Drag power", "They invaded our rights", "Support gay power" en "Legalize gay bars".

Die volgende aand was daar weer onluste by Christopherstraat; deelnemers onthou verskillend watter aand die waansinnigste of gewelddadigste was. Baie mense van die vorige aand se skare het teruggekeer – prostitute, hawelose jeugdiges en "queens" – maar daar was ook skoorsoekers, nuuskieriges en selfs toeriste. Wat vir baie mense merkwaardig was, was die skielike tentoonstelling van gay liefde in die openbaar. Soos een getuie gesê het: "[Ons kom] van ’n plek waar jy aan ’n deur moes klop en deur ’n loergaatjie met iemand moes praat om toegelaat te word. Ons was net uit. Ons was in die strate."

Jy weet, die ouens was so mooi – hulle het daardie gewonde kyk verloor wat moffies almal 10 jaar gelede gehad het.

“

”

Allen Ginsberg

Duisende mense het voor die Stonewall, wat weer oopgemaak het, saamgedrom. Die skare het van Christopherstraat tot in aangrensende strate gestrek. Hulle het busse en motors omring en die insittende lastig geval totdat hulle óf erken het hulle is gay óf hul steun aan die betogers toegesê het. Sylvia Rivera het vertel ’n vriend van haar, Marsha P. Johnson, ’n swart fopdosser, het teen ’n lamppaal opgeklim, ’n swaar sak op die dak van ’n polisievoertuig gegooi en die voorruit gebreek. Nes die vorige aand is vure deur die hele buurt in vullisblikke gemaak. Meer as 100 polisiemanne van die Fourth, Fifth, Sixth en Ninth Precinct was daar, maar ná 02:00 het die TPF weer hul verskyning gemaak. Koorlyne en polisiejaagtogte het gekom en gegaan. Wanneer die polisie betogers gevang het, het die skare vorentoe beweeg en hulle bevry. Gevegte het weer tot 04:00 voortgeduur.

Biljette, nuusdekking en nog geweld

Bedrywighede in Greenwich Village was die Maandag en Dinsdag sporadies, deels vanweë reën. Daar was ’n paar botsings tussen die polisie en inwoners van die Village, want albei groepe het mekaar uitgedaag. Craig Rodwell en Fred Sargeant het op die oggend ná die eerste opstand 5 000 biljette gdruk en versprei waarvan een gelui het: "Get the Mafia and the Cops out of Gay Bars." Die biljette het ’n beroep op gays gedoen om hul eie ondernemings oop te maak, Stonewall en ander kroeë in Mafiabesit te boikot en druk op die burgemeester se kantoor uit te oefen om die "ondraaglike situasie" te ondersoek.

Nie almal in die gay gemeenskap het die onluste as positief ervaar nie. Vir baie ouer homoseksuele en baie lede van die Mattachine-vereniging wat deur die 1960's probeer het om te bewys gays is nie anders as heteroseksuele nie, was die openbaring van gewelddadige en verwyfde gedrag ’n verleentheid. Randy Wicker, wat in 1965 voor die Withuis betoog het, het gesê: "Gillende queens wat koorlyne vorm en opskoppe doen, druis in teen alles wat ek wil hê mense van homoseksuele moet dink . . . dat ons ’n spul fopdossers in die Village is wat wanordelik, smaakloos en goedkoop optree." Ander het gedink die sluiting van die "smerige" Stonewall was tot die Village se voordeel.

Op die Woensdag het The Village Voice egter berigte oor die onluste gepubliseer wat deur Howard Smith en Lucian Truscott geskryf is en waarin onvleiende kommentaar gelewer is op die gebeure en die deelnemers daaraan, met beskrywings soos "forces of faggotry", "limp wrists" en "Sunday fag follies".

’n Skare van tussen 500 en 1 000 het weer op Christopherstraat toegesak en gedreig om The Village Voice se kantore af te brand. Nog straatgevegte het tussen die polisie en oproeriges uitgebreek, met beserings in albei groepe, plundery in plaaslike winkels en vyf mense wat in hegtenis geneem is. Die Woensdag se gebeure het sowat ’n uur geduur en is so deur ’n getuie opgesom: "Dit is nou bekend. Christopherstraat sal bevry word. Die moffies het genoeg gehad van onderdrukking."

Nadraai

’n Gevoel van dringendheid het deur Greenwich Village versprei, selfs na mense wat nie by die onluste betrokke was nie. Baie mense wat deur die opstand geroer is, het organisatoriese vergaderings bygewoon omdat hulle besef het dit is ’n geleentheid om tot aksie oor te gaan. Op 4 Julie 1969 het die Mattachine-vereniging sy jaarlikse protesoptog voor die Independence Hall in Philadelphia gehou. Die organiseerders, Craig Rodwell, Frank Kameny, Randy Wicker, Barbara Gittings en Kay Lahusen, wat al jare daaraan deelgeneem het, het ’n bus saam met ander betogers van New York na Philadelphia gehaal. Die optogte was sedert 1965 streng beheer: Vroue het rokke gedra en mans pakke en dasse, en almal het stil in georganiseerde rye geloop. Dié jaar het Rodwell ingeperk gevoel deur die reëls wat Kameny opgestel het. Toe twee vroue hande vashou, het Kameny hulle gekeer. Rodwell het egter 10 paartjies aangemoedig om hande vas te hou. Dit het Kameny woedend gemaak, maar hulle het meer aandag van die pers gekry as in enige vorige jaar. Lilli Vincenz, ’n deelnemer, het onthou: "Dit was duidelik dinge was aan die verander. Mense wat verdruk gevoel het, het nou bemagtig gevoel." Toe Rodwell na New York terugkeer, was hy vasbeslote om die destydse stil, beskeie manier om mense se aandag te kry, te verander. Een van sy eerste prioriteite was die beplanning van die Christopherstraat-bevrydingsdag.

Gayregtebetogers op Trafalgar Square, Londen, insluitende lede van die Britse Gay Liberation Front (GLF). Die GLF is geïnspireer deur die Amerikaanse GLF. Die beweging was baie informeel en het optogte, straatteateropvoerings en "gay dae" gehou. Dit het gelei tot die eerste Gay Pride-optog in 1972.

Gay Liberation Front

Hoewel die Mattachine-vereniging sedert die 1950's bestaan het, het baie van hul metodes nou te mak gelyk vir mense wat deur die onluste geïnspireer is of self daar was. Mattachine het dié verandering in houdings erken in ’n berig in hul nuusbrief met die opskrif "The Hairpin Drop Heard Around the World." Die Gay Liberation Front (GLF) is kort daarna gestig met ’n strooibiljet wat aankondig: "Do You Think Homosexuals Are Revolting? You Bet Your Sweet Ass We Are!" Dit was die eerste gay organisasie wat die woord "gay" in hul naam gebruik het. Vorige organisasies soos Mattachine, die Dogters van Bilitis en verskeie ander homofiele groepe het met opset obskure name gekies om hul doel te verberg.

Die GLF het taktieke afgekyk by en hulself vereenselwig met swart groepe en betogers teen die Viëtnamoorlog met die ideaal dat hulle kon saamwerk "om die Amerikaanse gemeenskap te hervorm". Vier maande ná hul stigting het die groep egter ontbind toe lede nie oor werkprosedures kon saamstem nie.

Gay Activists Alliance

Binne ses maande ná die Stonewall-onluste het aktiviste ’n stadswye koerant met die naam Gay begin. Hulle het gedink dis nodig omdat die liberaalste publikasie in die stad, The Village Voice, geweier het om die woord "gay" in GLF-werwingsadvertensies te gebruik. Nog twee tydskrfte het binne ses weke die lig gesien: Come Out! en Gay Power. Die lesertal van hierdie drie tydskrifte het gou gestyg tot tussen 20 000 en 25 000.

GLF-vergaderings was chaoties en in laat Desember 1969 het verskeie mense wat die vergaderings gefrustreerd verlaat het, die Gay Activists Alliance (GAA) gestig. Die GAA was ordeliker en heeltemal op gay kwessies toegespits. Hul grondwet het so begin: "Ons as bevryde homoseksuele aktiviste eis die vryheid van uitdrukking van ons waardigheid en waarde as mense." Die GAA het ’n konfrontasietegniek bekend as zap ontwikkel en vervolmaak: Hulle sou ’n politikus onkant betrap op ’n openbareverhoudingsgeleentheid en hom of haar dwing om die regte van gays en lesbiërs te erken. Stadsraadslede is gezap en burgemeester John Lindsay is verskeie kere gezap – een keer op televisie toe die meeste lede van die gehoor van die GAA was.

Strooptogte op gay kroeë het voortgeduur ná die Stonewall-onluste. In Maart 1970 het onderinspekteur Seymour Pine strooptogte op die Zodiac en 17 Barrow Street uitgevoer. ’n naure- gay klub sonder ’n dranklisensie, The Snake Pit, was kort daarna aan die beurt en 167 mense is inhegtenis geneem. Een van hulle was Diego Viñales, ’n Argentynse burger wat so bang was dat hy as ’n homoseksueel gedeporteer sou word dat hy uit die polisiekantoor probeer ontsnap het deur by ’n venster op die tweede verdieping uit te spring. Hy is deur ’n heining met 36 cm lange penne deurboor. The New York Daily News het ’n grafiese foto van die jong man se deurboorde liggaam op sy voorblad gepubliseer.

GAA-lede het ’n optog van Christopherpark na die Sixth Precinct gereël waarin honderde gays, lesbiërs en liberale simpatiseerders die TPF vreedsaam gekonfronteer het. Hulle het ook ’n briefskryfveldtog aan burgemeester Lindsay geborg waarin die Demokratiese Party van Greenwich Village en kongreslid Ed Koch oproepe gestuur het dat klopjagte op gay kroeë in die stad beëindig word.

Die Stonewall Inn het ná die onluste net ’n paar weke lank oorleef. Teen Oktober 1969 was die gebou te huur.

Gay Pride

Die Christopherstraat-bevrydingsdag op 28 Junie 1970 was die eerste herdenking van die Stonewall-onluste in Christopherstraat, met gelyktydige optogte in Los Angeles en Chicago. Dit was die eerste Gay Pride-optogte in Amerika se geskiedenis. Die volgende jaar het optogte ook plaasgevind in Boston, Dallas, Milwaukee, Londen, Parys, Wes-Berlyn en Stockholm. Die optog in New York was oor 51 straatblokke, van Christopherstraat tot Central Park. Hoewel die permit vir die optog net twee uur voor die tyd afgelewer is, het die gays min weerstand van omstanders gekry. Die beriggewing in The Village Voice was positief.

Daar was min openlike vyandigheid, en sommige omstanders het gejuig toe ’n lang, pragtige meisie verbystap met ’n teken 'Ek is ’n lesbiër'.

“

”

The New York Times se dekking van die Gay Pride-optog, 1970

Teen 1972 het deelnemende stede ingesluit Atlanta, Buffalo, Detroit, Washington, D.C., Miami, Minneapolis, Philadelphia en San Francisco.

Frank Kameny het gou die verandering besef wat deur Stonewall teweeggebring is. Hy was sedert die 1950's ’n organiseerder van gay aktivisme en was gewoond daaraan om heteroseksuele te oortuig gays is nes hulle. Wanneer hy en ander mense net vyf jaar tevore voor die Withuis, die departement van buitelandse sake en Independence Hall in betogingslyne geloop het, was hul doel om soos mense te lyk wat vir die Amerikaanse regering sou kon werk. In dié tyd het 10 mense saam met Kameny geloop en hulle het geen media voor die protesoptogte ingelig nie. Hoewel hy in 1969 verstom was oor die optrede van die protesteerders voor Independence Hall, het hy later opgemerk: "Teen die tyd van Stonewall het ons 50 tot 60 gay groepe in die land gehad. ’n Jaar later was daar minstens 1 500. Twee jaar later, as ’n mens hulle sou kon tel, was daar seker 2 500."

Net soos wat Kameny jammer was oor sy reaksie op die verandering in houdings ná die onluste, het Randy Wicker sy opmerking oor "gillende queens" beskyf as "een van die grootste foute van my lewe". Kay Lahusen, wat die optogte in 1965 afgeneem het, het gesê: "Tot in 1969 was die beweging algemeen bekend as die homoseksuele of homofiele beweging . . . Baie nuwe aktiviste beskou die Stonewall-opstand as die geboorte van die gaybevrydingsbeweging. Dit was vir seker die geboorte van gay pride op ’n enorme skaal."

In sy artikel "What made Stonewall different" verduidelik David Carter daar was verskeie opstande voor Stonewall, maar die rede dat Stonewall so histories was, was omdat duisende mense betrokke was, die opstand lank geduur het (ses dae), dit die eerste een was wat groot nuusdekking gekry het en dit gelei het tot die stigting van talle gayregtegroepe.

Blywende impak

Die Stonewall, ’n kroeg in ’n deel van die gebou waarin die Stonewall Inn geleë was. Die gebou en omringende gebied is verklaar tot ’n nasionale historiese landmerk.

Die onluste wat deur ’n polisieklopjag begin is, het ’n letterlike voorbeeld geword van gays en lesbiërs wat terugveg en ’n simboliese wapenkreet vir baie mense. Die historikus David Carter merk in sy boek oor die onluste op dat die kroeg self ’n ingewikkelde saak was wat ’n gemeenskapsentrum verteenwoordig het, maar ook ’n geleentheid vir die Mafia om sy eie klante af te pers, ’n tuiste en ’n plek van "uitbuiting en vernedering". Volgens hom is die ware nalatenskap van die onluste "die voortdurende stryd om lesbiese, gay, biseksuele en transgender gelykheid". Die historikus Nicholas Edsall skryf:

Stonewall is al vergelyk met ’n aantal radikale protesoptredes in die Amerikaanse geskiedenis van die Bostonse Teeparty af. Maar die beste en sekerlik ’n meer kontemporêre analoog is met Rosa Parks se weiering om in Desember 1955 in Montgomery, Alabama, agter in die bus te gaan sit – ’n voorval wat gelei het tot die moderne burgerregtebeweging. Binne maande ná Stonewall het radikale gaybevrydingsgroepe en -nuusbriewe verskyn in stede en op universiteitskampusse dwarsoor Amerika en daarna oor die hele Noord-Europa.

Voor die opstand by die Stonewall Inn was homoseksuele, soos die historici Dudley Clendinen en Adam Nagourney dit stel,

’n geheime legioen mense, waarvan geweet is maar wat buite rekening gelaat, geïgnoreer, voor gelag of geminag is. En soos die houers van ’n geheim, het hulle ’n voordeel gehad wat ook ’n nadeel was en wat waar is van geen ander minderheidsgroep in die Verenigde State nie. Hulle was onsigbaar. Anders as Afro-Amerikaners, vroue, Indiane, Jode, die Ierse Amerikaners, Italianers, Asiate, Spaans-Amerikaners of ander kultuurgroepe wat geveg het vir respek en gelyke regte, het homoseksuele geen fisieke of kultuureienskappe, geen taal of dialek gehad wat gemaak het dat hulle mekaar uitken of deur ander uitgeken word nie . . . Maar daardie nag, vir die eerste keer, het die gebruiklike berusting verander in gewelddadige teenstand . . . Van daardie nag af het die lewe van miljoene gay mans en lesbiërs, en die houding jeens hulle van die groter kultuur waarin hulle woon, vinnig begin verander. Mense het in die openbaar begin verskyn as homoseksuele en aangedring op respek.

Die historikus Lillian Faderman noem die onluste "die skoot wat oor die wêreld heen gehoor is" en verduidelik: "Die Stonewall-opstand was belangrik omdat dit die oplewing vir daardie beweging aangedui het. Die het ’n embleem van gay en lesbiese mag geword. Deur aanspraak te maak op die drastiese taktiek van gewelddadige protes wat deur ander onderdrukte groepe gebruik is, het gebeure by die Stonewall aangedui dat homoseksuele net soveel reg het om onvergenoegd te wees as hulle."

Die teken wat die polisie ná die klopjag agtergelaat het, word nou net buite die ingang vertoon.

Die gebeure vroeg die oggend van 28 Junie 1969 was nie die eerste geval van homoseksuele wat terugveg teen die polisie van New York en elders nie. Nie net was die Mattachine-vereniging aktief in groot stede soos Los Angeles en Chicago nie, maar soortgelyke randfigure het in 1966 die opstand by Compton's Cafeteria begin, en ’n ander opstand was in reaksie op ’n klopjag op die Black Cat Tavern in 1967 in Los Angeles. Verskeie omstandighede het egter die Stonewall-onluste gedenkwaardig gemaak. Die ligging van die klopjag was ’n faktor: Dit was oorkant die kantore van The Village Voice en die nou, kronkelende strate het die oproeriges ’n voordeel bo die polisie gegee. Baie van die deelnemers en inwoners van Greenwich Village was betrokke by politieke organisasies wat in staat was om ’n groot en samehorige gay gemeenskap in die weke en maande ná Stonewall te mobiliseer. Die belangrikste faset van die onluste was egter die herdenking daarvan op die Christopherstraat-bevdrydingsdag, wat gegroei het tot die jaarlikse Gay Pride-optogte oor die wêreld heen.

Stonewall (amptelik Stonewall Equality Limited) is ’n welsynorganisasie vir LGBT-regte in Brittanje wat in 1989 gestig en na die Stonewall Inn genoem is. Die Stonewall-toekennings is ’n jaarlikse geleentheid deur die organisasie wat sedert 2006 gehou word om erkenning te gee aan mense wat die lewe van Britse lesbiërs, gays en heteroseksuele positief beïnvloed het.

In die middel 1990's is biseksuele ingesluit as ’n groep binne die gay gemeenskap nadat hulle dit gevra het. Transgender mense het ook gevra om ingesluit te word, maar hulle is aanvanklik nie aanvaar nie. Dié gemeenskap het terselfdertyd welkom in én botsend met die gay gemeenskap gevoel. Daar was al hoe meer konflik tussen die twee groepe. In 1994 het New York "Stonewall 25" gevier met ’n optog verby die Verenigde Nasies se hoofkwartier tot in Central Park. Daar was na raming sowat 1,1 miljoen deelnemers. Sylvia Rivera het in 1994 ’n alternatiewe optog in New York gereël om protes aan te teken teen die uitsluiting van transgender mense tydens die gebeure. Vandag word transgender mense ingesluit en het die afkorting LGBT die vorige afkorting, LGB, vervang in Amerika en sommige ander Engelssprekende lande.

Die bywoning van LGBT Pride-optogte het aansienlik gegroei. Die meeste groot stede in die wêreld, ook in Suid-Afrika, hou deesdae sulke optogte. Die Pride-geleenthede is in sommige stede die grootste jaarlikse viering van enige aard.

In Junie 1999 het die Amerikaanse departement van binnelandse sake Christopherstraat 51 en 53 en die omliggende gebied aangewys as ’n nasionale historiese landmerk, die eerste een van belang vir die LGBT-gemeenskap. Op ’n inwydingseremonie het die onderminister van binnelandse sake, John Berry, gesê: "Laat ons vir altyd onthou mans en vroue het hier – op hierdie plek – trots gestaan, en vas gestaan, sodat ons mag wees wie ons is, werk waar ons wil, woon waar ons kies en liefhê wie ons hart begeer." Die Stonewall Inn self is in 2000 as ’n nasionale historiese landmerk aangewys, en dit is geleë in die Greenwich Village- historiese distrik, ’n bewaarde gebied.

Op 1 Junie 2009 het die destydse president, Barack Obama, Junie 2009 tot LGBT Pride-maand verklaar en die onluste aangevoer as rede "om ons te verbind om gelyke regte onder die reg te bereik vir LGBT-Amerikaners". In dié jaar is die 40ste herdenking van die onluste gevier. Twee jaar later is die terrein van die Stonewall Inn gebruik as ’n bymekaarkomplek vir vierings nadat die New Yorkse Senaat gestem het om selfdegeslaghuwelike goed te keur. Die wet het op 24 Junie 2011 van krag geword.

Nasionale monument

Op 24 Junie 2016 het president Obama die aanwysing van die Stonewall- nasionale monument aangekondig. Dit beskerm Christopherstraat en die omliggende gebied. Die terrein van die Stonewall Inn is binne die grense van die monument, maar bly in privaat besit.

Bibliografie

• Adam, Barry (1987). The Rise of a Gay and Lesbian Movement. G. K. Hall & Co. ISBN 0-8057-9714-9. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• Bronski, Michael (red.) (2003). Pulp Friction: Uncovering the Golden Age of Gay Male Pulps. St. Martin's Griffin. ISBN 0-312-25267-6. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• Cain, Paul (2007). Leading the Parade: Conversations with America's Most Influential Lesbians and Gay Men,. Scarecrow Press, Inc. ISBN 0-8108-5913-0. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• Carter, David (2004). Stonewall: The Riots that Sparked the Gay Revolution. St. Martin's Press. ISBN 0-312-34269-1. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• Clendinen, Dudley, and Nagourney, Adam (1999). Out for Good. Simon & Schuster. ISBN 0-684-81091-3. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
• Deitcher, David (red.) (1995). The Question of Equality: Lesbian and Gay Politics in America Since Stonewall. Scribner. ISBN 0-684-80030-6. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• Duberman, Martin (1993). Stonewall. Penguin Books. ISBN 0-525-93602-5. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• Edsall, Nicholas (2003). Toward Stonewall: Homosexuality and Society in the Modern Western World. University of Virginia Press. ISBN 0-8139-2211-9. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• Faderman, Lillian (1991). Odd Girls and Twilight Lovers: A History of Lesbian Life in Twentieth Century America. Penguin Books. ISBN 0-14-017122-3. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• Faderman, Lillian; Timmons, Stuart (2006). Gay L.A.: A History of Sexual Outlaws, Power Politics, and Lipstick Lesbians. Basic Books. ISBN 0-465-02288-X. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp).
• Fejes, Fred (2008). Gay Rights and Moral Panic: The Origins of America's Debate on Homosexuality. Palgrave MacMillan. ISBN 1-4039-8069-1. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• Gallo, Marcia (2006). Different Daughters: A History of the Daughters of Bilitis and the Rise of the Lesbian Rights Movement. Seal Press. ISBN 1-58005-252-5. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• Katz, Jonathan (1976). Gay American History: Lesbians and Gay Men in the U.S.A. Thomas Y. Crowell Company. ISBN 0-690-01165-2. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• LaFrank, Kathleen (red.) (Januarie 1999). National Historic Landmark Nomination: Stonewall (PDF). U.S. Department of the Interior: National Park Service. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• Marcus, Eric (2002). Making Gay History. HarperCollins. ISBN 0-06-093391-7. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• Teal, Donn (1971). The Gay Militants. St. Martin's Press. ISBN 0-312-11279-3. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• Williams, Walter; Retter, Yolanda (reds.) (2003). Gay and Lesbian Rights in the United States: A Documentary History. Greenwood Press. ISBN 0-313-30696-6. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• Witt, Lynn; Thomas, Sherry; Marcus, Eric, (reds.) (1995). Out in All Directions: The Almanac of Gay and Lesbian America. New York: Warner Books. ISBN 0-446-67237-8. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link)

Eksterne skakels

• "Police Records Document Start of Stonewall Uprising", The New York Times, 22 Junie 2009
• Koerantberigte oor die onluste
• New York City Pride
• "Media Could Use a Stonewall Uprising of Their Own" deur Karl Frisch, The Huffington Post
• "A Look Back at the Uprising that Launched the Modern Gay Rights Movement"—Videoverslag deur Democracy Now!
• Screaming Queens: The Riot at Compton's Cafeteria deur Internet Movie Database. A 2005-dokumentêr oor die onluste by Compton's Cafeteria in San Francisco
• Stonewall National Historic Landmark Geargiveer 21 Februarie 2009 op Wayback Machine
• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Stonewall-onluste.
• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia