T.P.N. Coetsee

Tjaart Petrus Nicolaas Coetsee (noemnaam oom TPN, 10 Oktober 1874 – 9 Julie 1959) was lid van die provinsiale raad van Kaapland, gemeenskapsleier, sakeman, boer en landwyd bekend as teler van merinoramme en friesbeeste.

T.P.N. Coetsee.

Herkoms

Coetsee was ’n seun van Jan Hendrik Coetsee (oorspronklik Coetss, maar later verander in Coetsee) en Hester Elizebeth (moontlik ’n spelfout in die bron) Kruger. T.P.N. Coetsee het sy skoolopvoeding in Grahamstad en op Burgersdorp ontvang.

Loopbaan

In 1894 was hy boekhouer in Swaziland, maar hy is tydens ’n rooftog lig gewond en van £60 beroof sodat hy net ’n daalder oorgehad het. Daarmee het hy die afstand van meer as 700 km na Johannesburg te voet afgelê. In die toe agt jaar oue Goudstad het hy werk as boekhouer by een van die groothandelaars gekry. Hier sou hy altesaam vyf jaar werk en in die laaste jaar diamante vir die firma op Kimberley en Jagersfontein in die Vrystaat koop.

In 1898 het hy na die Kaapkolonie teruggekeer waar hy sewe jaar lank as werknemer van die koloniale onderwysdepartement skoolgehou het op Dordrecht en Molteno. In 1905 het hy sy eie winkel in die stamgebiede van die Oostelike Provinsie geopen en later in die distrik Burgersdorp op die plaas Lus, waar hy jare lank gewoon het. Omstreeks 1916 het hy voltyds begin boer en eindelik minstens drie plase besit.

In openbare belang

Sy belangstelling in alle openbare aangeleenthede wat sy volk en land betref, het hom spoedig in die Noordoos-Kaap op die voorgrond gedring. Van omstreeks 1919 af was hy langer as 25 jaar voorsitter van die Albertse Boerevereniging en van omstreeks 1924 af lid van die afdelingsraad, waarvan hy later ondervoorsitter was en vanaf 1932 langer as 14 jaar voorsitter. In 1928 is hy gekies as president van die afdelingsraadgenootskap van die hele Kaapland. In 1917 het hy Nasionalis geword en was hy voorsitter van tak No. 22, distrik Burgersdorp. Jare lank was hy voorsitter van die distriksbestuur. In 1937 het die eer hom te beurt geval om gekies te word as lewenslange voorsitter van die Noordoos-Kaaplandse Landbou-unie.

In 1925 is hy verkies tot lid van die provinsiale raad vir Albert en het dié kiesafdeling verteenwoordig tot 1934. As LPR het hy veral baie vir die kiesafdeling op onderwysgebied gedoen. Ook is deur sy bemiddeling ’n hele paar brûe in die Albertse distrik gebou, waarvan die bekendste die TPN-brug oor die Stormbergspruit op die pad tussen Aliwal-Noord en Burgersdorp. In 1931 het hy ’n geweldige agitasie teen die Goudstandaard op tou gesit. Dit het hom in sommige kringe beroemd, maar in ander weer berug gemaak. In dié tyd het hy altesaam 108 vergaderings oor die Goudstandaard toegespreek.

Volksraadsverkiesings

Die kiesafdeling Queenstown het hy in die algemene verkiesing van 1929 vir die Nasionale Party beveg en 1 100 stemme op hom verenig, vergeleke met die SAP-kandidaat, W.F. de Wet, se 1 932. Vier jaar later, in die algemene verkiesing van 1933, het hy die kiesafdeling Albert as onafhanklike beveg teen die NP-koalisie-kandidaat, L.J. Steytler. Coetsee het 1 711 stemme op hom verenig en Steytler 3 289, vir ’n meerderheid van 1 578.

Gesinslewe

Die Gereformeerde kerkraad van Durban, 1945, waar in Coetsee se seun Z.B. Coetsee gedien het. Sittende: Oudle. H.B. Kruger sr. en C.M. du Plooy, ds. H.F.V. Kruger, oudle. B.R.Kruger en J.G. Pretorius. Staande eerste ry: Oudle. H. Coetsee, P.A. Olivier, J.C. van Niekerk, J.C. Kruger, A.J. Venter, J.L. Delport en S.L.C. van der Walt en diak. B.J. Venter. Tweede ry: Diakens Z.B. Coetsee (T.P.N. Coetsee se seun), R.G. Diederiks, W.A. Kruger, H.B. Kruger jr., A.J. Coetzee en J.J. Kruger. Derde ry: Diakens G.R. Bester, S.P.J. Vos, N.J.C. Kruger en H.L. Venter. Byportrette: Oudle. C.G. Venter, H. Esterhuizen, diakens A.J. Pretorius, J. de Wet en T.J. Pretorius.

Hy is in 1902 op Molteno met Martha Magdalena Coetsee getroud. Uit dié huwelik is drie kinders gebore: Jannie, wat in ’n stadium ’n boer was op die plaas Mount Rayner, distrik Burgersdorp, Z.B. (Seckie) Coetsee, sakeman in Durban en lid van die boukommissie wat op 26 Januarie 1950 benoem is vir die oprigting van die tweede Gereformeerde kerk Durban, en Sannie, wat getroud was met Louis Retief, ’n sakeman van Kroonstad.

Bronne

• (af) De Wet, P.J.T. 1946. Eeufees-Gedenkboek Burgersdorp. 1846–1946. Burgersdorp: Stadsraad.
• (af) (en) Reitz, Hjalmar en Oost, Harm (reds.), Goodman, I.M. (samesteller). 1931. Die Nasionale Boek. 'n Geskiedenis van die ontstaan en groei van die Nasionale Party van Suid-Afrika en wat dit bereik het, tesaam met belangwekkende Artiekels in verband daarmee. Johannesburg: Nasionale Boek Maatskappy, 1931.
• (af) Schoeman, B.M. 1977. Parlementêre verkiesings in Suid-Afrika 1910-1976. Pretoria: Aktuele Publikasies.