Ulrich Zwingli
Ulrich Zwingli (ook Huldreych Zwingli, Huldrych Zwingli of Huldreich Zwingli; * 1 Januarie 1484 in Wildhaus, Switserland; † 11 Oktober 1531 in Kappel am Albis) was 'n Zürichse kerkhervormer.
Ulrich Zwingli | |
|---|---|
 Ulrich Zwingli. Portret deur Hans Asper, omstreeks 1531 | |
| Gebore | 1 Januarie 1484 Wildhaus, Switserland |
| Sterf | 11 Oktober 1531 (op 47) Kappel am Albis, Switserland |
| Nasionaliteit |  Switserland |
| Beroep | Pastoor, teoloog |
| Ouer(s) | Johann Ulrich Zwingli Maria Bruggmann |
Uit die Zürichse en Geneefse Hervorming het die gereformeerde kerke voortgespruit. Zwingli se teologie is in die tweede generasie deur Heinrich Bullinger en Johannes Calvyn bevorder.
Vroeë lewe wysig
Huldrych (Ulrich) Zwingli was die belangrikste kerkhervormer in Switserland en word saam met Martin Luther en Johannes Calvyn beskou as een van die vaders van die Gereformeerde Protestantisme. Huldrych (Ulrich) Zwingli was die derde van 9 kinders en is in die Switserse dorpie Wildhaus gebore.
Reeds op vyfjarige leeftyd is die klein Ulrich uit sy ouerhuis geneem en in die sorg van 'n oom geplaas, wat vir sy opvoeding verantwoordelik was. Aangesien die jong Zwingli besonder skrander was, is hy na die universiteite van Wenen en Basel gestuur om die filosofie en teologie te bestudeer, en is op 22-jarige ouderdom deur die biskop van Konstanz as priester ingeseën.
Hy is in 1506 in sy eerste gemeente in Glarus aangestel, waar hy verder Grieks en Hebreeus bestudeer en wyd in die geskrifte van die Kerkvaders gelees het. Zwingli het ʼn briefwisseling met een van die voorlopers van die Hervorming, Desiderius Erasmus gevoer.
Hervormingswerk wysig
Onder die invloed van Erasmus, wat besorg was oor wanpraktyke in die Rooms-Katolieke Kerk en hom skerp daarteen uitgelaat het, het Zwingli al hoe meer krities teenoor die kerk begin staan. In die stadium was Zwingli kapelaan van die Switserse huursoldate leër. Dit was destyds die gebruik onder vorste om hul lyfwagte saam te stel uit die geledere van jong Switsers.
Zwingli en ander het beswaar daarteen gehad dat Switserland se jong manne op die manier weggerokkel word en het teen die gebruik in opstand gekom. Om die rede moes hy uit Glarus padgee, en in 1516 het hy priester by die klooster in Einsiedeln geword. Hier het sy evangeliese oortuigings al hoe sterker begin word en hy het sy preke toenemend regstreeks op die uitsprake van die Bybel gegrond.
In 1518 is Zwingli aangestel as predikant in die domkerk van Zürich. By hom was daar geen twyfel meer nie dat ditsy plig was om net die ware evangelie, soos hy dit gesien het, te predik. In 1520 het hy van sy biskop toestemming ontvang om die "ware Goddelike Skrifte" te predik en sy vurige preke het tot 'n opstand teen die aflaatstelsel en die vasreëls van die Rooms-Katolieke Kerk gelei.
Die Switserse kerkhervorming het in 1522 begin. Die jaar 1523 was 'n belangrike jaar vir Zwingli en sy volgelinge. ʼn Botsing met die biskop van Konstanz het gelei tot 'n godsdiensgesprek waarin Zwingli sy hervormingsprogram, wat in 67 stellings vervat is, uiteengesit het. Hierdie program is deur die raad van priesters aanvaar en as gevolg hiervan is die katedraal se skool omgeskep in 'n gewone skool sowel as 'n kweekskool vir gereformeerde pastore.
Die verwydering van heilige beelde uit kerke het tot 'n tweede godsdiensgesprek gelei, wat weer eens op 'n oorwinning vir Zwingli se sienswyse uitgeloop het. In 1524 en 1525 is beelde verwyder, orrels verbied, kloosters ontbind, die Nagmaal en doop verander en ʼn Duitse Bybelvertaling uitgegee. Zwingli het sy hervormings in preke en geskrifte (onder meer sy omvattende kommentaar oor die ware en valse godsdiens) bly verdedig. Van die kanton van Zürich het die hervormingsbeweging na die aangrensende kantons versprei.
Onder die invloed van die groot Rooms-Katolieke teoloog Johann Eck het die vyf woudkantons Luzern, Zug, Schwyz, Uri en Unterwalden Zwingli teengestaan, maar belangrike sentra soos Bern en Basel het sy kant gekies. Intussen het Zwingli en sy Hervormingstydgenoot Martin Luther in 'n geskil betrokke geraak oor die Nagmaal. Zwingli het geglo dat die brood en wyn net as simbole van die liggaam van Christus beskou moes word, terwyl Luther dit meer letterlik vertolk het.
Luther en sy volgelinge het geweier om Zwingli se opvattinge, soos dit in sy geskrifte uiteengesit was, te aanvaar en het uiteindelik die Switserse Hervormingsbeweging verwerp. Die landgraaf van Hesse, Filips, het op die godsdiensgesprek van Marburg (1529) probeer om die twee teoloë te versoen, maar hoewel hulle oor alle ander sake eenstemmig was, kon geen kompromis bereik word ten opsigte van die Nagmaal nie. Zwingli was 'n vurige patriot wat geglo het dat die owerheid die wil van God moes uitvoer soos dit in die Bybel geopenbaar is.
Daarom het hy die Hervorming met politieke middele probeer uitbrei. Dit het uiteindelik in 1529 tot 'n burgeroorlog gelei tussen die Katolieke kantons in die suide en die gereformeerde kantons in die noorde, wat Zwingli se leër verkondig het. In die tweede slag van Kappel is die leër van Zurich verslaan, en Zwingli, wat as kapelaan saamgegaan het, het op 11 Oktober 1531 gesneuwel. Hierna is die kantons toegelaat om hul eie godsdiens te kies. Die noordelike kantons van Switserland is tot vandag toe grotendeels Protestants en die in die suide meestal Katoliek.
Deur die hervormingswerk van Luther, Zwingli en Calvyn was die skeuring van die Christelike Kerk in Wes-Europa 'n voldonge feit. Tot laat in die 17de eeu sou bloedige godsdiensoorloë groot dele van die vasteland teister, soos die Dertigjarige Oorlog, en eeue lank het Rooms-Katolieke en Protestante mekaar as aartsvyande beskou. Eers in die 19de eeu, toe die idee van geloofsvryheid vir elkeen algemeen aanvaar is, het hierdie vyandskap geleidelik begin plek maak vir groter wedersydse begrip en die aanvaarding van 'n naasbestaan.
Sien ook wysig
Bronnelys wysig
- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409702, volume 29, bl. 224
- KENNIS, vol 9, 1980, bl. 1720, ISBN 0 7981 0828 2
Eksterne skakels wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Ulrich Zwingli.
