Johannes Calvyn

Franse Protestantse hervormer (1509–1564)

Johannes Calvyn (Middel-Frans: Jehan Cauvin; Frans: Jean Calvin; *10 Julie 1509 – †27 Mei 1564) was 'n invloedryke Franse teoloog, pastoor en hervormer in Genève tydens die Protestantse Hervorming. Hy was 'n hooffiguur in die ontwikkeling van die sisteem van Christelike teologie wat later Calvinisme genoem is[1], insluitend die leerstellings van predestinasie en van God se absolute soewereiniteit in die redding van die menslike siel van die dood en ewige verdoemenis. Calvinistiese leerstellings is beïnvloed deur en uitgebrei op die Augustynse en ander Christelike tradisies. Verskeie Gereformeerde, Kongregasionele en Presbiteriaanse Kerke, wat na Calvyn kyk as die hoofuitlegger van hul oortuigings, het oor die hele wêreld versprei.

Johannes Calvyn
Anonieme 16de eeuse portret van Calvyn.
Gebore
Jehan Cauvin

(1509-07-10)10 Julie 1509
Sterf27 Mei 1564 (op 54)
Plek begraweCimetière des Rois
MonumenteMur des Réformateurs, Genève, Switserland
BurgerskapKoninkryk van Frankryk
Republiek van Genève
Alma materUniversiteit van Parys
Universiteit van Orléans
Universiteit van Bourges
BeroepKerkhervormer, Teoloog, Skrywer
Beweging
EggenootIdelette de Bure (trou 1540; d. 1549)
Ouer(s)Gérard Cauvin
Jeanne le Franc
GeloofRooms-Katoliek, na 1530 Protestants
Noemenswaardige werke
Handtekening

Calvyn was 'n onvermoeide polemikus en apologetiese skrywer wat baie kontroversie veroorsaak het. Hy het ook hartlike en ondersteunende briewe met baie hervormers uitgeruil, insluitend Philipp Melanchthon en Heinrich Bullinger. Benewens sy Institusie van die Christelike godsdiens, het Calvyn kommentaar op die meeste boeke van die Bybel, belydenisdokumente en verskeie ander teologiese verhandelings geskryf.

Calvyn is oorspronklik opgelei as 'n humanistiese advokaat. Hy het omstreeks 1530 die bande met die Rooms-Katolieke Kerk gebreek. Nadat godsdienstige spanninge aanleiding tot gewelddadige optrede teen Protestante in Frankryk gegee het, het Calvyn na Basel in Switserland gevlug waar hy in 1536 die eerste uitgawe van sy Institutio Christianae Religionis ("Institusie van die Christelike godsdiens") gepubliseer het – sy teologiese hoofwerk en een van die belangrikste geskrifte van die Reformasie. Nog in dieselfde jaar is Calvyn deur die gereformeerde predikant Guillaume Farel aangestel om behulpsaam te wees met die hervorming van die Geneefse kerk. Die beheerraad van die stad het egter die implementering van hul idees teëgestaan, en albei mans is geskors. Op uitnodiging van Martin Bucer het Calvyn na Straatsburg gegaan, waar hy die predikant van 'n kerk van Franse vlugtelinge geword het. Hy het voortgegaan om die hervormingsbeweging in Genève te ondersteun, en in 1541 is hy teruggenooi om die kerk van die stad te lei.

Ná sy terugkeer het Calvyn nuwe vorme van kerkbestuur en liturgie ingestel, ongeag die weerstand van verskeie invloedryke families in Genève wat probeer het om sy gesag probeer beteuel het. Gedurende hierdie tydperk het Michael Servetus, 'n Spanjaard wat deur beide Rooms-Katolieke en Protestante as 'n ketterse siening van die Drie-eenheid beskou word, in Genève aangekom. Hy is deur Calvyn aan die kaak gestel en deur die stadsraad vir dwaalleer op die brandstapel verbrand. Na 'n toestroming van ondersteunende vlugtelinge en nuwe verkiesings tot die stadsraad, is Calvyn se opponente uit gedwing. Calvyn het sy laaste jare deurgebring om die Hervorming beide in Genève en regoor Europa te bevorder.

Vroeë lewe (1509–1535)

wysig

Johannes Calvyn is as Jehan Cauvin op 10 Julie 1509, in Noyon, 'n dorp in Pikardië, 'n provinsie van die Koninkryk van Frankryk gebore.[2] Hy was die tweede van drie seuns wat kleintyd oorleef het. Sy ma, Jeanne le Franc, was die dogter van 'n herbergier van Cambrai. Sy het in Calvyn se kinderjare aan 'n onbekende oorsaak gesterf, nadat sy nog vier kinders gebaar het. Calvyn se pa, Gérard Cauvin, het 'n voorspoedige loopbaan as die katedraalnotaris en registrateur van die kerklike hof gehad. Gérard het sy drie seuns – Charles, Jean en Antoine – vir die priesterskap bedoel.

Jong Calvyn was besonder voorbarig. Teen die ouderdom van 12 was hy in diens van die biskop as 'n klerk en het hy die tonsuur ontvang, wat sy hare gesny het om sy toewyding aan die Kerk te simboliseer. Hy het ook die beskerming van 'n invloedryke familie, die Montmors, gewen.[3] Deur hul bystand kon Calvyn die Collège de la Marche, Parys bywoon, waar hy Latyn by een van sy onderwysers, Mathurin Cordier, geleer het.[4] Nadat hy die kursus voltooi het, het hy die Collège de Montaigu as 'n filosofiestudent betree.[5]

In 1525 of 1526 het Gérard sy seun aan die Collège de Montaigu onttrek en hom by die Universiteit van Orléans ingeskryf om regte te studeer. Volgens hedendaagse biograwe Théodore de Bèze en Nikolas Colladon het Gérard geglo dat Calvyn meer geld as prokureur sou verdien as as priester.[6] Na 'n paar jaar van rustige studie het Calvyn die Universiteit van Bourges in 1529 betree. Hy was geïntrigeer deur Andreas Alciati, 'n humanistiese prokureur. Humanisme was 'n Europese intellektuele beweging wat klassieke studies beklemtoon het. Tydens sy verblyf van 18 maande in Bourges het Calvyn Koine Grieks geleer, 'n noodsaaklikheid om die Nuwe Testament te bestudeer.[7]

Alternatiewe teorieë is voorgestel oor die datum van Calvyn se godsdienstige bekering. Sommige het die datum van sy bekering rondom 1533 geplaas, kort voordat hy uit sy kapelaanskap bedank het. In hierdie siening is sy bedanking die direkte bewys vir sy bekering tot die evangeliese geloof. T. Parker voer egter aan dat, hoewel hierdie datum 'n terminus vir sy bekering is, die meer waarskynlike datum laat 1529 of vroeë 1530 is.[8] Die belangrikste bewyse vir sy bekering is vervat in twee aansienlik verskillende weergawes van sy bekering. Die eerste, gevind in sy Kommentaar op die Psalmboek, het Calvyn sy bekering uitgebeeld as 'n skielike verandering van gedagte, wat deur God teweeggebring is:

God het deur 'n skielike bekering my gedagtes tot 'n leerbare raam gebring, wat meer verhard was in sulke sake as wat van 'n mens verwag kon word in my vroeë lewensperiode. Nadat ek so 'n mate van smaak en kennis van ware godsaligheid ontvang het, is ek dadelik ontvlam met so 'n intense begeerte om daarin vooruitgang te maak, dat hoewel ek nie ander studies heeltemal opgehou het nie, ek dit tog met minder ywer gevolg het.[9]

In die tweede weergawe het Calvyn geskryf van 'n lang proses van innerlike onrus, gevolg deur geestelike en sielkundige angs:

Omdat ek uitermate bekommerd was oor die ellende waarin ek verval het, en nog baie meer oor dit wat my bedreig het met die oog op die ewige dood, het ek, pligsverbonde, dit my eerste saak gemaak om myself op U pad te neem en my vorige lewe te veroordeel, nie sonder kreun en trane nie. En nou, o Heer, wat bly vir 'n ellendeling soos ek oor, maar in plaas van verdediging, om U ernstig te smeek om nie daardie vreeslike verlating van U Woord te oordeel volgens sy woestyne, waaruit U my in u wonderlike goedheid uiteindelik verlos het nie.[10]

Geleerdes het gestry oor die presiese interpretasie van hierdie verslae, maar die meeste stem saam dat sy bekering ooreenstem met sy breuk van die Rooms-Katolieke Kerk.[11][12] Die Calvyn biograaf Bruce Gordon het beklemtoon dat "die twee verhale nie teenstrydig is nie, wat 'n mate van inkonsekwentheid in Calvyn se geheue openbaar, maar eerder twee verskillende maniere is om dieselfde werklikheid uit te druk."[10]

Teen 1532 het Calvyn sy Lisensiaat in die regte ontvang en sy eerste boek gepubliseer, 'n kommentaar op Seneca se De Clementia. Na onopvallende reise na Orléans en sy tuisdorp Noyon, het Calvyn in Oktober 1533 na Parys teruggekeer. Gedurende hierdie tyd het spanning by die Collège Royal (wat later die Collège de France geword het) tussen die humaniste/hervormers en die konserwatiewe senior fakulteitslede toegeneem. Een van die hervormers, Nikolas Cop, was rektor van die universiteit. Op 1 November 1533 het Cop sy intreerede gewy aan die behoefte aan hervorming en vernuwing in die Rooms-Katolieke Kerk. Die toespraak het 'n hewige reaksie van die fakulteit ontlok, wat dit as ketters veroordeel het, wat Cop gedwing het om na Basel te vlug. Calvyn, 'n goeie vriend van Cop, is by die oortreding betrek, en vir die volgende jaar is hy gedwing om weg te kruip. Hy het aan die beweeg gebly, by sy vriend Louis du Tillet in Angoulême geskuil en in Noyon en Orléans geskuil. Hy is uiteindelik gedwing om Frankryk te vlug tydens die Affaire des Placards(let. Affair van die Plakkate) in die middel van Oktober 1534. In daardie voorval het onbekende hervormers plakkate in verskeie stede geplaas waarin hulle die Rooms-Katolieke mis gekritiseer het, waarop aanhangers van die Rooms-Katolieke kerk met geweld teen die toekomstige Hervormers en hul simpatiseerders gereageer het. In Januarie 1535 het Calvyn by Cop aangesluit in Basel, 'n stad onder die blywende invloed van die ontslape hervormer Johannes Oecolampadius.[13]

Hervormingswerk begin (1536–1538)

wysig
 
Guillaume Farel was die hervormer wat Calvyn oorreed het om in Genève te bly. 16de-eeuse skildery. In die Bibliothèque Publique et Universitaire, Genève.

In Maart 1536 het Calvyn die eerste uitgawe van sy Institutio Christianae Religionis (Institusie van die Christelike godsdiens) gepubliseer.[14] Die werk was 'n apologetiek of verdediging van sy geloof en 'n verklaring van die leerstellige posisie van die hervormers. Hy het dit ook bedoel om te dien as 'n elementêre instruksieboek vir almal wat in die Christelike geloof belangstel. Die boek was die eerste uitdrukking van sy teologie. Calvyn het die werk bygewerk en nuwe uitgawes gedurende sy lewe gepubliseer.[15] Kort na die publikasie daarvan het hy Basel na Ferrara, Italië, verlaat, waar hy kortstondig as sekretaris van Prinses Renée van Frankryk gedien het. Teen Junie was hy terug in Parys saam met sy broer Antoine, wat besig was om hul pa se sake op te los. Na aanleiding van die Edik van Coucy, wat 'n beperkte tydperk van ses maande vir ketters gegee het om met die Katolieke geloof te versoen, het Calvyn besluit dat daar geen toekoms vir hom in Frankryk is nie. In Augustus vertrek hy na Straatsburg, 'n vrye stad van die Heilige Romeinse Ryk en 'n toevlugsoord vir hervormers. As gevolg van militêre maneuvers van keiserlike en Franse magte is hy gedwing om 'n draai na die suide te maak en hom na Genève te bring. Calvyn was van plan om net 'n enkele nag te bly, maar Guillaume Farel, 'n mede-Franse hervormer wat in die stad woon, het hom gesmeek om te bly en hom by te staan ​​in sy werk om die kerk daar te hervorm. Calvyn het sy nuwe rol aanvaar sonder enige voorwaardes vir sy take of pligte.[16] Die kantoor waarheen hy aanvanklik toegewys is, is onbekend. Hy het uiteindelik die titel "leser" gekry, wat heel waarskynlik beteken het dat hy verklarende lesings oor die Bybel kon gee. Iewers in 1537 is hy gekies om 'n "pastoor" te wees, hoewel hy nooit enige Pastorale Toewyding ontvang het nie.[17] Vir die eerste keer het die prokureur-teoloog pastorale pligte opgeneem soos doop, troues en kerkdienste.[18]

Gedurende laat 1536 het Farel 'n geloofsbelydenis opgestel, en Calvyn het afsonderlike artikels geskryf oor die herorganisering van die kerk in Genève. Op 16 Januarie 1537 het Farel en Calvyn hul Articles concernant l'organisation de l'église et du culte à Genève (let. Artikels oor die organisasie van kerk en aanbidding in Genève) aan die stadsraad voorgelê.[19] Die dokument beskryf die wyse en frekwensie van hul vieringe van die nagmaal, die rede vir, en die metode van, ekskommunikasie, die vereiste om die belydenis van geloof te onderskryf, die gebruik van gemeentesang in die liturgie, en die hersiening van huwelikswette. Die raad het die dokument op dieselfde dag aanvaar.[20]

Soos die jaar gevorder het, het Calvyn en Farel se reputasie by die raad begin skade ly. Die raad was huiwerig om die subskripsievereiste af te dwing, omdat slegs enkele burgers hul belydenis van geloof onderskryf het. Op 26 November het die twee ministers die raad hewig gedebatteer oor die kwessie. Verder het Frankryk begin belangstel om 'n alliansie met Genève te sluit en omdat die twee ministers Fransmanne was het die raadslede hul lojaliteit begin bevraagteken. Daar het 'n groot kerklik-politieke rusie ontstaan ​​toe die stad Bern, Genève se bondgenoot in die hervorming van die Switserse kerke, voorgestel het om eenvormigheid in die kerkseremonies in te voer. Een voorstel het die gebruik van ongesuurde brood vir die nagmaal vereis. Die twee predikante was nie bereid om Bern se leiding te volg nie en het die gebruik van sulke brood uitgestel totdat 'n sinode in Zürich ooreengekom kon word om die finale besluit te neem. Die raad het Calvyn en Farel beveel om ongesuurde brode vir die Paasnagmaal te gebruik. Uit protes het hulle geweier om nagmaal tydens die Paasdiens te bedien. Dit het 'n oproer tydens die diens veroorsaak. Die volgende dag het die raad vir Farel en Calvyn gesê om Genève te verlaat.[21]

Farel en Calvyn is toe na Bern en Zürich om hul saak te bepleit. Die gevolglike sinode in Zürich het die meeste van die skuld op Calvyn geplaas omdat hy nie simpatiek genoeg teenoor die mense van Genève was nie. Dit het Bern gevra om te bemiddel met die doel om die twee ministers te herstel. Die Geneefse raad het geweier om die twee mans, wat toe in Basel geskuil het, terug te neem. Farel het daarna 'n uitnodiging ontvang om die kerk in Neuchâtel te lei. Calvyn is genooi om 'n kerk van Franse vlugtelinge in Straatsburg te lei deur daardie stad se voorste hervormers, Martin Bucer en Wolfgang Fabricius Capito. Aanvanklik het Calvyn geweier omdat Farel nie by die uitnodiging ingesluit is nie, maar het toegegee toe Bucer hom op hom beroep. Teen September 1538 het Calvyn sy nuwe pos in Straatsburg aangeneem, vol verwagting dat dit hierdie keer permanent sou wees; 'n Paar maande later het hy aansoek gedoen om burgerskap van die stad te verkry en dit is toegestaan.[22]

Minister in Straatsburg (1538–1541)

wysig
Sint-Nikolas Kerk, Straatsburg, waar Calvyn in 1538 gepreek het. Die gebou is in die 19de eeu argitektonies gewysig.
Martin Bucer het Calvyn na Straatsburg genooi nadat hy uit Genève geskors is. Illustrasie deur Jean-Jacques Boissard.

Gedurende sy tyd in Straatsburg was Calvyn nie verbonde aan een spesifieke kerk nie, maar het sy amp agtereenvolgens beklee in die Sint-Nikolas Kerk, die Sint-Madeleine Kerk, Straatsburg ​​en die voormalige Dominikaanse Orde Kerk, herdoop na die Tempel Neuf.[23] (Al hierdie kerke bestaan ​​nog, maar nie een is in die argitektoniese toestand van Calvyn se dae nie.) Calvyn het 400–500 lidmate in sy kerk bedien. Hy het elke dag gepreek of lesings gehou, met twee preke op Sondag. Nagmaal is maandeliks gevier en gemeentesing van die psalms is aangemoedig.[24] Hy het ook aan die tweede uitgawe van die Institutie gewerk. Calvyn was ontevrede met sy oorspronklike struktuur as 'n kategese, 'n primer vir jong Christene.[25]

Vir die tweede uitgawe, wat in 1539 gepubliseer is, het Calvyn sy formaat verander ten gunste van die stelselmatige aanbieding van die hoofleerstellings uit die Bybel. In die proses is die boek van ses hoofstukke tot sewentien vergroot.[25] Hy het terselfdertyd aan 'n ander boek gewerk, die Kommentaar op Romeine, wat in Maart 1540 gepubliseer is. Die boek was 'n model vir sy latere kommentare: dit het sy eie Latynse vertaling uit die Grieks ingesluit eerder as die Latynse Vulgaat, 'n eksegese, en 'n uiteensetting.[26]In die toewydingsbrief het Calvyn die werk van sy voorgangers Philipp Melanchthon, Heinrich Bullinger, en Martin Bucer geloof, maar hy het ook gesorg om sy eie werk van hulle s’n te onderskei en sommige van hulle tekortkominge te kritiseer.[27]

Calvyn se vriende het hom aangemoedig om te trou. Calvyn het 'n prosaïese siening gehad en aan een korrespondent geskryf:

Ek, wat so vyandig is teenoor om selibaat te wees, is steeds nie getroud nie en weet nie of ek ooit sal wees nie. As ek 'n vrou neem, sal dit wees omdat ek, beter bevry van talle bekommernisse, myself aan die Here kan toewy.[28]

Verskeie kandidate is aan hom voorgehou, waaronder een jong vrou uit 'n adellike familie was. Teësinnig het Calvyn tot die huwelik ingestem, op voorwaarde dat sy Frans sou leer. Alhoewel 'n troudatum vir Maart 1540 beplan is, het hy onwillig gebly en die troue het nooit plaasgevind nie. Hy het later geskryf dat hy nooit daaraan sou dink om met haar te trou nie, “tensy die Here my heeltemal van my verstand beroof het”.[29] Hy het in Augustus daardie jaar met Idelette de Bure getrou, 'n weduwee wat twee kinders uit haar eerste huwelik gehad het.[30]

Genève het sy uitsetting van Calvyn heroorweeg. Kerkbywoning het afgeneem en die politieke klimaat het verander; terwyl Bern en Genève oor grond gestry het, het hul alliansie verslete. Toe kardinaal Jacopo Sadoleto 'n brief aan die stadsraad geskryf het waarin Genève genooi word om na die Katolieke geloof terug te keer, het die raad gesoek na 'n kerklike gesag om op hom te reageer. Eers is Pierre Viret geraadpleeg, maar toe hy weier, het die raad vir Calvyn gevra. Hy het ingestem en sy Responsio ad Sadoletum (Brief aan Sadoleto) het Genève se standpunt ten opsigte van hervormings in die kerk sterk verdedig.[31] Op 21 September 1540 het die raad een van sy lede, Ami Perrin, opdrag gegee om 'n manier te vind om Calvyn te herroep. 'n Ambassade het Calvyn bereik terwyl hy by 'n Godsdienstige gesprek was om godsdiensgeskille te besleg, in Worms. Sy reaksie op die voorstel was een van afgryse waarin hy geskryf het: "Ek sou myself liewer honderd maal aan die dood onderwerp as aan daardie kruis waaraan ek daagliks duisend maal moes omkom."[32]

Calvyn het ook geskryf dat hy bereid was om die Here se roeping te volg. ’n Plan is opgestel waarin Viret aangestel sou word om vir ses maande tydelike beheer in Genève te neem terwyl Bucer en Calvyn die stad sou besoek om die volgende stappe te bepaal. Die stadsraad het aangedring op die onmiddellike aanstelling van Calvyn in Genève. Teen middel 1541 het Straatsburg besluit om Calvyn vir ses maande aan Genève te leen. Calvyn het op 13 September 1541 teruggekeer met 'n amptelike begeleiding en 'n wa vir sy gesin.[33]

Hervorming in Genève (1541–1549)

wysig

Ter ondersteuning van Calvyn se voorstelle vir hervormings, het die raad van Genève die Ordonnances ecclésiastiques (Kerklike Ordonnansies) op 20 November 1541 aangeneem. Die ordonnansies het vier ordes van ministeriële funksie omskryf: pastore om die sakramente te preek en te bedien; doktors om gelowiges in die geloof te onderrig; ouderlinge om dissipline te verskaf; en diakens om te sorg vir die armes en behoeftiges.[34] Hulle het ook gevra vir die skepping van die Konsistorie, 'n kerklike hof wat saamgestel is uit die ouderlinge en die predikante. Die stadsregering het die mag behou om persone voor die hof te dagvaar, en die Konsistorie kon slegs kerklike aangeleenthede beoordeel wat geen siviele jurisdiksie het nie. Oorspronklik het die hof die mag gehad om vonnisse uit te voer, met ekskommunikasie as die strengste straf. Die regering het hierdie bevoegdheid betwis en op 19 Maart 1543 het die raad besluit dat alle vonnisoplegging deur die regering uitgevoer sou word.[35]

 
Calvyn het op Sint. Pierre-katedraal gepreek, die hoofkerk in Genève.

In 1542 het Calvyn 'n diensboek wat in Straatsburg gebruik is, aangepas en La Forme des Prières et Chants Ecclésiastiques (Die vorm van gebede en kerkliedere) gepubliseer. Calvyn het die krag van musiek erken en hy het bedoel dat dit gebruik word om skriflesings te ondersteun. Die oorspronklike Straatsburg psalter het twaalf psalms van Clément Marot bevat en Calvyn het nog verskeie liedere van sy eie komposisie in die Geneefse weergawe bygevoeg. Aan die einde van 1542 het Marot 'n vlugteling in Genève geword en nog negentien psalms bygedra. Komponis Louis Bourgeois, ook 'n vlugteling, het sestien jaar lank in Genève geleef en musiek onderrig en Calvyn het die geleentheid gebruik om sy gesange by te voeg, waarvan die bekendste die Ou Honderdste is.[36]

In dieselfde jaar van 1542 publiseer Calvyn Catéchisme de l'Eglise de Genève (Kategismus van die Kerk van Genève), wat geïnspireer is deur Bucer se Kurze Schrifftliche Erklärung van 1534. Calvyn het 'n vroeëre kategismus geskryf tydens sy eerste verblyf in Genève wat grootliks gebaseer was op Martin Luther se Groot Kategismus . Die eerste weergawe is pedagogies gerangskik en het Wet, Geloof en Gebed beskryf. Die weergawe van 1542 is om teologiese redes herrangskik, wat eers Geloof, dan Wet en Gebed dek.[37]

Geskiedkundiges debatteer die mate waarin Genève 'n teokrasie was. Aan die een kant het Calvyn se teologie duidelik gevra vir skeiding tussen kerk en staat. Ander historici het die enorme politieke mag beklemtoon wat daagliks deur die geestelikes uitgeoefen word.[38][39]

 
Idelette en Calvyn het geen kinders gehad wat kleintyd oorleef het nie.

Tydens sy bediening in Genève het Calvyn meer as tweeduisend preke gepreek. Hy het aanvanklik twee keer op Sondag en drie keer in die week gepreek. Dit was 'n te swaar las en laat in 1542 het die raad hom toegelaat om net een keer op Sondag te preek. In Oktober 1549 moes hy weer twee keer op Sondae preek en boonop elke weeksdag van alternatiewe weke. Sy preke het meer as 'n uur geduur en hy het nie notas gebruik nie. 'n Sekretaris het af en toe probeer om sy preke op te neem, maar baie min van sy prediking het voor 1549 behoue ​​gebly. In daardie jaar is die professionele skriba Denis Raguenier, wat 'n snelskrifstelsel geleer of ontwikkel het, aangewys om al Calvyn se preke op te teken. 'n Ontleding van sy preke deur T. Parker dui daarop dat Calvyn 'n konsekwente prediker was en sy styl het baie min oor die jare verander.[40][41] Calvyn was ook bekend vir sy deeglike manier om in opeenvolgende preke deur die Bybel te werk. Vanaf Maart 1555 tot Julie 1556 het Calvyn tweehonderd preke oor Deuteronomium gelewer.[42]

Voltaire het geskryf oor Calvyn, Luther en Zwingli, "As hulle die selibaat in die priesters veroordeel het en die hekke van die kloosters oopgemaak het, was dit net om die hele samelewing in 'n klooster te verander. Vertonings en vermaak is uitdruklik deur hul godsdiens verbied; en vir meer as tweehonderd jaar was daar nie 'n enkele musiekinstrument in die stad Genève toegelaat nie. Hulle het gehoorbelydenis veroordeel, maar hulle het 'n openbare belydenis aangesê; en in Switserland, Skotland , en Genève is dit op dieselfde manier as 'n boete gedoen."[43]

Baie min is bekend oor Calvyn se persoonlike lewe in Genève. Sy huis en meubels was in die besit van die raad. Die huis was groot genoeg om sy gesin sowel as Antoine se gesin en 'n paar bediendes te huisves. Op 28 Julie 1542 het Idelette geboorte geskenk aan 'n seun, Jacques, maar hy is te vroeg gebore en het net 'n kort tydjie oorleef. Idelette het in 1545 siek geword en op 29 Maart 1549 gesterf. Calvyn het nooit weer getrou nie. Hy het sy hartseer in 'n brief aan Viret uitgespreek:

Ek is beroof van die beste vriendin van my lewe, van een wat, as dit so georden is, gewillig nie net my armoede nie, maar ook my dood sou gedeel het. Gedurende haar lewe was sy die getroue helper van my bediening. Van haar het ek nooit die geringste hindernis ervaar nie.[44]

Deur die res van sy lewe in Genève het hy verskeie vriendskappe van sy vroeë jare onderhou, insluitend Montmor, Cordier, Cop, Farel, Melanchthon en Bullinger.[45]

Dissipline en opposisie (1546–1553)

wysig
 
Anonieme portret, c.1550

Calvyn het bittere weerstand teen sy werk in Genève ondervind. Omstreeks 1546 het die ongekoördineerde magte saamgesmelt tot 'n identifiseerbare groep na wie hy verwys het as die libertyne ('n persoon sonder die morele beginsels, 'n sin vir verantwoordelikheid, of seksuele beperkings), maar wat verkies het om óf Spirituels óf Patriotte genoem te word.[46][47]Volgens Calvyn was dit mense wat gevoel het dat hulle, nadat hulle deur onweerstaanbare genade bevry is, vrygestel is van die kerklike sowel as die burgerlike reg. Die groep het bestaan ​​uit ryk, polities magtige en onderling verwante families van Genève.[48] Aan die einde van Januarie 1546 het Pierre Ameaux, 'n maker van speelkaarte wat reeds in konflik met die Konsistorie was, Calvyn aangeval deur hom 'n "Picard", 'n bynaam wat anti-Franse sentiment aandui, te noem en hom van valse leerstellings beskuldig. Ameaux is deur die raad gestraf en gedwing om verbetering te maak deur deur die stad te paradeer en God om vergifnis te smeek.[49] 'n Paar maande later het Ami Perrin, die man wat Calvyn na Genève gebring het, in openlike opposisie beweeg. Perrin was getroud met Françoise Favre, dogter van François Favre, 'n goed gevestigde Geneefse handelaar. Beide Perrin se vrou en skoonpa het vorige konflikte met die Konsistorie gehad. Die hof het opgemerk dat baie van Genève se bekendes, insluitend Perrin, 'n wet teen dans oortree het. Aanvanklik het Perrin die hof geïgnoreer toe hy ontbied is, maar nadat hy 'n brief van Calvyn ontvang het, het hy voor die konsistorie verskyn.[50]

Teen 1547 het teenstand teen Calvyn en ander Franse vlugtelingpredikante gegroei om die meerderheid van die syndicus, die burgerlike landdroste van Genève, te vorm. Op 27 Junie is 'n ongetekende dreigbrief in Geneefse dialek gevind by die preekstoel van die St. Pierre-katedraal waar Calvyn gepreek het. Die raad het vermoedelik 'n komplot teen beide die kerk en die staat aangestel en 'n kommissie aangestel om ondersoek in te stel. Jacques Gruet, 'n Geneefse lid van Favre se groep, is in hegtenis geneem en inkriminerende bewyse is gevind toe sy huis deursoek is. Onder marteling het hy beken op verskeie misdade, insluitend die skryf van die brief wat op die preekstoel gelaat is wat die kerkleiers gedreig het. ’n Siviele hof het Gruet ter dood veroordeel en hy is op 26 Julie onthoof. Calvyn was heel waarskynlik nie gekant teen die siviele hof se beslissing nie.[51]

Die libertyne het voortgegaan om opposisie te organiseer, die aangestelde predikante te beledig en die gesag van die konsistorie uit te daag. Die raad het oor beide kante van die konflik gespan en Calvyn afwisselend vermaan en gehandhaaf. Toe Perrin in Februarie 1552 as eerste sindikus verkies is, het Calvyn se gesag op sy laagste punt gelyk. Na 'n paar verliese voor die raad het Calvyn geglo hy is verslaan; op 24 Julie 1553 het hy die raad gevra om hom toe te laat om te bedank. Alhoewel die libertyne die raad beheer het, is sy versoek geweier. Die opposisie het besef dat hulle Calvyn se gesag kon inperk, maar hulle het nie genoeg mag gehad om hom te verban nie.[52]

Michael Servetus (1553)

wysig
 
Michael Servetus het baie briewe met Calvyn gewissel totdat hy deur Calvyn aan die kaak gestel en tereggestel is.

Die keerpunt in Calvyn se lotgevalle het plaasgevind toe Michael Servetus, 'n briljante Spaanse polimaat wat die Islamietiese idee[53] van pulmonale sirkulasie na Europa gebring het, en 'n voortvlugtige van kerklike owerhede, het op 13 Augustus 1553 in Genève verskyn. Servetus was 'n voortvlugtige op vlug nadat hy Christianismi Restitutio (Die herstel van die Christendom)(1553) gepubliseer het. Calvyn-geleerde Bruce Gordon het gesê: "Onder die oortredings daarvan was 'n ontkenning van erfsonde en 'n bisarre en skaars verstaanbare siening van die Drie-eenheid."[54][55]

Dekades vroeër, in Julie 1530, het hy met Johannes Oecolampadius in Basel gestry en is uiteindelik geskors. Hy is na Straatsburg, waar hy 'n pamflet teen die Drie-eenheid gepubliseer het. Bucer het dit in die openbaar weerlê en vir Servetus gevra om te vertrek. Nadat hy na Basel teruggekeer het, het Servetus Dialogorum de Trinitate libri duo (Twee boeke van dialoë oor die Drie-eenheid) gepubliseer wat 'n sensasie onder beide Hervormers en Katolieke veroorsaak het. Toe Calvyn die Spaanse Inkwisisie in kennis gestel het oor hierdie publikasie, is 'n bevel vir Servetus se arrestasie uitgereik.[56]

Calvyn en Servetus is vir die eerste keer in 1546 deur 'n gemeenskaplike kennis, Jean Frellon van Lyon, in aanraking gebring; hulle het briewe gewissel oor leerstellings; Calvyn het 'n skuilnaam as Charles d' Espeville gebruik en Servetus het die bynaam Michel de Villeneuve gebruik.[54] Uiteindelik het Calvyn geduld verloor en geweier om te reageer; teen hierdie tyd het Servetus ongeveer dertig briewe aan Calvyn geskryf. Calvyn was veral woedend toe Servetus vir hom 'n eksemplaar gestuur het van die Institute van die Christelike Godsdiens wat sterk geannoteer is met argumente wat dui op foute in die boek. Toe Servetus noem dat hy na Genève sou kom, het "Espeville" (Calvyn) op 13 Februarie 1546 'n brief aan Farel geskryf en opgemerk dat indien Servetus sou kom, hy hom nie veilige gedrag sou verseker nie: "...want as hy kom, sover as my gesag gaan, ek sal hom nie lewend laat weggaan nie.”[57]

In 1553 publiseer Servetus Christianismi Restitutio, waarin hy die Christelike leer van die Drie-eenheid en die konsep van predestinasie verwerp het. In dieselfde jaar het Calvyn se verteenwoordiger, Guillaume de Trie, briewe gestuur om die Franse Inkwisisie aan Servetus te waarsku.[58] Hy noem hom 'n "Spaans-Portugees", vermoed en beskuldig hom[59]van sy onlangs bewese Joodse converso herkoms.[60][61][62]De Trie het neergeskryf dat "sy regte naam Michael Servetus is, maar hy noem homself tans Villeneuve, besig om medisyne te praktiseer. Hy het 'n geruime tyd in Lyon gebly, en nou woon hy in Vienne."[63]

Toe die inkwisiteur-generaal van Frankryk verneem dat Servetus in Vienne wegkruip, volgens Calvyn onder 'n veronderstelde naam, het hy kardinaal François de Tournon gekontak, die sekretaris van die aartsbiskop van Lyon, om die saak op te neem. Servetus is gearresteer en vir ondervraging ingeneem. Sy briewe aan Calvyn is voorgehou as bewys van dwaalleer, maar hy het ontken dat hy dit geskryf het, en later gesê hy is nie seker dit is sy handskrif nie. Hy het gesê, nadat hy voor die heilige evangelie gesweer het, dat "...hy was Michel De Villeneuve Dokter in Geneeskunde ongeveer 42 jaar oud, boorling van Tudela van die koninkryk van Navarre, 'n stad onder die gehoorsaamheid aan die keiser".[64] Die volgende dag het hy gesê: "..alhoewel hy nie Servetus was nie, het hy die persoon van Servet aangeneem omdat hy met Calvyn gedebatteer het".[65] Hy het daarin geslaag om uit die tronk te ontsnap, en die Katolieke owerhede het hom in absentia (let. in die afwesigheid van) ter dood veroordeel deur stadige verbranding.[66]

Op pad na Italië het Servetus in Genève gestop om "d'Espeville" te besoek, waar hy herken en gearresteer is. Calvyn se sekretaris, Nicholas de la Fontaine, het 'n lys van beskuldigings saamgestel wat voor die hof ingedien is. Die aanklaer was Philibert Berthelier, 'n lid van 'n libertynse familie en seun van 'n beroemde Philibert Berthelier, Geneefse patriot, en die sittings is gelei deur Pierre Tissot, Perrin se swaer. Die libertyne het toegelaat dat die verhoor voortduur in 'n poging om Calvyn te teister. Die moeilikheid om Servetus as 'n wapen teen Calvyn te gebruik, was dat die ketterse reputasie van Servetus wydverspreid was en die meeste stede in Europa het die uitslag van die verhoor waargeneem en gewag. Dit het 'n dilemma vir die libertyne ingehou, en daarom het die raad op 21 Augustus besluit om aan ander Switserse stede te skryf vir hul menings en sodoende hul eie verantwoordelikheid vir die finale besluit te versag.[67]Terwyl daar op die antwoorde gewag is, het die raad ook vir Servetus gevra of hy verkies om in Vienne of in Genève geoordeel te word. Hy het gesmeek om in Genève te bly. Op 20 Oktober is die antwoorde van Zürich, Basel, Bern en Schaffhausen gelees en die raad het Servetus as 'n ketter veroordeel. Die volgende dag is hy gevonnis tot brand op die brandstapel, dieselfde vonnis as in Vienne. Sommige geleerdes beweer dat Calvyn en ander predikante gevra het dat hy onthoof word in plaas van verbrand, wetende dat brand op die brandstapel die enigste wettige uitweg was.[68]Hierdie pleidooi is geweier en op 27 Oktober is Servetus lewendig verbrand op die Plato van Campel aan die rand van Genève.[69]

Beveiliging van die Hervorming (1553–1555)

wysig

Na die dood van Servetus is Calvyn bekroon as 'n verdediger van die Christendom, maar sy uiteindelike triomf oor die libertyne was nog twee jaar weg. Hy het nog daarop aangedring dat die Konsistorie die mag van ekskommunikasie behou, ondanks die raad se vorige besluit om dit weg te neem. Tydens Servetus se verhoor het Philibert Berthelier die raad om toestemming gevra om nagmaal te neem, aangesien hy die vorige jaar geëkskommunikeer is omdat hy 'n predikant beledig het. Calvyn het geprotesteer dat die raad nie die wetlike magtiging het om Berthelier se ekskommunikasie om te keer nie. Onseker oor hoe die raad sou regeer, het hy in 'n preek op 3 September 1553 laat deurskemer dat hy moontlik deur die owerheid afgedank sou word. Die raad het besluit om die Ordonnances weer te ondersoek en op 18 September het dit ter ondersteuning van Calvyn gestem—ekskommunikasie was binne die jurisdiksie van die Konsistorie. Berthelier het in November aansoek gedoen om heraanstelling by 'n ander Geneefse administratiewe vergadering, die Deux Cents (Tweehonderd). Hierdie liggaam het die raad se besluit omgekeer en verklaar dat die finale arbiter oor ekskommunikasie die raad moet wees. Die predikante het voortgegaan om te protesteer, en soos in die geval van Servetus is die menings van die Switserse kerke ingewin. Die saak het deur 1554 gesloer. Uiteindelik, op 22 Januarie 1555, kondig die raad die besluit van die Switserse kerke aan: die oorspronklike Ordonnances moes gehou word en die Konsistorie sou sy amptelike magte herwin.[70]

Die libertyne se ondergang het begin met die verkiesing van Februarie 1555. Teen daardie tyd het baie van die Franse vlugtelinge burgerskap gekry en met hul steun het Calvyn se partye die meerderheid van die sindike en die raadslede verkies. Op 16 Mei het die libertyne in 'n dronkbetoging die strate ingevaar en probeer om 'n huis af te brand wat vermoedelik vol Fransmanne was. Die sindikus Henri Aulbert het probeer ingryp en het die ampssepter wat sy mag gesimboliseer het, saam met hom gedra. Perrin het die septer gegryp en dit oor die skare geswaai, wat die voorkoms gegee het dat hy besig was om die bewind oor te neem en 'n coup d'état(staatsgreep) te begin. Die opstand was gou verby toe 'n ander sindikus verskyn en Perrin beveel het om saam met hom na die stadsaal te gaan. Perrin en ander leiers is gedwing om uit die stad te vlug. Met die goedkeuring van Calvyn is die ander plotters wat in die stad gebly het gevind en tereggestel. Die opposisie teen Calvyn se kerkbestuur het tot 'n einde gekom.[71]

Laaste jare (1555–1564)

wysig
 
Johannes Calvyn op 53 jaar oud in 'n gravure deur René Boyvin.

Calvyn se gesag was feitlik onbetwis tydens sy laaste jare, en hy het 'n internasionale reputasie geniet as 'n hervormer anders as Martin Luther.[72] Luther en Calvyn het aanvanklik wedersydse respek vir mekaar gehad. 'n Leerstellige konflik het ontstaan ​​tussen Luther en Zürich-hervormer Huldrych Zwingli oor die interpretasie van die nagmaal. Calvyn se mening oor die kwessie het Luther genoop om hom in Zwingli se kamp te plaas. Calvyn het aktief deelgeneem aan die polemieke wat tussen die Lutherse en Gereformeerde takke van die Hervormingsbeweging uitgeruil is.[73] Terselfdertyd was Calvyn ontsteld oor die gebrek aan eenheid onder die hervormers. Hy het stappe geneem in die rigting van toenadering tot Bullinger deur die Consensus Tigurinus, 'n konkordaat tussen die Zürich en Genève kerke te onderteken. Hy het na Engeland uitgereik toe Aartsbiskop van Kantelberg, Thomas Cranmer 'n ekumeniese sinode van al die evangeliese kerke gevra het. Calvyn het die idee geprys, maar uiteindelik kon Cranmer dit nie tot uitvoering bring nie.[74] Calvyn het vanaf 1555 Mariaanse ballinge (diegene wat gevlug het uit die bewind van Katolieke Mary Tudor in Engeland) in Genève gehuisves. Onder die stad se beskerming kon hulle hul eie gereformeerde kerk vorm onder John Knox en William Whittingham en het uiteindelik Calvyn se idees oor leerstellings en staatskap teruggedra na Engeland en Skotland.[75]

Binne Genève was Calvyn se grootste bekommernis die skepping van 'n collège, 'n instituut vir die opvoeding van kinders. 'n Terrein vir die skool is op 25 Maart 1558 gekies en dit het die volgende jaar op 5 Junie 1559 geopen. Alhoewel die skool 'n enkele instelling was, is dit in twee dele verdeel: 'n grammatika skool genaamd die collège of schola privata en 'n gevorderde skool genaamd die académie of schola publica. Calvyn het twee professore vir die instituut probeer werf, Mathurin Cordier, sy ou vriend en Latynse geleerde wat nou in Lausanne gesetel was, en Emmanuel Tremellius, die voormalige Regius Professor in Hebreeus in Cambridge. Nie een was beskikbaar nie, maar hy het daarin geslaag om Théodore de Bèze as rektor te kry. Binne vyf jaar was daar 1 200 studente in die collège en 300 in die académie. Die collège het uiteindelik die Collège Calvyn geword, een van die kollege-voorbereidende skole van Genève; die académie het die Universiteit van Genève geword.[76]

 
Die Collège Calvin is nou 'n kollege-voorbereidingskool vir die Switserse Maturité (eindeksamen).

Impak op Frankryk

wysig

Calvyn was diep verbind tot die hervorming van sy vaderland, Frankryk. Die Protestantse beweging was energiek, maar het geen sentrale organisatoriese rigting gehad nie. Met finansiële ondersteuning van die kerk in Genève het Calvyn sy enorme energie aangewend om die Franse Protestantse saak op te hef. Soos een historikus verduidelik:

Hy het die dogma, die liturgie en die morele idees van die nuwe godsdiens verskaf, en hy het ook kerklike, politieke en sosiale instellings in harmonie daarmee geskep. As gebore leier het hy sy werk opgevolg met persoonlike appèlle. Sy groot korrespondensie met Franse Protestante toon nie net baie ywer nie, maar oneindige pyne en aansienlike takt en dryf die lesse van sy gedrukte verhandelings huis toe.[77] Tussen 1555 en 1562 is meer as 100 predikante na Frankryk gestuur. Nietemin het die Franse koning Henry II Protestante ernstig vervolg onder die Edik van Chateaubriand en toe die Franse owerhede oor die sendingaktiwiteite gekla het, het die stadsvaders van Genève amptelike verantwoordelikheid ontken.[78]

Siekte en Dood

wysig
 
Die laaste oomblikke van Calvyn (Barcelona: Montaner y Simón, 1880–1883)
 
Tradisionele graf van Calvyn in die Cimetière des Rois in Genève; die presiese ligging van sy graf is onbekend.

Aan die einde van 1558 het Calvyn siek geword met koors. Aangesien hy bang was dat hy sou sterf voordat hy die finale hersiening van die Institusie voltooi het, het hy homself gedwing om te werk. Die finale uitgawe is baie uitgebrei in die mate dat Calvyn daarna verwys het as 'n nuwe werk. Die uitbreiding van die 21 hoofstukke van die vorige uitgawe na 80 was te wyte aan die uitgebreide behandeling van bestaande materiaal eerder as die toevoeging van nuwe onderwerpe.[79] Kort nadat hy herstel het, het hy sy stem gespanne terwyl hy gepreek het, wat 'n hewige hoesbui veroorsaak het. Hy het 'n bloedvat in sy longe gebars, en sy gesondheid het geleidelik verswak. Hy het sy laaste preek in Sint Pierre gepreek op 6 Februarie 1564. Op 25 April het hy sy testament gemaak, waarin hy klein bedrae aan sy familie en aan die collège nagelaat het. 'n Paar dae later het die predikante van die kerk hom kom besoek, en hy het sy laaste afskeid geneem, wat in Discours d'adieu aux ministres opgeteken is. Hy het sy lewe in Genève vertel en soms bitterlik onthou van sommige van die swaarkry wat hy gely het. Calvyn is op 27 Mei 1564 in die ouderdom van 54 oorlede. Aanvanklik het sy liggaam in staat gelê, maar aangesien so baie mense dit kom sien het, was die hervormers bang dat hulle daarvan beskuldig sou word dat hulle 'n nuwe heilige kultus bevorder het. Die volgende dag is hy in 'n ongemerkte graf in die Cimetière des Rois begrawe.[80] Die presiese ligging van die graf is onbekend; 'n klip is in die 19de eeu bygevoeg om 'n graf te merk wat tradisioneel beskou word as Calvyn se graf.[81]

Teologie

wysig

Calvyn het sy teologie ontwikkel in sy Bybelkommentare sowel as sy preke en verhandelinge, maar die mees omvattende uitdrukking van sy sienings word gevind in sy magnum opus, die Institusie van die Christelike godsdiens. Hy het bedoel dat die boek gebruik word as 'n samevatting van sy sienings oor Christelike teologie en dat dit saam met sy kommentare gelees word.[82] Die verskillende uitgawes van daardie werk het byna sy hele loopbaan as hervormer gestrek tot in met sy dood, en die opeenvolgende hersienings van die boek toon dat sy teologie van sy jeug tot sy dood baie min verander het.[83] Die eerste uitgawe van 1536 het slegs uit ses hoofstukke bestaan. Die tweede uitgawe, wat in 1539 gepubliseer is, was drie keer so lank omdat hy hoofstukke bygevoeg het oor onderwerpe wat in Melanchthon se Loci Communes verskyn. In 1543 het hy weer nuwe materiaal bygevoeg en 'n hoofstuk oor die Apostoliese Geloofsbelydenis uitgebrei. Die finale uitgawe van die Institusie het in 1559 verskyn. Teen daardie tyd het die werk uit vier boeke van tagtig hoofstukke bestaan, en elke boek is vernoem na stellings uit die geloofsbelydenis: Boek 1 oor God die Skepper, Boek 2 oor die Verlosser in Christus, Boek 3 oor die ontvangs van die Genade van Christus deur die Heilige Gees, en Boek 4 oor die Genootskap van Christus of die Kerk.[84]

 
Titelblad van die finale uitgawe van Calvyn se magnum opus, Institutio Christiane Religionis, wat sy teologie opsom.

Die eerste stelling in die Institusie erken die sentrale tema daarvan. Dit stel dat die som van menslike wysheid uit twee dele bestaan: die kennis van God en van onsself.[85] Calvyn argumenteer dat die kennis van God nie behorent aan die mensdom is nie en ook nie ontdek kan word deur hierdie wêreld waar te neem nie. Die enigste manier om dit te verkry, is om die Skrif te bestudeer. Calvyn skryf: "Vir enigeen om by God die Skepper uit te kom, het hy die Skrif nodig as sy Gids en Leermeester."[86] Hy probeer nie die gesag van die Skrif bewys nie, maar beskryf dit eerder as autopiston of selfverifiërend. Hy verdedig die trinitarisme siening van God en, in 'n sterk polemiese standpunt teen die Katolieke Kerk, argumenteer Calvyn dat beelde van God tot afgodery lei.[87] Calvyn het die beroemde aanhaling "die menslike hart is 'n ewige afgodsfabriek" gesê.[88] Aan die einde van die eerste boek bied hy sy sienings oor Goddelike Voorsienigheid, en skryf: "Deur sy Krag koester en bewaar God die wêreld wat hy gemaak het en deur sy Voorsienigheid regeer sy individuele dele."[89] Mense is nie in staat om ten volle te begryp waarom God enige spesifieke handeling uitvoer nie, maar watter goeie of bose mense ook al mag beoefen, hulle pogings lei altyd tot die uitvoering van God se wil en oordele.[90]

Die tweede boek bevat verskeie skryfstukke oor erfsonde en die sondeval, wat direk verwys na Augustinus, wat hierdie leerstellings ontwikkel het. Hy het dikwels die Kerkvaders aangehaal om die gereformeerde saak te verdedig teen die aanklag dat die hervormers nuwe teologie skep.[91] Na Calvyn se siening het sonde begin met die val van Adam en na die hele mensdom gepropageer. Die oorheersing van sonde is volkome tot die punt dat mense tot boosheid gedryf word.[92] So het die gevalle mensdom die verlossing nodig wat in Christus gevind kan word. Maar voordat Calvyn hierdie leerstelling uiteengesit het, het hy die besondere situasie beskryf van die Jode wat gedurende die tyd van die Ou Testament geleef het. God het 'n verbond met Abraham gesluit en die koms van Christus belowe. Daarom was die Ou Verbond nie in opposisie met Christus nie, maar was eerder 'n voortsetting van God se belofte. Calvyn beskryf die Nuwe Verbond deur gebruik te maak van die gedeelte uit die Apostoliese Geloofsbelydenis wat Christus se lyding onder Pontius Pilatus en sy wederkoms beskryf om die lewendes en die dooies te oordeel. Vir Calvyn het die hele verloop van Christus se gehoorsaamheid aan die Vader die onenigheid tussen die mensdom en God verwyder.[93]

In die derde boek beskryf Calvyn hoe die geestelike vereniging van Christus en die mensdom bereik word. Hy definieer geloof eerstens as die vaste en seker kennis van God in Christus. Die onmiddellike gevolge van geloof is bekering en die vergifnis van sonde. Dit word gevolg deur geestelike wedergeboorte, wat die gelowige terugbring na die toestand van heiligheid voor Adam se oortreding. Volmaakte volmaaktheid is onbereikbaar in hierdie lewe, en die gelowige moet 'n voortdurende stryd teen sonde verwag.[94] Verskeie hoofstukke word dan aan die onderwerp van Sola fide (regverdiging deur geloof alleen) gewy. Hy het regverdiging gedefinieer as "die aanvaarding waardeur God ons as regverdig beskou wat Hy in genade ontvang het."[95]In hierdie definisie is dit duidelik dat dit God is wat die aksie inisieer en deurvoer en dat mense geen rol speel in hul eie saligheid nie; God is volkome soewerein in verlossing.[96] Naby die einde van die boek beskryf en verdedig Calvyn die leerstelling van predestinasie, 'n leerstelling wat deur Augustinus voorgehou word in teenstelling met die leerstellings van Pelagius. Mede-teoloë wat die Augustynse tradisie op hierdie punt gevolg het, sluit in Thomas Aquinas en Martin Luther. [97] Calvyn se formulering van predestinasieleer het verder gegaan as die tradisie wat voor hom gegaan het.[98] Die beginsel, in Calvyn se woorde, is "Almal is nie op gelyke voorwaardes geskape nie, maar sommige is vooraf bestem tot die ewige lewe, ander tot die ewige verdoemenis; en gevolglik, aangesien elkeen vir een of ander van hierdie doeleindes geskape is, sê ons dat hy voorbeskik is tot lewe of dood."[99] Calvyn het geglo dat God se absolute dekreet dubbele predestinasie was, maar hy het ook bely dat dit 'n aaklige dekreet was: "Die dekreet is inderdaad aaklig, bely ek. (Latyns. "Decretum quidem horribile, fateor."; Frans. "Je confesse que ce decret nous doit epouvanter.")[100]

Die laaste boek beskryf wat Calvyn beskou as die ware Kerk en sy bediening, gesag en sakramente. Hy het die gesag van die pous en die beskuldiging dat die hervormers skismaties is ontken. Vir Calvyn is die Kerk gedefinieer as die liggaam van gelowiges wat Christus aan sy hoof geplaas het. Per definisie was daar net een "katolieke" of "universele" Kerk. Daarom het hy aangevoer dat die hervormers "hul moes verlaat sodat ons na Christus kan kom."[101] Die bedienaars van die Kerk word beskryf uit 'n gedeelte uit Efesiërs, en hulle het bestaan ​​uit apostels, profete, evangeliste, pastore en dokters. Calvyn het die eerste drie ampte as tydelik beskou, beperk in hul bestaan ​​tot die tyd van die Nuwe Testament. Laasgenoemde twee kantore is in die kerk in Genève gevestig. Alhoewel Calvyn die werk van die Ekumeniese konsilies gerespekteer het, het hy hulle beskou as onderworpe aan God se Woord wat in die Skrif gevind word. Hy het ook geglo dat die burgerlike en kerklike owerhede apart is en nie met mekaar moet inmeng nie.[102]

Calvyn het 'n sakrament gedefinieer as 'n aardse teken wat verband hou met 'n belofte van God. Hy het slegs twee sakramente as geldig onder die nuwe verbond aanvaar: doop en die nagmaal (in teenstelling met die Katolieke aanvaarding van sewe sakramente). Hy het die Katolieke leerstelling van transsubstansiasie, en die behandeling van die nagmaal as 'n offer heeltemal verwerp. Hy kon ook nie die Lutherse leerstelling van sakramentele vereniging aanvaar waarin Christus “in, met en onder” die elemente was nie. Sy eie siening was naby Zwingli se simboliese siening, maar dit was nie identies nie. Eerder as om 'n suiwer simboliese siening te huldig, het Calvyn opgemerk dat met die deelname van die Heilige Gees geloof deur die sakrament gevoed en versterk word en dat Christus waarlik in die nagmaal teenwoordig is. In sy woorde was die eucharistiese ritueel "...'n geheim te verhewe vir my verstand om te verstaan ​​of woorde om uit te druk. Ek ervaar dit eerder as om dit te verstaan."[103]

Kontroversies

wysig
 
Joachim Westphal het nie saamgestem met Calvyn se teologie oor die nagmaal nie.

Calvyn se teologie het kontroversie veroorsaak. Pierre Caroli, 'n Protestantse predikant in Lausanne, het Calvyn, sowel as Viret en Farel, van Arianisme in 1536 beskuldig. Calvyn het sy oortuigings oor die Drie-eenheid verdedig in Confessio de Trinitate propter calumnias P. Caroli.[104] In 1551 het Jérôme-Hermès Bolsec, 'n geneesheer in Genève, Calvyn se predestinasieleer aangeval en hom daarvan beskuldig dat hy God die outeur van sonde maak. Calvyn het opgestaan ​​en 'n gedetailleerde en, volgens sy ondersteuners, briljante verdediging van predestinasie gegee[105] en daarna is Bolsec uit die stad verban, en het ná Calvyn se dood 'n biografie geskryf wat Calvyn se karakter erg verguis het. [106] In die volgende jaar het Joachim Westphal, 'n Gnesio-Lutherse leraar in Hamburg, Calvyn en Zwingli as ketters veroordeel deurdat hulle die eucharistiese leerstelling van die vereniging van Christus se liggaam met die elemente ontken. Calvyn se Defensio sanae et orthodoxae doctrinae de sacramentis ('n Verdediging van die gesonde en ortodokse leer oor die sakramente) was sy reaksie in 1555.[107] In 1556 het Justus Velsius, 'n Nederlandse dissident, 'n openbare disputasie met Calvyn gehou tydens sy besoek aan Frankfurt, waarin Velsius vrye wil verdedig het teen Calvyn se leerstelling van predestinasie. Na die teregstelling van Servetus het 'n nabye vennoot van Calvyn, Sebastian Castellio, met hom gebreek oor die kwessie van die behandeling van ketters. In Castellio se Verhandeling oor ketters (1554), het hy gepleit vir 'n fokus op Christus se morele leerstellings in die plek van die ydelheid van teologie,[108]en hy het daarna 'n teorie van verdraagsaamheid ontwikkel wat op Bybelse beginsels gebaseer is.[109]

Calvyn en die Jode

wysig

Geleerdes het Calvyn se siening van die Jode en Judaïsme gedebatteer. Sommige het aangevoer dat Calvyn die minste antisemities onder al die groot hervormers van sy tyd was, veral in vergelyking met Martin Luther.[110] Ander het aangevoer dat Calvyn stewig in die antisemitiese kamp was.[111] Geleerdes is dit eens dat dit belangrik is om te onderskei tussen Calvyn se sienings jeens die Bybelse Jode en sy houding jeens hedendaagse Jode. In sy teologie onderskei Calvyn nie tussen God se verbond met Israel en die Nuwe Verbond nie. Hy het gesê, "...al die kinders van die belofte, wedergebore uit God, wat die opdragte gehoorsaam het deur geloof wat deur liefde werk, aan die Nuwe Verbond behoort vandat die wêreld begin het."[112] Nietemin was hy 'n verbondsteoloog en het aangevoer dat die Jode 'n verworpe volk is wat Jesus moet omhels om weer by die verbond in te gaan.[113]

Die meeste van Calvyn se uitsprake oor die Jode van sy era was polemies. Calvyn het byvoorbeeld eenkeer geskryf: "Ek het baie met baie Jode gepraat: ek het nog nooit 'n druppel vroomheid of 'n greintjie waarheid of vindingrykheid gesien nie - nee, ek het nog nooit gesonde verstand in enige Jood gevind nie."[114] In hierdie opsig het hy min verskil van ander Protestantse en Katolieke teoloë van sy dag. [115]Onder sy bestaande geskrifte het Calvyn uitdruklik kwessies van hedendaagse Jode en Judaïsme in slegs een verhandeling behandel,[116] Reaksie op vrae en besware van 'n sekere Jood.[117] Daarin het hy aangevoer dat Jode hul eie geskrifte verkeerd lees omdat hulle die eenheid van die Ou en Nuwe Testament mis.[118]

Politieke oortuigings

wysig

Calvyn se politieke teorie was daarop gemik om die regte en vryheid van gewone mense te verseker. Alhoewel hy daarvan oortuig was dat die Bybel geen bloudruk vir 'n bepaalde regeringsvorm bevat, was hy 'n voorstander van 'n soort gemengde regering waarin demokratiese en elemente van adelsheerskappy gekombineer word. Hy het die voordele van 'n demokratiese stelsel gewaardeer.[119]

Om magsmisbruik verder te beperk en te verhoed, het Calvyn voorgestel om politieke gesag deur middel van wigte en teenwigte tussen verskillende instellings soos adel, laer stande of magistrate te verdeel. Volgens sy leerstellings raak heersers, wat in opstand teen God kom, hul goddelike voorreg kwyt en moet omvergewerp word.[120][121]

Staat en kerk is geskei, ofskoon hulle ten voordeel van die volk moet saamwerk. Christelike magistrate moet seker maak dat die kerk sy opdrag in vryheid kan uitvoer. In uiterste gevalle moet die magistrate gevaarlike ketters verban of teregstel. Maar niemand kan gedwing word om hom tot die Protestantse geloof te bekeer nie.[122][123]

Calvyn het landbou en tradisionele ambagte as gewone menslike aktiwiteite beskou. Ten opsigte van handel en finansies was hy meer liberaal ingesteld as Martin Luther, alhoewel albei woekering skerp veroordeel het. Calvyn het nogtans die heffing van matige rente op lenings toegestaan. Soos die ander kerkhervormers het Calvyn werk as 'n middel beskou waardeur gelowiges hul waardering vir God se genade en hul verlossing deur Christus betoon en 'n diens vir hul bure verrig. Elkeen was verplig om te werk, terwyl bedelary veroordeel is.

Die gedagte dat ekonomiese sukses as 'n sigbare teken vir God se guns beskou kon word, het in Calvyn se denke slegs 'n ondergeskikte rol gespeel. Dit het eers in latere en meer gesekulariseerde vorme van Calvinisme tot die voorgrond getree om die vertrekpunt van Max Weber se teorie oor die opkoms van kapitalisme te word.

Lasterlike aanvalle deur Rooms-Katolieke

wysig

Jerome Bolsec het 'n biografie van Calvyn in 1577 geskryf en beweer dat Calvyn sodomie gepleeg het terwyl hy in Noyon in 1527 (ouderdom 18) was, en dat hy eers op die laaste oomblik die straf om op die brandstapel verbrand te word vrygespring het, in plaas daarvan om die baie milde alternatief te ontvang om gebrandmerk te word met 'n fleur-de-lis op die skouer.[124] Dit word vandag as lasterlike beskuldigings beskou deur Bolsec, wie 'n voormalige medewerker van Calvyn was en na 'n uitval na Katolisisme teruggekeer het. Bolsec het Calvyn na sy dood retories van baie "on-Christelike" tipes seksuele gedrag beskuldig het.[124]

Dit is bekend dat Bolsec gebeure uit die lewens van ten minste twee mans van Noyon met die naam Jean Cauvin saamgevoeg het, en het gerugte en fiksie daarby gevoeg. Irena Backus verduidelik dat Bolsec se lasterlike beskuldigings as 'n reaksie op 'n oorverskonende artikel deur Beza, wat oordrewe die hervormer se morele eienskappe geprys het, was.[124]

Werke

wysig

Calvyn se eerste gepubliseerde werk was 'n kommentaar op Seneca se De Clementia. Gepubliseer op eie koste in 1532, het dit getoon dat hy 'n humanis was in die tradisie van Erasmus met 'n deeglike begrip van klassieke wetenskap.[125] Sy eerste teologiese werk, die Psychopannychia, het gepoog om die leerstelling van sielslaap soos gepromulgeer deur die Anabaptiste te weerlê. Calvyn het dit waarskynlik geskryf gedurende die tydperk ná Cop se toespraak, maar dit is eers in 1542 in Straatsburg gepubliseer.[126]

 
Calvyn het baie briewe aan godsdienstige en politieke leiers regoor Europa geskryf, insluitend hierdie een wat aan Edward VI van Engeland gestuur is.

Calvyn het kommentaar op die meeste van die boeke van die Bybel gelewer. Sy eerste kommentaar op Brief aan die Romeine is in 1540 gepubliseer, en hy het beplan om kommentare oor die hele Nuwe Testament te skryf. Ses jaar het verloop voordat hy sy tweede geskryf het, 'n kommentaar op Eerste brief aan die Korintiërs, maar daarna het hy meer aandag daaraan gewy om sy doel te bereik. Binne vier jaar het hy kommentaar op al die Pauliniese briewe gepubliseer, en hy het ook die kommentaar op Romeine hersien. Hy het toe sy aandag gevestig op die algemene briewe (Brief van Jakobus, Eerste brief van Petrus, Tweede Brief van Petrus, Eerste brief van Johannes en die Brief van Judas) en wy dit toe aan Edward VI van Engeland. Teen 1555 het hy sy werk oor die Nuwe Testament voltooi en klaargemaak met die Handelinge en die Evangelies (hy het slegs die kort tweede en derde Johannesbriewe en die Openbaring weggelaat). Vir die Ou Testament het hy kommentare geskryf oor Jesaja, die boeke van die Pentateug, die Psalms, en Josua. Die materiaal vir die kommentare het dikwels ontstaan ​​uit lesings aan studente en predikante wat hy herwerk het vir publikasie. Vanaf 1557 kon hy nie tyd kry om hierdie metode voort te sit nie, en hy het toestemming gegee dat sy lesings uit stenograwe se notas gepubliseer word. Hierdie Praelectiones het die klein profete, Daniël, Jeremia, Klaagliedere en 'n deel van Esegiël.[127]

 
Portret van Calvyn deur Titian.
 
Calvyn (links) en Huldrych Zwingli op 'n Switserse munt ter herdenking van die 500ste herdenking van die Hervorming.

Calvyn het ook baie briewe en verhandelings geskryf. Na aanleiding van die Responsio ad Sadoletum het Calvyn 'n ope brief op versoek van Bucer aan Karel V in 1543, Supplex exhortatio ad Caesarem geskryf, om die gereformeerde geloof te verdedig. Dit is gevolg deur 'n ope brief aan die pous (Admonitio paterna Pauli III) in 1544, waarin Calvyn Paulus III vermaan het omdat hy die hervormers van enige vooruitsig op toenadering ontneem het. Die pous het voortgegaan om die Konsillie van Trente te open, wat gelei het tot dekrete teen die hervormers. Calvyn het die dekrete weerlê deur die Acta synodi Tridentinae cum Antidoto (Verrigtinge van die Sinode van Trente met teenmiddel) in 1547 op te stel. Toe Charles 'n kompromisoplossing met die Augsburg Interim probeer vind het, het Bucer en Bullinger Calvyn aangemoedig om reageer. Hy het die verhandeling, Vera Christianae pacificationis et Ecclesiae reformandae ratio (Die ware stelsel van Christelike pasifikasie en die hervorming van die Kerk) in 1549 geskryf, waarin hy die leerstellings beskryf wat gehandhaaf moet word, insluitend regverdiging deur geloof.[128]

Calvyn het baie van die grondliggende dokumente vir gereformeerde kerke verskaf, insluitend dokumente oor kategese, liturgie en kerkbestuur. Hy het ook verskeie geloofsbelydenisse afgelê om die kerke te verenig. In 1559 het hy die Franse belydenis van geloof, die Galliese Belydenis opgestel en die sinode in Parys het dit met min veranderinge aanvaar. Die Belgiese Belydenis van 1561, 'n Nederlandse geloofsbelydenis, was deels op die Galliese Belydenis gegrond.[129]

Nalatenskap

wysig
 
Mur des Réformateurs in Genève, Switserland, met (van links na regs) Guillaume Farel, Johannes Calvyn, Théodore de Bèze en John Knox

Ná die dood van Calvyn en sy opvolger, Beza, het die Geneefse stadsraad geleidelik beheer verkry oor lewensterreine wat voorheen in die kerklike domein was. Toenemende sekularisasie het gepaard gegaan met die agteruitgang van die kerk. Selfs die Geneefse académie is verduister deur universiteite in Leiden en Heidelberg, wat die nuwe vestings van Calvyn se idees geword het, wat eers deur Joachim Westphal as "Calvinisme" geïdentifiseer is in 1552. Teen 1585 het Genève, eens die bron van die hervormingsbeweging, bloot sy simbool geword.[130] Calvyn het altyd gewaarsku om hom as 'n "afgod" en Genève as 'n nuwe "Jerusalem" te beskryf. Hy het mense aangemoedig om aan te pas by die omgewings waarin hulle hulself bevind. Selfs tydens sy polemiese woordewisseling met Westphal het hy 'n groep Franssprekende vlugtelinge, wat hulle in Wesel, Duitsland gevestig het, aangeraai om by die plaaslike Lutherse kerke te integreer. Ten spyte van sy verskille met die Lutherane, het hy nie ontken dat hulle lede van die ware Kerk was nie. Calvyn se erkenning van die noodsaaklikheid om by plaaslike omstandighede aan te pas, het 'n belangrike kenmerk van die reformatoriese beweging geword soos dit oor Europa versprei het.[131] As gevolg van Calvyn se sendingwerk in Frankryk het sy hervormingsprogram uiteindelik die Franssprekende provinsies van Nederland bereik. Calvinisme is aangeneem in die Keurvorstedom van die Palts onder Keurvors Frederik III, wat gelei het tot die formulering van die Heidelbergse Kategismus in 1563. Dit en die Belgiese Belydenis is aangeneem as belydenisstandaarde in die eerste sinode van die Nederduitse Gerformeerde Kerke by Emden​​ in 1571. Verskeie leidende goddelikes, hetsy Calvinisties of diegene wat simpatiek teenoor Calvinisme was, het hulle in Engeland gevestig (Martin Bucer, Pietro Martire Vermigli, en Jan Laski) en Skotland (John Knox). Tydens die Engelse Burgeroorlog het die Calvinistiese Puriteinses die Westminster-konfessie vervaardig, wat die belydenisstandaard geword het vir Presbiteriaanse Kerke in die Engelssprekende wêreld.

Aangesien die Ottomaanse Ryk nie Moslem-bekering op sy verowerde westerse gebiede gedwing het nie, is gereformeerde idees vinnig aangeneem in die tweederdes van Hongarye wat hulle beset het (die Huis van Habsburg-regeer die derde deel van Hongarye en het Katoliek gebly). 'n Gereformeerde Grondwetlike Sinode is in 1567 in Debrecen, die hoofspilpunt van Hongaarse Calvinisme, gehou, waar die Tweede Helvetiese Belydenis aanvaar is as die amptelike belydenis van Hongaarse Calviniste.

Nadat Calvinisme in Europa gevestig het, het die beweging voortgegaan om na ander dele van die wêreld te versprei, insluitend Noord-Amerika, Suid-Afrika en Korea.[132]

Calvyn het nie geleef om die grondslag van sy werk te sien groei tot 'n internasionale beweging nie; maar sy dood het sy idees toegelaat om uit hul stad van herkoms te breek, om ver buite hul grense te slaag en hul eie kenmerkende karakter te vestig.[133]

Calvyn word op 27 Mei herdenk as 'n Vernuwer van die Kerk ​​in Lutherse kerke.[134]

Calvyn word ook onthou in die Kerk van Engeland met 'n herdenking op 26 Mei.[135]

Die Noordwes-Universiteit se Calvyn-fontein was gebou ter nagedagtenis aan hom.[136]

Sien ook

wysig

Verwysings

wysig
  1. HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8
  2. Robert Dean Linder, The Reformation Era, (Greenwood Press, 2008), p. 139.
  3. Cottret 2000, pp. 8–12; Parker 2006, pp. 17–20
  4. Ganoczy 2004, pp. 3–4; Cottret 2000, pp. 12–16; Parker 2006, p. 21. McGrath 1990, pp. 22–27 verklaar dat Nicolas Colladon die bron was dat hy Collège de la Marche bygewoon het wat McGrath betwis.
  5. Cottret 2000, pp. 17–18; Parker 2006, pp. 22–23
  6. Parker 1975, p. 15. According to Cottret 2000, p. 20, daar was moontlik 'n familiekonflik met die geestelikes in Noyon.
  7. Cottret 2000, pp. 20–24; Parker 1975, pp. 22–25
  8. Parker, T. H. L, John Calvin: a Biography, Louisville, Kentucky (Westminster John Knox: 2006), pp. 199–203.
  9. J. Calvyn, voorwoord tot Kommentaar op die Psalmboek, trans. James Anderson, vol. 1 (Grand Rapids: Eerdmans, 1948), pp. xl–xli soos aangehaal in Cottret 2000, p. 67 Die vertaling deur Anderson is beskikbaar by "The Author's Preface", Commentary on Psalms, vol. 1 Sien ook Parker 2006, p. 200
  10. 10,0 10,1 van: Bruce Gordon, Calvin, New Haven; Londen 2009, p. 34.
  11. Ganoczy 2004, pp. 9–10; Cottret 2000, pp. 65–70; Parker 2006, pp. 199–203; McGrath 1990, pp. 69–72
  12. Volgens Cottret 2000, pp. 68–70, Ganoczy in sy boek Le Jeune Calvin. Genèse et evolution de sa vocation réformatrice, Wiesbaden: F. Steiner, 1966, p. 302, voer aan dat Calvyn se bekering oor etlike jare plaasgevind het en dat dit nie 'n biografiese of chronologiese gebeurtenis was nie. Cottret haal Olivier Millet aan, Calvin et la dynamique de la Parole. Essai de rhétorique réformée, Parys: H. Kampioen 1992, p. 522, en let op 'n tipologiese eerder as 'n biografiese perspektief van die weergawe van sy bekering. Die biografiese argument word bevorder deur D. Fischer, "Conversion de Calvin", Etudes Theéologiques et Religieuses 58 (1983), pp. 203–220. Volgens Parker 1975, pp. 192–196 is Parker in simpatie met Ganoczy se siening, maar in sy ondersoeke het hy tot die gevolgtrekking gekom dat 'n sekere tydperk vir sy bekering bepaal kan word.
  13. Ganoczy 2004, pp. 7–8; Cottret 2000, pp. 63–65, 73–74, 82–88, 101; Parker 2006, pp. 47–51; McGrath 1990, pp. 62–67
  14. Ganoczy 2005
  15. Ganoczy 2004, p. 9; Cottret 2000, pp. 110–114; Parker 2006, pp. 52, 72
  16. McGrath 1990, pp. 76–78; Cottret 2000, pp. 110, 118–120; Parker 2006, pp. 73–75
  17. Cottret 2000, p. 120
  18. Parker 2006, p. 80
  19. De Greef 2004, p. 50
  20. Cottret 2000, pp. 128–129; Parker 1975, pp. 74–76
  21. McGrath 1990, pp. 98–100; Cottret 2000, pp. 129–131; Parker 2006, pp. 85–90
  22. McGrath 1990, pp. 101–102; Parker 2006, pp. 90–92
  23. Calvin et Strasbourg Geargiveer 8 September 2013 op Wayback Machine (in Frans)
  24. Parker 2006, pp. 92–93
  25. 25,0 25,1 Parker 1995, pp. 4–5
  26. Parker 2006, pp. 97–101
  27. Cottret 2000, pp. 143–146
  28. Cottret 2000, p. 140
  29. Parker 1975, p. 87
  30. Cottret 2000, pp. 139–142; Parker 2006, pp. 96–97
  31. Ganoczy 2004, pp. 12–14; De Greef 2004, p. 46; Cottret 2000, pp. 152–156
  32. Parker 2006, p. 105
  33. Parker 2006, pp. 103–107
  34. Ganoczy 2004, pp. 15–17
  35. Cottret 2000, pp. 165–166; Parker 2006, pp. 108–111
  36. Cottret 2000, pp. 172–174; Parker 2006, pp. 112–115
  37. Cottret 2000, pp. 170–171
  38. Mark J. Larson (2009). Calvin's Doctrine of the State: A Reformed Doctrine and Its American Trajectory, The Revolutionary War, and the Founding of the Republic. Wipf and Stock. pp. 1–20. ISBN 978-1-60608-073-3. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 September 2015. Besoek op 14 Augustus 2015.
  39. Harro Höpfl, The Christian Polity of John Calvin (Cambridge University Press, 1985)
  40. DeVries 2004, pp. 106–124; Parker 2006, pp. 116–123
  41. See also Parker, T. H. L. (2002), The Oracles of God: An Introduction to the Preaching of John Calvin, Cambridge: James Clarke Company, ISBN 978-0-227-17091-5 
  42. Currid, John D. (2006), Calvin and the Biblical Languages, UK: Christian Focus Publications, ISBN 978-1-84550-212-6 
  43. Voltaire, 1694–1778. "The works of Voltaire: Volume XXVII. Ancient and Modern History. 4. Charles V., 1512 – Philip II., 1584". cristoraul.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 September 2015. Besoek op 13 September 2015.
  44. Parker 2006, pp. 129–130
  45. Cottret 2000, pp. 183–184; Parker 2006, p. 131
  46. Schaff, Philip, "§ 108. Calvin's Struggle with the Patriots and Libertines", History of the Christian Church, VIII, http://www.ccel.org/ccel/schaff/hcc8.iv.xiii.xi.html, besoek op 17 January 2013 
  47. Fisher, George Park (1912). The Reformation. New York: Charles Scribner's Sons. p. 192. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 April 2016. Besoek op 23 Oktober 2015.
  48. Cottret 2000, pp. 185–186; Parker 2006, pp. 124–126
  49. Cottret 2000, p. 187; Parker 2006, p. 126
  50. Parker 2006, p. 127
  51. De Greef 2008, pp. 30–31; McNeill 1954, pp. 170–171; Cottret 2000, pp. 190–191; Parker 2006, pp. 136–138
  52. Parker 2006, pp. 139–145
  53. Majeed, Azeem (2005). "How Islam changed medicine". BMJ. 331 (7531): 1486–1487. doi:10.1136/bmj.331.7531.1486. PMC 1322233. PMID 16373721.
  54. 54,0 54,1 "Michael Servetus: Saint, Heretic and Martyr (Part 3: A Radical Theology)". The Postbarthian | Ecumenical Reformed Musing of Wyatt Houtz (in Engels (VSA)). 5 Oktober 2018. Besoek op 9 Mei 2020.
  55. Hunted Heretic, p. 141.
  56. Cottret 2000, pp. 213–216; Parker 2006, p. 146
  57. Cottret 2000, pp. 216–217; Parker 2006, pp. 147–148; Levy, Leonard W. (1995), Blasphemy: Verbal offense Against the Sacred from Moses to Salman Rushdie, p. 65, ISBN 978-0-8078-4515-8.
  58. See the letters in John Calvin, Opera Quae Supersunt Omnia, Book VIII, First Appendix, IV & VII.
  59. Calvin and the Judaism: Influence and Actions and Obsessions. Revoeder Hebrew Press. Levi Lancaster 200, p. 106.
  60. Gonzalez Echeverría, "Andrés Laguna and Michael Servetus: two converted humanist doctors of the XVI century" in: Andrés Laguna International Congress. Humanism, Science and Politics in the Renaissance Europe, García Hourcade y Moreno Yuste, coord., Junta de Castilla y León, Valladolid,1999, pp. 377–389
  61. González Echeverría "Michael Servetus belonged to the famous converted Jewish family The Zaporta", Pliegos de Bibliofilia, no. 7, Madrid pp. 33–42. 1999
  62. González Echeverría" On the Jewish origin of Michael Servetus" Raíces. Jewish Magazine of Culture, Madrid, nº 40, pp. 67–69. 1999
  63. Inconsistencies of John Calvin, A.C. Williams, Artiviche Ed, Pressore, 2012, pp. 34–39.
  64. 1749 First questioning. Judgement of Vienne in Dauphiné against Servet. D'artigny Nouveaux mémoires d'histoire Tome Seconde. pp. 55–154.
  65. 1749 Second questioning. Judgement of Vienne in Dauphiné against Servet.D'artigny Nouveaux mémoires d'histoire Tome Seconde pp. 55–154)
  66. Parker 2006, pp. 149–150
  67. Parker 1975, p. 122
  68. Verdict and Sentence for Michael Servetus (1533) in A Reformation Reader eds. Denis R. Janz; pp. 268–270
  69. McGrath 1990, pp. 118–120; Cottret 2000, pp. 222–225; Parker 2006, pp. 150–152
  70. Cottret 2000, pp. 195–198; Parker 2006, pp. 154–156
  71. Cottret 2000, pp. 198–200; Parker 2006, pp. 156–157; Manetsch 2013, p. 187
  72. Cottret 2000, p. 235
  73. Parker 1975, pp. 162–163
  74. Parker 1975, pp. 164–165
  75. Parker 2006, pp. 170–172
  76. Olsen 2004, pp. 158–159; Ganoczy 2004, pp. 19–20; Cottret 2000, pp. 256–259; Parker 2006, pp. 157–160
  77. Preserved Smith (1920). The Age of the Reformation. H. Holt. p. 201.
  78. McGrath 1990, pp. 182–184; Parker 2006, pp. 178–180
  79. Parker 2006, pp. 161–164
  80. McGrath 1990, pp. 195–196; Cottret 2000, pp. 259–262; Parker 2006, pp. 185–191
  81. Rossel, Patrice (1994), Une visite du cimetière de Plainpalais, Les Iles futures ; Palfi, Véronique (2003), Le Cimetière des Rois, De l'hôpital des pestiférés au cimetière de Plainpalais, Cinq siècle d'histoire, étude historique pour la Conservation architecturale de la Ville de Genève 
  82. Hesselink 2004, pp. 74–75; Parker 1995, pp. 4–9
  83. Bouwsma 1988, p. 9; Helm 2004, p. 6; Hesselink 2004, pp. 75–77
  84. Parker 1995, pp. 4–10; De Greef 2004, pp. 42–44; McGrath 1990, pp. 136–144, 151–174; Cottret 2000, pp. 110–114, 309–325; Parker 2006, pp. 53–62, 97–99, 132–134, 161–164
  85. Niesel 1980, pp. 23–24; Hesselink 2004, pp. 77–78; Parker 1995, pp. 13–14
  86. Parker 1995, p. 21
  87. Steinmetz 1995, pp. 59–62; Hesselink 2004, p. 85; Parker 1995, pp. 29–34
  88. "The human heart is an idol factory: a modern critique of John Calvin". The PostBarthian (in Engels (VSA)). 6 Augustus 2019. Besoek op 8 Mei 2020.
  89. Hesselink 2004, p. 85; Parker 1995, p. 43
  90. Niesel 1980, pp. 70–79; Parker 1995, p. 47
  91. Gerrish 2004, pp. 290–291, 302. Volgens Gerrish het Calvyn sy verweer teen die aanklag van nuwigheid in die voorwoord van elke uitgawe van die Institusie gestel. Die oorspronklike voorwoord van die eerste uitgawe is gerig aan die koning van Frankryk, Francis I. Die verdediging het sy mening uitgespreek dat patristiese gesag die hervormers bevoordeel en dat die bewering dat die hervormers van die patristiese konsensus afwyk, 'n fiksie is. Sien ook Steinmetz 1995, pp. 122–137.
  92. Niesel 1980, pp. 80–88; Parker 1995, pp. 50–57
  93. Parker 1995, pp. 57–77
  94. Niesel 1980, pp. 126–130; Parker 1995, pp. 78–86
  95. Parker 1995, pp. 97–98
  96. Niesel 1980, pp. 130–137; Parker 1995, pp. 95–103
  97. Parker 1995, p. 114
  98. Heron 2005, p. 243
  99. Calvin 1989, Book III, Chapter 21, Par 5
  100. "John Calvin confessed Double Predestination is a Horrible and Dreadful Decree". The PostBarthian (in Engels (VSA)). 31 Mei 2014. Besoek op 8 Mei 2020.
  101. Parker 1995, p. 134; Niesel 1980, pp. 187–195
  102. Parker 1995, pp. 135–144
  103. Potter & Greengrass 1983, pp. 34–42; McDonnell 1967, p. 206; Parker 1995, pp. 147–157; Niesel 1980, pp. 211–228; Steinmetz 1995, pp. 172–173
  104. Gamble 2004, p. 199; Cottret 2000, pp. 125–126
  105. Calvin, Bolsec and the Reformation, Westminster Seminary California, Godfrey, W.R., Besoek 5 Januarie, 2024.
  106. Gamble 2004, pp. 198–199; McGrath 1990, pp. 16–17; Cottret 2000, pp. 208–211
  107. Gamble 2004, pp. 193–196; Parker 1975, p. 163
  108. Cottret 2000, pp. 227–233
  109. Ganoczy 2004, pp. 17–18
  110. Elazar, Daniel J. (1995). Covenant and Commonwealth: Europe from Christian Separation through the Protestant Reformation, Volume II of the Covenant Tradition in Politics. New Brunswick: Transaction Publishers.
  111. Pater 1987, pp. 256–296; Baron 1972, pp. 343–344
  112. Lange van Ravenswaay 2009, p. 144 quoting from Calvin, Institutes II.11.10
  113. Pak, G. Sojin. John Calvin and the Jews: His Exegetical Legacy. Reformed Institute of Metropolitan Washington, 2009, p. 25.
  114. Calvin's commentary of Daniel 2:44–45 translated by Myers, Thomas.Calvin's Commentaries. Grand Rapids, MI: Eerdmans, 1948, quoted in Lange van Ravenswaay 2009, p. 146
  115. Detmers 2006, p. 199; Lange van Ravenswaay 2009, pp. 143–146; Pak 2010, p. 177
  116. Pak 2010, p. 3
  117. Ad Questiones et Obiecta Iudaei cuisdam Responsio Ioannis Calvini in CR 37:653–674 en vertaal deur R. Susan Frank in M. Sweetland Laver, Calvin, Jews, and Intra-Christian Polemics (PhD diss, Temple University, Philadelphia, 1987), pp. 220–261.
  118. Pak 2010, p. 27
  119. Jan Weerda: Calvin. In: Evangelisches Soziallexikon. Stuttgart 1954, kol. 210
  120. Clifton E. Olmstead: History of Religion in the United States. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall 1960, bl. 9-10
  121. Jan Weerda: Calvin. In: Evangelisches Soziallexikon, kol. 211
  122. Jan Weerda: Calvin. In: Evangelisches Soziallexikon, kol. 212
  123. Otto Weber: Calvin, Johannes. In: Die Religion in Geschichte und Gegenwart. Derde uitgawe, boekdeel I (1957), kol. 1598
  124. 124,0 124,1 124,2 Backus, Irena. "Roman Catholic Lives of Calvin from Bolsec to Richelieu: Why the Interest?". Section "Jerome Bolsec", pp. 26-32 (see 27 last paragraph, 29-32). In Randall C. Zachman, ed. (2008). John Calvin and Roman Catholicism: Critique and Engagement, Then and Now. Baker Academic,ISBN 080103597X. Accessed 25 Nov 2023.
  125. De Greef 2004, p. 41; McGrath 1990, pp. 60–62; Cottret 2000, pp. 63–65; Steinmetz 2009
  126. De Greef 2004, p. 53; Cottret 2000, pp. 77–82
  127. De Greef 2004, pp. 44–45; Parker 2006, pp. 134–136, 160–162
  128. De Greef 2004, pp. 46–48
  129. De Greef 2004, pp. 50–51
  130. McGrath 1990, pp. 200–201; Cottret 2000, p. 239
  131. Pettegree 2004, pp. 207–208
  132. Holder 2004, pp. 246–256; McGrath 1990, pp. 198–199
  133. Pettegree 2004, p. 222
  134. "The Church Year" (PDF). 8 September 2006. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 8 September 2006. Besoek op 27 April 2023.
  135. "The Calendar". The Church of England (in Engels). Besoek op 27 Maart 2021.
  136. "Calvyn fontein". youvisit.com (in Engels). Besoek op 3 Februarie 2024.

Bronne

wysig

Verdere Leesstof

wysig

Eksterne skakels

wysig